Limburgs Milieu nr. 4 2004 - Milieufederatie Limburg

LIMBURGS MILIEU 04 / 04 

Een uitgave van Stichting Milieufederatie Limburg / jaargang 18 / januari 2005 / nummer 04 

Omzien en vooruit kijken bij het 

afscheid van Hub Bemelmans

LIMBURGS MILIEU 04 / 04 KOMMENTAAR 

WENSDENKEN 

Nog geen 10% van de Nederlanders kan zich vinden in een prestatiemaatschappij, 

met doorgaande globalisering, individualisering en deregulering. Milieuproblemen 

moeten sneller worden opgelost dan economische problemen. 69 Procent van de 

Nederlanders vindt dat snel moet worden begonnen met het klimaatbeleid, desnoods 

met behulp van extra maatregelen. Wensen op het gebied van een schoner watermilieu 

en het beheersen van klimaatverandering worden gemiddeld belangrijker gevonden 

dan wensen op het gebied van hogere lonen, betere pensioenvoorzieningen of 

zelfs minder files. 

Als klopt wat de studie “Maatschappelijke 

waardering van duurzame ontwikkeling” 

beweert kan de milieubeweging zich gevoeglijk 

opheffen en dient het kabinet een drastische 

beleidswijziging op milieugebied door te 

voeren, want zoveel draagvlak voor milieumaatregelen 

is nog nooit vertoond. 

Het RIVM wilde wel eens weten hoe de 

Nederlander denkt over duurzaamheid. 

Duurzaamheid gaat over de vraag of de huidige 

ontwikkeling van de wereld kan worden 

voortgezet. Daartoe werden verschillende 

wereldbeelden uitgedacht. Om te onderzoeken 

in welke mate deze visies in Nederland leven, 

heeft TNS-NIPO 2500 Nederlanders geënqueteerd. 

Met bovenstaande resultaten. 

De uitkomsten waren zo opmerkelijk – lees: 

ongeloofwaardig – dat het onderzoek een 

tweede maal werd uitgevoerd, gevolgd door 

een vergelijkbaar onderzoek door het Sociaal 

Cultureel Planbureau. Het resultaat bleef wat 

het was. 

Is het daarom ook juist 

Het zou de milieubeweging natuurlijk zeer 

helpen als die vraag met “ja” beantwoord kon 

worden, maar bij nader toezien zitten er een 

paar apen in de mouw. 

70 Procent van de ondervraagden zegt ook dat 

de overheid het probleem moet oplossen. 

Die doet nu te weinig. Dat is overigens strijdig 

met wat politici en beleidsmakers denken: die 

menen dat de burger een terugtredende overheid 

wil. 

Die burger zelf, zo blijkt uit het onderzoek, 

schuift zijn verantwoordelijkheid af: hij en zij 

zijn alleen bereid om hun gedrag aan te passen 

als de buurman dat ook doet: het aloude ‘prisoners 

dilemma’. 

Voor de toekomst ziet dat er nog slechter uit. 

Jongere generaties vinden duurzame ontwikkeling 

een stuk minder belangrijk dan ouderen. 

Dit kan wellicht deels worden toegeschreven 

aan de levensfase waarin men zich 

bevindt, maar er zijn ook aanwijzingen dat 

duurzaamheid minder goed aansluit bij het 

waardenpatroon van jongere generaties, aldus 

het onderzoek. 

Dat is in versluierende taal hetzelfde als wat 

we eerder al in 2002 hebben gezien. Onderzoek 

door Alterra naar natuurbeleving bij jongeren 

tussen 15 en 18 jaar leverde op dat zij wel wat 

vinden maar weinig tot niets weten. Om de 

Wereldbeelden 

In de RIVM Duurzaamheidsverkenningen 

staan vier wereld 

beelden centraal: A1 mondiale markt, 

A2 veilige regio, B1 mondiale solidariteit 

en b2 zorgzame regio. Uit de 

enquete blijkt dat slechts 6 % (het SCP 

houdt het op ‘onder de tien procent’) 

van de Nederlanders zichzelf ziet in 

wereldbeeld A1, 27% kiest voor A2 en 

22% voor B1. 

De meeste Nederlanders (45%) zien 

zichzelf het meest terug in B2: dichter 

bij huis, meer aandacht voor elkaar, 

meer sociale controle, maar wel in een 

modern jasje (automobiliteit voor 

iedereen, sociale contacten via mobiel 

en pc). 

Het is geen verrassing dat de meeste 

van deze Nederlanders CDA hebben 

gestemd in 2003, maar het is wel 

opvallend dat dit wereldbeeld het 

meest past bij alle kiezers (behalve de 

LPF-kiezers). 

natuur te ontzien willen zij wel eens een 

bedragje storten maar zelf de handen uit de 

mouwen steken, lid worden van een groene 

club of politieke partij zal niet gauw gebeuren. 

Meer ruimte voor de natuur is zeker nodig, 

vinden de jongeren, maar niet als dat inperkingen 

in het eigen leven betekent. Actieve zorg 

voor de natuur dat moeten anderen – lees: de 

ouderen - maar doen. 

Maar die volwassenen denken grotendeels hetzelfde. 

Het sociale dilemma (meedoen als de 

buurman dat ook doet) en de inzet van de 

overheid komen vooral naar voren bij de energievoorziening. 

De meeste Nederlanders willen een schonere 

energievoorziening en men is bereid zijn 

gedrag aan te passen als de overheid daartoe de 

voorwaarden schept (lees: subsidieert). Bij voeding, 

beleggen, mobiliteit en vakantie echter 

moet je met de vraag om duurzaam gedrag niet 

aankomen. 

Consumentenvolk 

Deze laatste bevindingen van het onderzoek 

acht ik heel wat realistischer dan de rozegeur 

en maneschijnverhalen die in de pers verschenen. 

Zij sporen namelijk perfect met pakweg 

het stagneren van de verkoop van biologische 

producten, het verzet tegen windmolens in je 

buurt, de groeiende files en de aanschaf van 

SUV’s. Evenals met het explosief groeiende 

vlieggedrag van het consumentenvolk: van 

groepjes jeugd met hanekammen en in Londen 

of Milaan shoppende dames tot en met zonzoekende 

omaatjes die nooit vlogen – maar nu 

wel. Het zij hen gegund. Voor het milieu is het 

weliswaar aantoonbaar funest maar dat is bij 

het consumentenvolk geen punt van overweging. 

Ik had in mijn laatste commentaar voor 

Limburgs Milieu graag wat meer optimisme 

gestopt. De onderzoeksresultaten van het 

RIVM leken daar aanleiding toe te geven, maar 

ik vertrouw de uitkomsten niet. De zorg voor 

‘duurzaamheid’ blijkt in de opvatting van veel 

mensen beperkt tot de zorg voor je eigen directe 

omgeving en solidariteit met het lokale, het 

vertrouwde, de eigen groep. Het kijken op 

lange termijn (b.v. aandacht voor biodiversiteit) 

en buiten je eigen kring (de mondiale 

dimensie) vallen erbuiten. Het besef dat verandering 

wenselijk is, is er soms wel (het klimaatprobleem, 

als het dichtbij komt) maar het 

initiatief daartoe moet komen van de ander. 

Met zijn duurzaamheidsverkenning heeft het 

RIVM een poging gedaan het duurzaamheidsbesef 

van de Nederlander te meten. Het meetinstrument 

bestaat uit – naar eigen zeggen – 

vier verschillende wereldbeelden: ‘’vereenvoudigde 

visies op de doelstellingen en drijfveren 

van mensen en de werking van de wereld’’. Ik 

vrees dat die wereldbeelden inderdaad te simpel 

zijn. De werkelijkheid is heel wat complexer 

dan de geconstrueerde categorieën 

waarin het RIVM en onderzoeksbureaus de 

wereld trachten te persen. Om me heen zie ik 

een andere wereld. 

Hub Bemelmans 

Nummer 4, 2004 

Dit nummer van Limburgs Milieu 

( nummer 4, jaargang 2004) komt een 

maand later uit dan gewend. De aanleiding 

is het vertrek van Hub Bemelmans bij de 

Milieufederatie Limburg per 1 februari 2005. 

Een gedeelte van het nummer is gewijd aan 

de ontwikkelingen op milieugebied tijdens 

de periode van zijn werkzaamheden bij de 

federatie. 

Annemiek Huijts 

2


Dit is een uitgave van de 

Stichting Milieufederatie Limburg. 

Jaargang 18 

Nummer 04 | Januari 2005 


Redaktieadres 

Stichting Milieufederatie Limburg 

Godsweerderstraat 2 

6041 GH Roermond 

T (0475) 38 64 10 | F (0475) 38 64 29 

sml@millimb.nl 

Aan dit nummer werkten mee 

Sandra Akkermans, Jan Baars, Hub 

Bemelmans, Dré Cleophas, Bart Cobben, 

Gert-Jan van Elk, Pauline Goudsmit, Ed 

Gubbels, Jeroen Haver, Leo van Heesch, 

Henk Heijligers, Annemiek Huijts, Wim 

Kuipers, Nicole Lennards, Twan Mientjes, 

Benny Opdenacker, Sjra Puts, Dorothea 

Schubert, Liesbeth van Soest, Hans van 

der Spek, Sylvia Spierts, Edmond Staal, 

Mat Vestjens, Henk Vijverberg, Marleen 

de Visser-Versteegen. 

Abonnement 

Een abonnement op Limburgs Milieu 

kost e12,50 per jaar, voor aangesloten 

organisaties is het gratis. 

De Stichting Milieufederatie Limburg is 

een overkoepelende organisatie van 

provinciale en lokale Limburgse natuuren 

milieubeschermingsorganisaties. 

De stichting is in 1971 opgericht met als 

doel: “Bevordering van natuurbehoud, 

landschapsbescherming en milieuzorg in 

de ruimste zin.” Zij wil dit doel bereiken 

door: “Het beoordelen, beïnvloeden en 

begeleiden van diverse overheden en 

andere instanties in de provincie.” 

Medefinancier 

van projecten 

van de Milieufederatie 

Limburg 

8 

11 

32 

14 TEVEEL STIKSTOF NEERSLAG OP 

HABITATGEBIEDEN 


15 IKL WINT NATIONALE NATUURPRIJS 

Gert-Jan van Elk 

6 MILIEUFEDERATIE 

VERHEUGD OVER TOEKENING CBF-KEUR 

8 KASTEELHEER START KENNISCENTRUM 

Hub Bemelmans 

10 SMIDSE NOG NIET SCHOON GENOEG 

Wim Kuipers 

13 HUB BEMELMANS 

RECORDINGS AND PRODUCTIONS 

Sjra Puts 

17 “ROTZOOI IS EEUWIG, KWALITEIT 

MOET BEVOCHTEN WORDEN” 

Benny Opdenacker 

32 HOE GROEN IS HERMES 

Hans van der Spek 

35 OPENBAAR VERVOER: DE VLAAMSE WEG 

Jeroen Haver 

EN VERDER: 

5 B(l)oeiende bermen-estafette Limburg 

7 Maatregelen voor gezonde lucht geëist 

11 Hub Bemelmans, actievoerder met de pen 

15 Held van de heldere woorden 

24 Geordende chaos 

36 “Basischemie verdwijnt” 

38 Gescheiden inzameling van GFT loont 

WWW.MILIEUFEDERATIELIMBURG.NL 

Het uitgeven van 

Limburgs Milieu 

wordt mede mogelijk 

gemaakt door een 

financiële bijdrage 

van de Provincie 

Limburg. 

3


Ook in Limburg: 

TE VEEL STIKSTOFNEERSLAG OP 

HABITATRICHTLIJNGEBIEDEN 

Het grootste gedeelte van de Nederlandse natuurgebieden heeft te lijden onder verzuring, 

vermesting en verdroging. Een teveel aan stikstof – in de vorm van stikstofoxiden 

en ammoniak– is hier voor een groot deel debet aan. De Stichting Natuur en 

Milieu en de 12 Milieufederaties doen op basis van onderzoek aanbevelingen om de 

stikstofneerslag op Habitatrichtlijngebieden terug te dringen. 

Stikstof is een essentieel element voor al het 

leven op aarde en zeer bepalend voor de vitaliteit 

van onder andere planten. Een teveel en 

een tekort van stikstof (N) verstoort echter de 

balans. Door een teveel aan stikstof krijgen 

planten, die daar goed tegen kunnen, de overhand. 

Meer zeldzame plantengemeenschappen 

worden door deze soorten verdrongen. Dit 

heeft weer effecten op de kwetsbare fauna, die 

afhankelijk is van de getroffen plantengemeenschappen. 

Kritische waarden 

Habitatrichtlijngebieden kunnen pas tegen 

verzuring en vermesting worden beschermd 

wanneer bekend is wat de maximale hoeveelheid 

stikstof is die de habitattypen kunnen 

verdragen. Deze hoeveelheid wordt de critical 

load genoemd. De critical load varieert per 

Habitatrichtlijngebied, maar ook binnen het 

gebied zelf. Bepalende factoren zijn het habitattype, 

het bodemtype en hun onderlinge 

samenhang 

Onderzoek naar overschrijdingen 

Stichting Natuur en Milieu en de 12 provinciale 

Milieufederaties hebben begin 2004 een 

onderzoek laten uitvoeren om te bepalen hoe 

gevoelig Habitatrichtlijngebieden zijn voor 

stikstof, en hoe het gesteld is met de neerslag 

van stikstof op deze gebieden. Uit dit onderzoek 

bleek dat in 2000 in vrijwel alle 

Habitatrichtlijngebieden in Nederland de critical 

load werd overschreden. De grootste overschrijdingen 

vonden plaats in de provincies 

Overijssel, Gelderland. Noord-Brabant en 

Limburg. Dit komt door de grote concentratie 

veehouderij in de buurt van gevoelige natuur. 

Ook kwam naar voren dat bij voortzetting van 

het huidige beleid in 2010 in 122 van de 133 

Habitatrichtlijngbieden nog steeds een overschrijding 

zal bestaan. 

Tabel 1 geeft een overzicht van de critical load 

en overschrijdingen per Habitatrichtlijngebied 

in Limburg. Hierbij moet opgemerkt worden 

dat het kabinet beleidsvoorstellen heeft 

gedaan, die een verdere afname van de 

bescherming van de natuur tegen ammoniak 

betekenen. 

Wanneer deze worden doorgevoerd zal de 

overschrijding van de critical load in sommige 

gebieden nog groter zijn. 

Hoe kunnen we de natuur beschermen 

De Milieufederaties en de Stichting Natuur en 

Milieu willen dat er een aantal maatregelen 

wordt getroffen om de natuur te beschermen: 

De overheid heeft de internationale verplichting 

om te zorgen voor een schoon milieu en 

een rijke natuur. Ze moet de komende jaren 

alles op alles zetten om ammoniak en stikstofoxiden 

terug te dringen. 

Het ammoniakbeleid van de overheid is tot nu 

toe geheel gericht op de natuur op de zandgronden. 

Maar ook de stikstofgevoelige natuur op klei 

en veen moet beschermd worden. Hiervoor 

moeten maatregelen worden ontwikkeld. 

Er moet een ammoniakbeleid komen, zowel 

landelijk als voor specifieke omgevingen. 

Er moet landelijk beleid komen voor stikstofoxiden. 

Stikstofoxiden hebben, veel meer dan 

ammoniak, een effect op lange termijn en 

lange afstand. Maatregelen voor specifieke 

gebieden hebben weinig nut. 

Nederland heeft een verplichting om te zorgen 

voor instandhouding van de natuur in de 

Habitatrichtlijngebieden: de kwaliteit van 

deze gebieden mag niet verder achteruitgaan. 

De komende jaren moeten maatregelen 

getroffen worden om deze natuur te beschermen. 

Maar het spreekt voor zich dat alle 

natuur bescherming verdient tegen een teveel 

aan verzurende en vermestende stoffen. 


4


B(L)OEIENDE BERMEN-ESTAFETTE LIMBURG 

Het jaar 2005 wordt, als het aan het IVN-Limburg ligt, het jaar van de Bermen. 

Onder de noemer B(l)oeiende Bermen-estafette worden op elke zondag tussen 

maart en oktober wandelingen georganiseerd langs boeien de wegbermen. 

Op deze wijze wil het IVN het publiek en lokale 

bestuurders bewust maken van de mogelijkheden 

om in eigen omgeving droge en natte 

verbindingswegen voor de natuur te behouden 

en in te richten. De campagne is tevens gericht 

op het vergroten van de betrokkenheid van het 

publiek bij natuur, milieu en landschap. En 

last but not least hoopt men er ook naamsbekendheid 

en leden aan over te houden. 

Estafette 

Op zondag 6 maart starten de afdelingen 

‘Vijlen-Vaals’ en ‘Maas en Niers’ de estafette. De 

estafettewandelingen lopen vanuit de uiterste 

noord- en zuidhoek van de provincie naar 

elkaar toe. Iedere zondag vindt een 3 uur durende 

excursie plaats van A naar B langs de groene 

waarden van Limburg, die ook in wegbermen te 

vinden zijn. Minstens twee maal per wandeling 

wordt bij die waarden stil gestaan. Hiervoor is 

een speciale BB-zoekkaart ontwikkeld. In totaal 

gaat het om 45 excursies, op elke zondag één in 

Zuid en één in Midden/Noord. 

Halverwege de campagne, op 26 

juni, komt er een centrale bijeenkomst 

in het GroenHuis in 

Roermond. 

Op zondag 30 oktober komen beide 

routes uiteindelijk bij elkaar in 

Geleen, waar de afsluitende manifestatie 

plaats vindt in NME-centrum 

Plinthos. 

Elke IVN-afdeling doet mee op een 

vooraf bepaalde datum. Op enkele 

plaatsen aangevuld met een verwante 

organisatie. De lokale afdelingen 

kennen de data. Loop mee. 

Meer informatie is te lezen in een 

programmaboekje en op de website 

www.ivn-limburg.nl Ook L1 zal 

aandacht besteden aan de route. 

Sylvia Spierts 

IKL WINT NATIONALE NATUURPRIJS 2004 MET 

ADOPTIEPROJECT KLEINE LANDSCHAPSELEMENTEN 

Uit een totaal aantal van 36 inzendingen is het adoptieproject Kleine 

Landschapselementen van de stichting IKL als winnaar van de Nationale Natuurprijs 

2004 uit de bus gekomen. Het Limburgse adoptieproject is een uitstekend voorbeeld 

van natuureducatie en samenwerking met andere partijen. Het initiatief van het IKL 

is een bewezen succes dat landelijk navolging verdient, aldus de jury onder voorzitterschap 

van dr. H.H.F. Wijffels, voorzitter van Natuurmonumenten en de Sociaal 

Economische Raad. 

Het adoptieproject van IKL startte in 1990. 

Inmiddels werken leerlingen van 92 Limburgse 

basisscholen aan de verbetering en het onderhoud 

van een door de school geadopteerd element. 

Het kan daarbij gaan om een houtwal, 

poel, holle weg, boomgaard of ander begroeid 

element. De combinatie van kennisoverdracht 

en natuurbeleving met de ervaring die kinderen 

motorisch opdoen door te zagen en te baggeren 

leidt tot een bijzondere relatie met hun 

eigen gebied. 

Bovendien krijgen de leerlingen inzicht in de 

effecten van het herstelwerk en ervaren ze heel 

nadrukkelijk dat de mens een rol van betekenis 

speelt in het behoud van het landschap. 

Uiteindelijk leveren deze werkdagen ook een 

bijdrage aan de regionale identiteit, omdat de 

kinderen ‘hun eigen wortels ontdekken in het 

landschap’. Een speciale lesbrief biedt docenten 

ook de mogelijkheid om andere educatieve 

activiteiten in hun ‘eigen gebied’ uit te voeren. 

Volgens de jury is het project educatief sterk 

omdat het de jeugd praktisch en midden in de 

natuur plaatst. Voor dit natuurzorgproject krijgen 

jaarlijks 3000 Limburgse kinderen een relatie 

met hun omgeving. De formule van het IKL 

is eenvoudig, relatief goedkoop en toch sterk. 

De begeleiders van IKL zorgen voor de continuiteit, 

instrueren de leerkrachten en geven de 

instructies tijdens de praktijkdagen. Daarnaast 

zoekt IKL naar geschikte landschapselementen 

en betrekt ze heel nadrukkelijk NME-centra, 

ouders, vrijwilligers, gemeenten, grondeigenaren, 

terreinbeherende instanties en bovenal de 

leerkrachten van de scholen bij de werkdagen. 

Deze deelname acht IKL noodzakelijk voor het 

lokale draagvlak. 

Hierdoor kon het adoptieproject, mede door de 

enthousiaste steun van de provincie Limburg 

inmiddels uitgroeien tot 92 basischolen. 

De jury noemt het vernieuwend dat er door een 

gerichte samenwerking met heel veel partijen 

het mogelijk is om schoolkinderen aan het 

werk te zetten met handgereedschap als zagen, 

snoeischaren en baggerbeugels. 

Volgens de jury is dit een creatief voorbeeld dat 

landelijk navolging verdient. Inmiddels wordt 

dit project voor schoolkinderen ook in andere 

provincies via Landschapsbeheer Nederland 

opgepakt. Elke organisatie voor landschapsbeheer 

doet het op haar eigen manier. Wat overeenkomt 

is de intensieve samenwerking met 

derden. 

