download - CAD Magazine
download - CAD Magazine
download - CAD Magazine
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
6<br />
v o o r p r o f e s s i o n e e l P C C A D - g e b r u i k<br />
September 2007<br />
jaargang 18<br />
● Bricscad V8 van de grond af opgebouwd ● Het einde van verschalingsproblemen<br />
● Sneller prototypes met 3D printen ● Dunwandige constructies in CosmosWorks<br />
www.cadplaza.nl
COLOFON<br />
<strong>CAD</strong>-<strong>Magazine</strong> is een vaktijdschrift voor<br />
(potentiële) gebruikers van PC <strong>CAD</strong>, GIS, Mapping<br />
en Visualisatiesystemen en informeert over de<br />
ontwikkelingen en toepassingsgebieden, alsmede<br />
over software- en hardware-producten, leveranciers<br />
en gebruikers. <strong>CAD</strong>-<strong>Magazine</strong> verschijnt 8x per jaar in<br />
Nederland en België.<br />
Directie/uitgevers:<br />
Dhr. R. Groothuis<br />
Dhr. K. van der Lei<br />
ruud.groothuis@cadmag.nl<br />
koos.van.der.lei@cadmag.nl<br />
Redactie:<br />
redactie@cadmag.nl<br />
Tel.: (0527) 619 000<br />
Fax: (0527) 620 989<br />
Hoofdredacteur: Dhr. ing. L.J.A. Koops<br />
lambertjan.koops@cadmag.nl<br />
Redacteur: Dhr. drs. J.F.O. van Haaften<br />
job.van.haaften@cadmag.nl<br />
Dhr. R. Sman<br />
rob.sman@cadmag.nl<br />
Aan deze uitgave werkten mee:<br />
Ilja Boeije<br />
Jaap Dubbelaar<br />
Jean-Pierre van Gastel<br />
Gerard IJzermans<br />
Renso Kuster<br />
Mariëlle Vissers<br />
Advertentie-exploitatie:<br />
wilfred.westerhof@cadmag.nl<br />
Tel.: (0527) 619 000<br />
Fax: (0527) 620 989<br />
Dhr. W. Westerhof<br />
Abonnementenservice:<br />
services@cadmag.nl<br />
Tel.: (0527) 619 000<br />
Fax: (0527) 620 989<br />
Mw. L. Pels<br />
Vooruitgang<br />
“Wij gaan iets nieuws doen.” De legendarische woorden van Jos<br />
Staatsen toen hij de opzet van de Nederlandstalige sportzender Sport 7<br />
aankondigde zullen wel voor altijd in mijn geheugen gegrift blijven.<br />
Het is die tekst die telkens weer boven komt drijven als iemand me<br />
vertelt dat hij een plan heeft bedacht waarvan hij denkt dat de wereld er<br />
op zit te wachten. De kleine cynicus in me wordt dan wakker, springt op,<br />
pakt een megafoon en tettert door mijn hoofd heen: “Jaaaa! Wij gaan<br />
iets nieuws doen.”<br />
Ondanks mijn natuurlijke weerstand tegen enthousiasme rondom nieuwe<br />
plannen, snap ik natuurlijk ook wel dat het wel degelijk nodig is om<br />
dingen te veranderen of te vernieuwen. Stilstand is achteruitgang en daar<br />
zit natuurlijk niemand op te wachten. Verbetering is immers altijd een<br />
optie en daarbij moeten dingen veranderen.<br />
Nu zijn aanpassingen in de lay-out en indeling van een tijdschrift altijd<br />
lastig te beoordelen. Heeft het zin Is het niet gewoon een kwestie van<br />
smaak Dat zijn vragen die snel om de hoek komen kijken. Toch is de redactie<br />
van <strong>CAD</strong>-<strong>Magazine</strong> van mening dat de opmaak en indeling van dit<br />
blad zoals we die nu kennen, zijn beste tijd wel gehad heeft. Na enig<br />
brainstormen hebben we deze zomer een nieuwe indeling ontwikkeld die<br />
overzichtelijker is en het voor lezers meteen duidelijk maakt welke<br />
discipline waar te vinden is. Dit nieuwe format was nog niet afgerond<br />
tijdens het maken van dit nummer, maar vanaf de volgende uitgave kan<br />
een ieder er van profiteren. Let dus goed op nummer 7 van<br />
<strong>CAD</strong>-<strong>Magazine</strong>, want wij gaan iets nieuws doen.<br />
Ontwerp:<br />
Dhr. A.F. van der Kolk<br />
CMedia Productions, Emmeloord<br />
Druk:<br />
Drukkerij Giethoorn ten Brink, Meppel<br />
Uitgever:<br />
CMedia Productions B.V.<br />
Noordzijde 2b, 8302 GL Emmeloord<br />
Postbus 231, 8300 AE Emmeloord<br />
Lambert-Jan Koops<br />
Hoofdredacteur <strong>CAD</strong>-<strong>Magazine</strong><br />
Abonnementen:<br />
Uitgebreide informatie over een abonnement op<br />
<strong>CAD</strong>-<strong>Magazine</strong> vindt u in de rubriek Lezersservice.<br />
<strong>CAD</strong>-<strong>Magazine</strong> op Internet:<br />
www.cadmagazine.nl<br />
www.cadmagazine.nl/banenmarkt<br />
www.cadplaza.nl<br />
ISSN 1386-1689<br />
Niets uit deze uitgave mag geheel of gedeeltelijk worden<br />
overgenomen en vermenigvuldigd zonder voorafgaande<br />
schriftelijke toestemming van de uitgever.<br />
© Copyright 2007 CMedia Productions B.V.<br />
<strong>CAD</strong><strong>Magazine</strong> September 2007-6<br />
3
<strong>CAD</strong>M agazine 2007-6<br />
Sneller prototypes met 3D-printen<br />
Steeds meer mensen zien de voordelen van een 3D-printer, nu de<br />
snelheid toeneemt en de kosten afnemen. Er kunnen prototypes en<br />
maquettes in kleur worden vervaardigd met als basis een <strong>CAD</strong>-ontwerp.<br />
Ook de populaire schoenenfabrikant Timberland uit New<br />
Hampshire, USA, heeft de voordelen ontdekt. In de praktijk,<br />
Pagina 30.<br />
Zilveren Jubileum ARKEY SYSTEMS<br />
Op 1 oktober 2007 draait ARKEY SYSTEMS, samen met AR-<br />
KEY, alweer 25 jaar mee in de <strong>CAD</strong>-markt. Een opmerkelijke<br />
prestatie, want ARKEY is immers het enige <strong>CAD</strong>-systeem van Nederlandse bodem. ARKEY SYSTEMS startte<br />
in 1982 met de ontwikkeling van <strong>CAD</strong>-systemen. Zoals bij elk jubileum past daarbij een terug- en een vooruitblik.<br />
<strong>CAD</strong>-Wereld, Pagina 20.<br />
Stabi<strong>CAD</strong> versie 8 op beurs Elektrotechniek<br />
Van 1 tot en met 5 oktober is de Jaarbeurs Utrecht het terrein voor de<br />
beurs Elektrotechniek 2007. Stabiplan presenteert hier versie 8 van<br />
Stabi<strong>CAD</strong>. Deze release komt in een Professional- en Light-editie op de<br />
markt. Op de beurs kan de bezoeker zelf de verbeteringen ervaren in de<br />
modules StabiBASE en Elektro Installatietechniek. Naast uitbreiding van<br />
tekenfunctionaliteit is ook de gebruikersinterface opvallend gewijzigd in<br />
Stabi<strong>CAD</strong> versie 8. <strong>CAD</strong>-Wereld, Pagina 7.<br />
Tastbare output blijft belangrijk<br />
In Rome vond in mei HP’s Graphic Arts Summit plaats.<br />
Van over de hele wereld kwamen medewerkers,<br />
managers en engineers van HP naar Rome om de<br />
nieuwe grootformaatprinters toe te lichten aan resellers,<br />
dealers en de pers. <strong>CAD</strong>-<strong>Magazine</strong> sprak met Carles<br />
Magrinya die wereldwijd Product Manager is voor de<br />
HP Designjet T-series. Zoeklicht op, Pagina 32.<br />
4<br />
<strong>CAD</strong><strong>Magazine</strong> September 2007-6
<strong>CAD</strong>M agazine 2007-6<br />
Verder…<br />
3ds Max & plug-ins<br />
Archi<strong>CAD</strong><br />
<strong>CAD</strong>-Wereld<br />
Columns<br />
Evenement<br />
Hardware<br />
In de praktijk<br />
Inventor<br />
Solid Edge<br />
SolidWorks<br />
Tips & Tricks<br />
Zoals Altijd:<br />
Pagina<br />
Autodesk 3ds Max 2008 beter met grote scènes 52<br />
Detailleren en Projecten uitwerken in Archi<strong>CAD</strong> 50<br />
Bricscad V8 van de grond af opgebouwd 7<br />
Auto<strong>CAD</strong> Electrical en Data Engineering 8<br />
Het einde van verschalingsproblemen 10<br />
SimEnterprise R2 voor simulaties <strong>CAD</strong>-modellen 13<br />
Renderen in Auto<strong>CAD</strong> 2007 een drama 14<br />
DriveWorks: Productconfigurator voor SolidWorks 18<br />
Eplan Electric P8 richt zich op transparantie 19<br />
Al twintig jaar springlevend 21<br />
Grip 51<br />
Te laat 65<br />
Siggraph ook dit jaar groter 35<br />
Aficio MP W2400/MP W3600 multifiunctionals 49<br />
Niet alleen mooie plaatjes dankzij 3D 34<br />
Twentekanaal en A35 in 3D 38<br />
Chassis, kraanarmen en hoogtewerkers in 3D 40<br />
Geen onbeheerde tekeningen meer bij Eneco 42<br />
Eclipse Combustion optimaliseert Industriële Gasbrander 45<br />
Geheugenbeperking en foutmeldingen oplossen 46<br />
Sheetmetal in Inventor 2008 54<br />
Parametrische features 60<br />
Innovatieve toegevoegde functionaliteit 56<br />
Tekst en schaal in Auto<strong>CAD</strong> 62<br />
Adverteerdersindex 66, Agenda 36, <strong>CAD</strong>-Wereld 17, Lezersservice 66,<br />
Trainingswijzer 16<br />
Voorplaat:<br />
De afbeelding op de voorkant van <strong>CAD</strong>-<strong>Magazine</strong> is gemaakt door Hans Muller.<br />
Met behulp van Auto<strong>CAD</strong> 2000. Muller is niet tevreden over de mogelijkheden die<br />
Auto<strong>CAD</strong> 2007 biedt op het gebied van renderen. Doet hij iets verkeerd of is er echt iets<br />
mis met Auto<strong>CAD</strong> 2007 Jean-Pierre van Gastel reageert op de ingezonden brief van<br />
Muller op pagina 14.<br />
<strong>CAD</strong><strong>Magazine</strong> September 2007-6 5
<strong>CAD</strong>-Wereld<br />
Kernel volledig herschreven<br />
B r i c s c a d V 8 v a n d e g ro n d<br />
a f o p ge b o u w d<br />
Door de redactie.<br />
Bricscad V8, gebaseerd op Intelli<strong>CAD</strong>, is de meest recente versie<br />
van het DWG-compatibele <strong>CAD</strong>-product van Bricsys. Bricscad V8<br />
is niet zomaar een update, maar een belangrijke stap in de richting<br />
van een vrije keuze wat betreft DWG-<strong>CAD</strong>.<br />
Intuïtief beheer met de Drawing Explorer.<br />
Bricscad is een product van Bricsys.<br />
Dit bedrijf is momenteel actief in zeventig<br />
landen en opereert in twee<br />
markten, vertegenwoordigd door de<br />
twee voornaamste producten: Bricscad<br />
V8, een alternatief voor de DWG-wereld<br />
en PIM (Vondle), een Internetgebaseerd<br />
samenwerkings- en projectmanagementplatform.<br />
Bricsys biedt<br />
ondersteuning in het Nederlands.<br />
Gebruikers en ontwikkelaars<br />
kunnen rechtstreeks met het<br />
bedrijf te communiceren.<br />
Vanuit de Nederlandse organisatie<br />
van Bricsys worden lokale<br />
ondersteuning en standaardtrainingen<br />
aangeboden.<br />
Eind juli werd Bricscad V8<br />
boven de doopvont gehouden.<br />
Bricscad V8 is de nieuwe<br />
generatie van het Bricscadpakket<br />
en is gebaseerd op<br />
nieuwe technologie en DWGcompatibiliteit.<br />
Hoewel nog deels gebaseerd<br />
op Intelli<strong>CAD</strong>, bevat<br />
Bricscad V8 nu meer dan<br />
zeventig procent nieuwe<br />
code in vergelijking met<br />
Bricscad V7. Eind 2007<br />
zal ook het nog resterende<br />
deel code vervangen<br />
zijn door volledig nieuwe<br />
code.<br />
Meer dan fris<br />
Het rekenhart van Bricscad<br />
V8, de kern van de<br />
applicatie, werd volledig<br />
opnieuw geschreven.<br />
Ook een groot deel van<br />
de commando’s werd opnieuw<br />
geïmplementeerd. Daarnaast<br />
biedt Bricscad V8 een nieuwe grafische<br />
interface. Dit houdt meer in dan de introductie<br />
van fris ogende iconen en dialoogvensters.<br />
Een aantal belangrijke<br />
componenten werd compleet herontworpen.<br />
Zo maken de nieuwe<br />
‘Drawing Explorer’ en de nieuwe<br />
‘Properties Toolbar’een intuïtief beheer<br />
van de DWG-bestanden mogelijk. Een<br />
De nieuwe grafische interface.<br />
nieuwe ‘Settings Manager’ zorgt voor<br />
een geconsolideerd overzicht van alle<br />
systeemvariabelen en instellingen.<br />
Krachtig alternatief<br />
Bricsys wil iedereen die toepassingen<br />
ontwikkelt voor DWG, zij het commerciële<br />
applicaties of applicaties voor<br />
intern gebruik, een alternatief aanbieden.<br />
Daarbij is het de ambitie om het<br />
migreren van applicaties naar Bricscad<br />
V8 zo eenvoudig mogelijk te maken.<br />
Hiervoor werden ook de verschillende<br />
ontwikkelomgevingen (API’s) van<br />
Bricscad V8 stevig onder handen genomen.<br />
Bricscad V8 introduceert op die<br />
manier een nieuwe LISP-omgeving.<br />
Ook de COM-omgeving is uitgebreid<br />
en verder compatibel gemaakt. SDS<br />
wordt binnen Bricscad V8 volledig ondersteund,<br />
en voor het eerst krijgen ook<br />
Object ARX-ontwikkelaars een alternatief<br />
platform aangeboden.<br />
Twee smaken<br />
Bricscad V8 is ontwikkeld voor<br />
Windows 2000, XP en Vista, en is beschikbaar<br />
in twee smaken: Classic en<br />
Pro. Bricscad V8 Pro biedt als extra de<br />
Microsoft VBA-omgeving en ACIS<br />
(3D solids) modelling. Bricscad V8<br />
All-In, beschikbaar voor zowel<br />
Bricscad Classic als Bricscad Pro, bevat<br />
naast de licentie ook een jaar professionele<br />
ondersteuning via e-<br />
mail evenals een gratis upgrade<br />
naar de volgende nieuwe versie.<br />
Een evaluatieversie, dertig dagen<br />
bruikbaar, van Bricscad V8<br />
kan ge<strong>download</strong> worden van de<br />
Bricsys-website.<br />
Voor meer informatie:<br />
www.bricsys.nl<br />
www.bricsys.com<br />
6<br />
<strong>CAD</strong><strong>Magazine</strong> September 2007-6
<strong>CAD</strong>-Wereld<br />
Presentatie in teken technologie en interface<br />
S t a b i C A D ve r s i e 8 o p b e u r s<br />
E l e k t ro t e c h n i e k<br />
Door de redactie.<br />
Van 1 tot en met 5 oktober is de Jaarbeurs Utrecht het terrein voor<br />
de beurs Elektrotechniek 2007. Stabiplan presenteert hier versie 8<br />
van Stabi<strong>CAD</strong>. Deze release komt in een Professional- en Lighteditie<br />
op de markt. Op de beurs kan de bezoeker zelf de<br />
verbeteringen ervaren in de modules StabiBASE en Elektro<br />
Installatietechniek. Naast uitbreiding van tekenfunctionaliteit is ook<br />
de gebruikersinterface opvallend gewijzigd in Stabi<strong>CAD</strong> versie 8.<br />
op een groep zichtbaar. Hierbij is het<br />
mogelijk om alle symbolen van groep<br />
of een bepaalde soort in de tekening te<br />
markeren.<br />
Bij de kast/groep controle kunnen wijzigingen<br />
in het controlescherm worden<br />
doorgevoerd en zijn de gevolgen van de<br />
wijzigingen daar ook direct zichtbaar.<br />
Extra’s in deze functie zijn het meervoudig<br />
uitvoeren van acties op symbolen,<br />
het toepassen van de functie op een<br />
deel van de tekening en het overnemen<br />
van gegevens van andere symbolen.<br />
Ook beschikt de module Elektro<br />
Installatietechniek Stabi<strong>CAD</strong> versie 8<br />
over een 3D-presentatie van armaturen.<br />
Dit voor de coördinatie met de andere<br />
installatiesystemen. Tenslotte is ook het<br />
installatieoverzicht voorzien van nieuwe<br />
mogelijkheden. Een voorbeeld hiervan<br />
is het genereren van een schema uit<br />
meerdere tekeningen zonder vooraf uitrekbestanden<br />
aan te maken.<br />
In StabiBASE zijn de meest opvallende<br />
verbeteringen: de uitbreiding van de<br />
mappenstructuur, de nieuwe zoekfunctie<br />
en de webversie van deze module.<br />
De webviewer heeft in versie 8 van<br />
Stabi<strong>CAD</strong> dezelfde look-and-feel als<br />
de off-line versie van StabiBASE.<br />
Bovendien zijn tekeningen in de webviewer<br />
altijd actueel en beschikbaar in<br />
PDF-, DWF- of DWG-formaat. De gebruiker<br />
van de webviewer heeft naast<br />
view- en printmogelijkheden ook direct<br />
inzicht in gereserveerde items, eigenschappen<br />
en vrije velden van projecten<br />
en tekeningen.<br />
Elektro Installatietechniek<br />
In de nieuwe versie van Stabi<strong>CAD</strong> zijn<br />
verschillende functionele veranderingen<br />
doorgevoerd Een voorbeeld hiervan in<br />
de module Elektro Installatietechniek is<br />
het plaatsen van symbolen. De gebruiker<br />
krijgt hierbij de keuzemogelijkheid<br />
om het plaatsingsscherm open te laten<br />
staan of automatisch te minimaliseren<br />
waardoor tijdens het tekenen zichtbaar<br />
is op welke kast en groep symbolen<br />
worden geplaatst.<br />
Daarnaast is er voor beheren van groepen<br />
één overzichtelijke functie voor het<br />
doorschuiven, wisselen en aanpassen<br />
van groepen. De tekenaar ziet, voordat<br />
de verschillende wijzigingen worden<br />
doorgevoerd, hoe de nieuwe groepsnummering<br />
eruit komt te zien. De functie<br />
van de installatiemonitor is uitgebreid,<br />
tijdens het plaatsen van symbolen<br />
direct het aantal symbolen en vermogen<br />
Gebruikersinterface<br />
Overzicht en consistentie zijn voor de<br />
ontwikkelaars van de nieuwe versie de<br />
belangrijkste uitgangspunten geweest<br />
bij het aanpassen van de gebruikersinterface<br />
van Stabi<strong>CAD</strong>. De functionaliteit<br />
is daarom overzichtelijk bij elkaar<br />
geplaatst en intuïtiever benaderbaar.<br />
Voorbeelden hiervan zijn de nieuwe<br />
schermen van de installatiemonitor en<br />