De Nationale Natuurprijs 2004 bestaat uit een 

beloning van 3000 euro en coaching, gericht 

op de uitbouw van het initiatief en het zoeken 

naar financiering. De Stichting Beheer Natuur 

en Landelijk Gebied, SBNL, de initiatiefnemer 

van de prijs wil op deze manier innovaties op 

het platteland stimuleren en bijdragen leveren 

aan de instandhouding van een leefbaar platteland. 

Gert-Jan van Elk 

5


Tevreden maar verbeteringen mogelijk 

LEZERSONDERZOEK LIMBURGS MILIEU 

In november konden lezers van het Limburgs Milieu door middel van een enquête 

aangeven wat ze van het blad vinden. In totaal hebben 90 personen de vragenlijst 

ingevuld. Deze groep bestaat uit losse abonnees, bestuurders of ambtenaren, leden 

van aangesloten organisaties en overige lezers. De resultaten wijzen erop dat men 

het blad waardeert. Maar er zijn wel verbeteringen mogelijk. 

Het grootste deel van de 90 respondenten is 

tevreden over het blad. Ze zijn gematigd positief 

over de opmaak, indeling en onderwerpen. 

Men vindt de indeling van het blad over het 

algemeen duidelijk. Vrijwel alle respondenten 

vinden de huidige frequentie van verschijnen, 

namelijk 4 keer per jaar, prima. 

Hoewel de algemene indruk van het tijdschrift 

positief is, worden niet alle artikelen ook daadwerkelijk 

gelezen. Aangesloten groepen lezen 

het meeste: 40-80% van het blad (19 personen). 

De antwoorden van de bestuurders zijn verdeeld. 

Een grote groep (6 personen) leest vrijwel 

niks in het blad, namelijk 0-20%. Een 

andere groep (8 personen) leest 40-60% van de 

artikelen. Bij de losse abonnees variëren de antwoorden 

nogal; 8 personen lezen 20-40%, 10 

personen lezen 40-60% en 7 personen lezen 

60-80% van het blad. 

Meer aandacht voor achterban 

Aan het einde van de vragenlijst kunnen lezers 

zelf aangeven wat ze aan het Limburgs Milieu 

zouden willen veranderen. De suggesties hebben 

betrekking op twee gebieden: de lay-out en 

de inhoud. Volgens een aantal respondenten 

maakt de opmaak van het tijdschrift een gedateerde 

indruk; er wordt te weinig kleur 

gebruikt, de artikelen zijn lang en de schrijfstijl 

is voor sommige mensen moeilijk toegankelijk. 

Daarnaast mag het aantal foto’s en 

afbeeldingen volgens de lezers omhoog. 

De respondenten zouden graag meer artikelen 

willen lezen over de achterban, lokale onderwerpen 

en acties van individuele personen. 

Een vaste rubriek met ingezonden brieven en 

een activiteitenkalender wordt op prijs gesteld. 

In het algemeen mag er volgens de lezers meer 

ruimte zijn voor discussie en moet het blad 

meer tweerichtingsverkeer worden. 

Tijdschrift niet vervangen door 

nieuwsbrief 

Aan de lezers werd gevraagd hoe men tegenover 

de website en de digitale nieuwsbrief 

staat. Ruim de helft van de respondenten 

(n=51) is bekend met de website van de 

Milieufederatie. Het valt op dat bestuurders en 

Groene waarden in Limburg 

DE PROVINCIE LIMBURG EN NATUUR- 

VRIJWILLIGERS HAND IN HAND 

personen uit de categorie ‘overige lezers’ in verhouding 

vaker aangeven dat ze de website kennen 

dan de losse abonnees en aangesloten groepen. 

Vrijwel alle respondenten zijn van mening 

dat het tijdschrift niet vervangen kan worden 

door de huidige digitale nieuwsbrief. Ook een 

uitgebreide digitale of papieren nieuwsbrief 

kan het tijdschrift niet vervangen. Opvallend is 

dat personen uit de categorie ‘overige lezers’ 

veel positiever ten opzichte van dit alles staan. 

De resultaten en conclusies van het lezersonderzoek 

vormen het uitgangspunt voor enkele 

veranderingen aan Limburgs Milieu. Deze zullen 

in de loop van 2005 doorgevoerd worden. Ik 

wil u hartelijk bedanken voor uw medewerking 

aan het onderzoek. 


Milieufederatie verheugd 

over toekenning CBF-Keur 

Donderdag 16 december hebben de 12 provinciale 

Milieufederaties het tweehonderste 

CBF-Keurmerk gekregen. Het Keurmerk werd 

door CBF-bestuursvoorzitter Henk Koning 

uitgereikt aan dagelijks bestuurder Lucie 

Gelderblom van de 12 provinciale 

Milieufederaties. 

Het bijzondere is dat de 12 provinciale 

Milieufederaties geen fondsenwervende 

instelling zijn, maar een organisatie die geld 

krijgt van een van de kansspelorganisaties 

(Nationale Postcode Loterij). Het Kabinet wil 

dat alle organisaties die kansspelgeld ontvangen 

een keurmerk hebben. In 2004 is een 

record van 42 keurmerken door het Centraal 

Bureau Fondsenwerving (CBF) verstrekt. 

De afdeling Groen van de Provincie Limburg en 

de vrijwilligers in onze provincie maken zich 

sterk om de natuur in Limburg op lange termijn 

te beschermen en, waar mogelijk, uit te 

breiden. Het IVN District Limburg organiseert 

samen met de Provincie Limburg drie themaavonden, 

die een actief karakter hebben. 

Tijdens deze bijeenkomsten staat de realisatie 

van ecologische verbindingszones in Limburg 

centraal. Na enkele introducties gaan we overleggen 

op welke wijze we elkaar behulpzaam 

kunnen zijn ten dienste van de natuur. 

Het is zinvol het oor te luister te leggen bij de 

vele actieve vrijwilligers die zich inzetten voor 

de natuur in Limburg. Wat doen die vrijwilligers 

eigenlijk en hoe kunnen ze samen met de 

Provincie meer resultaten boeken Waar de 

vrijwilliger zich voornamelijk lokaal inzet 

voor natuurbescherming en/of beheer, zal de 

afdeling Groen met kennis en inzicht het provinciaal 

beleid moeten voorbereiden, verdedigen 

en uitdragen. Zij moet beslagen ten ijs 

komen waarbij informatie over lokale situaties 

van enorm belang kan zijn. Zie daar hoe beide 

belanghebbenden elkaar gevonden hebben. 

Op 21 maart bent u welkom in de regio 

Parkstad, op 4 april in Noord / Midden-Limburg 

en 18 april op de grens van de Westelijke 

Mijnstreek en het WCL-gebied. De avonden 

starten om 19.30 uur en eindigen om 22.00 uur. 

Iedereen die in dit thema geïnteresseerd is, is 

van harte welkom. Er zijn geen kosten aan verbonden. 

Opgeven via: consulentschap.limburg@ivn.nl. 

Meer informatie: www.ivn-limburg.nl. 

Het verkrijgen van het CBF-Keur is geen formaliteit. 

Het CBF heeft strenge richtlijnen 

waaraan een fondsenwervende instantie 

moet voldoen. Dit geldt voor de jaarrekening 

en begroting van de stichting, maar ook voor 

de statuten, procedures binnen het stafbureau, 

het jaarwerkplan, het meerjarenbeleidsplan, 

samenstelling van het bestuur etc. 

Het Centraal Bureau Fondsenwerving (CBF) 

is een onafhankelijke stichting die al sinds 

1925 toezicht houdt op het inzamelen van 

geld voor goede doelen. De taak van het CBF 

is het bevorderen van een verantwoorde 

fondsenwerving en besteding door middel 

van het beoordelen van de fondsenwervende 

organisaties en het verstrekken van informatie 

en advies aan overheidsinstanties en 

publiek. 

6


Nu is het moment om te kiezen 

MAATREGELEN VOOR GEZONDE 

LUCHT GEËIST 

Schokkende cijfers 

Jaarlijks overlijden er in Nederland ongeveer 

1100 mensen door verkeersongevallen. 

De minister voor Verkeer en 

Waterstaat heeft zich dus terecht voorgenomen 

het aantal verkeersdoden aanzienlijk 

te verminderen. Maar wist u dat 

er daarnaast circa 4500 mensen - dus vier 

maal zoveel - sterven door uitlaatgassen 

En dat de overheidsaanpak daarvan 

veel minder energiek is 

Dat was onlangs de aanleiding voor Natuur en 

Milieu om bij de Tweede Kamer aan de bel te 

trekken met acht concrete voorstellen om de 

luchtvervuiling terug te dringen. Grote delen 

van Nederland liggen onder een deken van 

stikstofdioxide, zo toonden onlangs nieuwe 

satellietbeelden aan. Limburg maakt daarop 

geen uitzondering. De luchtvervuiling in Zuid- 

Limburg behoort tot de hoogste in het land. De 

lucht langs drukke verkeerswegen en in binnensteden 

bevat veel te veel ongezonde deeltjes, 

maar ook de omringende regio zit veel te 

hoog. 

Nog meer feiten 

Allerlei onderzoeken, waaronder die van de 

Wereldgezondheidsorganisatie (WHO), 

het RIVM, TNO en Lancet bevestigen die gegevens. 

De uitlaatgassen veroorzaken kanker, 

hartkwalen en longziekten. Zo lopen mensen 

die binnen 100 meter van een snelweg wonen 

een twee maal zo hoog risico op hart- en longziekten. 

De luchtkwaliteit is in de nabije omgeving van 

drukke snelwegen zo slecht, dat de schadelijkheid 

voor omwonenden vergelijkbaar is met 

het meeroken van 17 sigaretten per dag. Ook is 

het aantal mensen met astma de laatste jaren 

schrikbarend gestegen. De maatschappelijke 

kosten van gezondheidsschade door luchtverontreiniging 

zijn ¤ 5 miljard per jaar. Dat is 2,5 

keer meer dan de maatschappelijke kosten van 

files. 

Kabinetsplannen 

Het huidige kabinet gaat uit van een voortdurende 

groei van het wegverkeer en pleit voor 

nog meer asfalt. Dit beleid zal niet leiden tot 

de noodzakelijke afname van de uitstoot door 

verkeer. En dus leidt dit beleid niet tot minder 

schade aan de volksgezondheid maar tot meer. 

Nu maatregelen nemen 

Alleen door nu ingrijpende maatregelen te 

nemen kan de luchtkwaliteit verbeteren. Dat 

kan op vele –overigens relatief goedkopemanieren. 

Het verlagen van de maximumsnelheid naar 

80 kilometer op autosnelwegen bij dichtbewoonde 

centra maakt de lucht schoner, zo 

blikt uit praktijkervaringen. Daarnaast moeten 

vrachtwagens en nieuwe dieselauto’s standaard 

worden uitgerust met een roetfilter. Die 

moeten net zo vanzelfsprekend zijn als de 

katalysator. Diesels stoten zulke kleine deeltjes 

uit, dat die diep in de longen doordringen en 

daar in het bloed worden opgenomen. 

Vrachtwagens dragen voor meer dan de helft 

bij aan de uitstoot van fijn stof. Het roetfilter 

haalt deze schadelijke deeltjes eruit. 

Het resultaat: de lucht wordt schoner, het aantal 

dieselkilometers neemt af en automobilisten 

worden gestimuleerd te kiezen voor een 

schonere auto, fiets of openbaar vervoer. 

Bron: Natuur en Milieu, www.natuurenmilieu.nl 

Maatregelen 

Het verlagen van de maximum snelheid 

naar 80 km bij woonwijken en 

de invoering van roetfilters is op 

korte termijn het meest effectief 

om de luchtverontreiniging aan te 

pakken. Maar er is op wat langere 

termijn veel meer mogelijk. Het 

komt aan op de politieke wil. 

1. Verhoog dieselaccijns en verlaag 

belastingen benzineauto’s 

Een gelijktijdige verhoging van 

de accijns op diesel in een aantal 

jaarlijkse stappen met gelijktijdige 

verlaging van de aankoopbelasting 

(BPM) en de wegenbelasting 

voor benzineauto’s stimuleert 

de veelrijders om over te 

stappen op benzine. 

2. Voer kilometerheffing in. 

De beste manier om de vervuiler 

te laten betalen voor de milieuen 

gezondheidsschade is het 

middel van een heffing per gereden 

kilometer. Dat vereist echter 

politiek leiderschap. 

3. Stimuleer vervoersarme ruimtelijke 

ordening. Verkort de afstand 

tussen wonen en werken. 

De trend is dat die juist toeneemt. 

Hij kan worden omgebogen 

door het bouwen van compacte 

steden, het mogelijk maken 

van telewerken en door het minder 

aantrekkelijk maken van b.v. 

leaseconcepten voor bedrijven. 

4. Verbeter fietsvoorzieningen voor 

de korte afstand (tot 7,5 km) en 

investeer in regionaal en stadsgebonden 

openbaar vervoer. Gebruik 

daarvoor de modernste 

technieken. 

5. Dring scheepvaartemissies terug 

door financiële stimulansen en 

het verplicht stellen van roet- en 

stikstofoxidenfilters. 

6. Zet een Nationaal Gezondheidsprogramma 

op Frankrijk kent er 

al een. Op die wijze kunnen doelen 

en middelen voor het verbeteren 

van de gezondheidssituatie 

op (middel)lange termijn worden 

vastgelegd. Daarin kan het structurele 

terugdringen van schadelijke 

emissies – ook van andere 

bronnen, worden vastgelegd. 

7


Duurzaam ondernemen 

KASTEELHEER START KENNISCENTRUM 

VERWERKING KUNSTSTOFAFVAL 

Han Stiphout is directeur van kunststofrecyclingbedrijf Smile Again en secretaris 

van de Milieufederatie Limburg. Onlangs kocht hij kasteel Wolfrath in Holtum en 

nam de restauratie ter hand. De ondernemer wil het kasteel – verscholen achter de 

bedrijfsgebouwen van NedCar - een bestemming geven voor duurzaam ondernemen. 

Han Stiphout: “De bedoeling is dat er een kenniscentrum 

komt voor kunststoffen, meer specifiek 

de herverwerking van kunststoffen, dus 

de recycling van alle mogelijke soorten kunststofafval 

en productieafval tot nieuwe grondstoffen. 

De doelgroep waarop we ons richten is 

primair het Midden en Kleinbedrijf (MKB). Er 

komt dus een bemande informatiebalie waar 

mensen gewoon laagdrempelig kunnen binnenlopen 

en de gewenste informatie kunnen 

krijgen. Anderzijds is het zo dat wij als recyclebedrijf 

zelf - Smile Again - hier speciale 

herbewerkingconcepten bedenken om ze 

vervolgens in de markt zetten.” 

Dat betekent natuurlijk wel dat wij de markt 

moeten hebben. De grote partijen met de grote 

afvalstromen kennen we uiteraard. We weten 

waar de mensen zitten die tuinmeubelen 

maken of plastic kratten. 

Maar ook in de kleinere stromen zijn wij geïnteresseerd. 

Bij Smile kan men die kwijt, maar 

eventueel ook via onze informatiebalie bij een 

ander. De informatievrager is vrij om in zee te 

gaan met wie hij wil.” 

Kan jullie databank ook worden benaderd 

via Internet 

“Nog niet. Wij hebben momenteel nog niet 

helder hoe dat moet. Je zou in dat geval als 

bedrijf een toegangscode moeten hebben om er 

op te komen. Anders zitten wij hier al die 

mooie dingen te bedenken en gaat de concurrentie 

ermee aan de haal.” 

“De informatie die men bij ons kan krijgen 

betreft overigens niet alleen technische kennis. 

Ook het persoonlijke gesprek is van belang 

want het gaat over vertrouwelijke zaken als 

welk bedrijf wil voor je afval betalen, hoe ben 

je er zeker van dat je je geld ook krijgt, hoe heb 

je zekerheid dat je afval gerecycled wordt en 

Want de schouw moet roken en de 

investering renderen. 

“Natuurlijk, het is niet 100 % liefdewerk oud 

papier. Het zoeken van nieuwe markten op 

het gebied van recycling van kunststoffen, 

het bedenken van nieuwe concepten en 

daarnaast het overdragen van die kennis aan 

anderen is ook business. 

Het Midden en Klein Bedrijf kan hier dus 

komen vragen: wat moet ik met mijn afvalstoffen 

doen Zijn ze nog te hergebruiken 

En zo ja, waar moet ik dan terecht en levert 

mij dat nog geld op Dat laatste is natuurlijk 

essentieel. Een ondernemer moet erop vooruit 

gaan, anders doet hij het niet. Er zijn 

maar weinig mensen die zeggen: Het kost 

me wel 100 euro per week om van mijn afval 

af te komen, maar goed, het is goed voor het 

milieu, laat ik het daarom maar doen! Zo 

werkt het niet. Je moet proberen een dubbelslag 

te maken, milieuvoordeel behalen door 

financieel voordeel te bieden. Dat kan. Op 

dit moment immers moet de ondernemer 

betalen voor het kwijt raken van zijn spul: 

storten tegen kostprijs of een bedrijf betalen 

om het af te halen.” 

En het garandeert Smile aanvoer van 

grondstoffen voor herverwerking. 

Stiphout: “Wat wij zelf met ons bedrijf proberen 

te doen is het productieafval te gaan 

opwerken, opwaarderen tot nieuwe grondstoffen. 

En daar is natuurlijk voor ons prijsvoordeel 

te halen, en tegelijkertijd een heel 

groot milieuvoordeel. 

Dat is onze filosofie. 

8


niet in de afvalverbrander verdwijnt. We recyclen 

op dit moment materialen voor bedrijven 

die de garantie willen dat het echt grondstoffelijk 

gerecycled wordt en niet verhandeld of 

gestort. Daarover sluit je contracten, en je 

hoeft maar één keer een scheve schaats te rijden 

en je bent je naam kwijt die je in jaren 

hebt opgebouwd.” 

De eigen ervaring is de basis van je 

informatie. 

Han Stiphout: “Iedere kunststofproducent in 

West-Europa is kind aan huis bij ons voor het 

verpoederen van nieuwe kunststoffen. Daar 

halen we een uitgebreid netwerk van contacten 

uit en informatie over welke kunststof dan 

ook. Het is niet zo dat wij hier onderzoek gaan 

doen, laboratoria bouwen. Wel dat wij hiervandaan 

kunnen doorverwijzen naar laboratoria 

van DSM, naar universiteit, een hogeschool 

of een verwerkingsbedrijf. 

De Provincie Limburg en LIOF zijn zeer 

geïnteresseerd in jullie activiteiten. Past 

dit nou binnen het verhaal van Limburg 

als technologische topregio 

“De recycling zoals wij die bedrijven is zeker 

hightech. Ook het doorgeven van de diverse 

recyclewegen aan het MKB is innovatief. Maar 

wat is technologische top Ik zou onze activiteiten 

eerder scharen onder duurzaamheid, 

duurzaam ondernemen, maatschappelijk verantwoord 

ondernemen. Het is in elk geval een 

heel andere filosofie dan de huidige praktijk. 

Plastic verpakkingen worden bijna altijd weggegooid. 

Daarnaast gaat heel veel op export 

naar lage lonen landen als China en India om 

daar te worden herverwerkt. Daar wordt het 

uit elkaar gehaald met handkracht omdat de 

mensen er niks kosten. 

In mijn optiek van duurzaam ondernemen zou 

je als bedrijf moeten proberen om in je nabije 

omgeving een herbewerkingsmarkt te vinden. 

Het is weliswaar gemakkelijk om te zeggen: 

Stop het in een container en stuur het naar 

China voor pakweg 2000 euro per container. 

Maar op het moment dat de markt dichtgaat 

en China die rommel niet meer wil hebben, 

zoals 8 of 10 jaar geleden in Indonesië het 

geval was, dan is hier plots iedereen in paniek. 

Wat je dus moet doen is in het thuisland een 

markt zoeken, een hoogwaardige markt scheppen 

voor die materialen. Vandaar dat wij niet 

in bermpaaltjes geïnteresseerd zijn, dat is laagwaardig, 

maar voornamelijk in het opwerken 

tot nieuwe grondstof, we maken er nieuw 

materiaal van.” 

Waarom doet Sabic in Geleen zoiets 

niet Men zal ongetwijfeld een massa 

productieafval hebben. 

“Omdat ze zich in 1e instantie bezighouden 

met het verkopen van hun eigen producten. 

En zolang de wetgeving en de markt er niet 

specifiek om vragen, is er eigenlijk niemand 

die zich druk maakt voor een gesloten keten. 

Er is geen autofabrikant die moeite doet om te 

kijken hoe hij autobanden kan recyclen. Men 

vraagt gewoon 2 of 3 euro statiegeld per band 

om er later vanaf te komen. Het verandert pas 

op het moment dat grote bedrijven zeggen: we 

willen specifiek producten met gerecyclede 

kunststof. Stel je voor dat zo meteen een multinational 

komt en die zegt: Sabic we hoeven die 

kunststof van jullie niet. We willen er eentje 

met certificaat, waaruit blijkt dat er minimaal 

30% gerecyclede kunststof in zit. Dan ben je 

er.” 

Zal dat er ooit van komen 

Stiphout: “Je merkt op het moment in de 

markt dat er opnieuw zo’n beweging is. Tussen 

5 en 10 jaar geleden kwam recycling heel erg 

op: hergebruik van kunststoffen, ontmanteling 

van elektronische apparatuur, kopieerapparaten, 

koelkasten. Vervolgens is het wat teruggezakt. 

De wave was over. Het was een wave 

waaraan 2 jaar lang iedereen meewerkte. Nu 

zie je weer dat grote bedrijven vooruitlopend 

op maatschappelijke ontwikkelingen en nieuwe 

wetgeving zeggen: We zijn zeker geïnteresseerd 

in de inzet van gerecyclede kunststoffen.” 

Ook als het gerecyclede materiaal duurder 

is dan maagdelijke grondstof 

“We gaan ervan uit dat gerecyclede kunststoffen 

te koop zijn voor 85% van de nieuwwaarde. 

Dus dat je beter die kunt kopen dan nieuwe, 

dat je dan al een prijsvoordeel hebt. Daar 

spelen wij nu al op in. Wij zijn een kunststoffenbank 

aan het oprichten waar bedrijven 

in Europa hun kunststoffen kunnen aanbieden 

en voor iedere 100 ton die ze aanbieden moeten 

ze 50 ton gerecycled materiaal terugnemen. 

Maar dat tegen een prijs van 85% van 

nieuw. 

En wat we zien, nu we een paar maanden 

bezig zijn, is dat uit heel Europa grote bedrijven, 

die echt duizenden tonnen gebruiken op 

jaarbasis, naar ons toekomen en zeggen: daar 

willen we graag aan meedoen. Als je maar de 

mogelijkheid schept en laat zien dat het kan, 

raakt men vanzelf geïnteresseerd.” 

“Het is mijn overtuiging dat het kan. 

Onder één voorwaarde. Wil je nu dit soort 

kunststoffen kostendekkend kunnen recyclen, 

dan moet je grote hoeveelheden hebben. 

Dan moet je een vaste lijn hebben die op 1 

materiaal staat en dag in dag uit, dag en nacht 

recyclet. Met aanvoer uit meerdere landen en 

met duizenden tonnen op jaarbasis.” 

Je moet meer PR maken, dan weten 

we dat. 

Han Stiphout: “Dat doen we nu. Maar tot nu 

toe zijn we gewend om als poederbedrijf heel 

rustig achter de schermen te werken. Als schakeltje 

in de productieketen van Sabic, Shell of 

Esso. Als recyclebedrijf kun je beter eerst zorgen 

dat je de zaken goed voor elkaar hebt en de 

nodige milieuvergunningen van de overheid 

krijgt. We zitten ook in België, met een vergunning 

rechtstreeks van het ministerie. Die 

wordt heel zorgvuldig gecontroleerd, veel 

beter dan in Nederland, overigens. En dat is 

prima.” 

Hub Bemelmans 

Autobanden 

Han Stiphout: “Die dingen 

moet je als overheid gratis inzamelen. 

Er zijn altijd mensen in 

de maatschappij die de zaak 

flessen. Die halen bij een kleine 

garage de gebruikte banden op, 

krijgen daarvoor 2 euro per 

band, laden er 100 op een 

vrachtautootje, krijgen 200 euro 

mee om er netjes vanaf te 

komen, kiepen ze er onderweg 

vanaf en hebben 200 euro verdiend. 

Zo gaat dat. De gemeente 

Sittard-Geleen haalt iedere week 

na het weekend 3 grote containers 

met autobanden binnen 

hun gemeentegrenzen op elk 

weekend. 

Als je dat dan toch al doet, kun 

je ze beter gratis laten inleveren. 

Of je moet zorgen dat banden 

geregistreerd worden, 

zodat een garage ze niet meer 

aan een rommelaar kan verkopen. 

Dan ben je er ook. 

Niemand zal meer chemisch 

afval durven verkopen aan een 

rommelaar die aan de deur 

komt. Met autobanden kan dat 

wel. Vraag maar eens aan de 

milieupolitie.” 

9


SMIDSE 

NOG NIET SCHOON GENOEG 

“Wacht maar, als begin augustus de bladeren al gaan vallen, als de appels bloot aan de bomen komen te hangen, dan piepen we 

wel anders.” Zoiets zal ik halverwege de jaren tachtig gehoord hebben. Het was de tijd van bezorgdheid over de zure regen. 

Staatsbosbeheer begon de gezondheid van de bossen in kaart te brengen. 

Maalbedrijf Ankersmit demonstreerde voor een paar aangesleepte 

kamerleden een kanon dat mergelpoeier diep de bossen in kon schieten, 

want kalk x zuur = geen paniek. 

Waarom herinner ik me dit 

Ik vroeg me af: kan Hub Bemelmans rustig gaan vutteren als hij aan ons 

milieu denkt Anders gezegd: is de Umwelt beter geworden in de periode-Bemelmans 

Gegarandeerd. Heel wat beter. Anders dan op school (vooruit dan) hebben 

strenge maatregelen wel degelijk resultaat. Of zin - zo u wilt. In elk 

geval: verschillende inktzwarte voorspellingen zijn niet uitgekomen. 

Ook ONS milieu is er de voorbije jaren niet slechter op geworden. We 

hebben sinds twintig jaar prachtzomers, maar er drijven geen eilanden 

van dooie vissen in de Maas. Twintig maal meer auto’s maar ik zie geen 

mensen met een doek voor de mond op straat. 

Dus kan de SML ... 

Zeker niet. Limburg blijft een moeilijk geval. Daar zijn verschillende 

oorzaken voor. Het lange lint dat we Limburg zijn gaan noemen, is 

kwetsbaar. Kijk op de kaart: de Nederlandse provincie Limburg grenst 

voor driekwart aan het buitenland, en dat betekent: andere wetten, voorschriften. 

Het milieu heeft al gauw te maken met ietsen uit Berlijn, 

Brussel, Düsseldorf, Keulen, Luik, Hasselt of Antwerpen. We kunnen 

geen hek om het bronsgroene land plaatsen, dus rijst de vraag: valt er 

niet meer centraal te regelen 

Ander probleem waar we mee worstelen: Limburg is met Brabant de 

meest geïndustrialiseerde provincie. Mede daarom wilden LIOF en de 

Brabantse tegenhanger BOM Oost-Brabant en Limburg gaan promoten 

als de smidse van Nederland. Deze smidse geeft werk aan bijna 160.000 

mensen. Ze verdienen met zijn allen dik twintig procent van het nationale 

inkomen. Ik vond smidse wel aardig: werken met de elementen 

vuur en water. Maar de lucht is er verre van aangenaam. Andere naam 

dus. Dat werd Famous Factory Land. Helaas: dat zag Philips weer niet zitten. 

Het wereldconcern wilde niet in één hok gestopt worden met - ja 

wat: metaalbedrijven, chemie De mensen zouden eens gaan denken dat 

Philips nog rokende schoorstenen heeft. 

Nederland Schoon Die stuurde voor veel geld een kwast met een bezem 

(Idol Jamai dus) naar Maastricht, om Plein 1992 aan te vegen. Er was 

nauwelijks belangstelling. Prima. 

Nou begeef ik me wel in gevaarlijk gebied. Ik lees daarom nog eens 

terug wat ik geschreven heb, en denk onderwijl aan de reacties van die 

dikbuikers die met een blikje Heineken drie dagen na de tsunami op het 

strand betrapt werden. Hoe verdedigden ze zich Juist: het is belangrijk 

voor de economie van Thailand dat wij hier zijn en blijven komen. Ik 

peins verder over rokende schoorstenen, individualisme. Als je niet voor 

jezelf opkomt, wie doet dat dan Milieu is niet meer in. Levert je niets 

op. Hooguit hoon. 

In mijn eerste column voor dit blad vertelde ik over een man die mij 

wees op de overeenkomst tussen vooroorlogse religieus bevlogenen en 

wat ik noemde milieuridders. Ik weet niet of zo’n vergelijking nog zin 

heeft. Voor ik het weet trek ik een streep van de Teekenschool naar het 

bisschoppelijk paleis. Kleine afstand maar. Even tussen haakjes: de 

Teekenschool is de vroegere ambachtsschool in Roermond, waar het 

Groenhuis onderdak gekregen heeft. Nou heeft de bisschop 2005 uitgeroepen 

tot jaar van Vergeving en Verzoening, lees ik. Gooi maar weg die 

troep, in de barmhartige schoot van Moder Maas Want alles zal ons vergeven 

worden. Ik weet het niet meer, maar dat eerste stukje streep richting 

Munsterplein gum ik nog niet uit. Ik zie overeenkomsten en mompel: 

moeten ze allebei niet knokken tegen onverschilligheid, labbekakkerij, 

zelfzucht 

We moeten misschien naar een jaar van de Kleine Vervuiler. Vele kleintjes 

immers ... 

... produceren een vulkaan aan CO2. 

Wim Kuipers 

In Limburg vind je die wel. Vervelend misschien maar de mensen willen 

werk werk werk. Vakbonden zien liever rokende schoorstenen dan dichte 

fabriekspoorten. En dan geldt vaak: houden wat je hebt, want wie 

zorgt er voor ander, milieuvriendelijker werk Je kunt moeilijk drie 

ministeries en twee omroepen verplaatsen naar Limburg. Ik bedoel: het 

is makkelijker milieuman te zijn in Gouda of Haarlem dan hier. 

We hebben bovendien nog wat boeren. Die hebben weinig te lachen 

vandaag de dag. Aardappelen brachten de kunstmest nog niet op, voor 

een mooie bloemkool kregen de telers deze zomer helemaal vier cent. 

Wat proberen ze Kassen. Maar wil je wat verdienen in de glastuinbouw, 

dan moet je stoken. Schoorstenen. Rook. Kranten schrijven mekaar na 

dat het nooit meer nacht wordt in de tuinbouwgebieden. Leest makkelijk 

weg. Ik pak een knipsel over hoe vreselijk Limburg wel is en lees: 

DSM blijft onveilig en loost nog steeds in aarde en Maas. Zal wel. Maar 

wie haalt de troep op bij DSM Ambtenaren in de tijd dat ze niet bezig 

zijn kankerverwekkende sigarenbandjes op te sporen Of de Stichting 

10


HUB BEMELMANS, 

ACTIEVOERDER MET DE PEN. 

14 jaar lang heeft Hub Bemelmans zijn stempel gedrukt op het Limburgs Milieu, 

het tijdschrift dat de boodschap van de Milieufederatie Limburg verkondigt. Dat 

hij deze keer maar de helft van het blad mocht samenstellen, deed hem aanvankelijk 

ernstig vrezen voor de kwaliteit van de inhoud. Uiteindelijk kon hij er 

vrede mee hebben dat het een los katern zou worden. Dat kon je eenvoudig verwijderen 

en dan bleef er een gewoon nummer van het blad over, met als enig 

nadeel dat het blad qua omvang onder de maat was. 

Hoewel hij jarenlang het gezicht van de 

Milieufederatie was, houdt Hub er niet 

van om zelf in de schijnwerpers te 

staan. De persoon Hub Bemelmans is 

namelijk niet belangrijk, het gaat om 

de boodschap die door hem wordt 

gebracht. Hub is geen woordvoeder 

geweest zoals je die tegenwoordig met 

tientallen voorbij ziet trekken op de 

buis. Hub is in eerste instantie activist 

voor natuur en milieu in het algemeen 

en voor die in Limburg in het bijzonder. 

Hij heeft daarbij de gave dat hij die 

overtuiging op een vlotte en begrijpelijke 

manier kan uitdragen. 

In de 56 nummers van het Limburgs 

Milieu die Hub heeft gemaakt, vormt 

het vliegveld Maastricht, Aachen 

Airport, ook wel door hem kleinerend 

het vliegveld Beek genoemd, zijn 

belangrijkste activiteit. En dus niet de 

Graetheide, waarvan hij van het Comité 

met diezelfde naam al voorzitter is 

zolang ik hem ken. Zijn bestuurlijke 

tegenspeler bij het vliegveld was Jan 

Tindemans, Gedeputeerde van 

Economische Zaken van de provincie 

Limburg en de latere directeur van het 

vliegveld. Hub was Jan Tindemans al 

eerder tegengekomen bij het voornemen 

van de provincie Limburg om een 

afvalverbrander in Midden-Limburg te 

realiseren. Er zijn over en weer wel 

eens lelijke woorden gevallen en ze zullen 

zeker geen vrienden van elkaar 

worden, maar uiteindelijk ging het om 

een inhoudelijk debat, waarin het 

milieu heeft gezegevierd. Noch de 

Oost-Westbaan, noch de afvalverbrander 

is uiteindelijk gerealiseerd. 

Dat geldt uiteindelijk niet voor Avantis, 

het grensoverschrijdende industrieterrein 

bij Heerlen waar de korenwolf 

haar leefgebied had. Hoewel 

beschermd door Europese regelgeving, 

heeft het diertje daar uiteindelijk 

het onderspit moeten 

delven. Ook het tracé van de A73 

is ondanks het weerwerk van 

velen toch terechtgekomen op 

de Oostoever van de Maas en 

de aanleg heeft op dit moment 

haar verwoestend effect op de 

natuur in Midden-Limburg. De 

verzuring van Noord-Limburg door de 

intensieve veehouderij, de verdroging 

van het Nationaal Park de Meinweg 

door de bruinkoolwinning over de 

grens in Mönchengladbach en de doorsnijding 

van Midden-Limburg door de 

IJzeren Rijn; het zijn allemaal onderwerpen 

die Hub in beroering brachten. 

Al het werk werd niet door hem alleen 

gedaan, maar samen met vele anderen 

(Want Hub is een zeer sociaal mens). En 

dat zijn in tegenstelling tot Jan 

Tindemans wel allemaal vrienden van 

Hub. Slechts enkele van die vele vrienden 

komen hier aan het woord. Ook 

het aantal onderwerpen is beperkt. 

Want als je alle wapenfeiten van Hub 

wilt boekstaven, dan heb je aan de 

helft van Limburgs Milieu veel te weinig. 

Hub heeft ons echter niet meer 

ruimte gegeven en met die beperking 

zal u het als lezer moeten doen. 

Henk Vijverberg. 

11


BRANDEND HART 

TEGEN AFVALVERBRANDING 

Het zal zo’n twaalf jaar geleden zijn, dat ik Hub voor het eerst meemaakte. Enkele zeer verontruste inwoonsters 

van Swalmen organiseerden samen met de Milieu- en Heemkundevereniging een voorlichtingsavond over de 

gevaren van afvalverbranding. Zo’n installatie dreigde gebouwd te worden in Buggenum en bij de heersende 

zuidwestenwind zou Swalmen de volle laag krijgen. Het verhaal van Hub was nogal nuchter maar de twee andere 

sprekers wisten mijn vrouw zodanig schrik aan te jagen dat zij vond dat ik die kar mee moest gaan trekken. 

De werkgroep Geen walmen boven 

Swalmen werd opgericht en via deze 

werkgroep kwamen wij terecht bij de 

koepel Brandend Hart van zo’n 15 

organisaties die zich verzetten tegen 

afvalverbranding. We werden ondersteund 

door de Milieufederatie 

Limburg in de persoon van Hub 

Bemelmans. Ik was in het begin verbijsterd 

over de verspilling van tijd en 

energie bij de vergaderingen van deze 

koepel. Men was doorlopend aan het 

discussiëren over hoe slecht vuilverbranding 

wel niet was. Er waren allerlei 

onderonsjes en rond tien uur verlieten 

de eersten het pand, omdat zij de trein 

moesten halen. Dat weerhield de anderen 

niet om gezellig door te gaan tot 

half twaalf. 

Hub zal met gemengde gevoelens 

terugdenken aan de confrontaties met 

deputé Tindemans. 

Hub kwam met een floret maar 

Tindemans kwam met de bottebijl, 

waarbij hij zijn informatievoorsprong 

op een uiterst creatieve manier uitbuitte. 

Zeker zal Hub ook terugdenken aan 

de kolkende zaal in Maasbracht waar 

het publiek onder aanvoering van een 

oude schipper de deputé en de voorlichters 

het spreken onmogelijk maakte. 

Zo zie je maar wat je met goedbedoelde 

acties aan emoties kunt ontketenen. 

Echt afzien was het protestkamp 

in regen en wind op het beoogde terrein 

van de afvalverbrander. 

Wat wel een 

onverdeeld groot 

genoegen was, was 

de demonstratie in 

Maastricht waar wij 

met tal van bussen 

vanuit Midden- 

Limburg naar toe 

waren gekomen. 

De show werd daar 

gestolen door van het provinciehuis 

abseilende actievoerders van 

Greenpeace (of was het 

Milieudefensie) die een groot spandoek 

ontvouwden. 

Uiteindelijk is de afvalverbrander niet 

doorgegaan en is Limburg van de minst 

presterende provincie op milieugebied 

één van de best presterende provincies 

geworden. Dit mede door de inzet van 

de opvolger van Tindemans die wel kon 

luisteren en geen dubbele agenda’s 

had. 

Hub je gaat met de Vut. Ik ben je 

negen jaar geleden voorgegaan en het 

is heerlijk. En nog steeds is het zo dat 

24 uur in één dag eigenlijk te kort zijn. 

Ik wens je toe dat je nog lang en in 

goede gezondheid van je vrije tijd mag 

genieten. 

Leo van Heesch 

12


HUB BEMELMANS 

RECORDINGS AND PRODUCTIONS 

Gladde pad 

Ik weet het nog: ik kreeg een telefoontje 

van Hub Bemelmans. Hij 

wilde eens met een paar mensen praten 

over een bijzonder project. In een 

zaaltje van het toenmalige 

Oranjehotel in Roermond werd de 

zaak uit de doeken gedaan. Er moest 

een CD komen, met de titel 

“LimburGreun” met Limburgse artiesten 

ten behoeve van de 

Milieufederatie Limburg. Bekende 

Limburgse namen gaven hun medewerking 

aan dit sympathieke project. 

Hub liet zich vanaf het eerste 

moment adviseren over alles wat bij 

zo’n project kwam kijken en je kon 

de naïviteit op dat terrein zowat uit 

zijn ogen zien vallen. Hij had verstand 

van het milieu, onmiskenbaar, 

maar nu moest deze sympathieke 

voorlichter zich gaan begeven op het 

gladde pad van CD producer! 

De aangesloten milieuclubs in 

Limburg kregen de mogelijkheid 

om in eigen stad of dorp de Cd’tjes 

te verkopen waarbij ze een gedeelte 

van de opbrengst in eigen kas 

mochten laten vloeien. 

Ein hoor veur ein döbbeltje 

Ik heb een aantal extra promotieoptredens 

gegeven samen met 

Herman Veugelers. Het volgende 

voorval speelde zich af in een cafeetje 

in Echt. Herman was aan het 

optreden en tijdens dat optreden 

waren twee jongens op halfluid 

volume met elkaar aan het praten. 

De gepassioneerde schrijver/zanger 

stopte midden in het liedje en zei: 

“Hei geer dao, as geer meint det ich 

ein hoor bön die hiej veur ein döbbeltje 

veur ’t raam sjteit, kint geer 

baeter nao boete gaon” (als jullie 

denken dat ik een hoer ben, die voor 

een dubbeltje voor het raam staat, 

kun je beter vertrekken), waarop de 

jongens, met het schaamrood op de 

kaken de kroeg verlieten. De CD 

heeft zijn werk gedaan en wordt 

door velen nog steeds betiteld als een 

standaardwerkje in de Limburgse 

muziekgeschiedenis. Hub en ik hebben 

het nog wel eens over een vervolg 

gehad maar ach, het is goed zo. 

Overigens was dit een meesterstukje 

van Hub en dat moet je ook zo koesteren. 

Sjra Puts 

In eigen kas… 

Elke artiest had wel een advies en 

sommige artiesten hadden specifieke 

wensen. Het hoesontwerp werd 

gemaakt door Jac. Poels van 

Rowwen Heze. 

Hub wist, als een geoefende platenbaas, 

overal tussendoor te laveren 

en kreeg iedereen uiteindelijk 

in de studio én op de plaat. Of dat 

nog niet genoeg was, moesten hij en 

zijn ‘groene’ kompanen ook nog een 

distributieapparaat op touw zetten. 

13


EEN GOED ACTEUR 

NIET VERMINKT DOOR POLITIEK 

Er is heel wat bestudeerd en vergaderd. 

We schreven nota’s en voerdprocedures 

over veel meer 

dan alleen het SBL, rapport 

Dixon en Speas en het 

Owemarapport. Er is veel 

gepraat over decibellen, 

luchtvervuiling en kerosinedampen. 

We bezochten 

inspraakavonden, hoorzittingen 

en voorlichtingsbijeenkomsten 

en spraken daar 

heftig in. In verschillende, 

zowel landelijke als regionale, 

televisieoptredens over het 

vliegveld betoonde Hub zich 

een goed acteur, die helder en 

duidelijk (de leraar was herkenbaar) 

zijn zegje deed. 

door, we kunnen niet anders, en 

bovendien zijn wij nog niet aan ons 

pensioen toe. Jij wel, dus geniet er 

van. En doe, misschien iets minder 

serieus dan voorheen, de dingen die 

je vooral leuk vindt om te doen. Hub, 

wij hebben een heel prettige milieurelatie 

met jou gehad de afgelopen 

25 jaren en zeggen bedankt en tot 

ziens. 

Als ik mijn agenda’s doorblader kom 

ik regelmatig de naam van Hub 

tegen. En uiteraard ging het altijd 

over vliegveld Beek, zoals het bedrijfje 

in de volksmond nog steeds wordt 

genoemd. 

De relatie tussen Hub en de 

Vereniging Geen Uitbreiding 

Vliegveld Beek dateert al van begin 

jaren tachtig. De Milieufederatie 

huisde nog in de molen in Bemelen. 

Daar zijn de eerste themakrantjes 

door de Milieufederatie uitgegeven: 

“Vliegveld Beek, luchthaven of luchtkasteel” 

en “Vliegveld of Maastricht 

Airport, Quo Vadis”. 