het installatieoverzicht. In één scherm<br />
zijn groepen, kasten, vermogens en codes<br />
te bekijken en aan te passen.<br />
Fouten en overschrijdingen worden gesignaleerd<br />
en zijn in het overzicht op te<br />
lossen, waarna de wijzigingen automatisch<br />
in de tekening worden doorgevoerd.<br />
Voor meer informatie:<br />
www.stabiplan.nl<br />
<strong>CAD</strong><strong>Magazine</strong> September 2007-6 7
<strong>CAD</strong>-Wereld<br />
Typical Manager als productconfigurator<br />
A u t o C A D E l e c t r i c a l e n D a t a E n g i<br />
Door de redactie.<br />
Ook een dozenopzetmachine<br />
is klantspecifiek te maken met<br />
een productconfigurator.<br />
Lantech.com<br />
Zonder goed gereedschap is het niet mogelijk om een goed product te maken. In de praktijk<br />
blijkt echter dat een goed gereedschap alleen niet voldoende is: de ene gebruiker weet<br />
hetzelfde product veel efficiënter in te zetten dan de andere. Één van de methoden om het<br />
gebruik van het gereedschap <strong>CAD</strong>-software te optimaliseren is standaardisatie.<br />
Auto<strong>CAD</strong> Electrical is een specifieke<br />
Auto<strong>CAD</strong> CAE-versie, speciaal<br />
ontwikkeld voor het ontwerpen en de<br />
engineering van besturingsschema’s.<br />
De naam zegt weliswaar Electrical,<br />
maar het pakket beperkt zich niet<br />
alleen tot de elektrotechniek. Met de<br />
symbolenbibliotheken, die gebaseerd<br />
zijn op de internationale normen,<br />
kunnen zowel elektrotechnische,<br />
hydraulische, pneumatische en P&IDschema’s<br />
worden gemaakt. De standaardfuncties<br />
zoals het automatisch<br />
nummeren, kruisverwijzen, foutrapportages<br />
- het opstellen van kastlay-outs,<br />
klemmenstroken, zorgen<br />
ervoor dat veel voorheen handmatige<br />
en repeterende taken zijn geautomatiseerd.<br />
Het gebruik van Auto<strong>CAD</strong><br />
Electrical resulteert in besturingsschema’s<br />
waarbij de intelligentie in<br />
de tekening is opgeslagen, maar het<br />
uiteindelijke resultaat is eigenlijk<br />
gewoon Auto<strong>CAD</strong>.<br />
Veranderingen<br />
Marketing en het feit dat Auto<strong>CAD</strong>- en<br />
Inventor-gebruikers, die ook besturingsschema’s<br />
ontwerpen, met behoud<br />
van alle Auto<strong>CAD</strong>-functionaliteit gewoon<br />
kunnen upgraden, hebben geresulteerd<br />
in een sterke groei van het wereldwijde<br />
aantal Auto<strong>CAD</strong> Electricallicenties.<br />
Sinds de introductie van<br />
Auto<strong>CAD</strong> Electrical in Europa heeft de<br />
software heel wat veranderingen ondergaan.<br />
Door de nauwe samenwerking<br />
met Aceri, kreeg Auto<strong>CAD</strong><br />
Electrical de volledige ondersteuning<br />
van de Europese tekenwijze en standaarden<br />
(IEC). De ontwikkeling van<br />
Auto<strong>CAD</strong> Electrical staat ondertussen<br />
niet stil. Het Auto<strong>CAD</strong> Electrical team<br />
van Autodesk blijft in beweging met<br />
uitbreiden van functies en mogelijkheden.<br />
Standaardisatie<br />
Is een pakket als Auto<strong>CAD</strong> Electrical<br />
een garantie om sneller, beter en goedkoper<br />
te werken Het succes van software<br />
blijft voor een groot deel<br />
afhankelijk van juiste de man of vrouw<br />
achter de knoppen en de mate van standaardisatie.<br />
Vroeger was de slogan:<br />
“Als je sneller en beter wilt werken,<br />
moet je de computer het werk laten<br />
doen”. “Garbage in is Garbage out”<br />
werd daarbij toen ook al vaak gezegd.<br />
Dit geldt vandaag de dag nog steeds.<br />
Met Auto<strong>CAD</strong> Electrical kan de juiste<br />
man of vrouw, handmatige en repeterende<br />
taken, zoals het nummeren, genereren<br />
en controleren, volledig automatiseren.<br />
Toch is er nog een andere<br />
factor die goed in het oog gehouden<br />
moet worden: standaardisatie.<br />
Standaardisatie geldt als de basis voor<br />
sneller en beter werken. Het ontbreken<br />
van een standaard is in de praktijk vaak<br />
de beperkende factor. Op engineeringafdelingen<br />
kunnen de ontwerpers weliswaar<br />
met dezelfde applicatie werken,<br />
maar als iedere engineer dit doet op basis<br />
van zijn eigen <strong>CAD</strong>-standaarden,<br />
8<br />
<strong>CAD</strong><strong>Magazine</strong> September 2007-6
n e e r i n g<br />
wordt het wiel telkens weer opnieuw<br />
uitgevonden. Hier is het dus zaak om<br />
de standaarden flink op te schonen en<br />
ervoor te zorgen dat de <strong>CAD</strong>-bibliotheek<br />
en de werkwijze voor iedereen<br />
hetzelfde is. De invoering van nieuwe<br />
software is vaak het moment om één<br />
standaard en uniforme werkwijze te realiseren.<br />
Dit kan daarna zelfs aan externe<br />
partijen, afdelingen en toeleveranciers<br />
worden voorgeschreven. Door deze<br />
exercitie ontstaat een nieuwe, uniforme<br />
werkwijze. Door het gebruik van<br />
een actuele <strong>CAD</strong>-standaard wordt sneller<br />
en beter werken voor iedereen realiseerbaar.<br />
In de praktijk blijkt maar al te<br />
vaak dat de investering voor de aanschaf<br />
en training geen probleem is, terwijl<br />
de standaardisatie wordt vergeten.<br />
Productconfigurator<br />
Verkopers mogen alleen maar standaarden<br />
verkopen, zodat ze tijdens het<br />
verkoopgesprek het technische ontwerp<br />
met de klant kunnen configureren.<br />
Engineering kan daarna op basis van<br />
standaarden of typicals, technische documentatie<br />
en tekeningen voor productie<br />
genereren. Bedrijven die kantoormeubels<br />
of auto’s verkopen kunnen dit<br />
vaak met behulp van een Productconfigurator<br />
in de Pre-sales realiseren.<br />
Machinebouwers, installateurs of apparatenbouwers<br />
zouden dit ook graag<br />
willen, maar kunnen er in praktijk alleen<br />
niet mee uit de voeten. Zij moeten<br />
namelijk ook nog de mogelijkheid hebben<br />
om op basis van typicals en klantspecifieke<br />
eisen en wensen te werken.<br />
Dit concept van het genereren van een<br />
product op basis van gekozen standaarden<br />
en verwerken van klantspecifieke<br />
aanpassingen heet ‘Data Engineering’.<br />
Data engineering is alleen mogelijk als<br />
standaarden zijn vastgelegd. Bedrijven<br />
zouden het liefst honderd procent van<br />
het project op basis van typicals (standaarden)<br />
willen genereren. In de praktijk<br />
blijkt echter dat tot maximaal tachtig<br />
procent haalbaar is. De overige<br />
twintig procent is achteraf met klantspecifieke<br />
aanpassingen handmatig aan<br />
te vullen en te bewerken. Sommige<br />
aanpassingen zijn eenmalig en worden<br />
niet in typicals vastgelegd. Daarnaast<br />
komt bepaalde relevante informatie in<br />
de loop van het project beschikbaar.<br />
Pas als deze informatie en alle wijzigingen<br />
door het pakket verwerkt zijn,<br />
kan de projectdocumentatie met de<br />
juiste informatie en tekeningen compleet<br />
en op gestructureerde wijze worden<br />
opgeleverd.<br />
Klantspecifiek<br />
De combinatie van Typical Manager en<br />
Auto<strong>CAD</strong> Electrical is een Data<br />
Engineering-oplossing. Typical Manager<br />
is een productconfigurator waarmee<br />
op basis van typicals een compleet<br />
Auto<strong>CAD</strong> Electrical tekeningenpakket<br />
wordt gegenereerd. De engineer kan<br />
daarna alle klantspecifieke aanpassingen<br />
en wijzigingen in Auto<strong>CAD</strong><br />
Electrical verwerken. De engineer<br />
kan desgewenst ook wachten met het<br />
genereren van de tekeningen en de<br />
verwerking van wijzigingen, totdat<br />
alle voor het project relevante informatie,<br />
beschikbaar is. Hierna is het<br />
project op te leveren met de meest<br />
actuele projectdocumentatie en -tekeningen.<br />
Typical Manager for Auto<strong>CAD</strong><br />
Electrical wordt in samenwerking met<br />
Aceri ontwikkeld. Versie 1 van<br />
Typical Manager voor Auto<strong>CAD</strong><br />
Electrical is een productconfigurator<br />
voor het genereren van tekeningen.<br />
Momenteel wordt er hard gewerkt<br />
aan versie 2. Deze versie zal in 2008<br />
op de markt komen, is veel uitgebreider<br />
en wordt modulair opgebouwd.<br />
De Basismodule voor het genereren is<br />
in deze uitvoering uit te breiden met<br />
diverse additionele modules waaronder:<br />
Logical voor integratie met PLCsoftware,<br />
Scada voor integratie met<br />
Scada-systemen, Artikel voor integratie<br />
met ERP/CRM-systemen, Kabel<br />
voor kabelberekeningen en Onderhoud.<br />
Meer informatie over Auto<strong>CAD</strong> Electrical is te<br />
vinden op www.aceri.nl. Meer informatie over Typical<br />
Manager is te vinden op www.typicalmanager.nl.
<strong>CAD</strong>-Wereld<br />
Auto<strong>CAD</strong> 2008 Deel 4<br />
H e t e i n d e v a n ve r s c h a l i n g s p ro ble<br />
Door: Jean-Pierre van Gastel<br />
Eindelijk is er oplossing voor een grote uitdaging waar elke<br />
Auto<strong>CAD</strong>-gebruiker mee te maken heeft gehad: het werken met<br />
diverse schalen voor zowel tekst, bemating en arcering.<br />
In Auto<strong>CAD</strong> 2008 is één van de belangrijkste vernieuwingen het<br />
zogenaamde Drawing Annotation, een oplossing om van het<br />
vervelende verschalingsprobleem af te komen. De gebruiker moet<br />
hierbij echter wel goed op de hoogte zijn van de diverse<br />
mogelijkheden, anders ziet hij door de bomen het<br />
bos niet meer.<br />
Afbeelding 3.<br />
mensen overgestapt op het gebruik van<br />
Lay-Outs en in Auto<strong>CAD</strong> 2002 werd<br />
het mogelijk om op de Lay-Out de bemating<br />
te plaatsen. Voordeel hiervan<br />
was dat er geen extra lagen nodig waren<br />
en dat er slechts één schaal nodig<br />
was. Bemating hing immers vast aan<br />
objecten in verband met het associatieve<br />
gedrag. Groot nadeel van dit systeem<br />
was dat niet alles zichtbaar was in<br />
modelspace. Maatvoering stond immers<br />
in de Lay-Out. Daarnaast bleef<br />
het werken met tekst, arcering, attributen,<br />
leaders en toleranties op diverse<br />
schalen een heel gedoe.<br />
Afbeelding 1.<br />
Toen in Auto<strong>CAD</strong> 12 het gebruik van<br />
modelspace/paperspace werd geïntroduceerd,<br />
kwamen er ook mogelijkheden<br />
voor het automatisch aanpassen<br />
van de maatvoering aan de schaal van<br />
de viewport. Deze verschaling<br />
was dan niet direct zichtbaar in<br />
beeld, maar was te zien zodra de<br />
tekening werd afgedrukt. Dit was<br />
een nadeel van dit systeem, want<br />
elke maat die de gebruiker plaatste<br />
kwam ook tevoorschijn in elke<br />
aanwezige viewport en dus in modelspace.<br />
Door gebruik te maken<br />
van meerdere lagen waarop bemating<br />
werd geplaatst, was dit op te<br />
lossen. Ook waren er gebruikers<br />
die hiervoor eigen AutoLISP-routines<br />
schreven. En er waren natuurlijk<br />
gebruikers die alles in<br />
ModelSpace deden, waarbij ze<br />
verschillende maatvoeringstijlen<br />
aan verschillende schaalfactoren<br />
koppelden.<br />
Sinds de komst van Auto<strong>CAD</strong><br />
2000 zijn er echter steeds meer<br />
Afbeelding 2.<br />
Juiste schaal<br />
Met de komst van Auto<strong>CAD</strong> 2008<br />
kunnen alle schaalproblemen tot het<br />
verleden behoren. Symbolen, tekst, bemating,<br />
toleranties, arcering en multileaders<br />
zijn annotatief te maken. Dit<br />
houdt in dat ze automatisch de juiste<br />
schaal krijgen door uit een schaallijst<br />
een keuze te maken. Standaard staat<br />
het annotatief gedrag in Auto<strong>CAD</strong><br />
2008 uit. Er wordt nog steeds gebruik<br />
gemaakt bij een ISO gebaseerde<br />
template van de ‘ISO-25’<br />
bematingstijl en de ‘Standard’<br />
tekststijl. Ook de nieuwe Multileader<br />
Style staat op ‘Standard’. In<br />
al deze dialoogvensters zijn al wel<br />
de zogenaamde Annotative stijlen<br />
aanwezig maar staan niet actief,<br />
zie afbeelding 1. Voor een annotatieve<br />
stijl wordt er met het icoontje<br />
van een ster aangegeven dat de<br />
stijl annotatief is. Bij het aanmaken<br />
van bijvoorbeeld een nieuwe<br />
bematingstijl kan de gebruiker direct<br />
bij ‘Create New Dimension<br />
Style’ aanvinken of de nieuwe stijl<br />
annotatief moet worden. Eventueel<br />
is deze instelling later nog<br />
terug te vinden in het tabblad Fit<br />
van het bematingstijl dialoogven-<br />
10<br />
<strong>CAD</strong><strong>Magazine</strong> September 2007-6
m e n<br />
Afbeelding 4.<br />
ster. Door het vinkje aan te zetten gaan<br />
de instellingen ‘Scale dimensions to<br />
layout’ en ‘Use overal scale of:’ direct<br />
uit. Auto<strong>CAD</strong> zal immers zelf de<br />
verschaling automatisch regelen. Bij<br />
het plaatsen van arcering kan de<br />
gebruiker in het ‘Options’-gedeelte<br />
van het Hatch-dialoogvenster aangeven<br />
of de arcering annotatief mag zijn.<br />
Ditzelfde geld ook voor symbolen.<br />
Tijdens het aanmaken van een<br />
symbool staat het annotativevinkje bij<br />
de Behavior-instellingen van het symbool.<br />
Indien een reeds geplaatste arcering<br />
alsnog annotatief moet worden,<br />
kan de gebruiker het ‘Hatch Edit’-<br />
dialoogvenster openen door de<br />
arcering te dubbelklikken, zie afbeelding<br />
2. Een andere mogelijkheid is<br />
gebruik maken van het Properties<br />
Palette. Om maatvoering, tekst en<br />
multileaders achteraf annotatief te maken<br />
kan de gebruiker niet alleen teruggrijpen<br />
op het Properties-commando,<br />
maar ook het nieuwe commando<br />
‘ANNOUPDATE’ intypen en vervolgens<br />
een selectie maken van de objecten.<br />
Het volstaat namelijk niet om in de<br />
stijl achteraf aan te geven dat de objecten<br />
annotatief moeten worden.<br />
Dezelfde werkwijze is nodig voor een<br />
tekening gemaakt in Auto<strong>CAD</strong> 2007<br />
of ouder die geopend wordt in<br />
Auto<strong>CAD</strong> 2008.<br />
Goed nadenken<br />
Bij het plaatsen van een maat met een<br />
annotatieve stijl zal de eerste keer gevraagd<br />
worden welke schalen de gebruiker<br />
wil hebben. Hier moet goed<br />
over nagedacht worden. Het is aan te<br />
raden om alleen de schalen te gebruiken<br />
die noodzakelijk zijn voor een tekening.<br />
Het toevoegen van schalen kan eventueel<br />
later alsnog via het Properties<br />
Palette, het nieuwe Add/Delete Scalesof<br />
Add Current Scale-commando terug<br />
te vinden in het Dasboard. De laatse<br />
mogelijkheid is het intypen van het<br />
nieuwe ‘OBJECTSCALE’-commando. Let<br />
op! Met dit commando is het alleen<br />
mogelijk om schalen toe te voegen aan<br />
bestaande annotatieve objecten, zie afbeelding<br />
3. Indien het object niet-annotatief<br />
is zal de gebruiker diet via de eerder<br />
beschreven methoden moeten veranderen.<br />
Het aanraken van een object<br />
met behulp van de muis is al voldoende<br />
om te controleren of het object annotatief<br />
is. Zodra het sterretje zichtbaar is,<br />
betekent dat er een schaal aanhangt.<br />
Indien er twee sterretjes zichtbaar zijn,<br />
betekent dat er twee of meer schalen<br />
aan het object hangen. Als de schalen<br />
zijn toegevoegd kan de gebruiker rechts<br />
onderin beeld de ‘Annotation Scale’-<br />
lijst openen en een schaal kiezen uit de<br />
lijst met schaalfactoren, zie afbeelding<br />
4. Vervolgens zullen automatisch alle<br />
annotatieve objecten die de schaal ondersteunen,<br />
worden aangepast aan de<br />
hand van de gekozen schaal.<br />
Verwarring<br />
Naast de schaallijst bevindt zich<br />
‘Annotation Visibility’. Standaard worden<br />
alle annotatieve objecten getoond in<br />
de tekening, ongeacht hun schaal. Brand<br />
het lampje van de Annotation Visibility<br />
niet, dan worden alleen objecten getoond<br />
die voldoen aan de actieve schaal.<br />
Staat bijvoorbeeld de actieve Annotation<br />
Scale op schaal 1:5 terwijl het lampje<br />
van Annotation Visibility uit staat, dan<br />
worden alle annotatieve objecten uitgezet<br />
waar schaal 1:5 niet aanhangt. Dit<br />
kan dus makkelijk voor verwarring zorgen!<br />
Gebruik om die reden alleen de<br />
schalen die echt nodig zijn en breng deze<br />
aan in de template waarmee een tekening<br />
is gestart. Het nieuwe commando<br />
‘ANNOALLVISIBLE’ bepaalt of het lampje<br />
van de Annotation Visibility aan of uit<br />