Het ging en gaat maar door, al 

25 lange jaren. Maar altijd 

konden wij een beroep doen 

op Hub, en hij op ons. Het was 

een schoolvoorbeeld van kruisbestuiving. 

Vooral in de beginperiode 

was de Milieufederatie 

het aanspreekpunt over de complexe 

milieuproblematiek in de 

provincie. Er kwamen dan ook 

regelmatig verzoeken binnen 

om presentaties te verzorgen over de 

milieuaspecten van uitbreiding vliegveld 

Beek. Hub vond op een gegeven 

ogenblik dat wij, de vereniging, dat 

zelf maar moesten gaan doen en ik 

kreeg die taak toebedeeld. 

Hub was en is altijd betrokken bij 

milieuzaken, heeft een goede doordachte 

mening en kijkt er soms wat 

relativerender tegenaan dan de 

direct omwonenden. Je kunt aan 

hem merken dat hij actief is geweest 

in de politiek, zonder dat hij er door 

verminkt is. Altijd door middel van 

overleg en argumentatie proberen 

anderen over de streep te halen om 

iets te bereiken. 

Wij gaan voorlopig nog wel even 

Marleen de Visser-Versteegen, 

mede namens de leden en het bestuur van de 

Vereniging Geen Uitbreiding Vliegveld Beek. 

14


HELD VAN DE 

HELDERE WOORDEN 

Niemand weet goed wat het plan precies is..! 

Niemand weet goed, hoe bezwaar maken gáát 

Wat je dan zegt – die juridische praat 

Heeft er toch niemand maar zo bij de hand… 

Dus wat gebeurt er ’t Is bijna gênant: 

De mensen, die maken heel weinig bezwaar 

Hun zorgen vertellen ze tegen elkáár, 

Over de herrie, het vuil, het gevaar. 

Over de overlast, jaar na jaar. 

Duizenden mensen zijn tégen die baan... 

Dat laten zien, dat hebben wij dus gedaan. 

Wij, Boze Moeders, wij pakten ons samen 

Er volgden nog veel en veel meer van die namen. 

Wij lieten het zien: mensen, laat van u horen 

Schrijf naar de overheid! ’t Is niet verloren! 

Heus, uw stem telt! En zo moet u dat doen! 

We werden zelfs tot in het Haagse beroemd – 

Of was het berucht Ach dat maakt dan niet uit, en 

Toen was er dus echt het getal 30.000. 

Zoveel bezwaarschriften was heel uniek. 

Wat werd het antwoord van de politiek 

Gelukkig was wijsheid een woord dat men kende 

En zei men tenslotte: “Weg met die ellende!” 

De Boze Moeders vormden een netwerk van hoofdzakelijk 

vrouwen. Vanaf 1991 maakten zij op allerlei manieren aan 

de politiek duidelijk, hoe groot de nadelen van de uitbreiding 

van het vliegveld met een Oost-Westbaan zouden 

zijn: hoe duur het was als je de mensen en de gezondheidsinstellingen 

en het toerisme echt goed zou beschermen 

tegen de overlast van een nieuw, druk vliegveld. Hun 

acties waren meestal verrassend en er viel vaak wat te 

lachen. Het was hard werken van 1991 tot 1998, maar met 

een goede herinnering. 

Opvallend veel vrouwen verhieven hun stem.. 

Maar hoe zat het eigenlijk precies met hem 

Pas op! U zou zich toch bijna vergissen: 

Wij hadden zijn steun zeker nooit willen missen! 

Hij was de held van de heldere woorden 

’t strategische inzicht, de onverstoorbare 

steun in de rug als het ging om de pers… 

Hub, we bedanken je graag met dit vers! 

Namens de Boze Moeders, 

Pauline Goudsmit. 

Ooit zo’n schuldbewust vliegtuig gezien 

En is die mevrouw: ‘Boze Moeder Paulien’ 

Zeker, maar ’t kan dat het Inge, of Chris, 

Of Petra, Marian of Sophie misschien is. 

‘t Kan Antoinette zijn, Froukje, Yvon, 

Marga, Monique, Jacqueline … ‘t Begon 

Met een groep moeders, die dachten: ‘Pas op! 

Hier gaat iets gebeuren, dat zeker niet klopt. 

Het vliegveld wil groeien, ’n Oost-Westbaan erbij 

Met nachtvluchten, toe maar, terwijl zó dicht bij 

Een overvol stukje van Nederland ligt… 

Heeft men dat expres vergeten, wellicht 

Wat zíjn dit voor plannen! Wie heeft dat gedaan 

Wie roept er óók nog: Limburg wil die baan… 

Onzin! Maar toch gaat het bijna echt mis … 

15


NUCHTER GROEN 

TOT AAN HET GAATJE 

Toen de Milieufederatie Limburg in 

1994 de Van Tienhovenmolen in 

Margraten als haar residentie verliet, 

gaf Hub Bemelmans het volgende 

commentaar: „De molen heeft zijn 

charmes voor romantische zielen, 

maar ik zie echt wel de tekortkomingen 

hier.” 

Een antwoord dat ook in meer brede 

zin typerend was voor Hub 

Bemelmans. Milieupolitiek had, wat 

hem betreft, minder met romantisch 

geitenwollensokken-activisme te 

maken, als wel met een nuchtere 

afweging van zakelijke argumenten. 

Natuurlijk, Hub kan lyrisch worden 

over de natuur, vooral op zijn geliefde 

Graetheide, zo herinner ik me van een 

rondtocht die we eens samen rond 

Sittard maakten. Maar bestuurders en 

politici gáán niet voor mooi. Die zijn 

alleen gevoelig voor harde belangen 

en de regels van de wet. Hub 

Bemelmans onderkende dat al vroeg, 

en handelde ernaar. 

procedures hadden we een nóg slechtere 

weg gekregen”. Ook dát heb ik 

als journalist altijd zeer in Hub 

gewaardeerd: zijn commentaren 

waren nooit voorspelbaar, omdat Hub 

nooit voor één gat was te vangen. Hij 

ging altijd door tot het gaatje. Een 

groen gaatje; dat wel, natuurlijk. 

Twan Mientjes 

Eén van de mooiste overwinningen 

van de milieubeweging was natuurlijk 

de erkenning van minister Maij- 

Weggen, in 1992, dat er alsnog een 

milieu-effectrapportage over de A73- 

Zuid moest komen. Haar voorganger 

Smit-Kroes had verzuimd de Europese 

verplichting daartoe te vervullen. Toen 

het eerste kabinet-Kok aanvankelijk 

voor de omstreden oostoever van de 

Maas leek te kiezen, stond Bemelmans 

meteen klaar met één van zijn bekende 

one-liners: „De paarse kleur van dit 

kabinet verandert voor het Limburgse 

milieu steeds meer in een rouwkleur”. 

En toen de Tweede Kamer eind 1995 

uiteindelijk met één stem tot aanleg 

op de oostoever besliste, leek de 

milieubeweging inderdaad een 

Pyrrhus-overwinning te hebben 

behaald. Toch niet, zo oordeelde Hub 

later in een terugblik. „Zonder al die 

16


“ROTZOOI IS EEUWIG, 

KWALITEIT MOET BEVOCHTEN WORDEN” 

Op 1 februari gaat onze medewerker 

Hub Bemelmans met de VUT. Hij 

wordt later in de maand 60. Hub 

werd in augustus 1987 woordvoerder 

van de Stichting Milieufederatie 

Limburg. Daarvoor fungeerde hij zes 

jaar lang als bestuurslid van de federatie, 

namens het mede door hem in 

1976 opgerichte Graetheidecomité. 

Onder zijn bevoegdheid vielen ook 

de internationale samenwerking, —- 

verkeer en—- vervoer. Directeur 

Henk Vijverberg vroeg aan L1-journalist 

Benny Opdenacker, vriend van 

Hub, om een afscheidsinterview met 

hem te maken. 

Begin 1977 las ik in mijn toenmalig 

lijfblad ‘Vrij Nederland’ dat ‘in het 

donkere zuiden’ een links blad was 

opgestaan . ‘Limburg Express’ heette 

het, met als ondertitel ‘wat niet in de 

kranten stond....’. Iets voor mij, dacht 

ik. Ik nam contact op en werd prompt 

medewerker. Het blad was zo vooruitstrevend 

dat het door welhaast 

niemand gelezen werd, behalve dan 

door journalisten en door het establishment 

dat we in het kielzog van 

de tijd met gretigheid te lijf gingen. 

Het was dan ook een kort leven 

beschoren. In het allereerste nummer 

(15 maart 1977) interviewden ene 

Hub Bemelmans en Bert van 

Bemmelen toenmalig minister-president 

Den Uyl over de economische 

situatie van het Zuid-Limburg van na 

de mijnsluitingen en over de uitbreidingsplannen 

van DSM naar 

Graetheide. Den Uyl bleek voor uitbreiding 

van DSM en waarschuwde 

tegen het opwerpen van obstakels 

tegen expansie va het bedrijf. Zo 

leerde ik Hub dus kennen, en zo ken 

ik hem 28 jaar later nog steeds. Als 

een onvermoeibaar strijder voor het 

milieu, belangeloos en correct, nooit 

onder de gordel mikkend, altijd met 

open vizier. En als een uitermate welbespraakt 

iemand, die steeds zorgvuldig 

zijn woorden kiest en haarscherp 

en bondig formuleert, een hapklare 

brok voor radiojournalisten. Genoeg 

lof. Hoe kijkt de vergrijsde actievoerder 

terug op zijn carrière Wat heeft 

hij bereikt Ik vraag het hem in zijn 

woonkamer in Broeksittard. 

Hub: “Alleen heb ik niets bereikt, het 

was altijd samen met anderen. En 

dan denk ik op de eerste plaats aan 

het Graetheidecomité. Als wij er niet 

geweest waren was het gebied al 

lang bestemd voor chemische industrie. 

Nu heeft het nog steeds een 

agrarische bestemming. 

Maar ik verwacht dit jaar een nieuwe 

discussie en nu over de vraag of het 

een bedrijventerrein in het groen zal 

worden. 

Dat wordt voor de mensen die altijd 

een groene Graetheide hebben 

bepleit een moeilijk verhaal. 

Als het niet is tegen te houden, 

ondanks het feit dat in Zuid-Limburg 

tig industrieterreinen braak liggen, is 

het dan wel acceptabel met een forse 

natuurcompensatie” De geschiedenis 

van de Milieufederatie laat een aantal 

belangrijke successen zien. 

Het plateau van Margraten bleef 

behouden, de A73 kwam weliswaar 

op de oostoever van de Maas maar 

blijft ver van de meer schadelijke 

tracés door de natuurrijke bossen 

langs de Duitse grens. 

Champignonmestbedrijf CNC in 

Milsbeek moest sluiten en nieuw bouwen 

na een harde civiele procedure 

tegen het bedrijf door omwonenden, 

Natuur en Milieu, Milieudefensie en 

de Milieufederatie. Hub Bemelmans: 

“Dat bedrijf stond al braakverwekkend 

te stinken toen wij als student 

17


naar Nijmegen reden. 

Een fatsoenlijke vergunning heeft het 

nooit gehad. Een blamage voor de 

overheid. Dat vond ik nog het echte 

schandaal: dat gemeente en provincie 

de omwonenden volstrekt in de kou 

lieten staan. De rechter dacht daar 

ook zo over en gaf ons gelijk. Het 

bedrijf heeft de klagers een boete 

van anderhalf miljoen gulden moeten 

betalen en heeft vervolgens nieuw 

gebouwd op Moerdijk.” 

In Midden-Limburg werd een soortgelijke 

procedure gewonnen tegen 

Edelchemie. Ook daar werd de omgeving 

door stank verpest en weigerde 

de provincie jarenlang in te grijpen. 

Met de uitspraak van de rechter 

kwam uiteindelijk de ommekeer. 

Vervolgens was er Buggenum. Hub: 

”Daar zou – begin jaren ’90 - een 

afvalverbrandingsinstallatie komen. 

Dat vonden wij strijdig met het principe 

van hergebruik. Met de schaarse 

grondstoffen waarover we beschikken 

moeten we zuinig omspringen. 

We hebben daar dus samen met de 

regio actie tegen gevoerd. Met goed 

gevolg. 

De verbrandingsoven is er niet gekomen 

en Limburg is nu de provincie 

waar het meeste afval wordt hergebruikt. 

Door de discussie van toen 

springen we anders en bewuster met 

afval om.” 

En dan was er natuurlijk de niet aflatende 

strijd tegen de Oostwestbaan. 

Hub: ”Die is er ook niet gekomen en 

ook daar hebben we een duit in het 

zakje gedaan. Hoewel de grootste 

verdienste natuurlijk ligt bij de 

‘Vereniging Geen Uitbreiding 

Vliegveld Beek’ en de ‘Boze 

Moeders’. Het was ook zo’n onzinnig 

verhaal, zo’n starten landingsbaan 

in deze druk bezette regio. Maar het 

belangrijkst als je naar onze successen 

vraagt, is dat er nu veel meer mensen 

zijn die het belang inzien van een 

gezond milieu en de waarde – ook de 

economische waarde - van natuur en 

landschap. Ook bij de overheid en 

zelfs in het bedrijfsleven. Niemand 

wil als milieuboef gebrandmerkt worden 

en een natuurrijke omgeving 

wordt als een belangrijke vestigingsfactor 

gezien voor het bedrijfsleven. 

Dat is uiteindelijk mijn grootste 

genoegdoening.” 

Bewustwording 

Dat was ooit wel anders. Toen het 

Graetheidecomité werd opgericht 

was het milieubesef bij de captains of 

industry vrijwel onbestaande. De 

‘groene jongens” werden gebrandmerkt 

als langharig werkschuw tuig 

of en geitenwollensokkendragers. De 

Club van Rome had begin jaren ‘70 

weliswaar de steen in de kikkerpoel 

gegooid, maar het duurde daarna 

nog jaren voor het effect van hun 

sombere voorspellingen tot de brede 

lagen van de bevolking doordrong. 

Hub kreeg de vonk in Nijmegen, waar 

deze mijnwerkerszoon uit Nuth 

sociologie ging studeren, met als bijvak 

o.a. demografie. Vooral het boek 

‘Het vierde miljard’ van de Franse 

demograaf Alfred Sauvy maakte 

indruk. Met de bevolkingsontwikkeling 

zou het drastisch fout lopen, zo 

voorspelde de beroemde demograaf. 

Hub wijst erop dat wij momenteel 

bezig zijn aan het zesde miljard en 

dat de voorspellingen voor 2050 uitkomen 

op een wereldbevolking van 

minstens 8 miljard mensen. Dat zal de 

wereld naar zijn overtuiging niet 

kunnen dragen. 

Na zijn studie volgden twee jaar vormingswerk 

voor Jongvolwassenen 

maar dat hield hij al snel voor gezien. 

Seks, drugs en rock ‘n roll genoten – 

niet geheel onbegrijpelijk - méér aandacht. 

Vervolgens ging hij in 

Roermond voor de klas staan aan de 

Bisschoppelijke Colleges om er het 

niet-verplichte vak maatschappijleer 

te doceren. Met al even weinig succes, 

want de leerlingen hadden geen 

boodschap aan zo’n vak zonder status, 

waarin naast bovengenoemde 

‘sex, drugs and rock ’n roll’ ook 

zaken aan de orde kwamen als verkiezingen, 

staatsinrichting en de 

betekenis van democratie en pers, 

milieuverontreiniging en kruisraketten. 

‘Ze zaten met een zakjapannertje 

uit te tellen of viereneenhalf nog 

net voldoende was voor een zesmin 

op het rapport.” Weshalve Hub op 

eigen verzoek werd ontslagen en bij 

de Milieufederatie Limburg zijn uiteindelijke 

lotsbestemming vond. 

Ruim daarvoor al was hij ook politiek 

betrokken geraakt. In 1974 werd Hub 

18


gemeenteraadslid van Sittard voor de 

PPR, de Politieke Partij Radicalen. 

Dat bleef hij tot 1991, zij het dat de 

fractie er intussen evolueerde van 

‘Progressief Sittard’ tot ‘GroenLinks’. 

Hub woonde toentertijd negenhoog 

in één van die spuuglelijke flats in 

het Limbrichterveld. Ik maakte er wel 

eens een redactievergadering mee 

voor Limburg Express, in zijn woonkamer 

tussen heel veel boeken, waarvan 

de ruggen niet zelden de naam 

Karl Marx vertoonden, iets dat toen 

nogal indruk op me maakte. Later 

vertrouwde hij me toe dat hij ze ook 

lang niet allemaal gelezen had. Hoe 

het ook zij, daar in die flat is Hub pas 

echt milieubewust geworden. Bij DSM 

stond toen nog zo’n hoge pijp op het 

bedrijfsterrein en de onwelriekende 

bruine dampen - de “bruine pluim”in 

DSM-jargon - dreven pal over de flat 

heen. “Je kon hem niet zelden volgen 

tot ver achter Venlo’, aldus Hub. En 

DSM claimde dan nog bij de 800 hectare 

die het al had die 200 hectare 

van Graetheide, voor weer nieuwe 

zware chemie. 

Dat moest tot elke prijs voorkomen 

worden. Maar de mijnen waren nog 

maar net dicht, dus er was behoefte 

aan werkgelegenheid en DSM maakte 

daar ongegeneerd misbruik van. 

‘Er stonden 8000 arbeidsplaatsen op 

het spel,’ loog de toenmalige DSMdirecteur 

Jansen op de nationale televisie, 

de avond voor Provinciale 

Staten van Limburg het besluit over 

Graetheide moesten nemen. 

Die bewering trok hij twee dagen 

later weer in, hij had het niet zo 

bedoeld. “Dat soort gemanipuleer 

heb ik altijd verachtelijk gevonden. 

Het bijkleuren van de werkelijkheid, 

de PR-praat die wordt gebruikt om 

recht te praten wat krom is, de groene 

plaatjes die worden getekend als 

er weer eens een forse ingreep in de 

natuurlijke omgeving wordt aangekondigd”, 

aldus Hub. “Een voorbeeld 

Wat dacht je van het 

Allierverhaal om het ontgrinden 

langs de Grensmaas voort te kunnen 

zetten En wat blijft ervan over” 

Veugelers 

In de strijd tegen de plannen van 

DSM leerde hij Herman Veugelers 

kennen. De kennismaking groeide uit 

tot een hechte vriendschap, die duurde 

tot aan Hermans dood in 2000. 

Speciaal voor de Milieufederatie 

maakte de betreurde zanger toentertijd 

de LP ‘Gaepe tegen eine 

Bakoave’, waarmee hij DSM muzikaal 

te lijf ging. In het nummer ‘Tuug’ van 

deze LP verwijst hij naar Hub, die 

hem had verteld wat hij eens meemaakte 

tijdens een raadszitting: ‘En 

es de doa het dient van denks, dan 

beste gauw gevieerlek lenks ...’. 

Niettemin, het waren als hij nu terugblikt 

prima jaren. Veel lachen, engagement, 

kameraadschap. 

“De baan van woordvoerder bij de 

Milieufederatie sloot prima aan bij 

mijn opleiding en mijn plezier in het 

schrijven. Ik werkte met gemotiveerde 

mensen aan interessante en vaak 

maatschappelijk omstreden, dus spannende 

kwesties. Ik kon er mijn ei 

kwijt. Niets lijkt me erger dan een 

baan waarin je geacht wordt His 

Masters Voice te spelen. 

Wij zijn het intern zelden oneens 

over de aanpak van een kwestie. In 

het begin moest het milieu op de 

politieke agenda worden geplaatst, 

in een tijd waarin werkloosheid troef 

was. De aandacht voor het milieu 

werd in veel kringen vanzelfsprekend 

als negatief beschouwd voor de 

werkgelegenheid. Daarna werd onze 

rol die van meedenker over oplossingen, 

soms zelfs van mede-uitvoerder. 

Bijvoorbeeld bij het geven van voorlichting 

of bij het meebesturen in 

landinrichtingscommissies, zoals bij 

het Landschapspark De Graven. Ik kijk 

dus met veel plezier terug.” 

Bij journalisten die nogal gauw 

geneigd zijn tot cynisme riep de 

drammerigheid – of noem het vasthoudendheid 

– van Boze Moeders of 

ENCI-Stop-dames en -heren wel eens 

irritaties op. Van dat soort ergernis 

had de woordvoerder van de 

Milieufederatie nooit veel last:” Ik 

heb ontzettend veel Limburgers leren 

kennen die zich met hun gedrevenheid 

inzetten voor dezelfde belangen 

en er ook nog om verguisd werden. 

Hierbij denk ik zeker aan de actievoerders 

van ENCI-Stop, die eind 

vorig jaar door het VVD-Statenlid 

Ingrid Muys in een krantenartikel er 

geheel onterecht van werden 

beschuldigd dat ze de oorzaak waren 

van de sluiting van ENCI. Ik denk dan 

o.a. ook aan Wim Willems, Pauline 

Goudsmit en De Boze Moeders, José 

Hoppener die als eerste wees op 

allerlei gezondheidsrisico’s, de bewoners 

van het plateau van Margraten 

en vele anderen die zich jarenlang 

belangeloos, maar uiteindelijk met 

succes inzetten voor kwesties die aanvankelijk 

verloren leken. Vaak echter 

zijn de resultaten niet meetbaar. 

Maar ik ben ervan overtuigd dat ze 

er wel zijn. Milieuorganisaties vervullen 

een belangrijke functie, simpelweg 

doordat ze er zijn. Ons bestaan 

werkt preventief. Men houdt in het 

beleid rekening met de dreiging van 

procedures. Die zie ik nog altijd als 

onontbeerlijk wapen, naast je deskundigheid 

en publiciteit. En ik vind 

nog altijd dat Gerrit Komrij gelijk 

heeft: “Rotzooi is eeuwig, kwaliteit 

moet bevochten worden”. 

Pessimistisch 

Zijn bewogenheid en maatschappelijke 

betrokkenheid beperken zich niet 

tot zijn eigen habitat. Via pater Jan 

Brinkhof, ook al zo’n goede vriend 

van hem, maakte Hub kennis met 

Zuid-Amerika en met de krottenwijken 

in Lima. Hij constateerde met 

eigen ogen waar het al in zijn afstudeerscriptie 

op de universiteit over 

ging: de trek van het platteland naar 

de steden in de Derde Wereld, met 

de bekende funeste gevolgen. 

Concrete steun was het gevolg. In 

Sittard werd de ‘Stichting Sittard- 

Rosa-Lima’ opgericht. Zij financiert de 

ombouw van primitieve krotten tot 

stenen gebouwtjes die als volkskeuken, 

leslokaal en eerste hulppost 

dienst doen. Maar laat ik stoppen 

met het opsommen van de verdiensten 

van deze toekomstige Vutter, 

want aan lof heeft hij een hekel. 

19


Het gesprek loopt niet echt vrolijk af. 

“Milieu is uit als politieke prioriteit, al 

een aantal jaren. In de Miljoenennota 

2005 van dit kabinet komt het woord 

niet voor en in plaats van een minister 

hebben we nu een staatssecretaris, 

ondanks het feit dat de doelen 

van het Nationaal Milieubeleidsplan 

op vele onderdelen niet worden 

gehaald. Het is korte termijnbeleid 

wat de klok slaat. Voor de natuur is 

dezelfde trend ingezet. Op de aanleg 

van bos wordt bezuinigd en voor de 

ecologische verbindingszones wordt 

geen geld uitgetrokken. 

Uitgesproken pessimisme klinkt door 

voor de lange termijn, de richting 

waarin de globale samenleving zich 

beweegt. 

Hub: “In 2050 zal bij ongewijzigde 

ontwikkeling de wereldwelvaart ruwweg 

met een factor 6 zijn gestegen. 

Dat wil zeggen dat een sterk groeiend 

beslag op de wereldgrondstoffenvoorraad 

zal worden gedaan, 

waardoor uitputting naderbij komt. 

Ik vrees dat technologische vernieuwing 

- het vergroten van de grondstoffeneffectiviteit 

- dat niet bij kan 

benen. Daarnaast is er de noodzaak 

van herverdeling van de welvaart. 

Ook de rest van de wereld wil een 

stuk van de koek en dat recht hebben 

ze. Maar de rijken van deze wereld 

zullen hun levensstandaard, gebaseerd 

op de beschikbaarheid van die 

grondstoffen, niet zomaar opgeven. 

In Irak wordt er nu al een oorlog om 

gevoerd.. Er zullen dus grote internationale 

spanningen ontstaan. En dan 

neem ik de milieugevolgen van de 

industriële groei in de komende 50 

jaar, de aanslag op de biodiversiteit 

en het klimaatprobleem, nog niet 

eens mee. Een duurzame wereld is 

voorlopig nog erg veraf”. 

Benny Opdenacker 

Provinciaal wordt om economische 

redenen gemorreld aan de grenzen 

van de EHS, over wettelijk vastgelegde 

bescherming van bedreigde planten- 

en diersoorten wordt lacherig 

gedaan, boeren zetten de hakken in 

het zand en krijgen hun machtspositie 

terug. De enige rem op die ontwikkeling 

zijn de Europese richtlijnen 

voor natuur, water en lucht. Daarop 

moet de milieubeweging zich de 

komende jaren beroepen om de 

noodzakelijke kwaliteitsverbetering 

af te dwingen. Zonodig tot bij de 

Raad van State.” 

20


AVANTIS EN DE HAMSTER 

PIJNLIJK EN SLOPEND VOOR ALLE PARTIJEN 

De Europese Habitatrichtlijn biedt 

bescherming aan bedreigde planten 

diersoorten. Niet door het afdwingen 

van een nietsontziende bescherming. 

Gewoon, door te vragen om een 

afweging tussen economische belangen 

en natuurbelangen. In die afweging 

lag bij Avantis het probleem. 

De bestuurders van Heerlen en Aken 

hadden zich opgemaakt om grote 

grensoverschrijdende dingen te gaan 

doen. Zij zagen de hamster daarbij als 

“een onhandig detail”, een detail dat 

weggecompenseerd kon worden. De 

Nederlandse overheid was ten volle 

bereid mee te werken en het uitroeien 

van één van de laatste levensvatbare 

hamsterpopulaties in de Euregio 

te gedogen. Dus er was eigenlijk 

geen probleem, zo meenden de 

bestuurders. 

Alleen enkele natuurbeschermers 

vroegen zich af hoe dat dan verder 

moest met de Europese natuurbeschermingswetgeving, 

met de 

Habitatrichtlijn. Het kon toch niet 

waar zijn dat de bij het Verdrag van 

Maastricht in 1992 bereikte overeenstemming 

over de Habitatrichtlijn, 

zomaar door de opstellers van die 

Richtlijn aan de kant werd gezet 

Zoals dat gaat in dit soort processen, 

naarmate het verzet hardnekkiger 

bleek en de impact van de Richtlijn 

duidelijker werd, werden bestuurders 

en projectontwikkelaars boos en 

bozer. Ze begonnen te praten over 

“een verstoorde relatie met de 

natuurbescherming”. En daarmee 

begonnen de natuurorganisaties te 

vrezen voor hun subsidiestromen. De 

druk van de natuurorganisaties op de 

onverzettelijken nam toe. Het polderlandschap 

van al die weg te compenseren 

natuurwaarden dreigde in 

chaos te belanden. 

Dat leidde in 2000 tot een crisisoverleg 

in het toenmalige kantoor van de 

Milieufederatie in Sittard. De insteek 

voor dat gesprek was duidelijk, 

de inschikkelijken meenden 

dat de eis, dat de 

Habitatrichtlijn voor de hamster 

zou moeten worden 

toegepast, niet in het 

belang van de natuurbescherming 

was. Het was 

Hub Bemelmans die het 

wèl begreep. Hij zag het 

belang van de 

Habitatrichtlijn. Hij zag 

het belang van de wettelijk 

verplichte afweging 

tussen ruimte voor 

mensen en ruimte voor 

natuur. Hij maakte een 

heldere keuze: de 

Milieufederatie zou 

de procedures tegen 

Avantis blijven steunen. 

Na meer dan twintig 

procedures bij 

de Raad van State 

is Avantis er toch 

gekomen. Dat 

industrieterrein ligt 

anno 2004 nog steeds leeg, het wil 

niet zo vlotten met die twaalf- tot 

zestienduizend arbeidsplaatsen waar 

politici en plannenmakers in 1995 

over spraken. Er wordt zelfs al fluisterend 

over een naderend faillissement 

gesproken. Ook met de weggecompenseerde 

hamster wil het anno 2004 

nog niet echt vlotten. Al die toegezegde 

hamsterreservaten zijn er nog 

steeds niet. En de reservaten die er 

wel zijn, liggen ook tamelijk leeg. 

Alleen in de reservaatsgebieden waar 

altijd al hamsters voorkwamen, worden 

door de compensanten bescheiden 

succesjes geclaimd. 

Misschien had de overheid wat meer 

aandacht voor de Habitatrichtlijn 

moeten hebben. Dan hadden we met 

z’n allen één hamsterpopulatie méér 

en één leegliggend industrieterrein 

minder gehad. Hoe het ook zij, Hub 

Bemelmans was een van de mensen 

die daar aandacht voor vroeg 

en kreeg. Sinds Avantis blijkt de 

Habitatrichtlijn een belangrijk aandachtspunt 

voor bestuurders en plannenmakers 

te zijn. Niet altijd van 

harte, maar toch …. “We willen hier 

geen Heerlense toestanden”, riep 

onlangs nog een van hen. De 

Habitatrichtlijn is op de kaart gezet, 

het streven naar het behoud van 

natuurwaarden is een heel klein stapje 

verder gebracht. 

Ed.J.Gubbels, Jan Baars, 

Stichting Hamsterwerkgroep Limburg. 

21


DWARSLIGGER VAN FORMAAT 

Hoewel ik ook met andere kwesties 

met Hub heb mogen samenwerken, is 

het toch vooral het project IJzeren 

Rijn waarin Staatsbosbeheer zeer 

actief samen met de Milieufederatie 

heeft opgetrokken. Dat begon al in 

1997 toen zich aftekende dat de 

Nederlandse overheid België wilde 

tegemoetkomen om het historische 

tracé van deze spoorbaan te reactiveren. 

Vanuit de Milieufederatie bundelde 

Hub diverse lokale belangenorganisaties 

en actiegroepen die de reactivering 

als een grote bedreiging voor de 

kwaliteit van hun leefomgeving 

beschouwden. Een grote mate van 

invoelingsvermogen en deskundigheid 

gaf deze groepen het vertrouwen, 

dat men hun belangen aan de 

coördinerende leiding van Hub kon 

toevertrouwen. Aan de andere kant 

nam Hub ook actief deel in het (ambtelijke) 

Samenwerkingsverband 

IJzeren Rijn Midden-Limburg, waarin 

gemeenten, Staatsbosbeheer, provincie 

en Kamer van Koophandel samenwerken. 

Wat mij in die reeks van jaren steeds 

zo is opgevallen, is de doorgewinterde 

ervaring van deze oude rot. Van 

zijn grote kennis over procedures en 

inzicht in processen heb ik veel kunnen 

leren. Elke keer verbaasde het 

me opnieuw hoe snel en goed Hub 

was geïnformeerd. Heel veel van zijn 

tips en ideeën zijn dan ook in de 

strijd tegen de reactivering van de 

IJzeren Rijn overgenomen, waarbij 

Hub veel respect afdwong bij de 

andere partners in het 

Samenwerkingsverband. 

De "tegenstanders" 

hadden 

goed in de gaten 

dat men met een 

geduchte voorvechter 

voor een 

goed en toekomstvast 

milieu had te 

maken. Zijn 

scherpe redactionele 

commentaren 

in 

Limburgs Milieu 

werden door sommigen zeer 

gevreesd, en in ieder geval goed 

gelezen! Met zijn opvattingen werd 

ter degen rekening gehouden. Je zou 

Hub dan ook in de goede zin van het 

woord een "dwarsligger van formaat" 

mogen noemen. 

Gedenkwaardig is de recente fase in 

het proces tegen de IJzeren Rijn. In 

november 2004 werd de 

Arbitragewet tussen België en 

Nederland in het parlement bediscussieerd, 

echter pas nadat het 

Samenwerkingsverband daarop had 

aangedrongen bij onze volksvertegenwoordigers. 

Alert reageren, 

inzicht in de parlementaire gewoontes, 

gebruiken en procedures, hebben 

er toe geleid, dat weliswaar de strijd 

tegen de IJzeren Rijn niet beëindigd 

is, maar dat bij het Parlement de 

voors en tegens veel beter tussen de 

oren zijn gekomen. Een helderder 

standpunt dan voorheen is daarvan 

het gevolg Dat geeft hoop dat we de 

strijd in het komende jaar met succes 

kunnen voortzetten. 

Beste Hub, hartelijk 

dank voor jouw inzet in tijd en vooral 

kennis, de kameraadschap in het 

schouder aan schouder optrekken en 

het plezierig contact dat we steeds 

hadden. Het gaat je van harte heel 

erg goed. 

Phlip Bossenbroek, 

mede namens de andere collega's 

van Staatsbosbeheer. 

22


EEUWIGE TROUW 

OP GRAETHEIDE 

Hub was al een eeuwigheid voorzitter 

van het Graetheidecomité toen ik 

in de zeventiger jaren een eerste vergadering 

bijwoonde. In die tijd 

trachtte Hub leerlingen nog iets bij te 

brengen van maatschappelijk gedachtegoed. 

Enkele heldere momenten 

brachten hem echter bezinning en 

inzicht. Juist op dat moment deed 

zich de mogelijkheid voor om bij de 

Milieufederatie te starten. God en 

Limburg hebben het geweten en 

vooral voor de laatste partij is dat 

een groot goed geweest. Het was 

sindsdien voor de pers niet altijd duidelijk 

of Hub namens de 

Milieufederatie of namens het 

Graetheidecomité sprak. Niet erg: het 

was zoals altijd een gezamenlijke 

visie. 

Voorzitter voor het leven 

Het Graetheidecomité bleef zijn grote 

liefde en zijn inzet bleef door de 

jaren ongeschonden. Wie de lange 

geschiedenis van het Comité kent, 

weet dat alleen de 

zeer sterken van 

geest met een 

brede belangstelling 

en gezegend 

of behept met een 

rotsig karakter al 

die jaren kunnen 

invullen in het 

belang van de 

leefbaarheid van 

de Westelijke 

Mijnstreek. 

Hub weet deze 

verzameling 

supersolisten als 

geen ander met 

zachte hand, 

veel diplomatie 

en vooral met 

zijn innemende 

persoonlijkheid te leiden. Niemand 

heeft ook maar in de verte gedacht 

om eens van voorzitter te wisselen. 

Op hun Ardeens buitenverblijf konden 

de leden van het Comité altijd 

genieten van de gastvrijheid van Hub 

en zijn lieve vrouw Marly. Zo hield 

Hub de kikkers ook in de kruiwagen. 

Van actie naar overleg 

Zoals in de zestiger en zeventiger 

jaren paste, was ook het 

Graetheidecomité, onder aanvoering 

van Hub, een onverbiddelijke actiegroep: 

te keer gaan tegen de voorgenomen 

vestiging van DSM op 

Graetheide; waar mogelijk procederen 

en deelnemen aan een carnavalsoptocht 

in Geleen om de bevolking 

en zeker de toenmalige burgemeester 

Elsenburg duidelijk te maken, dat 

er ook buiten Geleen nog mensen 

woonden. 

Het Comité ontkwam onder leiding 

van Hub niet aan de overlegcultuur: 

contacten met DSM en overleg met 

ambtenaren van de Provincie; dat 

werd allemaal heel normaal. 

Geld verdienen 

Er moest ook geld verdiend worden 

om acties te blijven voeren: 

Graetheidekalenders werden jaren 

huis aan huis verkocht. Het Comité 

maakte met de laatste Limburgse 

protestzanger, de inmiddels overleden 

Herman Veugelers, een LP. Met 

de opbrengst daarvan kon het 

Graetheidecomité jaren financieel 

rondkomen. De grote promotor van 

dit alles was toch altijd weer Hub. 

Don Quichote op Graetheide 

Menigeen bij het Graetheidecomité 

zal na 27 januari stiekem een zucht 

van verlichting slaken: nu hebben we 

hem eindelijk voor ons alleen. Is dat 

een illusie 

Het idee van Hub om toch maar 

windmolens op de Graetheide te 

plaatsen om erger te voorkomen, 

werd binnen het Comité niet door 

iedereen geaccepteerd. En zoals 

gewoonlijk ontstond er discussie. 

De vraag is nu: vecht Don Quichote 

op de Graetheide nu voor of tegen 

windmolens Onder leiding van Hub 

komen we hier ook wel uit! 

Dré Cleophas 

23


GEORDENDE CHAOS 

Al sinds jaar en dag collega’s bij de 

Milieufederatie. En jarenlang 

kamergenoten. Dat vraagt om een 

paar ontboezemingen van een insider 

over de wijze van werken van 

Hub. 

Papierberg 

Een argeloze bezoeker die bij Hub 

de kamer instapt, kijkt meestal 

vreemd op. Eerst komt hij of zij 

langs het bureau van een collega, 

dat er nog enigszins behoorlijk bijligt. 

Vervolgens is het tussen de stapels 

papier zoeken naar de plek 

waar Hub zich ophoudt. Dat valt 

niet mee, ook al omdat hij niet erg 

groot van stuk is. Bureaus van 

managers zien er door de bank 

genomen opgeruimd en geordend 

uit. Aan de werktafel van Hub kun je 

zien dat hij geen manager is, ook al is 

hij de afgelopen jaren door velen 

betiteld als directeur van de 

Milieufederatie. 

Dat zal wel komen doordat hij op 

radio en tv meestal optreedt als 

woordvoerder van diezelfde 

Milieufederatie. De heer Bemelmans 

(met de L van lantarenpaal, zoals hij 

zelf altijd zegt) is dan ook een bekende 

persoonlijkheid in het Limburgse, 

maar dit terzijde. 

Ik had het over zijn bureau; daaraan 

kun je zien dat er gewerkt wordt. Het 

bureauoppervlak beslaat zo’n 4 m, 

maar normaal gesproken is slechts 

een deel zo groot als twee A-4tjes 

zichtbaar. De rest is werkelijk bedolven 

onder het papier: krantenknipsels, 

nota’s, foto’s, aantekeningen, 

enz. En hij gebruikt niet alleen zijn 

bureau als werkblad, ook de vloer in 

een ruime omtrek om hem heen 

wordt effectief benut. Tot wanhoop 

van de interieurverzorgsters, die zich 

dan ook verre van zijn bureau ophouden. 

Maar ja, erg stoffig kan zijn werktafel 

sowieso niet worden met al die rotzooi. 

Moet iemand anders een 

bepaald rapport of notitie hebben en 

Hub is er op dat moment niet, dan 

breekt het zweet haar of hem spontaan 

uit. Het zoeken beperkt zich 

meestal tot een wanhopige blik op ’smans 

bureau, waarna de betreffende 

persoon hoofdschuddend en iets 

mompelend in de trant van “dat is 

toch niet te geloven” de kamer uitloopt. 

Het merkwaardige is dat Hub 

zelf meestal nog vrij nauwkeurig 

weet waar iets ligt opgeslagen. 

“Wacht maar even”, roept hij dan en 

duikt met zijn gesoigneerde hoofd 

tussen de metershoge papiermassa’ s. 

En verrek, als het niet waar is, na een 

paar minuten duikt hij triomfantelijk 

met het gezochte stuk weer boven. 

En zoals menige huisvrouw of –man 

één keer per jaar een aanval van 

opruimwoede krijgt, zo vindt ook 

Hub het soms wel eens te gortig worden. 

Dat is meestal vlak voor de zomervakantie, 

waarin zijn geweten gaat 

opspelen. “Ik moet toch eens gaan 

opruimen”, is dan steevast te horen. 

Ik weet niet of zijn vrouw Marly dit 

herkent, maar Hub’s kortstondige 

drang naar orde en netheid uit zich 

op een wel heel bijzondere wijze. 

Als je op zijn eerste vakantiedag zijn 

kamer binnen loopt, weet je niet wat 

je ziet: zijn bureau keurig netjes aan 

kant. Doe je vervolgens zijn kast en 

laden open, dan vliegen diezelfde 

stapels papier je om de oren. 

Opruimen betekent voor Hub: verplaatsen 

naar een plek uit het zicht. 

Een bijzondere manier van onder het 

tapijt vegen, lijkt me. Ik zou wel eens 

onder het kleed van zijn huis in 

Sittard willen kijken! 

Computerstress 

Met zijn computer heeft Hub een bijzondere 

haat-liefde verhouding. Het 

heeft sowieso een poos geduurd 

voordat hij aan de computer wilde. 

Het was geen liefde op het eerste 

gezicht, zo gezegd. Als digibeet heeft 

hij het gebruik ervan lang proberen 

tegen te houden, maar dat bleek niet 

vol te houden in een tijdperk waarin 

zelfs hoogbejaarden of analfabeten 

driftig aan het chatten, e-mailen of 

surfen gingen. De laatste jaren 

gebruikte Hub de computer wel, 

maar aan alles was te zien dat hij 

24


geen hechte vertrouwensrelatie met 

het apparaat had opgebouwd. 

Dat begon al met het opstarten ’s 

ochtends vroeg. Als na het aanzetten 

van de startknop niet binnen 1,5 

minuut het bureaublad verscheen, 

begon Hub te razen en te tieren. Ja, 

je zou het niet zeggen maar hij kan 

behoorlijk driftig zijn. Opmerkingen 

als “geef hem even de tijd, het is ook 

al een oudje” of “heb compassie, misschien 

heeft de computer ook een 

zwaar weekend achter de rug” werden 

straal genegeerd. 

Het opstarten van de computer werd 

meestal wreed onderbroken door een 

harde klap op de zijkant en bij dan 

nog niet gehoorzamen volgde onherroepelijk 

de uitknop. Dit ging soms 

tot drie keer achter elkaar door, 

waardoor het meestal behoorlijk lang 

duurde voordat hij zijn mails kon 

bekijken. Het zogenaamde Limburgse 

kwartiertje, zullen we maar zeggen. 

Dat Hub op die manier veel meer tijd 

kwijt was dan wanneer hij de computer 

de tijd gaf om rustig op te starten, 

ontging hem vreemd genoeg. 

Maar ja, liefde maakt blind, wordt 

wel gezegd. 

Het arme apparaat kreeg ook 

steevast de schuld als dingen niet 

liepen zoals Hub wilde. Neem de 

electronische agenda. Wel tig keer 

werd hem behulpzaam door collega’s 

uitgelegd hoe hij zijn afspraken 

in de computer moest zetten. Dat 

ging één dag goed, de volgende 

dag was hij de handelingen weer 

vergeten. 