staat. Het icoontje daarnaast staat standaard<br />
niet-actief. Door deze actief te zetten<br />
zullen alle annotatieve objecten automatisch<br />
de schaal krijgen die de gebruiker<br />
kiest in de Annotation Scale-lijst.<br />
Hierbij het advies om dit alleen te gebruiken<br />
op het moment dat daadwerkelijk<br />
schalen moeten worden toegevoegd.<br />
Het aanzetten van deze optie en het willekeurig<br />
schakelen tussen verschillende<br />
schalen heeft grote gevolgen. De tekening<br />
zal namelijk onnodig zwaarder<br />
worden, omdat alle annotatieve objecten<br />
schalen krijgen toegekend die nooit zullen<br />
worden gebruikt. Zet deze optie dus<br />
niet standaard aan!<br />
De Annotation Scale lijst wordt opgeslagen<br />
in de tekening en is aan te passen<br />
via het Pulldown menu Format – Scale<br />
List. Op deze wijze is het automatisch<br />
verschalen van objecten erg gemakkelijk<br />
geworden. In het volgende artikel zal ik<br />
verder ingaan op de mogelijkheden en<br />
gevolgen die dit systeem kan hebben<br />
voor een Lay-Out.<br />
Jean-Pierre van Gastel<br />
(jean-pierre.van.gastel@pollux.nl) is freelance<br />
redacteur voor <strong>CAD</strong>-<strong>Magazine</strong>.<br />
Voor meer informatie: www.autodesk.nl.<br />
<strong>CAD</strong><strong>Magazine</strong> September 2007-6 11
<strong>CAD</strong>-Wereld<br />
Onderliggende applicaties ook in R2-versie<br />
S i m E n t e r p r i s e R 2 vo o r<br />
s i mulaties C A D - m o d e l l e n<br />
Door de redactie<br />
MSC.Software lanceert SimEnterprise R2. Dit bevat de applicaties<br />
SimXpert, SimDesigner en SimManager en biedt mogelijkheden om<br />
kennis over engineering, gebruikersgroepen en organisatorische<br />
regels vast te leggen en te hergebruiken. Het maakt hierbij gebruik<br />
van templates uit Catia en Pro/Engineer.<br />
SimXpert R2 stelt de gebruiker<br />
in staat om simulatie templates<br />
en best practices te ontwikkelen<br />
en deze te delen met<br />
derden. De templates gebruiken<br />
hierbij MD Nastran om<br />
multidisciplinaire simulaties<br />
uit te voeren, gebaseerd op één<br />
model.<br />
SimDesigner R2 maakt gebruik<br />
van <strong>CAD</strong>-modellen voor de evaluatie<br />
van een product. Naast het tonen<br />
van basis simulatiefunctionaliteiten in<br />
<strong>CAD</strong>, maakt SimDesigner R2 het mogelijk<br />
om kennis opnieuw te gebruiken<br />
via op afstand bruikbare templates uit<br />
Catia V5 en Pro/Engineer Wildfire.<br />
SimManager<br />
Één van de appllicaties binnen<br />
SimEnterprise is SimManager. Deze<br />
stelt fabrikanten in staat om simulatiegegevens,<br />
methoden en processen<br />
te beheren. De software biedt directe<br />
integratie met de applicaties Sim-<br />
Xpert en SimDesigner, op Service<br />
Oriented Architecture gebaseerde<br />
integratie met andere pakketten en<br />
ingebouwd beheer van rekencapaciteit<br />
voor uitvoering van simulatietemplates<br />
en solver-opdrachten.<br />
SimManager R2 voegt ook een<br />
nieuwe grafische procesbouwer toe,<br />
die de configuratie van het simulatieproces<br />
ondersteunt. De functies van<br />
SimManager zijn geschikt om binnen<br />
de bestaande CAE-infrastructuur te<br />
werken. De R2-versie beschikt over<br />
een nieuwe Graphical process builder<br />
voor de systeemconfiguratie voor<br />
gebruikerspecifieke procesuitvoering.<br />
Verder bevat het een geïntegreerd<br />
HPC management die het gebruik<br />
van de server optimaliseert.<br />
SimXpert<br />
SimXpert is een multidisciplinaire<br />
omgeving voor het modelleren,<br />
oplossen, en evalueren van resultaten<br />
van functionele prestatiesimulaties.<br />
Met SimXpert zijn simulaties uit te<br />
voeren, inclusief thermische, structuur-,<br />
bewegings- en crash-analyses, met één<br />
gemeenschappelijk gegevensmodel.<br />
SimXpert R2 kent een volledige verbinding<br />
met de Pro/Engineer Wildfiregeometrie.<br />
Verder heeft het een verbeterde<br />
MD solver ondersteuning, bij<br />
geavanceerde oplossingsreeksen,<br />
zoals expliciete niet-lineaire,<br />
geavanceerde thermische, composietenanalyse<br />
en MD Adams R2-<br />
oplossingen. Ook is de Template<br />
Studio uitgebreid en is de integratie<br />
met SimDesigner en SimManager<br />
aangepast.<br />
SimDesigner<br />
SimDesigner is een eenduidige<br />
oplossing voor statische lineaire en<br />
niet-lineaire analyses, multibody dynamics<br />
simulation, thermo–mechanische<br />
analysis en crash/impact studies. Sim-<br />
Designer Enterprise R2 ondersteunt het<br />
Catia V5 <strong>CAD</strong>-platform. SimDesigner<br />
R2 bevat de Template Cliënt. Dit is een<br />
nieuw product in de R2-release, dat<br />
Pro/Engineer Wildfire 3.0 ondersteunt<br />
en de samenwerking tussen gebruikers<br />
mogelijk maakt door gestuurde simulatie,<br />
gebruikmakend van SimXpert templates<br />
en simulatie gegevensbeheer van<br />
SimManager. De in deze versie aangepaste<br />
MD Nastran solver ondersteuning<br />
biedt de mogelijkheid om lineaire<br />
en niet-lineaire simulaties vanuit hetzelfde<br />
bestand uit te voeren.<br />
Voor meer informatie:<br />
www.mscsoftware.com<br />
F<br />
PDM<br />
<strong>CAD</strong> CAE CAM PDM<br />
<strong>CAD</strong>/CAM & PDM AUTOMATISERING WWW.<strong>CAD</strong>2M.NL drives your engineering<br />
<strong>CAD</strong><strong>Magazine</strong> September 2007-6 13
<strong>CAD</strong>-Wereld<br />
Vragen van een eindgebruiker<br />
R e n d e r e n i n A u t o C A D 2 0 0 7 e e n<br />
<strong>CAD</strong>-<strong>Magazine</strong> lezer Hans Muller is niet tevreden over de mogelijkheden<br />
die Auto<strong>CAD</strong> 2007 biedt op het gebied van renderen.<br />
Alhoewel het menu visueel aantrekkelijker is dan voorgaande versies, werkt<br />
hij nog steeds met Auto<strong>CAD</strong> 2000 als hij een rendering wil maken.<br />
Doet hij iets verkeerd of is er echt iets mis met Auto<strong>CAD</strong> 2007<br />
Jean-Pierre van Gastel reageert.<br />
Ik heb getracht om in Auto<strong>CAD</strong><br />
2007 wat werk te kunnen doen. Dat<br />
was na zes maanden afgelopen, de<br />
rendermodule voor Auto<strong>CAD</strong> 2007 is<br />
gemaakt voor kinderen of dummies.<br />
Daar is als professional niet mee te<br />
werken. Ik maak de 3D-opzet wel in<br />
Auto<strong>CAD</strong> 2007, maar de rendering<br />
doe ik in Auto<strong>CAD</strong> 2000. Dat blijkt<br />
het snelste te werken. Ik heb het ook<br />
geprobeerd in 3ds Max, maar dat duurt<br />
te lang voor ik er wat van<br />
gebakken heb.<br />
Op basis van mijn ervaringen heb ik<br />
met Karl Ostaf, ontwikkelaar van de<br />
rendermodule, gecommuniceerd over<br />
Auto<strong>CAD</strong> 2007. Ik heb hem uitgelegd<br />
dat het er niet toe doet hoe mijn<br />
gereedschap eruit ziet, wel wat ik<br />
ermee kan. Hij vond mijn renderings<br />
ongelooflijk, hij zou er wat mee doen<br />
in de module. Ook heb ik al mijn<br />
zelfgemaakte AutoLISP-routines voor<br />
snelle rendering opgestuurd. Hij zou<br />
daarop terugkomen, maar daar wacht<br />
ik na een jaar nog steeds op.<br />
De tools in Auto<strong>CAD</strong> 2007 zien er zo<br />
mooi uit dat er niet meer mee te<br />
werken is. Tenzij de eindgebruiker<br />
een stuk of tien screens op zijn pc<br />
aansluit. Nou, ik heb er al vier. Het is<br />
net als met Vista, gaan we vooruit of<br />
wordt de boel alleen opgeleukt voor<br />
dummies<br />
De rendering OOST is 1:1, zie afbeelding<br />
1, om te laten zien hoeveel<br />
detail erin zit. De rendertijd in<br />
Auto<strong>CAD</strong> 2000 bedraagt ongeveer<br />
zes minuten de rendertijd in<br />
Auto<strong>CAD</strong> 2007 vijf keer zo veel.<br />
Daarvan kost het ongeveer 15<br />
minuten om de stupide dialoogvensters<br />
in te vullen. Vervolgens laat<br />
Auto<strong>CAD</strong> 2007 gewoon de helft weg.<br />
Naar mijn mening is Auto<strong>CAD</strong> 2007<br />
absoluut niet in staat om zo goed te<br />
renderen als Auto<strong>CAD</strong> 2000. De<br />
2007-versie heeft wel mooie tools,<br />
met allerlei aan te klikken dingetjes<br />
en bolletjes met kleuren die vervolgens<br />
niks kunnen. Het lijkt er op dat<br />
het tegenwoordig belangrijker is hoe<br />
een programma eruit ziet dan of het<br />
lekker werkt.<br />
14<br />
<strong>CAD</strong><strong>Magazine</strong> September 2007-6
Durft u<br />
de sprong te<br />
maken<br />
d r a m a <br />
Reactie Jean-Pierre van Gastel: Ik ben het gedeeltelijk eens met Hans. Het<br />
renderen in Auto<strong>CAD</strong> 2007 duurt inderdaad veel langer dan in vorige versies,<br />
maar dat heeft zo zijn redenen. De rendertijd heeft met de nauwkeurigheid,<br />
instellingen en de Render Engine te maken. In Auto<strong>CAD</strong> 2007 is er<br />
door Autodesk gekozen om Mental Ray van Mental Images te gaan gebruiken<br />
in Auto<strong>CAD</strong>. Autodesk heeft Mental Ray in licentie en deze wordt gebruikt<br />
in onder andere Autodesk VIZ, 3ds Max en Maya. Mental Ray is de<br />
standaard Render Engine in de filmindustrie en zorgt voor een 100 procent<br />
fysisch correcte rendering. Helaas is er geen keuze meer te maken tussen de<br />
vorige renderer of de Mental Ray Render Engine.<br />
Mental Ray in Auto<strong>CAD</strong> 2007 maakt wel gebruik van meerdere processors<br />
in het systeem indien aanwezig, iets dat de rendertijden positief zal beïnvloeden.<br />
Daarnaast zijn de mogelijkheden op het gebied van materialen en belichting<br />
veel verder uitgebreid dan in de vorige Auto<strong>CAD</strong>-versies. Auto<strong>CAD</strong><br />
is natuurlijk geen renderpakket maar een elektronische tekenplank met wat<br />
visualisatiemogelijkheden. Autodesk VIZ en 3ds Max zijn natuurlijk de ultieme<br />
programma’s om te renderen, maar daar begin je niet zo maar mee, gezien<br />
de vele complexe renderinstellingen en regels waar<br />
je jezelf aan moet houden. Mijn advies voor iedereen die<br />
3D-modellen rendert is om met 3ds Max aan de slag te<br />
gaan. Na het volgen van een goede opleiding zul je in<br />
staat zijn om zeer snel het gewenste resultaat te bereiken<br />
en wil je absoluut nooit meer in Auto<strong>CAD</strong> renderen! In<br />
3ds Max kan een onbeperkt aantal werkstations helpen<br />
om te renderen zonder dat hiervoor extra licenties benodigd<br />
zijn. Autodesk VIZ heeft hier beperkingen in!<br />
Vooruitgang gigantisch<br />
Persoonlijk vind ik de vooruitgang van Auto<strong>CAD</strong> 2007 ten opzichte van<br />
Auto<strong>CAD</strong> 2000 gigantisch. Het is natuurlijk wennen aan de nieuwe mogelijkheden<br />
in het softwarepakket en een breedbeeld monitor is inderdaad aan<br />
te raden, als je gebruik wilt maken van de nieuwste mogelijkheden zoals het<br />
Dasboard. Het invullen van de zogenaamde ‘Advanced Render settings’ hoeven<br />
zeker geen kwartier te duren. Maak de juiste instellingen aan en sla deze<br />
op in een Template. Maak indien niet nodig geen gebruik van indirecte lichtberekeningen<br />
en zorg dat het aantal reflecties en breking van licht lager staat<br />
dan de standaardwaarde van vijf. Drie is vaak al meer dan voldoende. Ook<br />
de sampling kan grote invloed hebben op de rendertijden.<br />
Dat Auto<strong>CAD</strong> objecten tijdens het renderen weglaat, vind ik bijzonder. Ik<br />
zou dat graag eens testen. Over Windows Vista kan ik natuurlijk geen oordeel<br />
vellen, wel heb ik er mijn mening over. Ik werk immers sinds januari<br />
met Windows Vista 64-bits en het is, naast dat het is opgeleukt, wel een heel<br />
stuk veiliger geworden omdat er nooit ongevraagd software geïnstalleerd<br />
wordt. Daarnaast biedt Vista ondersteuning voor DirectX 10 waar 3ds Max<br />
2008 weer optimaal gebruik van maakt. Nu ben ik wel een zogenaamde ‘early<br />
adopter’. Ofwel als er iets nieuws is, wil ik er gelijk mee aan de slag. Niet<br />
elke verandering is voor elke gebruiker een verbetering natuurlijk. Mijn concrete<br />
advies blijft echter: ga met 3ds Max aan de slag en laat je goed informeren<br />
wat wel en niet te doen met een dergelijke applicatie.<br />
Gratis Seminars<br />
“2D to 3D” en<br />
“Productstream”<br />
Kijk snel op:<br />
www.ICN-Solutions.nl<br />
ICN Solutions wél!<br />
Voor het overschakelen van<br />
2D- naar 3D-tekenen hoeft u<br />
geen halsbrekende toeren uit<br />
te halen. Als u kiest voor de<br />
veelzijdigheid van het werktuigbouwkundig<br />
softwarepakket<br />
Autodesk®Inventor® en de<br />
professionaliteit van ICN Solutions, bent u<br />
verzekerd van een risicoloze overstap. Aan<br />
integrale oplossingen als Autodesk®Inventor®<br />
koppelt ICN Solutions een compleet<br />
dienstenpakket: van advies en consultancy tot en met<br />
implementatie en training!<br />
Wij laten u graag zien dat overschakelen een koud<br />
kunstje is. Bel ons voor een afspraak!<br />
Jean-Pierre van Gastel<br />
(jean-pierre.van.gastel@pollux.nl) is freelance<br />
redacteur voor <strong>CAD</strong>-<strong>Magazine</strong>.<br />
Voor dit onderwerp zie ook: www.autodesk.nl.<br />
ICN Solutions B.V.<br />
postbus 3302, 5203 DH ‘s-Hertogenbosch<br />
tel. +31(0)73 - 750 6 750 - fax +31(0)73 - 750 6 751<br />
info@ICN-Solutions.nl - www.ICN-Solutions.nl
Trainingswijzer<br />
Bedrijf/trainingsinstituut: Omschrijving training(en) Bedrijf/trainingsinstituut: Omschrijving training(en)<br />
www.cadix.nl<br />
www.icn-solutions.nl<br />
www.cadmatch.nl<br />
ICN Solutions B.V.<br />
Postbus 3302<br />
5203 DH ’s-Hertogenbosch<br />
Tel. 073 - 750 6 750<br />
Fax 073 - 750 6 751<br />
www.ICN-Solutions.nl<br />
E-mail: verkoop@ICN-Solutions.nl<br />
Autodesk Authorized System Center<br />
WWW.<strong>CAD</strong>IX.NL<br />
Uw specialist in <strong>CAD</strong> opleidingen<br />
(0800) 235 22 34<br />
Autodesk Autorized Training Center<br />
Algemeen:<br />
• Auto<strong>CAD</strong> (LT) Basis, Update, 3D en gevorderden<br />
Werktuigbouwkunde:<br />
• Autodesk Inventor (Professional)<br />
• Autodesk Inventor leidingen en pijpen<br />
• Autodesk Inventor stressanalyses<br />
• Auto<strong>CAD</strong> Mehanical<br />
Bouwkunde:<br />
• Autodesk Revit<br />
• Autodesk Architectural Desktop<br />
Elektrotechniek:<br />
• Auto<strong>CAD</strong> Electrical<br />
Media & Entertainment:<br />
• Autodesk VIZ<br />
• Autodesk 3ds Max<br />
• Autodesk Maya<br />
Datamanagement:<br />
• Autodesk Vault<br />
• Autodesk Product Stream<br />
Opleidingen in diverse trainingslokalen in Nederland, of op locatie mogelijk. Voor uitgebreide trainingsomschrijvingen<br />
kunt u kijken op www.ICN-Solutions.nl. Bel voor onze speciale (maatwerk)aanbiedingen, groepskortingen en<br />
trainingskalender.<br />
Met deze advertentie ontvangt u 15% korting op alle trainingen. VOL = VOL<br />
Werktuigbouwkunde • Autodesk Inventor Series<br />
• Autodesk Inventor Professional • Auto<strong>CAD</strong> Mechanical • Auto<strong>CAD</strong> Electrical • Autodesk VIZ<br />
Datamanagement • Autodesk Vault • Autodesk Productstream • Autodesk Streamline<br />
• AM Meridian • SPI Sheet Metal • Custom made add-in programs<br />
<strong>CAD</strong>Match is specialist in werktuigbouwkundige engineering en<br />
data management.<br />
Trainingslocaties onder andere in Breda, Goes, Oosterhout (NB), Rotterdam en Velsen-Noord.<br />
Bel: 0162-490101 Mail: trainingen@cadmatch.nl. Meer informatie: www.cadmatch.nl.<br />
www.cadcollege.nl www.usginnotiv.nl<br />
Ons doel: u een perfecte <strong>CAD</strong>-specialist maken.<br />
USG Innotiv Training Center is gespecialiseerd in het ontwikkelen<br />
en organiseren van standaard en maatwerktrainingen voor <strong>CAD</strong>specialisten.<br />
Bel of mail voor een informatiepakket of kijk voor data en prijzen<br />
op de trainingakalender op www.usginnotiv.nl. Hier kunt u ook<br />
onze brochure <strong>download</strong>en.<br />
Auto<strong>CAD</strong><br />
Inventor<br />
MicroStation<br />
TEC / <strong>CAD</strong> College BV<br />
Autodesk Authorized Training Center Nijmegen<br />
• Auto<strong>CAD</strong> Basis • Auto<strong>CAD</strong> Update • Auto<strong>CAD</strong> Gevorderden • Auto<strong>CAD</strong> 3D<br />
• Auto<strong>CAD</strong> Optimalisatie • Auto<strong>CAD</strong> & VBA Basis • Auto<strong>CAD</strong> & VBA Gevorderden<br />
• Inventor Basis • Inventor Gevorderden • Inventor Ontwerpen • 3ds Max<br />