Of Hub beweerde met een stalen 

gezicht dat hij alles precies volgens 

de aanwijzingen had gedaan, maar 

dat zijn afspraken vervolgens op 

onverklaarbare wijze niet op de 

juiste plek terecht waren gekomen. 

“Dat kint neet”, was hierbij meestal 

zijn povere verweer. 

Efficiënt werken 

Eén ding moet gezegd: Hub was 

een keiharde werker. Zelfs nadat hij 

Abraham had gezien, had hij nog 

een energie waarop menige twintiger 

jaloers zou zijn. Op vakantie ging 

vaak nog een stapel nota’s mee tussen 

de kampeerspullen en de wandelschoenen. 

Op de vraag wat hij daarmee 

van plan was, antwoordde hij 

dat hij die stukken ’s ochtends vroeg 

wilde bestuderen als vrouw Marly 

nog in bed lag te lummelen. En vier 

avonden in de week op pad, daar 

draaide Hub zijn hand niet voor om. 

Hij zat dan ook in allerlei comités en 

was ook nog jarenlang gemeenteraadslid 

in Sittard. 

Waar hij zijn kookkunst aan te danken 

heeft - want hij kan goed koken - 

is een raadsel. Zijn opmerking “eens 

kijken wat wij vanavond gaan eten” 

moet dan ook als volgt worden geïnterpreteerd: 

gaan we naar de Italiaan 

in de Paardestraat, de Griek in Wehr 

of laten we iets thuis bezorgen 

Om alle hectiek van de dag de baas 

te worden, zijn Hub en een aantal 

collega’s van de Milieufederatie enige 

tijd geleden op cursus geweest in 

Maastricht. Daar werd geleerd hoe 

effectiever informatie te verwerken 

en niet te verdrinken in de stortvloed 

van gegevens die op ons afkomt. 

Hub heeft nog een dappere poging 

gedaan om onder de cursus uit te 

komen onder het mom “ik heb nuttiger 

dingen te doen”, maar helaas. 

Van de baas moest hij mee. 

Op de cursus werd o.a. geleerd om 

op alle binnengekomen mails de zgn. 

ACTE-formule toe te passen. Simpel 

gezegd komt dit neer op het zo snel 

mogelijk zelf afhandelen of doorsturen 

van de mails en uiteindelijk: weg 

ermee (elimineren). 

Voordeel is een inbox die overzichtelijk 

is en niet nodeloos afleidt van 

urgente zaken. Dat laatste was bij 

Hub aan dovemansoren gericht. Bij 

het opstarten van het outlookprogramma 

begon zijn computer steevast 

alarmerende geluiden te maken, 

er kwam nog net geen rook uit. Geen 

wonder, want vervolgens bleken er 

honderden mails in zijn inbox te 

staan, sommigen nog van vele jaren 

terug. Hoezo weg ermee 

Een internet-aansluiting voor zijn 

computer thuis heeft hij nooit 

gewild. Aan de mededeling van colle-


ga’s dat ze dan zijn mails konden 

doorsturen, als hij thuis zat te werken, 

had hij geen boodschap. In zo’n 

geval moesten Karin of Annie dan 

maar zijn binnengekomen mails – en 

dat waren er nogal wat – via de telefoon 

voorlezen. Een postduif werkt 

nog sneller! 

Ook het opslaan van alle producten, 

die Hub in de loop der jaren heeft 

geproduceerd – en dat waren er heel 

wat, want hij is een begenadigd 

schrijver – is een verhaal apart. Alle 

bezwaarschriften, notulen, agenda’s, 

artikelen voor het blad, kattebelletjes, 

enz. verdwenen bij hem in één 

groot bestand. Een bestand, dat op 

het laatst vele honderden documenten 

telde. Volstrekt onoverzichtelijk 

dus. Op het genereuze aanbod van 

de secretaresses bij de Milieufederatie 

om hem te helpen deze brei overzichtelijk 

te rangschikken in een aantal 

mappen, volgde onverbiddelijk een 

njet. Hij kan eigenwijs zijn, onze 

Hub…. 

VUT 

En dan nu de VUT. Voor de 

Milieufederatie een groot gemis, 

want die verliest een bevlogen en 

deskundige medewerker. En zijn 

vrouw Marly wacht een zware tijd, 

want de geordende chaos verhuist nu 

naar Broeksittard. Maar het is niet 

aannemelijk dat Hub thuis achter de 

geraniums gaat zitten. De kans is 

groot dat Marly in het vervolg dagelijks 

fatsoenlijk te eten krijgt. 

En misschien wordt Hub wel campingbaas 

in de Belgische Ardennen. 

Daar heeft hij immers een fraai stulpje, 

dat hij in de loop der jaren samen 

met Marly eigenhandig heeft verbouwd 

en aangepast aan eigen wensen. 

Dat jullie beiden daar nog vele 

jaren van mogen kunnen genieten! 

P.S. Met Hub en de computer komt 

het uiteindelijk toch nog goed. Hij 

heeft zich inmiddels thuis op internet 

laten aansluiten, net nu hij weg gaat 

bij de Milieufederatie. 

En ik heb hem laatst in een gesprek 

zelfs een keer het woord “surfen” 

horen gebruiken. 

Wijsheid komt met de jaren! 

Bart Cobben 

26


BONNETJES SPAREN VOOR EEN BOS 

In de jaren 80 was het onderwerp 

zure regen actueel. Ook in 

Nederland kregen we een koekje 

van eigen deeg, bijvoorbeeld 

met De Rouwkuilen (what’s in a 

name) bij Ysselsteyn. Onder de 

ministers Nijpels en Alders leek 

er wel het besef te zijn dat er 

iets goed fout zat. Maar de 

directe gevolgen van een aanpak 

van de milieuschade door 

o.a. de bio-industrie werden 

hier gevoeld. Hoe maak je het 

publiek en dus de politiek 

enthousiast om de bio-industrie 

te hervormen Een angstboodschap 

doet veel mensen de luiken 

sluiten. Milieu (grijs) is 

onzichtbaar, de verantwoordelijkheid 

van een ander. Wij hebben 

het als Limburgs Landschap 

met ‘groen’ wat makkelijker, 

want daarin recreëren mensen. 

We moesten voor een succesvolle 

actie die twee zaken dus proberen 

te koppelen. 

Tussen de mensen van de 

Milieufederatie en Limburgs 

Landschap is altijd een half 

woord genoeg geweest. De 

logische samenwerking binnen 

deze actie met de Brabantse collega-organisaties 

verrijkte dat 

nog. De actie ‘Een Bos voor de 

Toekomst’ was geboren. We gingen 

onder het motto ‘Besturen tegen 

Verzuren’ de bestemmingsplannen 

van 72 gemeentes in Noord-Limburg 

en Oost-Brabant beoordelen; hadden 

ze een milieuverantwoord vestigingsbeleid 

voor bio-industrie De 

beoordeling van al de bestemmingsplannen 

was voor mij een koude 

douche. Hub kon daar veel beter 

mee omgaan. De rustige overtuigingskracht 

gekoppeld aan relativeren 

is Hub gegeven. Ik heb me vaak 

afgevraagd hoe de collega’s van de 

Milieufederatie dat volhouden. De 

groene component bracht het 

gevoelsmatige evenwicht in de 

actie. Het publiek werd gevraagd 

om via bonnen een bos bij elkaar te 

sparen. Dat bos werd de prijs voor 

de gemeente die haar zaken het 

best op een rijtje had. We verkochten 

enorm veel bomen en we kregen 

voor één actie twee keer een 

minister op bezoek. 

We wilden de actie met Minister 

Nijpels opvallend starten. Zo was er 

het idee om onder het motto ‘Met 

zure regen gooi je je eigen ruiten 

in’ een stel grote ruiten neer te zetten. 

Op de ruiten de woorden: 

monumenten, gezondheid, bos en 

natuur geschilderd. 

27


De minister zou met een magistrale 

zwieper een baksteen, met daarop 

‘zure regen’ gedrukt, door de ruiten 

gooien. Dat vond men echter wat te 

veel, dus werd het een protestdemonstratie 

van kinderen (overigens 

onder de leiding van Marlie). Ze scandeerden: 

“Wij willen bos!” en verstoorden 

zo de speech van de minister. 

De pers had haar fotomoment, 

een aantal hoogwaardigheidsbekleders 

voelde zich ongemakkelijk, maar 

Nijpels ging er prima mee om. 

Uiteindelijk is met Minister Alders in 

1990 het ‘Bos voor de Toekomst’ in 

Asten geplant. 

Als afsluiting zijn we met het projectteam 

nog in de Ardennen gaan wandelen 

met Hub en Marlie. We hebben 

genoten van goed eten en een goed 

glas. Want ook dat is Hub. We hebben 

in de loop der jaren regelmatig 

grotere acties op zo’n plezierige 

manier mogen voeren met de 

Milieufederatie en altijd die gedrevenheid 

en altijd dat halve woord 

wat genoeg was. We zijn daardoor 

verwend geraakt. Hub heeft daar, 

wat mij betreft, voor een groot deel 

‘schuld aan’. Overigens zijn we nu, 15 

jaar later, aan de reconstructie 

begonnen. Wie had het over lange 

termijn 

Edmond Staal 

Stichting het Limburgs Landschap 

28


HUB ALS LEERMEESTER 

Toen ik 1998 bij de Milieufederatie 

begon, was Hub degene die mij een 

beetje op weg moest helpen. Het was 

immers een nieuwe functie, die nog 

vorm en inhoud moest krijgen. Een 

aantal onderwerpen waarmee Hub in 

de weer was, zouden in de loop van 

de tijd om mijn ‘bordje’ terechtkomen. 

Daarom heb ik veel met hem 

samengewerkt en veel van hem 

geleerd. Ik zat bij Hub op de kamer 

en kreeg op die manier goed mee 

waar hij mee bezig was. 

Van de manier waarop hij vergaderingen 

voorzat, meningsverschillen probeerde 

te stroomlijnen en standpunten 

verwoordde, heb ik veel opgestoken. 

Hij heeft me inzicht gegeven in 

hoe ‘de politiek’ werkt, hoe belangrijk 

actieve mensen in onze achterban 

zijn en hoe we met de pers moeten 

communiceren. Hub is voor mij de 

laatste zes jaar naast een fijne collega 

ook een echte leermeester geweest. 

En daar wil ik hem hartelijk voor 

bedanken! 

Dat Hub niet alleen woordvoerder 

van de Milieufederatie was, werd mij 

al snel duidelijk. Dan belde er een 

‘Boze moeder’ over de Oost-Westbaan 

in Beek, dan weer stond Leo 

Backbier op onze kamer om het laatste 

nieuws te vertellen over de korenwolf. 

Vaak ging ik met Hub mee naar 

vergaderingen, waarbij dan soms verondersteld 

werd dat ik zijn secretaresse 

was! (ja, soms leek ‘t daar wel 

eens op) 

Sandra Akkermans 

29


EN DE GATEN LOPEN VERDER... 

“Wandelende gaten“ luidde een 

grote kop in een Nederlandse krant. 

Hub Bemelmans had het artikel 

geschreven. Ik heb me het hoofd 

gebroken: wat zijn gaten Ik moest 

in het woordenboek kijken om me 

een beeld te kunnen vormen van 

“Laufenden Löchern“. 

In 1989 richtten we de Rijnlandse 

actiegroep Stop Bruinkoolwinning 

(Rheinische Bürgeraktion „Stoppt 

Braunkohlentagebaue“) op, toen de 

vergunningsprocedure voor de bruinkoolwinning 

Garzweiler II begon. 

Hub Bemelmans kwam vanuit Zuid- 

Limburg in de groep en werkte daadkrachtig 

mee. Want de onttrekking 

van grondwater stopt niet aan de 

landsgrenzen. Bruinkoolwinning legt 

ook vochtige gebieden in Limburg 

droog, zoals de Meinweg. 

In de volgende jaren heeft Hub ons 

steeds weer aan geïnteresseerde 

bezoekersgroepen geholpen, die we 

tijdens een excursie (vaak samen met 

Hub) de problematiek van de bruinkoolwinning 

wilden laten zien. 

En nog steeds lopen de gaten verder. 

We gaan door met ons werk. 

Bruinkoolwinning kan nog generaties 

voortduren, alsook de weerstand 

daartegen. Ik gun iedereen die tussendoor 

stopt met zijn werk een rustige 

periode. Het gaat je goed Hub. 

Dorothea Schubert, Dirk Jansen und Herbert 

Schäfer vom Bund für Umwelt und Naturschutz 

Deutschland (BUND NRW), Gisela Irving aus 

Erkelenz-Holzweiler, Hans Stenzel vom 

Kirchenkreis Jülich und Petra Rotthoff von der 

Bürgerinitiative gegen die Verlegung der 

Autobahn 4. 

30


Ingezonden brief 

“NUL HELPT ENCI” 

(Limburgs Milieu 04/03) 

‘Het kan haast niet gekker dan de werkelijkheid’, 

met die woorden sluit Wim Kuipers zijn 

betoog af in Limburgs Milieu 04/03. Helaas 

kan het wel gekker, vooral doordat de werkelijkheid 

nogal eens vertekend wordt opgeschreven. 

Het betoog van de heer Kuipers is 

daar weer eens een goed voorbeeld van. 

Om in termen van de voetballerij te blijven, de 

heer Kuipers schiet hoog over en zet en passant 

het gehele team buitenspel. Ik zeg u hier 

dat ik altijd open en duidelijk over de ENCI 

ben geweest. Oog heb gehad voor alle spelers 

op het veld met als inzet een positief resultaat. 

Daarbij heb ik kritische geluiden nooit genegeerd. 

Sterker nog, zelfs toegejuicht. Zowel uit 

de hoek van de ENCI als die van milieuen 

natuurorganisaties. 

niet direct een nieuwe vergunning te geven 

maar met een voorlopig standpunt van 

Gedeputeerde Staten een aanzet te geven tot 

richtingbepaling voor de toekomst Ik vraag 

me af wat de heer Kuipers dan wel ziet als 

bestuur 

Ik vind het onbehoorlijk dat de heer Kuipers 

mij beschuldigt van achterkamertjespolitiek 

met als oogmerk de kiezer gunstig te stemmen. 

Ik kan u verklappen dat ik met rechte 

rug en op klaarlichte dag via de voordeur bij 

alle partijen aan de onderhandelingstafel ben 

geschoven. Als u mij een beetje kent of de 

moeite had genomen om in mijn directe 

omgeving wat vragen te stellen, dan wist u dat 

ik het type niet ben om het op stiekeme 

akkoordjes te gooien. 

De vergunningverlening voor de ENCI is voor 

mij persoonlijk een zeer zwaar traject. Zwaar 

omdat hier een duidelijke afweging gemaakt 

moet worden. Een afweging die nooit door alle 

partijen als positief wordt gezien. De heer 

Kuipers spreekt van ‘geen bestuur’. Ik bestrijd 

dit krachtig. Is het géén bestuur om een maatschappelijke 

discussie te voeren terwijl dat 

procedureel niet noodzakelijk is Juist dit 

debat bracht informatie, duidelijkheid en een 

helder beeld van elkanders standpunten! Is het 

helemaal géén bestuur om als overheid verantwoordelijkheid 

te nemen en een bedrijf te wijzen 

op onvoldoende uitgewerkte punten in 

hun MER En is het géén bestuur om de ENCI 

Naschrift Wim Kuipers 

Ik vind dat de heer Kuipers met zijn verhaal en 

insinuaties meer vertelt over zichzelf dan over 

een ander! Zowel de ENCI als de milieubewegingen 

als de gemeente Maastricht zullen zeggen 

dat ik niet de makkelijkste ben geweest in 

het ENCI-dossier, maar wel open, direct en eerlijk! 

Met als inzet behoud van ENCI en behoud 

van de Pietersberg. Ik denk dat ik een zeer 

goede aanzet heb kunnen geven voor een toekomst 

voor ENCI, de natuurwaarde van de 

Pietersberg en de werkgelegenheid voor de 

gemeente Maastricht. 

Heer Kuipers, we zijn het gelukkig wel met 

elkaar eens dat u als burger van Limburg de 

Opmerking - geen goedpraten of verdediging. Mijn mening is 

niet gevormd achter mijn "veilige beeldscherm", 

maar tijdens vier avonden voorlichting, discussie en inspraak 

op Fort Sint-Pieter, bij elkaar zo'n zestien uur. Daar had de 

provincie heel wat duidelijker kunnen zijn - vind ik. Of heb ik 

het allemaal niet begrepen 

plicht heeft ons bestuurders, zoals u het 

beschrijft, te plagen met allerlei vragen. Dat 

moet u inderdaad niet aan journalisten overlaten. 

Maar doe dit dan met open vizier en op 

basis van echte argumenten. Met een venijnig 

stukje schrijven in welk blad dan ook is geen 

boom, baan of bedrijf gediend. 

In het voetbal zitten de beste coaches niet op 

het veld tussen de spelers die het doen, maar 

in de TV studio’s een nabeschouwing te geven. 

Het is dan makkelijk om iemand anders werk 

af te kraken. Ik probeer samen met de spelers 

resultaat te boeken, om die NUL van het bord 

te krijgen. Het zou mooi zijn als u achter uw 

veilige beeldscherm meer begrip hier voor zou 

tonen. Maar goed, een oprechte nabeschouwing 

is aan u kennelijk niet besteed… 

Mat Vestjens 

Wim Kuipers 

31


HOE GROEN IS HERMES 

Openbaar vervoer is een issue voor iedereen die erop is aangewezen. Als iemand met 

het OV wil reizen moet die mogelijkheid er zijn. Mensen die geen gebruik van het OV 

hoeven te maken vinden dat de buren zoveel mogelijk gebruik moeten maken van 

het OV, om ruimte op de weg te maken voor henzelf. Wordt men vervolgens ouder 

en kan men niet meer met eigen vervoer reizen, dan wordt het openbaar vervoer 

weer belangrijk. Het openbaar vervoer is als systeem erg milieuvreindelijk, 40 personen 

in een bus is beter voor het milieu dan 40 personenauto’s. 

Hermes 

Hermes Groep NV (hoofdkantoor te Weert) 

bestaat in 2005 10 jaar en is een fusiebedrijf 

van twee aloude gevestigde Limburgse ondernemingen, 

te weten het Verenigd 

Streekvervoer Limburg uit Heerlen en de Zuid 

Ooster te Gennep, die eerder ontstonden uit 

bedrijven als de LTM, Nedam IAO, etc.. 

Hermes heeft drie aandeelhouders, te weten: 

Connexxion, de provincie Limburg en een 

aantal Limburgse gemeenten (Gebal Tram). 

Sinds jaar en dag verzorgt het bedrijf en zijn 

voorgangers een groot deel van het weggebonden 

openbaar vervoer in een groot deel van 

Limburg, Oost Brabant en in het Rijk van 

Nijmegen. In Limburg zelfs al bijna 75 jaar. In 

dit gebied vervoert Hermes jaarlijks ongeveer 

45 miljoen reizigers, met circa 400 eigen bussen 

en ongeveer 1000 medewerkers. In 

Limburg vervoert het bedrijf ongeveer 25 miljoen 

reizigers, die gezamenlijk circa 200 miljoen 

reizigerskilometers per jaar maken en 

dus ongeveer 13 keer per dag de wereld rondreizen. 

Openbaar vervoer in vogelvlucht 

Met het groeien van de welvaart na WOII en 

de daarmee samenhangende opkomst van het 

individueel vervoer per auto, raakten eind 

jaren 60 de openbaar vervoerbedrijven in een 

negatieve spiraal met negatieve rendementen. 

Desondanks bleef de noodzaak van een goed 

openbaar vervoer bestaan. De tekorten werden 

vooralsnog afgedekt door de nationale overheid, 

totdat in 1985 de groeiende overheidsbijdrage 

aan de bedrijven aan banden werd 

gelegd. Voortaan werd een lump sum bepaald, 

waarmee de bedrijven het moesten doen. De 

reiziger betaalt momenteel tussen de 35% (stedelijke 

vervoerbedrijven) en de 45% (voor het 

streekvervoer) van de totale kostprijs van het 

openbaar vervoersysteem. 

Na de lump sum wed door de politiek stelselmatig 

bezuinigd op het openbaar vervoer. Het 

gevolg was o.a. het sluiten van onrendabele 

verbindingen. 

Milieufederatie wil milieuverbetering 

openbaar vervoer 

In “Limburgs Milieu” van oktober 

2004 werd aandacht besteed aan de 

nieuwe Openbaar Vervoer Visie van 

de Provincie Limburg. De 

Milieufederatie ziet kansen om bij de 

komende concessieverlening het 

busvervoer milieuvriendelijker te 

maken. Wij voerden daarover inmiddels 

gesprekken met reizigersvereniging 

Rover, de Stadsdienst 

Maastricht en busbedrijf Hermes. 

Geen van deze partijen is tegen het 

opnemen van milieueisen in de 

bestekken voor de aanbesteding. 

Wij nodigden Hans van der Spek, 

account manager van de Hermes 

Groep NV, uit het milieubeleid van 

zijn bedrijf toe te lichten. De 

Milieufederatie vindt dat milieumaatregelen 

die nu al praktijk zijn, 

als minimumeis dienen te gelden bij 

de aanbesteding van de nieuwe OVconcessies 

in Limburg. 

Het volgende hoofdstuk kwam met het (Rijks) 

Structuurschema Openbaar Vervoer. Op basis 

van groeiend milieubesef en mobiliteitsbeleid 

werd een poging gedaan het openbaar vervoer 

te bevoordelen ten opzichte van het ongebreideld 

groeien van het autoverkeer. Dit ‘autootje 

pesten’ in de vorm van het scheppen van ruimte 

voor bus en tram ten koste van het autoverkeer, 

een regressief parkeerbeleid en positieve 

fiscale maatregelen hebben het niet gered. De 

wens van de individuele autogebruiker was 

sterker. OV-bedrijven waren niet in staat om 

aan de kwaliteit van deze individuele wens 

tegemoet te komen. Het gebruik van het OV 

loopt zelfs in veel gevallen terug. In het 

momenteel in ontwikkeling zijnde beleid 

komt men daarom terug op dit beleid. 

Automobiliteit mag weer. 

Europese Unie en Nederland 

Inmiddels wordt de EU een steeds grotere speler 

op het veld, met onder andere voorschriften 

op milieuen economisch gebied. Nederland is 

een van de weinige landen die dit beleid heeft 

bekrachtigd door voor het openbaar vervoer 

een nieuwe wet vast te stellen: de nieuwe Wet 

Personenvervoer 2000, van kracht geworden op 

1 januari 2001. In deze wet zijn afspraken 

gemaakt over decentralisering van het openbaar 

vervoer. De provincies (en enkele stedelijke 

gebieden) krijgen de bevoegdheid voor het 

reguleren van het openbaar vervoer in hun 

gebied; de middelen komen nog steeds van het 

rijk. 

In deze wet is o.a. de verplichte marktwerking 

van het openbaar vervoer vastgelegd, en de verplichte 

aanbesteding daarvan, te beginnen met 

het streekvervoer. In 2006 (mogelijk wordt dat 

2007) moet alle streekvervoer door middel van 

verplichte aanbesteding zijn gegund. De contracten 

moeten minstens elke 6 jaar worden 

vernieuwd door Europese aanbestedingen; 

voor railcontracten geldt een maximumperiode 

van 10 jaar; mogelijk wordt de contractduur 

in de nabije toekomst met twee jaar verlengd. 

Hermes is een groot voorstander van marktwerking, 

maar niet van de verplichte aanbesteding 

per 6 jaar. Een goed contract, tegen (lage) 

marktconforme prijzen is een must. Dit houdt 

zowel de overheden als de vervoerbedrijven 

scherp en levert een collectief product voor de 

reizigers dat het meest beantwoordt aan de 

individuele wens. Als partijen tevreden zijn, is 

het niet logisch om elke 6 jaar een verplichte 

aanbesteding te doen. Maar als de partijen niet 

tevreden zijn over de uitvoering van het contract, 

dan moet je er ook van af kunnen. Zijn 

de partijen wel tevreden dan moet het contract 

verlengd kunnen worden, waardoor de investeringen 

tot beter rendement kunnen leiden. 

Milieuinvesteringen uit beeld 

Voor de invoering van de huidige Wet 

Personenvervoer (WPV) in 2000 werd gezamenlijk 

maar ook door afzonderlijke partijen 

geïnvesteerd in o.a. milieumaatregelen zoals 

aardgasbussen, moderne motortechnieken, 

elektrische voertuigen of hybride voertuigen 

(combinatie van elektrische aandrijving en 

gewone brandstofmotor). Door de invoering 

van de verplichte aanbesteding en de relatief 

korte terugverdientijd werd het rendement van 

de investeringen onzeker en werden deze op 

een lager pitje gezet. 

De ervaring met verplicht aanbesteden laat 

zien dat in de bestekken geen kwaliteitseisen 

worden vermeld. Het gaat slechts om het vervoeren 

van zoveel mogelijk reizigers tegen zo 

laag mogelijke kosten. Vergroting van de leefbaarheid 

en bereikbaarheid van de kleine kernen 

bijvoorbeeld, spelen geen rol. 

Het steeds inkrimpend budget voor het OV 

betekent voor de bedrijven een steeds grotere 

uitdaging om toch de klant zo goed mogelijk te 

kunnen bedienen. Bevolkingsdunne gebieden 

en stille uren kennen een steeds geringer aanbod 

van ov-voorzieningen. In het meest gunstige 

geval zijn voor deze gebieden Collectief 

Vraagafhankelijke Voorzieningen (het CVV) 

32


aangeboden met een deur tot deur service, met 

voor de niet WVG-geïndiceerde klant, altijd een 

duurder tarief dan die van het reguliere openbaar 

vervoer. 

Linmburg vormt tot nu toe een uitzondering op 

de algemene trend. In tegenstelling tot alle 

andere openbaar vervoersautoriteiten is de provincie 

Limburg er in geslaagd om samen met de 

vervoerbedrijven (LIMEX, SBM en Hermes) 

afspraken te maken om het voorzieningenniveau 

van het OV in Limburg niet in te krimpen. 

De afgelopen jaren hebben de vervoerbedrijven 

dezelfde hoeveelheid uren gereden en is er voor 

de reiziger niet bezuinigd, in tegenstelling tot 

alle andere vervoersautoriteiten in Nederland. 

Wat brengt de toekomst 

Hermes is van oordeel dat het van moed van het 

provinciebestuur getuigt om juist in deze tijd 

met een nieuwe visie te komen die het gebruik 

van het openbaar vervoer stimuleert (zie 

Limburgs Milieu van oktober). Hermes onderschrijft 

deze visie volledig, met name de integratie 

van de technische systemen en de tarieven. 

Hermes is ervan overtuigd dat de nieuwe opzet 

voor de reiziger positief zal uitpakken, ook 

doordat het totale vervoer in handen van één 

vervoerder, met uitzondering van de treindiensten 

van de NS via het hoofdbaanvak 

Eindhoven-Roermond-Sittard-Heerlen- 

Maastricht. Het geintegreerde systeem heeft ook 

positieve milieugevolgen. Het maakt het voor 

potentiële overstappers vanuit de auto naar het 

OV gemakkelijker dit te doen. 

Hoe groen is Hermes 

Hermes vindt de aandacht voor het milieu vanzelfsprekend 

en wil in haar bedrijfsvoering 

maatschappelijk verantwoord te werk gaan. 

Verbrandingsmotoren leveren overlast, zowel in 

de zin van geluid als van uitstoot. Beide zijn 

mede afhankelijk van het rijgedrag. Hermes is 

het eerste bedrijf, dat een certificering van het 

personeel heeft gerealiseerd, een soort KEMA 

keurmerk voor het personeel. In dit certificaat 

wordt ingegaan op efficiënt gebruik van voertuigen 

en motor, het nieuwe rijden, klantvriendelijkheid 

en totale deskundigheid van het 

openbaar vervoer. Hermes is voornemens om in 

2005 de (NEN en ISO 14001) te realiseren. 

Bij de Elan-certificering worden de medewerkers 

ook onderwezen in positief milieugedrag: 

een correcte werkwijze en goed onderhoud leveren 

minder lekkages en morsingen. Daarvoor 

gelden de volgende voorschriften: 

Voertuigen 

Steeds meer voertuigen voldoen aan de strenge 

Europese normen. Hermes kiest bij de verbrandingstoffen 

voornamelijk voor diesel, vanwege 

de steeds schoner wordende dieselmotoren en 

de bedrijfszekerheid. In Eindhoven wordt 

momenteel geëxperimenteerd met aardgasbussen. 

Naast een aantal reguliere lijnbussen aangedreven 

met aardgas, rijden we momenteel in 

een proefperiode met de Phileasbussen. Dit zijn 

hybridevoertuigen die lopen op een combinatie 

van aardgas en accu’s. Het bijvoorbeeld op aardgas 

rijden van voertuigen is momenteel duurder 

in exploitatie en als dat niet in de bestekken 

gedefinieerd wordt zal geen aanbieder dat in 

haar offerte weergeven zonder kostenconsequenties. 

Daarnaast worden voertuigen steeds lichter, wat 

een brandstofbesparing oplevert van zo’n 15%. 

Alle stallingen van Hermes zijn voorzien van 

een persluchtsysteem, waarmee de bussen op 

druk gehouden en gezet worden. Deze druk is 

onder andere nodig voor het remsysteem en 

voor de deuren. De voertuigen kunnen dit ook 

zelf, maar dan moeten ze voor het wegrijden 

een aantal minuten ‘luchtdraaien’, met brandstofverlies 

en emissies als gevolg. Het persluchtsysteem 

voorkomt dit. 

De medewerkers 

De medewerkers van het bedrijf verdienen bijzondere 

aandacht, ook als het gaat om milieumaatregelen. 

Het bovengenoemde elan certificaat 

is daarvan een goed voorbeeld omdat het 

een beter rijgedrag bevordert zoals: snelheid 

maken met beleid, rustig optrekken, voldoende 

afstand houden (waardoor de wegsituatie tijdig 

te onderkennen is), de motor uitzetten bij bruggen, 

de bandenspanning op peil houden, op tijd 

vertrekken waardoor minder rijstress optreedt. 

In de stalling moeten de voertuigen op het persluchtsysteem 

worden aangesloten, waardoor 

luchtdraaien wordt voorkomen. 

Een andere maatregel is het slim inzetten van 

voertuigen: nieuwe bussen (met lichtere constructies 

en nog betere (zuinige) motoren) 

zoveel mogelijk op lange omlopen. 

Grondstoffen 

Iedereen moet zuinig omgaan met de grondstoffen, 

zoals het water voor het dagelijks wassen 

van de voertuigen. Het water wordt dan ook 

gerecycled. Daarnaast wordt iedereen gestimuleerd 

om onnodig gebruik van elektra te vermijden, 

zonodig met tijdklokken. De verwarming 

wordt zo min mogelijk gebruikt en in de stallingen 

niet hoger gezet dan nodig is om de stallingen 

vorstvrij te houden. 

Bodem bescherming 

Het bijvullen van allerlei motoronderdelen met 

vloeistoffen is alleen toegestaan boven vloeistofdichte 

vloeren. De voertuigen worden continu 

nagekeken op lekkages. 

Geluid 

Het is noodzakelijk om zorg te dragen van het 

voorkomen van hinderlijke herrie: beperkt toeteren, 

indien mogelijk de motor afzetten, een 

lage snelheid bij het rijden op terreinen, geen 

hoog toerental gebruiken. 

Afvalstoffen 

Zorgvuldige inzameling en afvoer van afvalstoffen. 

Goede operationele managementsystemen 

Hoe sneller afwijkingen worden gemeld, hoe 

sneller actie kan worden ondernomen om de 

problemen te verhelpen. 

Het hierboven geschetste milieubeleid houdt 

dus meer in dan een nota met goede voornemens. 

Alle medewerkers van Hermes voelen 

zich hierbij betrokken en weten welke bijdrage 

ze in hun werk kunnen leveren om de belasting 

van het milieu te verminderen. 

Hans van der Spek 

Accountmanager Limburg, Hermes Groep NV 

33


STILTEGEBIEDEN BEDREIGD 

Stiltegebieden kunnen in Limburg rekenen op een groot draagvlak. Dat is de conclusie 

van Gedeputeerde Staten naar aanleiding van een evaluatie die zij het afgelopen jaar 

hebben laten uitvoeren. 

De ‘goed-nieuws-toonzetting’ van het provinciale 

persbericht waaruit bovenstaand citaat stamt, 

dekt de lading van het rapport “Evaluatie 

Stiltegebieden” niet. Wie de moeite neemt het 

hele rapport te lezen komt tot een heel wat 

sceptischer beoordeling. De woorden blijken 

niet te stroken met de daden. De kaart van 

Nederland in de “Evaluatie Stiltegebieden” laat 

voor de provincie Limburg al meteen zien dat 

hier relatief weinig stiltegebieden zijn. Des te 

erger is het dat 63 % van de gemeenten die aan 

de evaluatie deelnamen, te kennen geeft geen 

enkele maatregel te nemen om het karakter van 

de stiltegebieden te behouden. Slechts 29% 

treedt strafrechtelijk op bij overtreding van de 

Provinciale Milieu Verordening (die de stilte – 

40 d(B)A - moet waarborgen in deze gebieden). 

In de praktijk blijkt het maximale geluidsniveau 

van 40 decibel – de kernkwaliteit van de 

stiltegebieden - met grote regelmaat te worden 

overschreden en de geluidsvervuiling steeds verder 

op te rukken. Grote boosdoener is het verkeer. 

Daarnaast spelen industrielawaai en 

oprukkende woningbouw een rol, maar slechts 

een kleine minderheid van de betrokken 

gemeenten zorgt ervoor dat zich in de omgeving 

van een stiltegebied geen ontwikkelingen voordoen 

die het karakter van het gebied kunnen 

aantasten. Een actief beschermingsbeleid is 

meer uitzondering dan regel. 

Desondanks zeggen alle bij de stiltegebieden 

betrokken partijen (provincie, gemeenten en 

recreatiesector) grote waarde te hechten aan het 

bestaan en behoud van stiltegebieden. Gelukkig 

maar. Het grote draagvlak verhindert in elk 

geval dat de stiltegebieden in een vloek en een 

zucht kunnen worden opgeheven. 

Opmaat naar 

versoepeling 

De provincie Limburg 

trekt als conclusie dat 

betere waarborgen zijn 

vereist om het voortbestaan 

van in ieder geval 

een aantal van de 31 

Limburgse stiltegebieden 

te garanderen. Met de huidige 

regels lijkt dit niet te 

lukken. Maar, zeggen GS er 

meteen bij, dat mag niet 

leiden tot meer regels. 

Hoe het dan wel moet 

blijft vooralsnog duister. Er 

lijkt een opening te worden 

gemaakt tot versoepeling 

van de regeling. Meer 

dan eenderde van de 

gemeenten geeft aan dat “relatief stille” gebieden 

(met een belasting tot 50 dB(A), dwz evenveel 

als in een woonhuis in de stad) èchte stiltegebieden 

wel zouden kunnen vervangen. 

Daarmee wordt de grens van 40 dB(A) opgeheven. 

Die was er echter niet voor niets… 

Een andere uitvlucht lijkt die van de compensatiegedachte. 

93 Procent van de respondenten 

zegt de natuuren ecologische waarden van verloren 

stiltegebied te willen compenseren. Dit 

mooie excuus:”ik compenseer, dus is het niet 

erg als ik iets aantast”, klinkt goed, maar veel 

dieren en rustzoekende recreanten zullen het 

dan zonder de voor hen noodzakelijke stilte 

moeten doen. De provincie gaat er namelijk van 

uit dat er nergens meer genoeg stilte is om verloren 

gegaan stiltegebied te kunnen compenseren. 

Gedeputeerde Staten zeggen in de komende 

periode mogelijke nieuwe – en hoognodige - 

beschermingsmaatregelen te gaan toetsen op 

uitvoerbaarheid, handhaafbaarheid, maatschappelijk 

draagvlak en eventuele aanvaardbaarheid 

van toenemende administratieve en financiële 

lasten. Wat als beschermingsmaatregelen niet 

handhaafbaar zijn, meer regels vereisen, te veel 

kosten, etc Worden de stiltegebieden dan alsnog 

afgevoerd De Provincie laat het antwoord 

op die vraag nog open maar het heeft er alle 

schijn van dat het beleid dan definitief op de 

helling gaat. Van de achttien stiltegebieden 

waarvan de randen het zwaarst onder druk 

staan van oprukkend omgevingslawaai, heeft de 

provincie voor volgend jaar al min of meer een 

herbegrenzing aangekondigd. De centrale vraag 

daarbij: past de bestaande begrenzing nog wel in 

de maatschappelijke ontwikkelingen rond het 

gebied Ook luchtvaartlawaai, dat nu nog niet 

meetelt bij de bepaling van de geluidsbelasting 

van stiltegebieden, wil de provincie laten meewegen 

bij die herberekening. 

Aantasting zet door 

Het groeiende verkeer, de aanleg van wegen 

langs natuurgebieden zoals de A73 in Midden- 

Limburg, de IJzeren Rijn, de toekomstige 

Buitenring Parkstad en de verschoven aan- en 

uitvliegroute van vliegveld Beek over het 

Heuvelland kunnen slechts leiden tot de conclusie 

dat het vereiste geluidsniveau van 40 dB(A) 

in veel stiltegebieden niet meer wordt gehaald. 

Dus zullen de doelstellingen van het beleid niet 

handhaafbaar en haalbaar zijn. Een verdere 

inkrimping van het oppervlak aan stil gebied 

kan daarom verwacht worden, zoals in het 

recente verleden al vaker is gebeurd. In het 

Roerdal werd eerst de oppervlakte stiltegebied 

verkleind vanwege de A73, daarna werd een 

industrieterrein uitgebreid zonder rekening te 

houden met de stilte, waardoor het gebied nog 

verder werd verkleind. Op de nominatie voor 

verkleining of verdwijning staan o.a. het 

Gerendal, de omgeving Mheer, de Meinweg, 

Weerterbossen en omgeving, de omgeving 

Swolgen, de Peel….. Hoe staat het ook alweer in 

het Provinciaal Omgevingsplan Limburg “De 

oppervlakte aan stiltegebied moet minimaal 

gelijk blijven…. “ 

Hoop 

De beste garantie voor het voortbestaan van 

onze stiltegebieden lijkt een milieukwaliteitseis 

met een grenswaarde van 40 dB(A) te zijn mèt 

exterritoriale werking. Dat betekent dat er dan 

ook geluidseisen gesteld worden in de ruimte 

rond het stiltegebied, voor zover binnen de provincie 

gelegen. Ook zou er in POL2 meer plaats 

voor stilte ingeruimd moeten worden zodat de 

provincie gemeentelijke plannen duidelijker 

kan toetsen op dit gebied. 

Wij kunnen slechts hopen dat de aanbevelingen 

hiertoe in 2005 worden uitgewerkt en opgenomen 

in het beleid. En vooral: in praktijk 

gebracht! Zodat de provincie niet in een volgende 

evaluatie zal moeten herhalen “dat de inzet 

van instrumenten door de gemeenten en de provincie 

om de stiltegebieden te waarborgen minimaal 

is.” Waarna zij vervolgens zal concluderen 

dat het beleid opgeheven kan worden bij gebrek 

aan stilte….. 

Liesbeth van Soest 

34


OPENBAAR VERVOER: 

DE VLAAMSE WEG 

Verkeers- en adviesbureau Diepens & Okkema organiseerde onlangs een excursie 

naar Vlaanderen om meer te weten te komen over de aanpak van het regionale 

openbaar vervoer aldaar. Kernpunten van de Vlaamse aanpak zijn basismobiliteit en 

gratis toegang tot het OV voor doelgroepen. Onderweg verzorgde Michel van Hulten 

een discussie over gratis OV in Nederland en een mobiliteitsaanpak á la Vlaanderen. 

Kosten anders verdelen 

Van Hulten lanceerde als staatssecretaris V&W 

begin jaren zeventig het idee van ǵratis OVén 

bemerkte 30 jaar later dat de scepsis erover in 

de OV-wereld nog steeds vrij groot is, terwijl de 

redenen om het wel te doen in zijn ogen alleen 

maar prangender zijn geworden. Kortweg 

komt zijn visie er op neer dat het OV een 

onontbeerlijk element in onze samenleving is, 

een nutsvoorziening, en dat het daarom 

gerechtvaardigd is alle Nederlanders daaraan te 

laten meebetalen. Nu al wordt 2/3 deel van alle 

kosten door de belastingbetaler opgebracht. 

Van Hulten bepleit dat dit ook voor het laatste 

1/3 deel gebeurt. Ook de automobilist profiteert 

van het OV: hij kan er gebruik van maken 

wanneer hem dat uitkomt en dankzij het OV is 

er nog (enige) doorstroming op de Nederlandse 

wegen. Volgens Van Hulten wordt het OV dus 

ook niet ‘gratis’, de kosten ervan worden alleen 

anders verdeeld. Zijn voorstel is om allereerst 

de lege plaatsen in het OV opgevuld te krijgen. 

Voor die lege plaats is al voor 2/3 door de belastingbetaler 

betaald en het is dus een maatschappelijk 

verlies als die plaats onbenut 

blijft. Door het vervoer voor gehandicapten, 

ouderen en kinderen buiten de spits ‘gratis’ te 

maken, worden dus geen extra kosten 

gemaakt, maar in feite juist terugverdiend. 

Bovendien bespeurt Van Hulten sociale voordelen 

voor genoemde groepen bij invoering. 

Succes in Vlaanderen 

De Vlaamse praktijk heeft een enorme stijging 

van het aantal reizigers in het OV laten zien, 

zonder dat de exploitatielasten hoegenaamd 

gestegen zijn. 

In de Brusselse regio, waar mensen met een 

functiebeperking, ouderen en jongeren tot 16 

jaar ‘gratis’ met het OV reizen, heeft men zelfs 

een stijging van de kostendekkingsgraad gemeten! 

Hoewel nog onderwerp van studie, vermoedt 

men dat dit komt doordat de groep betalende 

reizigers nu ook frequenter het openbaar 

vervoer pakt: begeleiders van ouderen of jonge 

kinderen, en ouders die nu met het hele gezin 

het OV voor sociaal-recreatieve doeleinden 

gebruiken. Daarnaast mag op termijn een positief 

effect verwacht worden op de aantallen 

verkeersslachtoffers en het winkelbezoek in de 

binnenstad. In België zijn er geen aanwijzingen 

dat het gratis product voor een stijging van het 

asociaal gedrag in het OV gezorgd heeft, omdat 

het niet langer van waarde zou zijn. 