Het <strong>CAD</strong>-Centrum TEC, ook wel genoemd het <strong>CAD</strong> College, verzorgt sinds 1984 kennis-over-dracht in de vorm<br />
van <strong>CAD</strong> -opleidingen, -leerboeken en educatieve software. Bij de cursus ontvangt u een uitgebreid Nederlandstalig<br />
leer- en naslagwerk van R. Boeklagen die tevens uw docent is. U krijgt een Autodesk-certificaat bij de cursussen en<br />
een HBO-diploma bij de opleidingen.<br />
Autodesk HBO instituut<br />
Behaal uw HBO diploma! TEC biedt de mogelijkheid u verder te bekwamen tot een Autodesk Certified Engineer<br />
(ACE). U doorloopt een bepaald traject van cursussen, maakt een praktische eindopdracht, bij voorkeur passend<br />
binnen uw werk en bij uw eigen werkgever en verdedigt deze. Slaagt u, dan heeft u een Auto<strong>CAD</strong> HBO diploma<br />
verdiend! De opleiding is Inclusief materialen als boeken en software. Toelatingseisen: MBO. Studierichtingen:<br />
System Manager (Auto<strong>CAD</strong>), 3D Designer (Auto<strong>CAD</strong>/3ds Max) en Mechanical Designer (Inventor).<br />
Kerkenbos 1018 B<br />
6546 BA Nijmegen<br />
T: (024) 356 56 77<br />
F: (024) 354 19 31<br />
E: info@cadcollege.nl<br />
CP: Leonie Bergsma<br />
Kijk op Internet www.cadcollege.nl<br />
of vraag de brochure aan.<br />
Bel (024) 3565677 of<br />
mail naar info@cadcollege.nl<br />
USG Innotiv Training Center<br />
Databankweg 12<br />
3821 AL Amersfoort<br />
T 033 - 450 40 80<br />
F 033 - 450 40 89<br />
www.usginnotiv.nl<br />
www.cad2m.nl<br />
www.cadmes.nl<br />
Cadmes B.V.<br />
SolidWorks Basis Training<br />
Australiëlaan 8<br />
SolidWorks Advanced Training<br />
5232 BB ‘s-Hertogenbosch SolidWorks API Training<br />
Tel. (073) 645 62 22 SmarTeam Basis Training<br />
Fax (073) 645 62 42 ProfiDB Training<br />
info@cadmes.nl<br />
DBWork Training<br />
Contactpersoon:<br />
Cosmos Works Training<br />
Dhr. G. Thelissen<br />
Cosmos Training<br />
Cimatron Training<br />
Als Authorized Training Center verzorgt Cadmes de bovenstaande trainingen, zowel intern<br />
('s-Hertogenbosch, Eindhoven, Gent en Gosselies) als op locatie. Neem voor uitgebreide trainingsinformatie<br />
en data contact met ons op. Bel (073) 645 62 22 of mail naar info@cadmes.nl.<br />
www.vmv-cad.nl<br />
Software gekocht en een training nodig<br />
PER 1 SEPTEMBER NIEUWE CURSUSLOCATIE<br />
2 – daagse basiscursus ARKEY<br />
2 – daagse basiscursus vMV-methodiek<br />
2 – daagse schoolverlaterscursus<br />
2 - daagse cursus ARKEY en/of vMV-methodiek<br />
2 – daagse cursus ARKEY voor ontwerpers<br />
1 - daagse cursus SketchUp<br />
1 - daagse workshop Piranesi<br />
1 – daagse workshop ArtLantis<br />
www.hecbv.nl<br />
Holland Engineering Consultants bv (HEC) verzorgt trainingen en workshops voor de software die wij aan onze<br />
klanten kunnen leveren. Deze trainingen vinden doorgaans plaats in ons pand in Nieuwegein maar kunnen op<br />
verzoek ook op locatie gegeven worden. De trainingen hebben een hoog “hands-on” gehalte daar de praktijk nog<br />
steeds de beste leermeester is.<br />
Ons trainingsaanbod bestaat o.a. uit:<br />
3D <strong>CAD</strong><br />
Pro/ENGINEER Basis training<br />
Pro/ENGINEER Update training<br />
Pro/ENGINEER voor Pro/MECHANICA<br />
gebruikers<br />
Sterkte- en stijfheidsberekeningen<br />
Pro/ENGINEER Mechanica Basis training<br />
Pro/ENGINEER Mechanica Update training<br />
Pro/ENGINEER Fatique Advisor<br />
Stromings- en warmteoverdracht<br />
NIKA EFD Basis training<br />
Mechanisme berekeningen<br />
Pro/ENGINEER MDO Basis training<br />
Code<br />
P10 Pipestress Basis training<br />
P10 Pipestress Advanced training<br />
P10 Pipestress Update training<br />
Microprotol Basis training<br />
Voor grote(re) groepen speciale tarieven<br />
en opleiding op locatie!<br />
Inschrijven of meer info<br />
VMV <strong>CAD</strong>-Adviseurs, Den Haag<br />
20 jaar software voor de bouw<br />
www.vmv-cad.nl, info@vmv-cad.nl of 070-3645464<br />
Databeheer<br />
Windchill PDMLink<br />
Windchill ProjectLink<br />
CM II Change management<br />
Kijk voor meer informatie op de website of neem contact met ons op.<br />
Holland Engineering Consultants bv Ratelaar 39, 3434 EW Nieuwegein<br />
T 030 600 60 60 F 030 600 60 61 E info@hecbv.nl W www.hecbv.nl<br />
16<br />
<strong>CAD</strong><strong>Magazine</strong> September 2007-6
Trainingswijzer<br />
Bedrijf/trainingsinstituut: Omschrijving training(en) Bedrijf/trainingsinstituut: Omschrijving training(en)<br />
NedGraphics B.V.<br />
Autodesk Authorized Training Center<br />
Ir. D.S. Tuynmanweg 10<br />
Auto<strong>CAD</strong> Basis<br />
4131 PN VIANEN Auto<strong>CAD</strong> Upgrade<br />
Auto<strong>CAD</strong> Applicatiebeheer/Gevorderden<br />
Auto<strong>CAD</strong> MAP<br />
tel: 0347 329 626<br />
Auto<strong>CAD</strong> Civil 3D<br />
fax: 0347 329 666<br />
E-mail: cursussen-gis@nedgraphics.nl<br />
Contactpersoon: mevrouw K. van ’t Reve<br />
Voor meer informatie: www.nedgraphics.nl<br />
Training Center Autodesk Inventor Professional<br />
Hofstede van Erkel<br />
Bilderdijkkade 13a<br />
1053 VA Amsterdam<br />
tel. : 020-6124780<br />
fax : 020-6124730<br />
E-mail : info@inventor-professional.nl<br />
kijk op : www.inventor-professional.nl<br />
* Auto<strong>CAD</strong> Basis<br />
* Auto<strong>CAD</strong> Update<br />
* Auto<strong>CAD</strong> Gevorderd<br />
* Auto<strong>CAD</strong> Mechanical<br />
* Inventor Basis Spoed (3 dagen)<br />
* Inventor Basis Stnd (5 dagen)<br />
* Inventor Basis Extra (6 dagen)<br />
* Inventor Gevorderd<br />
* Inventor Professional<br />
* Inventor Release Update<br />
* Thema Training<br />
www.inventor-professional.nl www.nedgraphics.nl<br />
Realiseer voorsprong met kennis!<br />
Met een beginners-, gevorderden-, of updatetraining<br />
van <strong>CAD</strong> & Company haalt u kennis in huis die u direct<br />
in de praktijk kunt brengen. U werkt meteen effectiever,<br />
sneller én beter met uw <strong>CAD</strong> software. Bekijk het<br />
actuele trainingsaanbod op www.cadcompany.nl.<br />
.n<br />
<strong>CAD</strong> &<br />
Company<br />
Training<br />
i Centers:<br />
Alkmaar -<br />
Amsterdam -<br />
Boxtel<br />
-<br />
Emmen<br />
-<br />
Oosterhout<br />
-<br />
bij<br />
u<br />
op<br />
locatie<br />
www.cadcompany.nl<br />
Trainingen mét certificaat:<br />
• Auto<strong>CAD</strong> en Auto<strong>CAD</strong> LT<br />
• Auto<strong>CAD</strong> Architecture of ADT<br />
• Revit Building, Architecture én Structure<br />
• Auto<strong>CAD</strong> MAP<br />
• Auto<strong>CAD</strong> Civil3D<br />
Zie onze trainingswijzer op: www.itannex.com. Of bel: 0546 800800<br />
www.itannex.com<br />
Uw trainingen een heel jaar lang<br />
in <strong>CAD</strong>-<strong>Magazine</strong> en op<br />
www.cadmagazine.nl<br />
voor slechts € 1300,–<br />
www.cadmagazine.nl<br />
MultiSync LCD205WXM en LCD225WXM<br />
NEC Display Solutions brengt<br />
met de NEC Multi Sync<br />
LCD205WXM en de NEC<br />
MultiSync LCD225WXM<br />
twee nieuwe modellen in het<br />
16:10 wide-format op de<br />
markt. De nieuwe Wide -<br />
screen-LCD-monitoren hebben<br />
een respectievelijke<br />
beeldschermdiameter van 20-<br />
en 22-inch. Ze bieden een<br />
contrastverhouding van 1000:1,<br />
een resolutie van 1.680 x 1.050<br />
pixels en een helderheid van 300<br />
cd/m². Teksten hebben een hogere resolutie,<br />
er is 24 procent meer actief beeldscherm -<br />
oppervlakte, en 35 procent meer pixels bieden plaats aan meer gadgets, Sidebars of<br />
de Messenger-dienst bij het dagelijkse werk. De pixelgrootte bedraagt 0,282 millimeter.<br />
De beide monitoren zijn tot 50 mm in hoogte te verstellen, naar boven en<br />
beneden te kantelen en naar de zijkant te draaien. De NEC MultiSync<br />
LCD205WXM en de NEC MultiSync LCD225WXM zijn verkrijgbaar in de<br />
kleurcombinaties zilver/zwart en zilver/wit.<br />
ww.nec-display-solutions.com<br />
SpaceNavigator geschikt voor<br />
Adobe Acrobat<br />
De SpaceNavigator 3D-muis van 3D -<br />
connexion is geschikt voor gebruik bij<br />
Adobe Acrobat Professional en Adobe<br />
Reader 8 for Mac OS X 10.4.6 en latere<br />
versies. Gebruikers van een Mac kunnen<br />
met de SpaceNavigator 2D PDF-documenten<br />
tegelijkertijd pannen en zoomen<br />
en 3D-informatie in een PDF-document<br />
roteren, in zowel Adobe Acrobat<br />
Professional of Adobe Reader 8. In combinatie<br />
met muis en toetsenbord kan de<br />
gebruiker van de SpaceNavigator door<br />
2D- en 3D-inhoud navigeren voor de<br />
controle of communicatie van designs,<br />
beelden en documentatie. Ruim honderd<br />
3D-toepassingen ondersteunen inmiddels<br />
het productassortiment van 3Dconnexion,<br />
waaronder Adobe Photoshop CS3<br />
Extended, Google Earth, Google Sketch -<br />
Up, Autodesk Maya en verschillende 3D<br />
<strong>CAD</strong>-toepassingen.<br />
www.3dconnexion.com<br />
Xerox 7142<br />
Xerox heeft de Xerox 7142 kleurenprinter gelanceerd. Deze<br />
printer is bedoeld voor <strong>CAD</strong>- en GIS-gebruikers en heeft een<br />
printbereik van 360 tot 2.880 dpi. De maximale snelheid<br />
bedraagt 40 vierkante meter per uur bij de laagste druk kwaliteit.<br />
Het systeem maakt gebruik van de laatste door Xerox<br />
ontwikkelde inkjet printkoptechnology die inktdruppels van<br />
variabele grootte afgeeft. De printkoppen zijn hierbij<br />
permanent geïnstalleerd zodat het niet nodig is om ze op<br />
termijn te vervangen.<br />
www.xerox.com<br />
<strong>CAD</strong><strong>Magazine</strong> September 2007-6<br />
17
<strong>CAD</strong>-Wereld<br />
Koppeling met PDM- en ERP-systemen mogelijk<br />
DriveWorks: Productconfigurator<br />
voor SolidWorks<br />
Door de redactie.<br />
DriveWorks, al een aantal jaren Gold Partner van SolidWorks, gaat<br />
een nog nauwere samenwerking aan met SolidWorks. Vanaf<br />
SolidWorks 2008 wordt DriveWorksXpress geïntegreerd in elke<br />
SolidWorks versie om de SolidWorks-gebruiker de beschikking te<br />
geven over productconfiguratoren. DriveWorks 6, de grote broer<br />
van DriveWorksXpress stelt bedrijven zelfs in staat om product -<br />
configuratoren binnen het gehele bedrijf toe te passen.<br />
Met DriveWorks<br />
zijn verschillende<br />
configuraties in<br />
één model op te<br />
slaan.<br />
DriveWorks 6 is met name bedoeld<br />
voor bedrijven die naar productconfiguratoren<br />
kijken en leent zich voor<br />
een breed scala van toepassingen: van<br />
meubelindustrie tot trailers en van<br />
pompen tot conveyor systemen. Het<br />
programma is een productconfigurator,<br />
waarmee Engineering-To-Order<br />
(ETO) of Assembly-To-Order (ATO)<br />
bedrijven op basis van kennisregels<br />
automatisch producten kunnen configureren<br />
en definiëren. De output hiervan<br />
bestaan uit specifieke Solid -<br />
Works-modellen, maar ook offertes,<br />
besteld, zaag- en andere lijsten. Dit<br />
kan in Word-, Excel- of XMLformaat<br />
zijn, maar het een directe<br />
koppeling aanmaken kan ook naar<br />
bijvoorbeeld een PDM- of ERPsysteem.<br />
DriveWorks heeft een interface die<br />
functies bevat waarmee direct nieuwe<br />
projecten zijn aan te maken. Via een<br />
duidelijke workflow kan de gebruiker<br />
een product configureerbaar te krijgen,<br />
waarbij er niet hoeft te worden<br />
geprogrammeerd. Alle handelingen<br />
zijn met behulp van de in het pakket<br />
aanwezige intelligentie uit te voeren.<br />
Werkwijze<br />
DriveWorks start met het aanmaken<br />
van een nieuw project. Als de gebruiker<br />
SolidWorks-modellen wil configureren,<br />
dan selecteert hij deze en<br />
geeft hij aan welke dimensies moeten<br />
worden gestuurd. Het is bijvoorbeeld<br />
mogelijk om DriveWorks onderdelen<br />
in een samenstelling te laten wisselen<br />
op basis van gemaakte keuzes.<br />
Vervolgens wordt de Interface<br />
gebouwd, die de eindgebruiker zal<br />
zien. Middels een “Flowchart” worden<br />
keuzes en de “route” gedefinieerd.<br />
Per “station” volgt een invulscherm,<br />
waar de gegevens zijn in te<br />
vullen. Hierbij kunnen alle gebruikelijke<br />
invoermogelijkheden worden<br />
benut, zoals lijstjes, keuzes met een<br />
vaste waarde, vrije waarden en verplichte<br />
velden. Zo kunnen gewenste<br />
waarden ingevoerd worden tot een<br />
bepaald eindpunt wordt bereikt.<br />
In de ‘Rules Wizard’ worden alle<br />
kennisregels vastgelegd en koppelt de<br />
software de resultaten aan de juiste<br />
dimensies en documenten. De Rules<br />
Wizard vormt hiermee het hart van<br />
DriveWorks. De software zal de<br />
regels voor het model opslaan in<br />
DriveWorks zelf en dus niet in het<br />
<strong>CAD</strong>-model, zodat de richtlijnen ook<br />
beschikbaar zijn voor buiten het<br />
<strong>CAD</strong>-systeem. De invoer van data<br />
hoeft dan ook niet noodzakelijkerwijs<br />
binnen de <strong>CAD</strong>-software plaats te<br />
vinden.<br />
Offerte<br />
Is het gehele product geconfigureerd,<br />
dan kan bijvoorbeeld een offerte worden<br />
aangemaakt.<br />
De klant kan beoordelen of hij extra<br />
opties wil of juist niet. De ontwerper<br />
kan deze opties doorvoeren in zijn<br />
model door simpelweg de invulschermen<br />
aan te passen, waarna direct een<br />
nieuwe offerte beschikbaar is.<br />
Zodra de klant akkoord is, wordt het<br />
project goedgekeurd en worden alle<br />
documenten automatisch aangemaakt.<br />
Voor SolidWorks zijn dit<br />
zowel 3D- als 2D-modellen, waarbij<br />
de 2D-tekeningen automatisch kunnen<br />
worden geschaald en maten<br />
correct zijn te positioneren op basis<br />
van gekozen afmetingen. De gegenereerde<br />
data zijn eveneens direct te<br />
linken met een PDM-systeem of te<br />
integreren met een ERP-systeem.<br />
Voor meer informatie:<br />
www.designsolutions.nl.<br />
18<br />
<strong>CAD</strong><strong>Magazine</strong> September 2007-6
<strong>CAD</strong>-Wereld<br />
Wijzigingen en koppelingen beschikbaar<br />
E p l a n E l e c t r i c P 8 r i c h t z i c h<br />
o p t r a n s p a r a n t i e<br />
Door de redactie.<br />
Een jaar na de eerste lancering van Eplan Electric, de opvolger van<br />
Zowel Eplan 5 als Eplan 21, is de volgende release van Eplan<br />
Electric P8 beschikbaar. Transparantie in engineering is het doel<br />
geweest van de ontwikkelaars. Met versneld wijzigen, bidirectionele<br />
data-uitwisseling en varianten voor besturingsdocumentatie is het<br />
systeem voorzien van verschillende nieuwe functies.<br />
Data-uitwisseling<br />
Eveneens nieuw is de mogelijkheid om<br />
in de PLC-configurator achterliggende<br />
projectgegevens met de planningssoftware<br />
van leidende besturingsaanbieders,<br />
zoals Siemens, Beckhoff en<br />
Schneider, uit te wisselen. Ook de<br />
complete bustopologie is vanuit Eplan<br />
naar PCWorx van Phoenix Contact<br />
over te dragen. De PLC-programmeur<br />
neemt hierbij deze gegevens op in zijn<br />
schema. Worden in het kader van programmering<br />
wijzigingen voorgenomen,<br />
dan zal de software deze aan<br />
Eplan teruggeven.<br />
Eplan Electric P8 maakt<br />
gebruik van Inplace<br />
Editing voor het doorvoeren<br />
van wijzigingen.<br />
Bij alle systeemondersteuning in de<br />
engineering blijft voor de gebruiker<br />
één onbekende: wijzigingen, die ontstaan<br />
in het kader van de productie of<br />
inbedrijfname, moeten naderhand in<br />
het project worden overgenomen.<br />
Voor deze wijzigingen heeft Eplan<br />
Electric P8 een nieuwtje: Inplace<br />
Editing. Met deze functie bij het<br />
direct bewerken, kan de gebruiker<br />
teksten, bijvoorbeeld onderdeelcode,<br />
functietekst of artikelnummer, per<br />
muisklik in het schema opnemen.<br />
Zonder de onderdeeldialoog te openen,<br />
wordt alle informatie direct daar<br />
bewerkt waar ze in het schema is aangegeven.<br />
Natuurlijk worden alle wijzigingen<br />
direct door het totale project<br />
geactualiseerd. Via reverse engineering<br />
kunnen de wijzigingen ook in de<br />
uitwerkingen van het totale project<br />
worden doorgevoerd. Gebruikers hebben<br />
nu de vrijheid het artikelnummer<br />
van een eindschakelaar direct in de<br />
materiaallijst te wijzigen of het nummer<br />
van een klem direct in het klemmenschema<br />
op te nemen.<br />
Koppeling PLC-/bus<br />
Vandaag de dag kan een besturingsproject<br />
in de machine- en installatiebouw<br />
haast niet meer zonder PLC-<br />
/bus componenten. Daarom is het<br />
belangrijk om de elektrotechnische<br />
projectgegevens met de PLC-programmering<br />
en de busconfiguratie uit<br />
te wisselen. Ook op dit gebied heeft<br />
Eplan Electric P8 veranderingen<br />
ondergaan. Project gege vens dialogen<br />
laten eerst totale, over een project<br />
verdeelde automatiseringscomponenten<br />
centraal bewerken. De gebruiker<br />
behoud op deze manier overzicht<br />
over de PLC-/busconfiguraties. Ook<br />
wijzigingen aan de componenten<br />
worden in het project online op alle<br />
betreffende plaatsen overgenomen.<br />
Veelvoudige projectopties<br />
Om in het productieproces een maximale<br />
belasting te garanderen, moeten<br />
machines en installaties zo flexibel<br />
mogelijk worden ingezet. Hiervoor is<br />
de variantentechniek in Eplan ontwikkeld.<br />
Zo kunnen verschillende vormgevingen<br />
van elektrische bouwgroepen in<br />
een macro worden ondergebracht.<br />
Gedurende de engineering kan de<br />
gebruiker tussen deze varianten kiezen<br />
om de verschillende opties te vergelijken.<br />
De nieuwe module Projectopties<br />
ondersteunt deze werkwijze en de<br />
bijbehorende vergelijkingen. Alle<br />
opties die in een project zijn ondergebracht,<br />
kunnen uit een centrale dialoog<br />
worden geconfigureerd. Met enkele<br />
muisklikken kan op deze manier de<br />
vereiste machineconfiguratie worden<br />
gedefinieerd. Het schema toont de gekozen<br />
varianten; de eigenschappen van<br />
de onderdelen worden via de achterliggende<br />
waarderecords gevuld en overvloedige<br />
componenten uitgeschakeld.<br />
Zo is ook complexe machine- en installatiedocumentatie<br />
te beheersen. Vextra<br />
transparantie kan via Eplan Fluid ook<br />
de Fluid-documentatie van de projectopties<br />
worden geconfigureerd.<br />
Meer informatie over dit onderwerp is te vinden op<br />
www.eplan.nl.<br />
<strong>CAD</strong><strong>Magazine</strong> September 2007-6 19
<strong>CAD</strong>-Wereld<br />
Na 25 jaar nog hetzelfde uitgangspunt<br />
Zilveren Jubileum Arkey Systems<br />
Door de redactie.<br />
Op 1 oktober 2007 draait Arkey Systems, samen met Arkey,<br />
alweer 25 jaar mee in de <strong>CAD</strong>-markt. Een opmerkelijke prestatie,<br />
want Arkey is immers het enige <strong>CAD</strong>-systeem van Nederlandse<br />
bodem. Arkey Systems startte in 1982 met de ontwikkeling van<br />
<strong>CAD</strong>-systemen. Zoals bij elk jubileum past daarbij een<br />
terug- en een vooruitblik.<br />
Op 1 oktober viert Arkey Systems het 25-jarig jubileum met het evenement<br />
Arkey Centraal.<br />
In 1983 werd Arkey gelanceerd, zij<br />
het onder de naam Arcos. De grote<br />
doorbraak van het pakket volgde in<br />
1985, met de versie voor ATARI ST.<br />
Van deze versie werden in 1986 meer<br />
dan 150 licenties verkocht. Vanaf dat<br />
moment is het marktaandeel van<br />
Arkey toegenomen. In 1987 volgde<br />
de uitvoering voor de pc. Er werden<br />
werkmethodieken op basis van Arkey<br />
ontwikkeld door CSB uit Rotterdam,<br />
vMV <strong>CAD</strong>-Adviseurs uit Den Haag<br />
en De Twee Snoeken Automatisering<br />
uit 's Hertogenbosch. In de jaren 1991<br />
en 1992 is vervolgens het aantal<br />
dealers uitgebreid. Vanaf 1992 profileert<br />
Arkey Systems zich nadrukkelijker<br />
als maker van het product. Ook<br />
werden er specifieke modules<br />
ontwikkeld voor de installatietechniek,<br />
sanitairbranche, projectinrichting,<br />
stand- en interieurbouw, gebouwbeheer,<br />
facility managementtoepassingen<br />
en woningcorporaties.<br />
Vandaag de dag is Arkey dan ook een<br />
vaste waarde in de wereld van de<br />
Nederlandse <strong>CAD</strong>-gebruiker.<br />
Uitgangspunt<br />
Het uitgangspunt voor Arkey is altijd<br />
modelleren gebleven. Want dat het<br />
gebouwmodel toekomst heeft, staat<br />
voor Arkey Systems al 25 jaar als een<br />
paal boven water. Al vanaf de start in<br />
1982 gaf het bedrijf aan dat zij betekenisvol<br />
wilde vastleggen. In 1989 is<br />
Arkey Systems zelfs al met een experimentele<br />
versie gekomen, waarin<br />
(beperkt) kon worden gemodelleerd.<br />
De bediening bleek toen nog te complex<br />
en de voordelen te beperkt. De<br />
versie is uiteindelijk niet uitgebracht.<br />
Arkey Systems heeft intussen een uitgewerkt<br />
plan voor de toekomst waarbij<br />
een volstrekte scheiding tussen<br />
betekenis en presentatie centraal staat.<br />
Arkey Systems heeft daarbij als<br />
uitgangspunt, dat de ontwikkelingen<br />
op het gebied van modelleren het<br />
gebruik van Arkey als een efficiënt<br />
productie tekenpakket niet mogen<br />
hinderen.<br />
Arkey Centraal<br />
Op de jubileumdag, 1 oktober aanstaande,<br />
organiseert Arkey Systems<br />
het evenement ‘ Arkey Centraal’. Dit<br />
vindt plaats van 10.00 uur tot 16.30<br />
uur in het Spoorwegmuseum te<br />
Utrecht. Deze dag staat boordevol informatieverstrekking,<br />
nieuws en tips<br />
rondom Arkey 6, de toekomstige<br />
versies, waaronder Arkey 7, de toekomstvisie<br />
en diverse samenwerkingsverbanden.<br />
Op ‘Arkey Centraal’<br />
maken de gebruikers bovendien<br />
kennis met de Arkey modeller. Het<br />
eerst prototype van deze modeller<br />
wordt namelijk op deze dag gepresenteerd.<br />
Ook zal de naam van de Arkey<br />
modeller bekend worden gemaakt.<br />
Hoewel het jubileum op de achtergrond<br />
zal staan tijdens bijeenkomst,<br />
wordt natuurlijk ook daaraan aandacht<br />
besteed. Voor Arkey-gebruikers<br />
is het evenement een must, maar ook<br />
voor het leidinggevend personeel en<br />
voor ontwerpers is de bijeenkomst<br />
minstens zo interessant.<br />
Meer informatie over dit evenement<br />
is te vinden op de website van Arkey.<br />
www.arkey.nl<br />
C<br />
M<br />
Y<br />
CM<br />
MY<br />
Flexibele productieautomatisering:<br />
Producent CELLRO kan geen dag zonder<br />
SolidWorks en zijn plug-ins...<br />
CY<br />
CMY<br />
K<br />
SOLID TECHNOLOGY, CREATIVE SOLUTIONS IN <strong>CAD</strong> CAM CAE & PDM<br />
<strong>CAD</strong>MES.NL<br />
20<br />
<strong>CAD</strong><strong>Magazine</strong> September 2007-6
<strong>CAD</strong>-Wereld<br />
vMV <strong>CAD</strong>-Adviseurs<br />
A l t w i n t i g j a a r s p r i n g l eve n d<br />
Door de redactie<br />
Op 21 juni jl was het feest in de Zwaardstraat in Den Haag.<br />
Ter gelegenheid van het 20 jarige bestaan van vMV <strong>CAD</strong> en het feit<br />
dat Rob Roef in januari 2007 naast Kees Veth partner in de zaak is<br />
geworden, werd een receptie gehouden met meer dan 120 gasten.<br />
Kees Veth (rechts) en Rob Roef ontvangen van Wim Prins (links) een door architect<br />
Klaas van den Berg (oprichter Van den Berg Architecten en vMV's oudste klant)<br />
vervaardigd bronzen beeldje.<br />
De drukke receptie werd geopend<br />
door Kees Veth met een inleiding over<br />
hoe het allemaal begon. Twintig jaar<br />
geleden startte Kees en zijn toenmalige<br />
compagnon met het gestructureerd en<br />
economisch opzetten van een tekenmethodiek<br />
voor het <strong>CAD</strong>-programma<br />
Arcos (inmiddels Arkey). Het waren<br />
nog echte <strong>CAD</strong>-pioniers in die tijd en<br />
al snel werd het tweetal opgemerkt<br />
door de inmiddels opgerichte VCA<br />
(Vereniging Computergebruik Architectenbureaus).<br />
In opdracht van de<br />
VCA is vMV toen al gestart met het<br />
opleiden van afgestudeerde TU-studenten<br />
in Rijswijk en Den Bosch.<br />
Vervolgens werd aan het werk gegaan<br />
om plannen te maken voor het vMV-<br />
Draaiboek, een beschrijving van een op<br />
de praktijk afgestemde werkmethodiek<br />
voor Arkey. Met dit concept zijn toen<br />
zestien grote architectenbureaus, die<br />
serieuze plannen hadden met Arkey,<br />
aan de slag gegaan. Kees vertelt dat er<br />
nog steeds vijftien van deze klanten<br />
van het eerste uur met Arkey en de<br />
vMV-methodiek werken.<br />
De werkmethodiek en bijbehorende<br />
bibliotheek bleek een goed product en<br />
er kwamen dan ook in een rap tempo<br />
nieuwe klanten bij. In 1993 werd vMV<br />
<strong>CAD</strong>-Adviseurs officieel Arkey-dealer<br />
en konden klanten er terecht voor het<br />
totale pakket: Arkey, vMV-werkmethodiek,<br />
support, advies en opleidingen.<br />
Inmiddels is vMV één van Nederlands<br />
toonaangevende <strong>CAD</strong>-leveranciers met<br />
een breed scala aan diensten.<br />
Toekomst<br />
Tot voor kort was vMV <strong>CAD</strong> een bedrijf<br />
waar geïnteresseerden slechts terecht<br />
konden voor Arkey -gerelateerd<br />
advies. De laatste twee jaar heeft het<br />
bedrijf de horizon verbreed en levert nu<br />
producten als Google SketchUp Pro,<br />
Artlantis en Piranesi. Met de intrede<br />
van Rob Roef als directeur/aandeelhouder,<br />
is het management weer op<br />
oorlogssterkte. Rob is een oudgediende<br />
in <strong>CAD</strong>-land en kent de klanten. “Wij<br />
luisteren goed naar onze klanten en<br />
spelen direct in op de vragen vanuit de<br />
markt. In de afgelopen 2½ jaar heeft<br />
ons bureau een duidelijke koerswijziging<br />
ondergaan. Van een door techneuten<br />
gedreven club naar een partij met<br />
meer een commerciële drive, gericht op<br />
resultaten.” Rob vervolgt, “We zijn er<br />
klaar voor met een vertrouwd team in<br />
een vernieuwde samenstelling. We hopen<br />
dat we binnen afzienbare tijd voldoende<br />
personeel kunnen krijgen om al<br />
onze plannen vorm te kunnen geven.”<br />
Klanten aan het woord<br />
Er waren 2 gastsprekers uitgenodigd:<br />
Wim Prins (applicatiebeheerder Van<br />
den Berg Groep) en Manon Costa<br />
(directeur Meijer architecten) vertelden<br />
ieder op hun (eigenwijze) eigen wijze<br />
wat anekdotes over hun relatie met<br />
vMV <strong>CAD</strong>-Adviseurs. Dat deze twee<br />
bureaus uitgenodigd waren om een<br />
zegje te doen is niet toevallig. Van den<br />
Berg Groep was 20 jaar geleden de eerste<br />
klant en Meijer Architecten de eerste<br />
klant in het jubileumjaar 2007. Wat<br />
de bezoekers hebben geleerd uit de presentaties<br />
van beiden, is dat computers<br />
bij niet-goed functioneren mensen tot<br />
wanhoop kunnen drijven (geanimeerd<br />
filmpje uit de oude doos) en dat vMV<br />
staat voor Veel Meer Vloeken maar na<br />
enig gebruik door dezelfde gebruikers<br />
wordt uitgelegd als Veel Meer<br />
Voordeel.<br />
Usercafé<br />
Al sinds 2005 organiseer vMV <strong>CAD</strong><br />
regelmatig Usercafés. Dit zijn interactieve<br />
sessies aan het einde van de middag<br />
waar een specifiek onderwerp of<br />
product wordt toegelicht. Voor de<br />
receptie op 21 juni was er opnieuw een<br />
Usercafé, gewijd aan de nieuwe versies<br />
van Arkey Versie 6, Google SketchUp<br />
V6 en Piranesi Versie 5. Voor sommigen<br />
aanwezigen was het een eerste<br />
kennismaking met de software, voor<br />
anderen een hernieuwde. Met name het<br />
verhaal over Arkey Versie 6 heeft nog<br />
tot veel gespreksstof geleid tijdens de<br />
aansluitende receptie.<br />
Voorr meer informatie:<br />
www.vmv-cad.nl<br />
<strong>CAD</strong><strong>Magazine</strong> September 2007-6 21
<strong>CAD</strong>-Wereld<br />
vMV <strong>CAD</strong>-Adviseurs<br />
A l t w i n t i g j a a r s p r i n g l eve n d<br />
Door de redactie<br />
Op 21 juni jl was het feest in de Zwaardstraat in Den Haag.<br />
Ter gelegenheid van het 20 jarige bestaan van vMV <strong>CAD</strong> en het feit<br />
dat Rob Roef in januari 2007 naast Kees Veth partner in de zaak is<br />
geworden, werd een receptie gehouden met meer dan 120 gasten.<br />
Kees Veth (rechts) en Rob Roef ontvangen van Wim Prins (links) een door architect<br />
Klaas van den Berg (oprichter Van den Berg Architecten en vMV's oudste klant)<br />
vervaardigd bronzen beeldje.<br />
De drukke receptie werd geopend<br />
door Kees Veth met een inleiding over<br />
hoe het allemaal begon. Twintig jaar<br />
geleden startte Kees en zijn toenmalige<br />
compagnon met het gestructureerd en<br />
economisch opzetten van een tekenmethodiek<br />
voor het <strong>CAD</strong>-programma<br />
Arcos (inmiddels Arkey). Het waren<br />
nog echte <strong>CAD</strong>-pioniers in die tijd en<br />
al snel werd het tweetal opgemerkt<br />
door de inmiddels opgerichte VCA<br />
(Vereniging Computergebruik Architectenbureaus).<br />
In opdracht van de<br />
VCA is vMV toen al gestart met het<br />
opleiden van afgestudeerde TU-studenten<br />
in Rijswijk en Den Bosch.<br />
Vervolgens werd aan het werk gegaan<br />
om plannen te maken voor het vMV-<br />
Draaiboek, een beschrijving van een op<br />
de praktijk afgestemde werkmethodiek<br />
voor Arkey. Met dit concept zijn toen<br />
zestien grote architectenbureaus, die<br />
serieuze plannen hadden met Arkey,<br />
aan de slag gegaan. Kees vertelt dat er<br />
nog steeds vijftien van deze klanten<br />
van het eerste uur met Arkey en de<br />
vMV-methodiek werken.<br />
De werkmethodiek en bijbehorende<br />
bibliotheek bleek een goed product en<br />
er kwamen dan ook in een rap tempo<br />
nieuwe klanten bij. In 1993 werd vMV<br />
<strong>CAD</strong>-Adviseurs officieel Arkey-dealer<br />
en konden klanten er terecht voor het<br />
totale pakket: Arkey, vMV-werkmethodiek,<br />
support, advies en opleidingen.<br />
Inmiddels is vMV één van Nederlands<br />
toonaangevende <strong>CAD</strong>-leveranciers met<br />
een breed scala aan diensten.<br />
Toekomst<br />
Tot voor kort was vMV <strong>CAD</strong> een bedrijf<br />
waar geïnteresseerden slechts terecht<br />
konden voor Arkey -gerelateerd<br />
advies. De laatste twee jaar heeft het<br />
bedrijf de horizon verbreed en levert nu<br />
producten als Google SketchUp Pro,<br />
Artlantis en Piranesi. Met de intrede<br />
van Rob Roef als directeur/aandeelhouder,<br />
is het management weer op<br />
oorlogssterkte. Rob is een oudgediende<br />
in <strong>CAD</strong>-land en kent de klanten. “Wij<br />
luisteren goed naar onze klanten en<br />
spelen direct in op de vragen vanuit de<br />
markt. In de afgelopen 2½ jaar heeft<br />
ons bureau een duidelijke koerswijziging<br />
ondergaan. Van een door techneuten<br />
gedreven club naar een partij met<br />
meer een commerciële drive, gericht op<br />
resultaten.” Rob vervolgt, “We zijn er<br />
klaar voor met een vertrouwd team in<br />
een vernieuwde samenstelling. We hopen<br />
dat we binnen afzienbare tijd voldoende<br />
personeel kunnen krijgen om al<br />
onze plannen vorm te kunnen geven.”<br />
Klanten aan het woord<br />
Er waren 2 gastsprekers uitgenodigd:<br />
Wim Prins (applicatiebeheerder Van<br />
den Berg Groep) en Manon Costa<br />
(directeur Meijer architecten) vertelden<br />
ieder op hun (eigenwijze) eigen wijze<br />
wat anekdotes over hun relatie met<br />
vMV <strong>CAD</strong>-Adviseurs. Dat deze twee<br />
bureaus uitgenodigd waren om een<br />
zegje te doen is niet toevallig. Van den<br />
Berg Groep was 20 jaar geleden de eerste<br />
klant en Meijer Architecten de eerste<br />
klant in het jubileumjaar 2007. Wat<br />
de bezoekers hebben geleerd uit de presentaties<br />
van beiden, is dat computers<br />
bij niet-goed functioneren mensen tot<br />
wanhoop kunnen drijven (geanimeerd<br />
filmpje uit de oude doos) en dat vMV<br />
staat voor Veel Meer Vloeken maar na<br />
enig gebruik door dezelfde gebruikers<br />
wordt uitgelegd als Veel Meer<br />
Voordeel.<br />
Usercafé<br />
Al sinds 2005 organiseer vMV <strong>CAD</strong><br />
regelmatig Usercafés. Dit zijn interactieve<br />
sessies aan het einde van de middag<br />
waar een specifiek onderwerp of<br />
product wordt toegelicht. Voor de<br />
receptie op 21 juni was er opnieuw een<br />
Usercafé, gewijd aan de nieuwe versies<br />
van Arkey Versie 6, Google SketchUp<br />
V6 en Piranesi Versie 5. Voor sommigen<br />
aanwezigen was het een eerste<br />
kennismaking met de software, voor<br />
anderen een hernieuwde. Met name het<br />
verhaal over Arkey Versie 6 heeft nog<br />
tot veel gespreksstof geleid tijdens de<br />
aansluitende receptie.<br />
Voorr meer informatie:<br />
www.vmv-cad.nl<br />
<strong>CAD</strong><strong>Magazine</strong> September 2007-6 21