Integendeel, door de introductie van de Buzzypas, 

een zeer voordelig abonnement voor 17- 

en 18-jarigen dat geldig is op alle bussen en 

trams in heel Vlaanderen, is het juist hip 

geworden voor deze doelgroep om met het OV 

te reizen. De pas wordt gepromoot met veel 

activiteiten die jongeren aanspreken en geeft 

fikse kortingen op (sport)activiteiten, concerten 

etc.. Men heeft bewust het OV een ćoole´ 

uitstraling willen geven die jongeren aanspreekt. 

Basismobiliteit 

Naast het ǵratis OV´- principe voor doelgroepen, 

heeft men in Vlaanderen ook het begrip 

basismobiliteit als burgerrecht geïntroduceerd. 

Dat betekent dat iedere inwoner naar gelang 

zijn woonomgeving recht heeft op een bepaald 

minimumniveau aan OV. Volgens de Vlaamse 

wetgever is mobiliteit een basisrecht dat ook 

geldt voor personen die geen gebruik kunnen 

of willen maken van de auto. De functie van 

het OV beperkt zich daarmee niet enkel tot het 

bereikbaar houden van activiteitsplaatsen en 

steden, maar krijgt ook een belangrijke sociale 

functie. Beschikbaarheid wordt een doel op 

zich dat moet leiden tot een grotere betrokkenheid 

voor alle lagen van de bevolking. Aan het 

recht op basismobiliteit zijn wel enkele beperkingen 

gesteld. Zo geldt het recht enkel voor 

officiële erkende woongebieden, zodat ‘een 

hutje op de hei’ niet onmiddellijk een eigen 

bushalte voor de deur kan opeisen. De frequentie 

is afhankelijk gesteld van de mate van urbanisatie: 

grootstedelijke gebieden hebben recht 

op een hogere bediening dan buitengebieden. 

Ook de aantallen haltes en hun locaties zijn 

afhankelijk van het woongebied: de maximale 

loopafstanden tot een halte zijn in stedelijke 

gebieden het kleinst en in buitengebieden het 

grootst. Een andere beperking ligt in de periode 

waarbinnen men dit recht op mobiliteit kan 

opeisen: op werkdagen doorgaans van 6 tot 21 

uur en in de weekenden tussen 8 en 23 uur. In 

de spitsuren ligt het aanbod hoger dan in de 

daluren, maar er dient een regelmatige spreiding 

van de bedieningsfrequentie over het uur 

te zijn. Opvallend is dat de basismobiliteit niet 

het lijnennet bepaalt (de exacte routes van bus 

of tram), maar slechts de garantie biedt op een 

verbinding naar een naburig OV-knooppunt of 

regionaal centrum. Natuurlijk wordt in de uiteindelijke 

lijnvoering wel rekening gehouden 

met een zo gunstig mogelijke rijroute langs 

regionale attractiepunten. 

Extra inkoop 

In heel Vlaanderen wordt al het bus- en tramvervoer 

uitgevoerd door De Lijn, dat als zelfstandige 

onderneming opereert, maar strak 

gecontroleerd wordt door de Vlaamse overheid. 

Om kostenbeheersing te stimuleren en 

concurrentie op de markt toe te staan, is De 

Lijn verplicht om een significant deel (ca. 40%) 

van haar diensten onder aan te besteden op de 

vrije markt. 

Bovenop de minimumfrequenties die de basismobiliteit 

vereist en de doelgroepen voor wie 

bij wet het OV gratis is, kunnen decentrale 

overheden extra mobiliteit inkopen bij De Lijn. 

Zo bestaan er exacte berekeningen van wat het 

een gemeente jaarlijks extra kost om bijvoorbeeld 

ouderen reeds van 60 jaar (i.p.v. 65) gratis 

met het OV te laten reizen. Evenzo kan men op 

die manier extra bediening(suren) inkopen. 

Anderzijds wordt De Lijn gestimuleerd om bij 

een grote vraag méér aanbod te bieden dan 

waar de basismobiliteit sec om vraagt, daar dit 

in totaliteit meer betalende reizigers kan opleveren. 

Belbus 

Binnen het systeem van basismobiliteit valt 

ook de belbus. Iedere inwoner kan deze vorm 

van vervoer op afroep tot twee uur vóór vertrek 

bestellen. Deze bussen pikken reizigers 

enkel op van belbushaltes en zetten ze weer af 

bij een andere belbushalte binnen de regio. Het 

is de verantwoordelijkheid van de reiziger om 

bij/van de belbushalte te geraken. De busjes 

kunnen maximaal 9 reizigers vervoeren en zijn 

ingericht voor andersvaliden. Het tariefsysteem 

is gelijk aan dat op de lijnbussen, inclusief alle 

abonnementskaarten. De belbus is een integraal 

onderdeel van het OV-systeem, dus gelden 

voor de belbus exact dezelfde tarieven als voor 

de reguliere lijnen. Er bestaat geen deur-totdeur 

systeem in Vlaanderen zoals we dat in 

Nederland kennen. Wel kunnen personen met 

een handicap onder bepaalde omstandigheden 

een halte van een belbus voor de deur krijgen 

voorzover er in het betrokken gebied een belbus 

actief is. Zodoende kan in beperkte mate 

wel sprake zijn van afhalen aan de deur. 

Jeroen Haver 

Zie ook: 

www.gratisopenbaarvervoer.nl 

www.gratisbus.nl 

www.ovmagazine.nl/site/dossiers.php 

http://nl.wikipedia.org/wiki/Gratis_openbaar_vervoer 

http://nl.wikipedia.org/wiki/Basismobiliteit 

www.delijn.be 

www.vlaamsparlement.be 

Het artikel verscheen eerder in de Nieuwsbrief 

OPC nr. 7, november 2004. 

35


Bio-energie 

ENERGIE UIT BIOMASSA 

OMSTREDEN 

De winning van energie uit biomassa is volgens 

het CBS in 2003 met ongeveer een kwart 

gedaald. Daarmee daalt het aandeel van bioenergie 

in de Nederlandse energie-opwekking. 

Het bedrijfsleven schuift de Zwarte Piet naar 

de milieuorganisaties, die met haar ‘gesar’ in 

de vorm van gerechtelijke procedures de ontwikkeling 

traineert. Steeds vaker worden vergunningen 

voor bio-energieprojecten door de 

rechter vernietigd. 

Meestal op puur formele gronden, aldus Wim 

Kok van de Kema, en niet omdat er milieukundig 

iets valt aan te merken op de vergunningen. 

Milieunormen worden niet aangetast, ook 

de feitelijke omgevingskwaliteit is niet in het 

geding, zegt Kok in het Nieuwsblad Stroom 

van 19 november. 

Hij vindt dat de rechter te formeel toetst op het 

strikt naleven van de ingewikkelde proceduregang. 

Edgar Kampers van de Stichting Natuur en 

Milieu verwerpt de beschuldiging. “Bij de huidige 

bio-energieprojecten is sprake van allerlei 

vormen van vervuiling. Ok zijn wij ertegen dat 

avi’s subsidie krijgen. Dat leidt alleen maar tot 

een toename van afval”. Bovendien zijn de normen 

voor avi’s te slap. Het Besluit verbranden 

afval (Bva) speelt in op wat bedrijven al doen. 

Dat is te weinig. In het verstedelijkte 

Nederland met de zeer hoge milieudruk is 

alleen de meest vergaande techniek de juiste. 

Kampers constateert dat het publiek een rad 

voor ogen wordt gedraaid. “Energiebedrijven 

schermen met groene stroom maar vertellen er 

niet bij dat die is verkregen uit het verbranden 

van kippenmest of diermeel en dus niet duurzaam 

is”. Natuur en Milieu wil daarom dat het 

energiebedrijven vanaf 1 januari 2005 wordt 

verboden ‘grijze’ bio-energie te verkopen als 

groene stroom. 

Lukt dat niet, dan moet er een milieukeur voor 

groene stroom komen, aldus de milieuorganisatie. 

Bron: Nieuwsblad Stroom, 19 november 2004. 

BIOnale-directeur Paul Hamm 

“BASISCHEMIE VERDWIJNT” 

NedCar, DSM en Sabic zullen in hun huidige opzet verdwijnen. In hun kielzog moeten 

honderden toeleveranciers zich aanpassen en moeten duizenden werknemers zich 

omscholen. Want de verhoudingen in de wereld zullen veranderen. Olie raakt in snel 

tempo op, autorijden wordt onbetaalbaar. En omdat de naftastroom opdroogt, gaat 

ook nog eens de basischemie teloor. 

Was het doemdenken van de Kamerkrant van 

22 oktober, het lijfblad van de Kamer van 

Koophandel Zuid-Limburg, of een pr-stunt 

voor het congres BIOnale 2004, begin november 

Met als centrale boodschap ‘De olie raakt 

op’, hield BIOnale-directeur Paul Hamm een 

luidruchtig pleidooi voor ‘biotechnologie, als 

laatste kans voor de regio, Nederland en heel 

Europa’. 

Hamm: “Ïk verzin dit niet. Het is zo helder als 

wat. Je kunt er bij wijze van spreken op wachten: 

over twintig, dertig jaar is het zover. 

Alleen, bijna niemand wil het beseffen. Of dat 

lukt Het moet, het is zowat de laatste kans 

voor deze regio, voor Nederland en zelfs voor 

heel Europa”. 

In biotechnologie ligt de toekomst. Hij is er 

rotsvast van overtuigd. De natuur maakt alles 

met water, lucht en licht. Wij kunnen dat ook. 

De mens is creatief genoeg om nieuwe energiebronnen 

te vinden. Wij hebben de kennis om 

productiemethoden te veranderen, nieuwe 

wegen in te slaan, het is alleen zo jammer dat 

we dat in Nederland niet begrijpen, aldus de 

directeur. Hier verzanden we in gepraat, denktanks, 

innovatieplatforms, politiek gedraai. 

Hamm heeft haast. Hij verwijst naar de achterstand 

die Nederland heeft ten opzichte van 

de VS. En ook Azië dreigt ons voorbij te streven. 

In de VS gaat jaarlijks 250 miljard euro 

om in life sciences, in Europa zo’n 5 miljard. 

Ook in landen als India en China wordt fors 

aan de weg getimmerd. 

Met de BIOnale, die elke twee jaar zal worden 

herhaald en waarmee de euregio op de kaart 

zal worden gezet, wil Hamm een internationaal 

netwerk creëren voor ondernemers, investeerders, 

wetenschappers en bestuurders uit de 

life sciences. 

“De eerste BIOnale is er om de mensen wakker 

te schudden. 

We missen de boot als er niets gebeurt. Als het 

zo doorgaat komen alle onderzoekcentra en 

productiefaciliteiten voor medicijnen, voedingsmiddelen, 

nanotechnologie en geneesmiddelen 

buiten Europa terecht. Als de markt 

eenmaal verdeeld is, heb je de slag verloren”, 

aldus Hamm. 

De BIOnale wordt gesubsidieerd door Rijk, 

Provincie, de gemeente Maastricht, en EFROgelden. 

Grote sponsoren zijn o.a. DSM en 

Industriebank LIOF. 

Bron: Kamerkrant 22-10-2004. 

36


Natuuronderzoek Limburg 

VAN GEELBUIKVUURPAD TOT HAMSTER 

Op zaterdag 12 februari 2005 organiseert het 

Natuurhistorisch Genootschap in Limburg de 

jaarlijkse Genootschapsdag. De bijeenkomst is 

niet alleen bedoeld als ontmoetingsdag voor 

leden met andere groene organisaties, maar 

juist ook om een breed publiek kennis te laten 

maken met het werk van het Natuurhistorisch 

Genootschap. De Genootschapsdag is daarom 

voor iedereen gratis toegankelijk en vindt 

vanaf 10.00 uur plaats in het Bisschoppelijk 

College Broekhin te Roermond. 

Het Natuurhistorisch Genootschap in Limburg 

is een circa 1400 leden tellende provinciale 

vereniging voor mensen die zich bezighouden 

met veldstudie van de natuur in brede zin. 

De organisatie kent 16 studiegroepen voor 

afzonderlijke soortgroepen als vlinders, vissen, 

vogels planten, amfibieën en reptielen. 

Daarnaast zijn er vijf regionale kringen die 

maandelijks lezingen en excursies organiseren. 

Onderzoeksresultaten worden onder andere 

gepresenteerd in het huisblad van het 

Genootschap: het Natuurhistorisch 

Maandblad. 

Dia-presentaties 

Het ochtendprogramma bestaat uit een serie 

korte voordrachten over uiteenlopende onderwerpen 

die veelal verzorgd worden door de 

studiegroepen met onderwerpen over soorten 

als Veldparelmoervlinder, Adder, Lichtgroene 

sabelsprinkhaan en de Veldkrekel. De nieuwe 

Limburgse atlas van amfibieën en reptielen, 

die in 2005 zal verschijnen, zal tijdens het ochtendprogramma 

niet ontbreken. Ook is er aandacht 

voor de resultaten van een publiciteitsactie 

rond de toekomstige zoogdierenatlas. 

Inwoners van Limburg is gevraagd om foto’s 

op te sturen van de muizen die door hun huiskat 

gevangen zijn. 

Tijdens het middagprogramma zijn er presentaties 

over de Geelbuikvuurpad en de Hamster, 

typisch Limburgse soorten, die op deze dag 

niet mogen ontbreken. Verder een demonstratie 

van het nieuwe waarnemingensysteem 

Ecolog, dat het Natuurhistorisch Genootschap 

onlangs in gebruik heeft genomen. Een vogelpresentatie 

over de nieuwe Limburgse vogelatlas 

completeert de dag. Ook die uitgave van 

het Natuurhistorisch Genootschap zal in 2005 

zal verschijnen. Eerder verschenen al de atlas 

van Limburgse vissen en de atlas van 

Limburgse dagvlinders. 

Groene markt 

In de middagpauze is een groot aantal organisaties 

met een stand aanwezig op een groene 

markt. Het gaat om instellingen op het gebied 

van natuuronderzoek en natuurbeheer in 

Limburg en het aangrenzende buitenland. Een 

kleine greep: Staatsbosbeheer, Vereniging 

Natuurmonumenten, de stichting 

Instandhouding Kleine Landschapselementen, 

de Limburgse waterschappen Peel en 

Maasvallei en Roer en Overmaas, de Limburgse 

Koepel voor Natuurstudie uit België, het 

Biologisch Station Krickenbecker Seen uit 

Duitsland, de stichting Ark, Biebrza reizen 

Polen en Vogelwacht Limburg en Aminal afdeling 

Natuur en de Provincie Limburg (België). 

Ook Foto Rooijmans uit Budel, de verrrekijkerspecialist 

van zuidelijk Nederland, zal met een 

stand vertegenwoordigd zijn. 

Boekenmarkt 

Uiteraard ontbreekt het IVN niet en is Meijs 

Natuurboeken aanwezig met fraaie natuurgidsen 

en specialistische determinatiewerken. Het 

publicatiebureau van het Genootschap zal alle 

publicaties tegen ledenprijs aanbieden. Ook 

wordt er een grote tweedehands natuurboekenmarkt 

georganiseerd, waarbij vele jaargangen 

van het Natuurhistorisch Maandblad worden 

aangeboden. 

Locatie 

De Genootschapsdag vindt plaats op zaterdag 

12 februari 2005 in het Bisschoppelijk College 

Broekhin, Bob Boumanstraat 30/32 te 

Roermond. Deze locatie ligt in Maasniel aan de 

doorgaande weg richting Venlo. Het programma 

begint om 10.00 uur en eindigt om 16.00 

uur. Het meest actuele programma van de 

Genootschapsdag is in te zien op de website 

van het Natuurhistorisch Genootschap: 

http://www.nhgl.nl/project/genootschapsdag/i 

ndex.asp 

Henk Heijligers 

Foto: Geelbuikvuurpad 

De Geelbuikvuurpad is een typisch Limburgse 

amfibieënsoort (foto: Natuurhistorisch 

Genootschap, H. Heijligers). 

37


GESCHEIDEN INZAMELING 

VAN GFT LOONT 

Is het gescheiden inzamelen van gft-afval lonend Recent onderzoek van het Afval 

Overleg Orgaan wijst uit van wel. Gescheiden inzamelen van gft-afval is goedkoper 

dan integraal inzamelen met het restafval. Of dat voor alle gemeenten geldt, is 

afhankelijk van de hoogte van de verwerkingstarieven. Uit recent afgesloten contracten 

komt naar voren dat deze voor gft-afval in de toekomst een stuk lager kunnen 

worden. 

beheer van gft-afval. 

In het onderzoek is vastgesteld wat de resterende 

looptijd van bestaande contracten is. In 

2008 lopen de meeste contracten af. Dit betreft 

minstens 153 gemeenten. Tot 2008 lopen minstens 

45 contracten ten einde. De looptijden 

van de meeste contracten zijn tien tot vijftien 

jaar. De opzegtermijn van deze langlopende 

contracten is in de meeste gevallen twee tot 

drie jaar. Gebeurt dit niet, dan worden veel 

contracten stilzwijgend verlengd. Dit betekent 

dat rond 2005 een groot aantal gemeenten een 

beslissing moeten nemen over het gft-afvalbeheer. 

In circa 70% van de onderzochte contracten is 

een minimale hoeveelheid door gemeenten 

aan te leveren gft-afval vastgelegd. Minder aanleveren 

dan de contractueel afgesproken hoeveelheid, 

levert geen lagere rekening op. 

Gemeenten dienen met deze bepaling rekening 

te houden als zij een wijziging van het 

beheer voor gft-afval willen doorvoeren. 

Binnen het bestaande contract levert dit niet 

altijd kostenvoordelen op. 

De kosten voor het gescheiden inzamelen van 

gft-afval gevolgd door composteren zijn voor 

de meeste gemeenten een stuk lager dan integraal 

inzamelen van restafval en gft-afval 

gevolgd door verbranden. Gemiddeld leidt de 

laatste optie zelfs tot een kostenstijging van 

10%. De kostenstijging wordt vooral bepaald 

door de hoogte van de verwerkingskosten en 

het verschil tussen de verwerkingskosten van 

restafval en gft-afval. Het verbranden van restafval 

kost gemiddeld a 100. De verwerking 

van gescheiden ingezameld gft-afval is een 

stuk goedkoper: gemiddeld a 45 in recent afgesloten 

contracten. 

38 

Er bestaan echter wel verschillen tussen 

gemeenten. In gemeenten waar relatief veel 

gft-afval wordt ingezameld, is het in het algemeen 

goedkoper om door te gaan met gescheiden 

inzameling van gft-afval. Gemeenten waar 

in bepaalde delen/wijken veel moeite gedaan 

moet worden voor relatief weinig gft-afval per 

aansluiting, kunnen wel goedkoper uit zijn 

met het gedeeltelijk stoppen van de gescheiden 

inzameling. Ook voor gemeenten die relatief 

veel betalen voor de verwerking van gftafval, 

kan het lonend zijn om het beheer van 

gft-afval anders in te richten. Voor de gemeente 

Horst aan de Maas was het hoge verwerkingstarief 

voor gft-afval één van de belangrijkste 

redenen om haar proefproject, waarbij alleen 

tuinafval gescheiden wordt ingezameld, te 

starten. Tuinafval kan immers voor een lager 

tarief naar de groencompostering worden 

gebracht. 

In 2005 al beslissen 

Om inzicht te krijgen in de contractsituatie en 

tarieven, die gemeenten betalen voor de verwerking 

van gft-afval, zijn alle gemeenten en 

samenwerkingsverbanden door het Afval 

Overleg Orgaan aangeschreven om hun huidige 

contracten voor de verwerking van gft-afval 

beschikbaar te stellen. 

Van 427 gemeenten (ruim 87% van alle 

gemeenten) is relevante informatie ontvangen. 

Dat is voldoende om inzicht te krijgen in de 

contractsituatie in Nederland en een indruk te 

krijgen hoeveel gemeenten de komende jaren 

voor een keuze staan met betrekking tot het 

Verwerking van gft-afval in de toekomst 

goedkoper 

Uit het contractenonderzoek blijkt dat 

gemeenten momenteel gemiddeld a 68 per ton 

betalen voor de verwerking van gft-afval. Dit 

bedrag is exclusief BTW en eventuele overslag 

en transport. In contracten die in 2002, 2003 

en 2004 zijn afgesloten, variëren de tarieven 

van a 39 tot a 46 per ton. In de toekomst wordt 

de verwerking van gft-afval waarschijnlijk een 

stuk goedkoper. Marktwerking, introductie 

van nieuwe technieken en afschrijving van 

financieringslasten zijn enkele van de redenen 

waarom de tarieven in nieuwe contracten 

lager zijn dan in de huidige. 

Bron: AFVAL-informatief


39

Hoeveel ijsbergen 

hebt u al gered 

Met Groene Stroom ® van Essent levert u een belangrijke bijdrage aan de natuur en helpt u klimaatverandering 

tegen te gaan. Want met meer dan 800.000 klanten is Essent de grootste leverancier van duurzame energie in 

Aanbevolen 

door 

Nederland. En door de eigen productielocaties ook de grootste producent. Bovendien blijft Groene 

Stroom van Essent net zo duur als gewone stroom. Dus wacht niet tot de ijsbergen zijn gesmolten. 

Help de natuur. En kies voor Groene Stroom van Essent, de uitvinders van Groene Stroom. Meer 

informatie Bel 0800 03 30 of ga naar www.essent.nl

Limburgs Milieu nr. 4 2004 - Milieufederatie Limburg

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?