<strong>CAD</strong>-Wereld<br />
RAM Structural System 11.2<br />
Tweede ATC-Award TEC/<strong>CAD</strong> College<br />
Bentley’s RAM International Solutions Center heeft versie van<br />
11.2 van RAM Structural System uitgebracht. Dit is Bentley’s<br />
software voor het modelleren, analyseren en ontwerpen van alle<br />
soorten gebouwen.<br />
RAM Structural System Version 11.2 bevat verschillende nieuwe<br />
features. Zo zijn er extra mogelijkheden beschikbaar gekomen<br />
voor het combineren van krachten. Een combinatie kan<br />
hierbij tot 25 krachten combineren. Voor de DXF-import geldt<br />
dat versie 11.2 in staat is om geroteerde orthogonale grids en<br />
radiale grids in te voeren. Individuele orthogonale grids zijn<br />
hierbij te importeren als zelfstandige eenheden, in plaats van<br />
een deel van een grotere grid.<br />
www.bentley.com<br />
TEC/<strong>CAD</strong> College uit Nijmegen ontvangt op de Autodesk<br />
Conferentie in Tunis de award ‘ATC of the Year 2007’. In 2006<br />
had TEC deze prijs ook al in de wacht gesleept. Ronald Boeklagen,<br />
trainer bij TEC/ <strong>CAD</strong> College ontving al eerder een<br />
award als "Best ATC Instructor".<br />
Op de Autodesk Conferentie in Tunis in oktober worden 600<br />
docenten van Autodesk Training Centrums (ATC) uit heel<br />
Europa verwacht. Sinds 2005/2006 worden de resultaten en de<br />
mate van tevredenheid van alle cursisten in Europa centraal<br />
verzameld door Autodesk. Hiermee genereren de cursisten zelf<br />
de kwaliteitscijfers per land. Ze vullen geven hierbij cijfers<br />
voor zaken als hun docent, de organisatie en begeleiding, de<br />
lesomgeving en het cursusmateriaal.<br />
www.cadcollege.nl<br />
Impasse open standaarden doorbroken<br />
STABU heeft met de ontwikkeling van het Project Informatie<br />
Management (PIM-) systeem nogal wat kritiek te verduren gehad,<br />
met name vanuit de hoek van softwarehuizen. Een aantal<br />
softwarebedrijven heeft zich verenigd onder de “Initiatiefgroep<br />
Open Standaarden” en deze initiatiefgroep heeft op 12 april<br />
2007 een gesprek met het Algemeen Bestuur van de Stichting<br />
STABU gevoerd. Het Algemeen Bestuur heeft tijdens dit overleg<br />
geconstateerd dat er nogal wat communicatieproblemen<br />
rondom de gekozen uitgangspunten inzake “open standaards”<br />
zijn. Nader overleg op 2 juli 2007 bij de Stichting STABU tussen<br />
de initiatiefgroep, ICT-medewerkers van koepelorganisaties,<br />
systeemhuis Bricsys en STABU-medewerkers heeft tot de<br />
volgende zaken geleid.<br />
Erkend is dat de PIM-systematiek geen “open standaard” maar<br />
juist een “open systeem” wil zijn waar alle partners die software<br />
produceren voor worden uitgenodigd om te participeren. Om<br />
dit bereiken heeft STABU in samenwerking met haar Belgische<br />
partner Bricsys besloten om binnen PIM, het nieuwe STABUproduct,<br />
zogenaamde connectoren te bouwen om te kunnen<br />
koppelen met bestaande software van derden. De Stichting<br />
STABU zal op verzoek van haar besturende organisaties met<br />
volle kracht proberen de Nederlandse bouwpartners via Internet<br />
te laten communiceren en dus doorgaan met het aanbevelen<br />
van PIM als instrument om dit te bereiken.<br />
Het tweede belangrijke punt is dat Initiatiefgroep Open<br />
Standaarden, op uitnodiging van Bouwend Nederland op korte<br />
termijn overleg zal voeren met de recent opgerichte Bouw<br />
Informatie Raad (BIR). Dit laatste is belangrijk om te kijken of<br />
de jarenlang durende impasse tussen het kunnen implementeren<br />
van de nieuwste open-standaard-technieken in relatie met de<br />
echte “koopkrachtige” vraag van de gebruikers van software<br />
doorbroken kan worden. Momenteel passen de systeemhuizen<br />
hun pas aan als de klanten bereid zijn daarvoor te betalen. Een<br />
steun in de rug vanuit de grote professionele gebruikers om<br />
open standaards te laten implementeren in bestaande of nieuwe<br />
softwareprogramma’s is zeer welkom.<br />
www.stabu.org<br />
<br />
<br />
<br />
<strong>CAD</strong><strong>Magazine</strong> September 2007-6 23
<strong>CAD</strong>-Wereld<br />
OneSpace Modeling gecertificeerd voor Vista<br />
CoCreate OneSpace Modeling is getest en voldoet aan alle<br />
technische eisen om gecertificeerd te worden voor Windows<br />
Vista. Op 15 augustus ontving CoCreate het ‘Certified for<br />
Windows Vista’-logo. Het Certified logo verzekert dat producten<br />
voldoen aan de hoogste kwaliteitstandaards voorgeschreven<br />
door Microsoft Vista.<br />
Windows certificatie richt zich op drie sets van eisen. De<br />
Veiligheid en Compatibiliteitseisen zorgen ervoor dat CoCreate<br />
OneSpace Modeling veilig werkt met Windows Vista op verschillende<br />
architecturen, met verschillende configuraties en in<br />
verschillende modi. Zelfs wanneer onderhoud wordt gepleegd<br />
aan het operating systeem of wanneer het wordt geüpgraded,<br />
voorziet deze eis erin dat OneSpace Modeling gewoon blijft<br />
werken. De installatie-eisen zorgen voor een eenvoudig installatieproces.<br />
Installatie gebruikt nu dezelfde standaardprocedures<br />
zoals die bekend zijn in de Windows-omgeving. De betrouwbaarheid<br />
verzekert de fit van de applicaties met Vista.<br />
CoCreate neemt extra maatregelen om duurzame betrouwbaarheid<br />
te realiseren en zorgt er tegelijkertijd voor dat er een standaardmanier<br />
is om crashes, hangen of reboots te melden.<br />
www.cocreate.com<br />
ISD East Europe gestart<br />
Als gevolg van de internationale<br />
activiteiten breidt<br />
ISD Software & Systems<br />
opnieuw haar activiteiten<br />
in Europa uit. Met een<br />
dochteronderneming in<br />
Polen versterkt de onderneming<br />
vanaf nu haar<br />
aanwezigheid in Oost-<br />
Europa.<br />
Al enige jaren is ISD door<br />
enkele dealers in Oost-<br />
Europa vertegenwoordigd.<br />
Hier ontstond de laatste tijd echter steeds meer vraag naar<br />
de producten Hi<strong>CAD</strong> neXt en HELiOS neXt. Op 1 juli was het<br />
dan zover: samen met de Poolse partner Piotr Duchewicz werd<br />
ISD East Europe opgericht in Warschau. Vanaf hier worden<br />
ook de buurlanden in Oost-Europa vertegenwoordigd.<br />
www.isdbenelux.nl<br />
Magics 11.1<br />
Materialise heeft Magics 11.1<br />
uitgebracht. Deze versie is voorzien<br />
van verschillende<br />
aanpassingen<br />
in de<br />
Base-, Support<br />
Generation-,<br />
Smart Spaceand<br />
RapidFitmodules.<br />
Daarnaast<br />
zijn er<br />
verschillende nieuwe features toegevoegd<br />
om de gebruiksvriendelijkheid<br />
te vergroten. Magics 11.1<br />
is Windows Vista compatibel.<br />
Met ingang van versie 11.1 is het mogelijk om 3ds-bestanden<br />
te importeren in de Magics-software. Onderdelen die gemaakt<br />
zijn in 3ds Max zijn zo direct door Magics in te lezen, waarbij<br />
de software de texturen van de modellen ook overneemt.<br />
Magics 11.1 biedt een directe link naar Object 3D-printers.<br />
Magics RP is uitgebreid met een Objet-module, waardoor<br />
Objet-gebruikers de RP-mogelijkheden van Magics kunnen gebruiken<br />
met het behoud van alle specifieke Objet-parameters.<br />
Hiernaast is het mogelijk om onderdelen rechtstreeks naar de<br />
Object-machine door te sturen.<br />
www.materialise.com<br />
Technosoft Belgium wordt i-Theses<br />
Op donderdag 14 juni heeft Technosoft Belgium tijdens een<br />
groots opgezet evenement zijn naamswijziging aangekondigd<br />
naar de nieuwe naam i-Theses. Deze naamswijziging past binnen<br />
de strategie als groeiende leverancier van gespecialiseerde<br />
IT-oplossingen. De laatste jaren werd enorm geïnvesteerd in de<br />
ontwikkeling van applicaties bovenop diverse Autodesk <strong>CAD</strong>toepassingen.<br />
Vrijwel alle toepassingen zijn internationaal inzetbaar<br />
en zijn beschikbaar in minstens drie talen. De combinatie<br />
van de naam Technosoft, die in meerdere landen in gebruik<br />
is, en de concrete vraag en plannen om de toepassingen internationaal<br />
te gaan commercialiseren, maakte deze naamswijziging<br />
volgens het management noodzakelijk. Midden augustus<br />
is de nieuwe website, www.i-theses.com, operationeel.<br />
www.technosoft.be<br />
Autodesk neemt Skymatter over<br />
Skymatter, de ontwikkelaar<br />
van Mudbox 3D modelleringssoftware<br />
is overgenomen<br />
door Autodesk. Met de overname<br />
van het in Nieuw<br />
Zeeland gevestigde bedrijf<br />
haalt Autodesk met name<br />
extra techniek in huis voor de<br />
film-, televisie- en gamingmarkt.<br />
Mudbox biedt de mogelijkheid om organische vormen<br />
te maken in 3D die vervolgens weer te importeren zijn in<br />
Autodesk 3ds Max en Maya, waar ze te voorzien zijn van<br />
texturen, te animeren zijn of te renderen.<br />
www.autodesk.com/mudbox.<br />
24<br />
<strong>CAD</strong><strong>Magazine</strong> September 2007-6
John Tillema naar Worldskills in Japan<br />
Negen Vakkanjers hebben zich definitief<br />
geplaatst voor de World-<br />
Skills, eind dit jaar in Japan. In<br />
Ahoy Rotterdam scoorden de techniektalenten<br />
uit de metaal en elektro boven de limiet van 85<br />
procent, waarmee ze de tickets voor Japan binnensleepten.<br />
Een van hen was John Tillema uit Zierikzee, leerling van het<br />
ROC Zeeland uit Vlissingen. Hij zal Nederland vertegenwoordigen<br />
op het onderdeel <strong>CAD</strong>-tekenen.<br />
In totaal streden negentien Vakkanjers om plaatsing voor de<br />
WorldSkills, in de wedstrijdvakken <strong>CAD</strong>-tekenen, industriële<br />
automatisering, mechatronica, robotica, woninginstallaties,<br />
CNC-frezen, constructiebankwerken en lassen. Daarnaast<br />
stond er ook een teamwedstrijd op het programma: de<br />
Manufacturing Team Challenge (MTC).<br />
Alleen Vakkanjers die daadwerkelijk kans maken op een medaille<br />
worden afgevaardigd. Daarom moesten de deelnemers<br />
minimaal 85 procent van de score halen in hun laatste kwalificatieopdracht.<br />
In de beoordeling wegen zowel de technische<br />
als de mentale vaardigheden van de Vakkanjers mee.<br />
De tweejaarlijkse WorldSkills zijn de wereldkampioenschappen<br />
voor jonge vakmensen. De 39e editie is van 14 tot en<br />
met 21 november in het Japanse Shizuoka. In vier wedstrijddagen<br />
strijden meer dan 850 jonge talenten in 47 wedstrijdvakken<br />
om goud. De Nederlandse selectie telt 26 aanstormende<br />
vakmensen, onder wie negen Vakkanjers. Aan de<br />
WorldSkills doen meer dan 45 landen mee. De tweejaarlijkse<br />
wereldkampioenschappen voor jonge vakmensen zijn van 14<br />
tot en met 21 november.<br />
De inschrijving voor de VakkanjerWedstrijden 2008 start op<br />
1 september. Techniektalenten kunnen zich (laten) inschrijven<br />
tot en met 1 december 2007.<br />
www.skillsfestival2007.or.jp<br />
www.vakkanjers.nl<br />
cursussen<br />
Auto<strong>CAD</strong>-Inventor<br />
TEC, het <strong>CAD</strong> College, is een uniek<br />
kenniscentrum, volledig gespecialiseerd<br />
in <strong>CAD</strong>. Middels professionele<br />
boeken en opleidingen werkt TEC<br />
aan een gedegen kennisoverdracht.<br />
Autodesk heeft haar naam gekoppeld<br />
aan TEC met de titel ‘Autodesk<br />
Training Center’. TEC-docent Ronald<br />
Boeklagen ontving een award voor<br />
zijn werk als ‘Best ATC Instructor’.<br />
c u r s u s s e n<br />
• <strong>CAD</strong><br />
tekenen<br />
Auto<strong>CAD</strong><br />
Optimalisatie<br />
Auto<strong>CAD</strong> & VBA<br />
Basis<br />
Auto<strong>CAD</strong> & VBA<br />
Gevorderden<br />
• <strong>CAD</strong><br />
Systeembeheer<br />
Auto<strong>CAD</strong> of Auto<strong>CAD</strong> LT<br />
Auto<strong>CAD</strong><br />
Basis<br />
Auto<strong>CAD</strong><br />
Gevorderden<br />
Auto<strong>CAD</strong><br />
Auto<strong>CAD</strong><br />
3D<br />
3ds Max<br />
Basis<br />
HBO diploma<br />
Auto<strong>CAD</strong><br />
Update<br />
• Ontwerpen<br />
• 3D illustraties<br />
3ds Max<br />
Ronald Boeklagen<br />
Ook HBO-opleidingen<br />
Auto<strong>CAD</strong> en Inventor<br />
Inventor of<br />
Inventor Professional<br />
Inventor<br />
Basis<br />
Inventor<br />
Gevorderden<br />
Inventor<br />
Ontwerpen<br />
• WTB ontwerpen<br />
Inventor Professional<br />
Autodesk Certificaat<br />
Complete leerboeken<br />
FeatureCAM 2008<br />
FeatureCAM, het featuregebaseerde CAM-systeem van<br />
Delcam, is in de 2008-versie uitgebracht. Deze uitgave bevat<br />
ondersteuning voor continue, vijfassige bewerking en een<br />
aangepaste tooldatabase met extra opties om voorgedefinieerde<br />
feeds en snelheden aan individuele tools te linken.<br />
Daarnaast kent het pakket verschillende kleinere aanpassingen<br />
en geüpdate post-processors, met name voor turn-mill<br />
machines zoals Mazak Integrex, Daewoo Puma en<br />
Nakamura-Tome.<br />
Veel van de drie-assige gereedschapspaden die zijn aangemaakt<br />
in FeatureCAM zijn om te zetten naar een vijfassige<br />
variant. Hierbij maakt de software gebruik van automatische<br />
botsingscontrole om de gereedschapsas aan te passen wanneer<br />
een botsing zou kunnen plaatsvinden.<br />
De tooldatabase, die ook beschikbaar zal zijn in de komende<br />
release van PowerMILL, is in staat om meer informatie te ondersteunen<br />
op basis van catalogi van tool leveranciers. De gebruiker<br />
kan zelf data toevoegen en waarden opgeven voor<br />
verschillende materialen, zoals aluminium en staal. Als het<br />
beschikbare materiaal overeenkomt met een materiaal uit de<br />
lijst, zal het programma automatisch de beschikbare feeds en<br />
snelheden gebruiken. Hierbij kan de gebruiker op elk moment<br />
de waarden optimaliseren voor zijn specifieke gereedschap.<br />
www.delcam.com<br />
NIEUW<br />
of of<br />
Authorised Training Center<br />
ATC<br />
Best the<br />
Benelu x<br />
Autodesk<br />
NIEUW<br />
voor nieuwe boeken<br />
zie ook<br />
www.cadcollege.nl<br />
tel • (024) 356 56 77 • fax (024) 354 19 31<br />
• E-mail: info@cadcollege.nl<br />
• Internet: www.cadcollege.nl<br />
Kerkenbos 1018 B 6546 BA Nijmegen
<strong>CAD</strong>-Wereld<br />
Nieuw onderwijsprogramma CoCreate<br />
CoCreate Software introduceert een nieuw onderwijsprogramma<br />
om haar 2D en 3D <strong>CAD</strong>-software gratis ter beschikking te<br />
stellen aan alle scholen, hogescholen en universiteiten. De<br />
faculteit, staf en studenten krijgen hierbij de beschikking over<br />
CoCreate’s professionele 2D en 3D <strong>CAD</strong>-software om zowel<br />
in de klas als thuis te gebruiken onder de voorwaarden van één<br />
programma. Dit nieuwe programma omvat CoCreate<br />
OneSpace Modeling Personal Edition en CoCreate OneSpace<br />
Drafting. Het eerste programma is op Dynamic Modeling gebaseerde<br />
software. De Drafting-software is 2D <strong>CAD</strong>, gebaseerd<br />
op een onderdeel- en samenstelling structuur voor het<br />
proces van werktuigbouwkundige engineering. CoCreate’s<br />
opleidingsmateriaal voor klassikale- of zelfstudie is beschikbaar<br />
voor onderwijsinstellingen als onderdeel van dit nieuwe<br />
programma om eigen studieprogramma’s te ondersteunen.<br />
CoCreate biedt ook aan docenten hands-on training tot 31<br />
oktober. Aanvullend biedt CoCreate ondersteuning aan universiteiten<br />
en hogescholen om studenten en afgestudeerden te<br />
plaatsen door middel van introducties bij lokale bedrijven die<br />
CoCreate OneSpace Suite gebruiken. CoCreate’s nieuwe<br />
onderwijsprogramma is een uitbreiding van het bestaande onderwijspakket<br />
dat toegang biedt tot CoCreate OneSpace Suite.<br />
Aanmeldingen zijn mogelijk via de website van de leverancier.<br />
www.cocreate.com<br />
Vernieuwde website Archidat Bouwkosten<br />
De website bouwkosten-online.nl is compleet vernieuwd. Niet<br />
alleen de uitstraling van de website is onder handen genomen,<br />
ook de functionaliteit is aangepast. Bouwkosten-online biedt<br />
toegang tot productinformatie en actuele prijzen van tienduizenden<br />
artikelen en bouwdelen. Niet alleen de materiaalprijzen<br />
maar ook de verwerkingstijden en aanvullende werkzaamheden<br />
zijn hierbij beschikbaar. Honderden leveranciers en producenten<br />
werken met actuele kosteninformatie mee aan de site.<br />
Een bezoeker hoeft in de nieuwe opzet van bouwkosten-online<br />
maar één keer in te loggen om vervolgens alle handelingen op<br />
de website uit te kunnen voeren. Door een nieuwe techniek<br />
wisselt de gebruiker sneller tussen de verschillende kostenbibliotheken<br />
dan eerder het geval is. In de elementen is het mogelijk<br />
om op hoger niveau direct door te klikken naar de verschillende<br />
leveranciers. Zo staan er bij het element Kanaalplaatvloeren<br />
bijvoorbeeld de bekende producenten van dit product vermeld.<br />
Door de zogenaamde XML-technologie is het mogelijk om<br />
elementen te koppelen met verschillende calculatiesoftware.<br />
Op verzoek van gebruikers is de zoekfunctie op trefwoorden<br />
weer terug en zijn de afdrukmogelijkheden uitgebreid. Ook is<br />
het nu mogelijk om zelf uurtarieven in te voeren zoals bij dakdekkers-,<br />
timmer- of metselwerk.<br />
www.bouwkosten-online.nl<br />
HEC nu MSC.Impact reseller<br />
MSC.Software en Holland Engineering Consulting (HEC) hebben<br />
bekendgemaakt dat ze een partnerovereenkomst hebben afgesloten.<br />
Op basis hiervan is HEC MSC Impact Reseller voor<br />
de Benelux geworden. Dit houdt in dat HEC verschillende<br />
pakketten van MSC.Software zal promoten, leveren en ondersteunen.<br />
In eerste instantie zal het in Nieuwegein gevestigde<br />
bedrijf zich richten op SimOffice, Patran, Marc, Nastran en<br />
Adams.<br />
www.hecbv.nl<br />
Link for Analog Devices Visual DSP++<br />
The MathWorks en Analog Devices introduceren Link for Analog Devices VisualDSP++. Dit betreft de integratie van Matlab en<br />
Simulink met VisualDSP++, een geïntegreerde ontwikkel- en ‘debugging’softwareomgeving van Analog Devices.<br />
Link for Analog Devices VisualDSP++ wordt verkocht en ondersteund door The MathWorks. De link biedt ontwerpers en ingenieurs<br />
de mogelijkheid om met behulp van Matlab, dat draait op VisualDSP++, de<br />
ingebedde code te verifiëren. Daarnaast is het mogelijk om projecten in<br />
VisualDSP++ aan te maken op basis van Simulink-modellen. De tool<br />
verzorgt de ontwikkeling en verificatie van signaalverwerking- en control-algoritmen<br />
op processors van Analog Devices.<br />
Modelgebaseerd ontwerpen wordt mogelijk door Link for Analog<br />
Devices VisualDSP++ voor engineers die met processors van<br />
Analog Devices werken. De tool ondersteunt de processors<br />
Blackfin, Sharc en TigerSharc van Analog Devices. Zo is<br />
hetzelfde model te gebruiken in de vier stadia van modelgebaseerd<br />
ontwerpen bij ingebedde softwareontwikkeling: definiëring<br />
specificatie, ontwerp met simulatie, ingebedde codegeneratie<br />
en verificatie.<br />
Met Link for Analog Devices VisualDSP++ kunnen engineers<br />
direct uit Matlab, VisualDSP++ commando’s uitvoeren voor<br />
analyse, ‘debugging’ en automatische verificatie van codes.<br />
Daarnaast biedt de tool Processor-in-the-Loop (PIL) co-simulaties<br />
van automatisch gegenereerde codes voor subsystemen op ondersteunde<br />
processors. De Simulink-modellen die tijdens het ontwerp<br />
van de algoritmen en het systeem zijn gevalideerd, zijn opnieuw te<br />
gebruiken om de ingebedde codes op de targets te testen.<br />
www.mathworks.nl<br />
26<br />
<strong>CAD</strong><strong>Magazine</strong> September 2007-6
Pro/TOOLMAKER 8.1<br />
Pro/Toolmaker is een standalone<br />
softwarepakket voor<br />
NC-programmeren op basis<br />
van Pro/Engineer- en andere<br />
<strong>CAD</strong>-bestanden. De<br />
software biedt hierbij functies<br />
voor postprocessing en<br />
toolingbibliotheken. Pro/-<br />
Toolmaker maakt deel uit<br />
van het PTC Product<br />
Development System en is<br />
daarmee geschikt voor uitwisseling<br />
met andere pakketten<br />
uit deze familie. Zo<br />
is het mogelijk om de data<br />
van de gereedschapbanen te<br />
beheren in Windchill, PTC’s Process Management Software.<br />
Pro/Toolmaker 8.1 ondersteunt 5-assig positionerenen<br />
beschikt over kern en holtestrategieën om de verwijdering<br />
van restmateriaal te maximaliseren. Het pakket maakt<br />
gebruik van PTC’s GPOST voor het maken en updaten van<br />
post-processors voor elk type CNC-machine. De software is<br />
beschikbaar in verschillende talen, zoals Engels, Duits en<br />
Frans.<br />
www.ptc.com<br />
design-your-stuff.com<br />
Simulink Design Verifier<br />
The MathWorks lanceert Simulink Design Verifier, de tool<br />
die met behulp van de Prover Plug-In van Prover<br />
Technology, tests genereert en ontwerpeigenschappen wiskundig<br />
toetst voor Simulink- en Stateflow-modellen.<br />
Ontwikkelaars van embedded systemen, vooral van complexe<br />
en missiekritische toepassingen, kunnen nu automatisch<br />
testcases aanmaken om te voldoen aan industrienormen<br />
zoals modified condition/decision coverage (MC/DC).<br />
Engineers kunnen testvectoren genereren die voldoen aan<br />
gestandaardiseerde of door de gebruiker gedefinieerde doelstellingen<br />
en vereisten. Deze vectoren zijn ook te combineren<br />
met tests die zijn gebaseerd op meetdata. Hierdoor is het ontwerp<br />
te testen op volledigheid en praktijkscenario’s.<br />
Voor een formeel bewijs van specifieke eigenschappen kunnen<br />
engineers de ontwerpeisen en prestatiedoelstellingen<br />
direct in Simulink- of Stateflow-modellen als doelfunctie<br />
voor de specifieke eigenschap opnemen. Simulink Design<br />
Verifier bewijst wiskundig of de doelfuncties voor de eigenschappen<br />
voldoen. Is dit niet het geval, dan creëert het<br />
programma als tegenvoorbeeld een testvector die de<br />
doelfunctie tegenspreekt. Dit biedt de mogelijkheid om, op<br />
basis van het model, ontwerpfouten, vereisten waaraan niet is<br />
voldaan, onbereikbare systeemtoestanden, of onvolledig<br />
geconditioneerde logica op te sporen.<br />
In Simulink Design Verifier is de Prover Plug-In proof<br />
engine van Prover Technology geïntegreerd. Dit zorgt ervoor<br />
dat testcases en tegenvoorbeelden automatisch tot stand<br />
komen. De Prover Plug-In kan ook, door middel van geautomatiseerde<br />
wiskundige logica, het pad van (logische) beslissingen<br />
in het model analyseren.<br />
Simulink Design Verifier is beschikbaar voor Microsoft<br />
Windows- en Linux-platforms.<br />
www.mathworks.nl<br />
De complete informatiebron<br />
voor <strong>CAD</strong>-gebruikers<br />
www.design-your-stuff.com is ‘the place to be’ voor iedere<br />
<strong>CAD</strong>-professional. Diverse menu-opties vormen een poort<br />
naar een schat van informatie rond het gebruik van de<br />
Autodesk-ontwerptools. Op het algemene deel van deze<br />
website vind je o.a. meer details over producten en<br />
evenementen terzake en krijg je inzage in een galerij van<br />
projecten. Door eenvoudige registratie krijg je bovendien<br />
toegang tot het gebruikersforum, tips en trucs, de<br />
kennisbank, en doorblader je onze <strong>download</strong>s-sectie.<br />
www.design-your-stuff.com: de complete <strong>CAD</strong>-referentie.
<strong>CAD</strong>-Wereld<br />
Vernieuwingen Adams, MSC Nastran, Patran,<br />
Marc en Dytran<br />
CMSC.Software kondigt vernieuwingen aan in het kernportfolio<br />
van CAE-producten waaronder Adams, MSC Nastran,<br />
Patran, Marc en Dytran.<br />
Adams wordt gebruikt voor analyse van de kinematica van het<br />
ontwerp en de prestaties van complexe systemen als voertuigen,<br />
vliegtuigen en zelfs biologische systemen als het menselijk<br />
lichaam. De nieuwe versie van Adams biedt gebruikers verbeteringen<br />
in Adams Solver, Adams/Vibration en Adams/ Car.<br />
MSC Nastran, het product voor structurele eindige elementen<br />
analyse, is bedoeld in de luchtvaart- en automobielindustrie<br />
voor de analyse van grote modellen. Deze versie biedt onder<br />
andere uitbreidingen en aanpassingen op het gebied van de solver<br />
performance, NVH en akoestiek, nieuwe mogelijkheden<br />
voor vorm en topologie optimalisatie en verbeterde thermische<br />
analyse.Patran is de volledige gebruikersomgeving voor het<br />
creëren van eindige elementen modellen. De functionaliteiten<br />
van Patran bieden directe toegang tot door <strong>CAD</strong><br />
gegenereerde geometrie, meshing algoritmen en<br />
ondersteuning voor uiteenlopende eindige elementen<br />
solvers, zoals MSC Nastran, Marc, Dytran en<br />
oplossingen van Dassault Systems en Ansys. In de<br />
laatste versie zijn uiteenlopende aanpassingen<br />
doorgevoerd, waaronder de ondersteuning voor 64-<br />
bit hardware om met grotere modellen te kunnen<br />
werken. Daarnaast biedt een nieuwe interface mogelijkheden<br />
om de totale productiviteit van de gebruiker<br />
te vergroten.<br />
Marc is een eindige elementen solver die is toegespitst<br />
op niet-lineaire analyses. Hieronder worden<br />
complexe situaties verstaan zoals contact, niet-lineair<br />
materiaalgedrag en extreme deformaties met<br />
volledig geautomatiseerde mesh aanpassingen. De<br />
nieuwe uitvoering van Marc biedt onder andere<br />
optimalisatiemogelijkheden voor het verwerken<br />
van grote assemblages, zoals powertrains, nieuwe<br />
functionaliteit voor gebreken in en delaminatie van<br />
componenten en verbeteringen voor structurele en thermische<br />
modelering.<br />
Met Dytran wordt het gedrag van bewegende en accelererende<br />
structuren gesimuleerd om te onderzoeken waardoor een<br />
product niet naar behoren werkt. Dytran is een eindige elementen<br />
oplossing voor het bepalen van complexe niet-lineaire<br />
gedragingen, inclusief de interactie tussen vloeistoffen en vaste<br />
stoffen, van componenten onder kortstondige piekbelastingen,<br />
zoals bij een crash, impact, valtest of explosie. Aan deze versie<br />
van Dytran zijn vooral nieuwe mogelijkheden toegevoegd om<br />
de rekentijd van problemen in interactie tussen vloeistof en<br />
structuren te verkorten.<br />
www.mscsoftware.com<br />
Vijf stappen gids voor WEEE<br />
UGS PLM Software heeft een gids gemaakt om organisaties te<br />
helpen om te voldoen aan de Waste Electrical and Electronic<br />
Equipment (WEEE)-richtlijn. Met behulp van de gids kunnen<br />
maakbedrijven in heel Europa compliance processen centraal stellen<br />
in de productlevenscyclus. Sinds 1 juli moet in heel Europa de<br />
WEEE-richtlijn gevolgd worden. Onderzoeken laten echter zien<br />
dat een groot deel van de organisaties hier nog niet klaar voor is.<br />
Zij stellen zich daardoor bloot aan problemen op het gebied van<br />
commercie en wetgeving bij een milieu compliance audit.<br />
Mogelijke gevolgen als er niet aan de richtlijn wordt voldaan zijn:<br />
vertragingen op verzendingen van elektronische apparaten, hoge<br />
boetes voor organisaties die nog niet aan de richtlijn voldoen en in<br />
het ergste geval producten die van de markt geweerd worden. Om<br />
het probleem nog groter te maken, moet een groot aantal organisaties<br />
nog voldoen aan de richtlijn die het aantal gevaarlijke<br />
stoffen als lood, kwik en cadmium in het productieproces moet<br />
verminderen; de Restriction of Hazardous Substances (RoHS).<br />
Hiermee wordt een veilige en toegankelijke manier van weggooien<br />
van apparatuur door burgers gewaarborgd. De vijf-stappen gids<br />
is te vinden op de onderstaande website van UGS PLM Software.<br />
www.ugs.com/products/extras/weee_guide.shtml<br />
28<br />
<strong>CAD</strong><strong>Magazine</strong> September 2007-6
<strong>CAD</strong>-Wereld<br />
Vabi EPA-W software gecertificeerd<br />
De Vabi EPA-Woningen software is<br />
onlangs door KIWA gecertificeerd op<br />
basis van de BRL 9501-2007. Het is<br />
een volledige certificering voor het<br />
hele pakket, dus voor de onderdelen<br />
‘certificaten’ en ‘maatwerkadvies’.<br />
Door dit laatste onderdeel is ook een<br />
energieadvies op maat op te stellen. Deze certificering maakt<br />
het voor bedrijven mogelijk om te werken aan hun eigen certificering.<br />
Om dit te realiseren moeten bedrijven onder meer<br />
kunnen aantonen dat ze werken met op naam gestelde en gecertificeerde<br />
software. Meer informatie is te vinden op de speciale<br />
EPA-website van Vabi.<br />
http://epa.vabi.nl<br />
<strong>CAD</strong>-Afsprakenstelsel<br />
De Stichting Geïntegreerd Bouwen beheert al een lange tijd een<br />
<strong>CAD</strong>- afsprakenstelsel dat door veel partijen in de Nederlandse<br />
bouw wordt toegepast. Deze organisatie heeft de Stichting<br />
STABU gevraagd om dit afsprakenstelsel voortaan te beheren<br />
en uit te geven. Het Algemeen Bestuur van de Stichting STA-<br />
BU heeft met dit verzoek ingestemd omdat het de doelstelling<br />
om te komen tot een bouwbreed informatiesysteem ondersteunt.<br />
Het GB <strong>CAD</strong>-Afsprakenstelsel (GB CAS) is primair bedoeld<br />
voor gestructureerd tekenwerk van 2D <strong>CAD</strong>-tekeningen en informatie-uitwisseling.<br />
In de afgelopen jaren zijn er veel ontwikkelingen<br />
geweest op het gebied van <strong>CAD</strong>-tekenen. Niet alleen<br />
de ontwikkeling van nieuwe technieken en inzichten, maar<br />
ook het driedimensionaal tekenen is de afgelopen jaren sterk<br />
toegenomen. Denk daarbij ook aan objectgeoriënteerd tekenen.<br />
De huidige versie van het GB CAS, versie 3, is al ruim tien jaar<br />
oud, maar is nog steeds in gebruik. Ook versie 2 wordt nog<br />
steeds gebruikt. Ondanks, maar misschien juist vanwege de<br />
ontwikkelingen op het vlak van met name de software voor<br />
<strong>CAD</strong>-tekenen, zijn er signalen dat er weer minder gestructureerd<br />
getekend wordt, met alle uitwisselingsproblemen van<br />
dien. Hierdoor is er opnieuw behoefte aan eenduidige afstemming<br />
en is het GB CAS nodig toe aan een vernieuwing. Samen<br />
met gebruikers is inmiddels dan ook een nieuwe versie<br />
beschikbaar gekomen: GB CAS 4.0. De Stichting STABU<br />
heeft een website gebouwd, zie onder, waar alle informatie<br />
wordt gegeven en deze nieuwe versie te bestellen is.<br />
www.gbcas.nl<br />
Océ-Nederland lid van Forum Systeemhuizen<br />
Bouw<br />
Océ-Nederland is met ingang van 1 Mei 2007 lid geworden van<br />
Forum Systeemhuizen Bouw. Dit is een vereniging van<br />
Nederlandse producenten die de bouwsector ondersteunen met<br />
software en automatisering. Het gaat om producten en diensten<br />
op het gebied van ontwerpen, tekenen, bestekschrijven, plannen<br />
en factureren voor onder andere aannemers, architecten, ingenieursbureaus,<br />
installatiebureaus en projectontwikkelaars.<br />
Océ-Nederland is lid geworden omdat de AEC-sector voor het<br />
bedrijf een steeds belangrijkere branche wordt. Zo levert<br />
Océ aan bedrijven in deze branche naast printers, tal van<br />
softwareproducten en diensten om bijvoorbeeld documenten en<br />
tekeningen te distribueren en bewaren, technische informatie<br />
wereldwijd te verspreiden, verschotkosten bij te houden, te zorgen<br />
dat het juiste document op de juiste plaats en tijd beschikbaar<br />
is en een digitaal archief op te zetten en te beheren.<br />
Forum geeft informatie aan bedrijven in de AEC-sector en<br />
spreekt namens de leden bij het opzetten en ondersteunen van<br />
gezamenlijk onderzoek in de branche, bijvoorbeeld naar de<br />
mogelijkheden om softwareproducten van Forum-leden en partijen<br />
in de bouw met elkaar te laten ‘praten’. Standaardisatie<br />
van bestandsformaten speelt bij deze digitale uitwisseling van<br />
gegevens een belangrijke rol.<br />
www.oce.nl<br />
Ook gemeente Bodegraven<br />
kiest voor NedCT<br />
NedGraphics. Voor complete en modulaire <strong>CAD</strong>/GIS systemen.<br />
GEO<strong>CAD</strong>, IGOS, NedBrowser, NedCT, NedGeodataManager, NedGeodata-<br />
Warehouse, NedInwinning, NedOffice, NedPlan, NedTekeningenbeheer,<br />
NedView, Topo<strong>CAD</strong>, WO<strong>CAD</strong><br />
NedGraphics BV<br />
T (0347) 32 96 00<br />
cadgis.info@nedgraphics.nl<br />
www.nedgraphics.nl<br />
<strong>CAD</strong><strong>Magazine</strong> September 2007-6 29
In de praktijk<br />
Een week is lang om te wachten<br />
S n e l l e r p ro t o t y p e s m e t 3 D - p r i n t e<br />
Door: Job van Haaften<br />
Steeds meer mensen zien de voordelen van een 3D-printer, nu de<br />
snelheid toeneemt en de kosten afnemen. Er kunnen prototypes en<br />
maquettes in kleur worden vervaardigd met als basis een<br />
<strong>CAD</strong>-ontwerp. Ook de populaire schoenenfabrikant Timberland<br />
uit New Hampshire, USA, heeft de voordelen ontdekt.<br />
Timberland is van een eenvoudige<br />
fabrikant van werkschoenen<br />
uitgegroeid tot één van de<br />
vetste lifestyle merken<br />
op deze planeet.<br />
Zelfs een Middeleeuwse maliënkolder<br />
kan door de printer worden gemaakt<br />
met losse, dus beweegbare schakels.<br />
Het bedrijf Timberland is van een<br />
eenvoudige fabrikant van werkschoenen<br />
uitgegroeid tot één van de vetste<br />
lifestyle merken op deze planeet. Of<br />
het nu om werk, recreatie of puur<br />
voor het mooi gaat, elk Timberland<br />
product moet een onweerstaanbaar<br />
mengsel van vorm en functie zijn, gemaakt<br />
naar de behoeftes van de klant.<br />
Daarom is het belangrijk voor de ontwerpers<br />
en marketeers om nauw<br />
samen te werken bij het ontwikkelen<br />
van een nieuw product, van het eerste<br />
idee tot het prototype, de proefmonsters<br />
en uiteindelijk massaproductie.<br />
Een Timberland schoen moet er goed<br />
uitzien, prettig aanvoelen en prestaties<br />
kunnen leveren. Terwijl het bovendeel<br />
vooral mode-onderhevig is, komt<br />
het intensieve ontwerpersaspect aan<br />
bod waar de voet de zool raakt en<br />
waar de onderzijde van de zool met<br />
de straat in aanraking komt. De ontwerpers<br />
verfijnen hun concepten voor<br />
het steunen van de voetboog, het profiel,<br />
materialen, hiel-stabilisatoren,<br />
orthopedische hulpmiddelen en leesten<br />
in de <strong>CAD</strong>-software.<br />
Ruimte voor interpretatie<br />
Nog in 2002 maakten professionele<br />
modelmakers voor Timberland prototypes<br />
van hout of schuimplastic op basis<br />
van 2D <strong>CAD</strong>-tekeningen. Zo’n prototype<br />
was een week werk of meer en<br />
die prototypes kostten elk gauw zo’n<br />
1000 euro. De tijd die daar voor nodig<br />
was, vertraagde het bedrijf aanzienlijk<br />
in het naar tevredenheid aanpassen en<br />
verfijnen van nieuwe modellen. Met als<br />
resultaat dat het bedrijf regelmatig lang<br />
moest wachten met de introductie van<br />
een nieuw model of naar buiten moest<br />
komen met een model dat niet de gewenste<br />
verfijning had.<br />
“Behalve tijd en geld, was het probleem<br />
vooral de oude aanpak omdat<br />
een 2D-tekening nog teveel aan interpretatie<br />
overlaat.” zegt Toby Ringdahl,<br />
<strong>CAD</strong>-manager in de productontwikkelen<br />
ontwerpgroep van het bedrijf.<br />
Het intensieve ontwerpersaspect komt aan bod waar<br />
de voet de zool raakt en waar de onderzijde<br />
van de zool met de straat in aanraking komt.<br />
30<br />
<strong>CAD</strong><strong>Magazine</strong> September 2007-6
In de praktijk<br />
Maliënkolder<br />
Met de huidige printtechniek is het ook mogelijk om<br />
losse delen van een model te fabriceren. Hierdoor zijn<br />
er modellen te bouwen die groter zijn dan de afmetingen<br />
van de printer, maar er kunnen ook bijvoorbeeld<br />
gebouwen worden geprint waarvan het dak of de gevel<br />
afneembaar zijn. Op die manier is het model ook van<br />
binnen te bekijken compleet met alle details. Ook kunnen<br />
er gelijktijdig verschillende modellen geprint worden<br />
of verschillende onderdelen van een ontwerp.<br />
Het model wordt opgebouwd uit laagjes poeder die een<br />
kleur en een hechtmiddel meekrijgen. Het poeder is een<br />
composiet, een uit verschillende materialen opgebouwde<br />
kunststof. Ook uitsteeksels en overhangende delen<br />
kunnen zo gemaakt worden of bijvoorbeeld een uit losse<br />
schakels bestaand matje zoals dat gebruikt werd voor<br />
een Middeleeuwse maliënkolder. Het poeder dat niet<br />
gelijmd is, kan opnieuw worden gebruikt. Na het printen<br />
wordt het losse poeder weggezogen (tot 80 procent)<br />
en gerecycled. De laatste restjes poeder kunnen met<br />
perslucht worden verwijderd in een afgesloten ruimte<br />
van de printer. Er zijn dus geen gereedschappen nodig<br />
om ongewenste delen of onregelmatigheden te verwijderen.<br />
De printer kan ook felle kleuren aan zonder dat er iets<br />
geverfd hoeft te worden. Een laagje sealent, een soort<br />
vernis, aanbrengen door het onder te dompelen, is voldoende<br />
om het extra stevigheid te geven. Ook kan de<br />
afwerking met een kwast of druppelflesje gedaan worden<br />
met respectievelijk Z-Max of Z-Bond.<br />
“Als het prototype eindelijk klaar was,<br />
was het nooit datgene wat de ontwerpers<br />
voor ogen hadden. Maar een week<br />
is lang om te wachten op een nieuwe<br />
versie.”<br />
Kiezen voor printer<br />
Timberland realiseerde dat het meer<br />
prototypes nodig had en vooral sneller.<br />
Het bedrijf gaf Ringdahl’s team de opdracht<br />
om zes maanden te steken in het<br />
testen en evalueren van de opties die er<br />
zijn om snel prototypes te maken. Na<br />
het afwegen van alle alternatieven,<br />
koos Timberland voor Z Corporation’s<br />
ZPrinter 310. De lage kosten van het<br />
materiaal en de snelheid van de machine<br />
waren doorslaggevende factoren bij<br />
de evaluatie en vergelijking met andere<br />
mogelijkheden, volgens het bedrijf.<br />
In 2005 nam Timberland de volgende<br />
stap door te investeren in Z<br />
ZPrinter 450<br />
De Z450 heeft twee printkoppen waarvan één kleurloos en één driekleurig. De<br />
kleuren kunnen geprint worden met een maximum resolutie van 300 x 450 dpi.<br />
Documenten met modellen in STL, VRML, 3DS (3D Studio) en PLY kunnen<br />
direct geprint worden. De printer is aan te sluiten op een werkstation met<br />
Windows 2000 professional en Windows XP Professional. De minimum<br />
wanddikte is 0,089–0,102 millimeter. Het kan dus zijn dat een <strong>CAD</strong>-tekening<br />
aangepast moet worden op de plekken waar de minimum wanddikte niet wordt<br />
gehaald.<br />
De printer maakte twee tot vier lagen per minuut met een laagdikte van 0,089<br />
tot 0,102 millimeter. De grootte van een model is maximaal 203 x 254 x 203<br />
millimeter (8 x 10 x 8 inch). Een groter model kan in aansluitende delen worden<br />
gesplitst en geprint.<br />
Spectrum Z510<br />
De Spectrum Z510 gaat enkele stappen verder. De modellen kunnen tot een<br />
formaat van 254 x 356 x 203 millimeter (10 x 14 x 8 inches). Het materiaal<br />
waarin het model wordt vervaardigd is onder andere een flexibele composiet.<br />
De resolutie kan tot 600 x 540 dpi en er zijn vier printerkoppen. De kleuren zijn<br />
24-bits en kunnen bijvoorbeeld ook gebruikt worden om spanningsanalyses<br />
weer te geven (zie voorbeeld). Ook kan de printer modellen labellen met tekst<br />
of plaatjes en modellen verschalen.<br />
De spanning op een turbineblad.<br />
Corporation’s Spectrum Z510 systeem.<br />
Het systeem biedt 24-bit kleuren en<br />
600 dpi resolutie. Z Corporation heeft<br />
als enige de technologie om onderdelen<br />
in full colour te printen. Dat communiceert<br />
de design-informatie veel effectiever<br />
dan monochroom. Kleur kan niet<br />
alleen gebruikt worden om een levensecht<br />
object te maken, ook voor spanningsanalyse<br />
of om delen aan te geven<br />
waar een ontwerp nog aangepast moet<br />
worden.<br />
Job van Haaften (job.van.haaften@cadmag.nl) is<br />
eindredacteur van <strong>CAD</strong>-<strong>Magazine</strong>. Voor meer<br />
gegevens over dit onderwerp zie:<br />
www.zcorp.com of www.3dprinter.nl.<br />
<strong>CAD</strong> op het scherp van de snede door:<br />
GBO Design Engineering<br />
SOLID TECHNOLOGY CREATIVE SOLUTIONS<br />
<strong>CAD</strong>MES.NL<br />
<strong>CAD</strong><strong>Magazine</strong> September 2007-6 31
Zoeklicht op<br />
In Rome vond in mei HP’s Graphic<br />
Arts Summit plaats. Van over de hele<br />
wereld kwamen medewerkers,<br />
managers en engineers van HP naar<br />
Rome om de nieuwe grootformaatprinters<br />
toe te lichten aan resellers,<br />
dealers en de pers. <strong>CAD</strong>-<strong>Magazine</strong><br />
sprak met Carles Magrinya die<br />
wereldwijd Product Manager is voor<br />
de HP Designjet T-series.<br />
Nog steeds groei in het aantal prints<br />
Tastbare output blijft belangrijk<br />
Door: Job van Haaften<br />
Ter introductie vertelt Carles Magrinya<br />
wat zijn taken zijn op het<br />
moment bij HP: “De ontwikkelingen in<br />
de inkten zijn belangrijk, het technische<br />
management van projecten, technische<br />
behoeftes, het definiëren van de markt<br />
voor onze printers en de strategie die<br />
we moeten volgen.”<br />
De Graphic Arts Summit was bedoeld<br />
om nieuwe technologieën in de nieuwe<br />
printerseries te presenteren. De grootformaat<br />
printers bestaan uit de HP<br />
Designjet T610 en T1100 en de<br />
Designjet Z6100. Magrinya: “De wereld<br />
is geïnteresseerd in onze productvernieuwingen.<br />
We hadden hier enkele<br />
honderden resellers te gast in Rome.”<br />
Technical developments<br />
“In de nabije toekomst verwacht ik<br />
ontwikkelingen bij de inkten. We evalueren<br />
de technologieën die we gebruiken<br />
en verbeteren het goede daaraan en<br />
laten het slechte varen. We produceren<br />
nu inkten die beter houden dan ooit.<br />
Betere watervastheid en resistent tegen<br />
vervaging. We zoeken nu naar manieren<br />
om de pigmenten te verbeteren, met<br />
name voor een betere kwaliteit op gecoate<br />
papiersoorten. De prestatie op<br />
gecoat papier kwam niet in de buurt<br />
van wat wij wilden, hoewel we al wel<br />
goede kleuren kregen op gewoon<br />
papier. Verbeteringen in houdbaarheid<br />
en op gecoat papier, dat zijn de ontwikkelingen<br />
die we nu snel verwachten te<br />
realiseren. Er wordt ook vooruitgang<br />
geboekt in de ontwerpen, het beheren<br />
van de werkstroom en beter papier.”<br />
Veranderingen in de markt<br />
“De technische markt begint te experimenteren<br />
met materialen, zoals stugge<br />
en harde materialen. Een grotere variëteit<br />
in materialen vraagt om nieuwe<br />
oplossingen in printertechnologieën.<br />
Een andere groeiende vraag is die naar<br />
meer fotorealistische output en een<br />
goede controle van de accuratesse, de<br />
kwaliteit van de kleuren. <strong>CAD</strong> nadert<br />
daarmee de grafische wereld en de<br />
fotografie.”<br />
“Wij denken dat de markt geleid wordt<br />
door efficiency, het niet meer willen<br />
herhalen van handelingen, we willen en<br />
kunnen alles stroomlijnen. Zo kunnen<br />
we papier besparen door tekeningen en<br />
ontwerpen van verschillende formaten<br />
te roteren, ze aaneen te passen als een<br />
puzzel. Selecteer de<br />
gewenste documenten en vervolgens<br />
zoeken de driver en de interface het<br />
zelf uit, met minder papierverlies. Het<br />
printen van een heel project, kan het<br />
uitdraaien betekenen van veel documenten,<br />
dat wil je met één opdracht<br />
kunnen doen. Dat kan nu via het job<br />
center zonder ieder document apart<br />
te moeten openen. De printer regelt<br />
het allemaal zelf.”<br />
Ontwikkeling<br />
Er is een behoorlijk verschil in ontwikkeling<br />
tussen architectuur en mechanical.<br />
In architectuur en bouw is het vooral<br />
de software die verbetert, die wordt<br />
krachtiger en er komt meer informatie<br />
over beschikbare onderdelen. De onderdelen<br />
wordt steeds meer verzameld in<br />
bibliotheken zoal bij mechanical, waar<br />
dit al gebeurd is. Een ander snel veranderend<br />
aspect is dat er vroeger in 2D<br />
werd getekend en dan afgerond in 3D.<br />
Nu wordt direct gestart in 3D.<br />
Integraal werken en samenwerking in<br />
teams is de trend. De mensen die op<br />
zo’n manier werken hoeven vaak geen<br />
32<br />
<strong>CAD</strong><strong>Magazine</strong> September 2007-6
Zoeklicht op<br />
fysieke prints meer te ontvangen van<br />
de <strong>CAD</strong>-professional, ze krijgen de<br />
documenten digitaal en kunnen die zelf<br />
printen. Dit verandert gestaag, en<br />
betekent meer verspreid printen, ook<br />
gedurende het ontwikkelingsproces.<br />
Bijvoorbeeld vanaf een online ‘planroom’,<br />
de werkdocumenten zijn online<br />
in te zien voor elke betrokken partij. Die<br />
documenten kunnen niet alleen<br />
bekeken worden maar ook geprint. De<br />
gebruiker selecteert het document dat<br />
hij wil printen met de gewenste specificaties.<br />
Er is een groeiend gebruik en<br />
groeiende vraag naar plug-ins voor online<br />
planrooms. Hierin wordt voorzien<br />
dankzij samenwerking van HP met de<br />
grote ontwikkelaars van software.<br />
Fotorealistisch<br />
De mechanical markt is vrij stabiel in<br />
het aantal printers maar er wordt wel<br />
meer geprint. Hier zit de progressie<br />
vooral in de behoefte aan visualisatie en<br />
de wens naar meer fotorealistische<br />
prints. Een deel van de groei van het<br />
aantal prints komt door de behoefte aan<br />
‘design a lot and manufacturing a bit’.<br />
Ofwel, voor specifieke klanten aangepaste<br />
ontwerpen en producten vervaardigen,<br />
waar in aantal minder van wordt<br />
geproduceerd. Daarnaast wordt visualisatie<br />
belangrijker en daardoor het<br />
maken van prints meer complex.<br />
Combineer dat met de trend van integraal<br />
werken. Er zijn meer mensen die<br />
toegang hebben tot de documenten, zoals<br />
productieafdelingen die een ontwerp<br />
in een vroeg stadium al kunnen bekijken.<br />
Dat betekent niet zozeer een groeiend<br />
aantal prints als wel een<br />
verandering in het type prints en de<br />
gewenste kwaliteit.<br />
Overlap<br />
De overlap van Computer Aided<br />
Engineering (CAE) met GIS breidt<br />
zich, uit evenals die met <strong>CAD</strong>. Die<br />
overlap ontstaat, omdat de topografie<br />
uit GIS toegepast wordt bij de constructie<br />
en het ontwerp van infrastructuur en<br />
gebouwen. Het zijn vooral CAE en GIS<br />
waar de scheidslijn vervaagt, <strong>CAD</strong><br />
heeft toch nog minder gemeen met GIS.<br />
De gebruikers willen meer dan een<br />
kaart om te lezen. Ze willen niet alleen<br />
de hoogtelijnen kunnen zien, wat land is<br />
en wat water is, zand of klei. Er wordt<br />
een fotorealistische output verwacht opdat<br />
ze het gebied echt kunnen herkennen<br />
door realistische kleuren en bekende<br />
onderdelen en structuren zoals gebouwen<br />
en bruggen. Zo’n output ziet er<br />
een stuk herkenbaarder uit dan een<br />
kaart. Dat is een mogelijkheid die er<br />
eerder niet was, maar door de verbetering<br />
van de printers kan dit werkelijkheid<br />
worden gemaakt. Daardoor ontstaat<br />
de behoefte aan steeds betere<br />
prints.<br />
Visualisatie voor besluitvorming<br />
Het belang van <strong>CAD</strong> groeit nog steeds,<br />
niet alleen vanwege technologische<br />
ontwikkelingen, ook vanwege de aanhoudende<br />
populatiegroei. Het aantal<br />
mensen op de wereld neemt nog steeds<br />
flink toe. Dat creëert samen met een<br />
groeiende economie een behoefte aan<br />
nieuwe producten en infrastructuur.<br />
Ook raken de mensen meer geïnteresseerd<br />
in wat er in hun directe omgeving<br />
gebeurt en willen zij betrokken worden<br />
bij besluitvorming. Dus als er plannen<br />
zijn voor nieuwe infrastructuur of gebouwen,<br />
dan willen ze weten hoe dat er<br />
uit gaat zien wanneer het er staat.<br />
Visualisatie in het algemeen krijgt een<br />
grotere rol, zowel beeldschermen als<br />
printers worden beter. Hoewel een print<br />
relatief goedkoper blijft dan een flat<br />
screen.<br />
Natuurlijk is HP ook bezig met beeldschermen<br />
en projectors, maar printen<br />
valt niet weg. Een reden om te printen<br />
is dat mensen het tastbaar willen hebben.<br />
Ze willen aan kunnen wijzen wat<br />
ze bedoelen en kunnen aanstrepen op<br />
een vel papier, terwijl ze er met elkaar<br />
naar kijken.<br />
Job van Haaften (job.van.haaften@cadmag.nl) is<br />
eindredacteur van <strong>CAD</strong>-<strong>Magazine</strong>. Voor meer<br />
gegevens over dit onderwerp zie: www.hp.nl.<br />
HP Designjet T1100 serie, 610 millimeter<br />
en 1118 millimeter printbreedte.<br />
<strong>CAD</strong><strong>Magazine</strong> September 2007-6 33
In de praktijk<br />
Extra tekenwerk levert winst op bij montage<br />
N i e t a l l e e n m o o i e p l a a t j e s<br />
d a n k z i j 3 D<br />
Door: Ilja Boeije<br />
Vanaf het begin in 1978 geeft bij TIB H. Linthorst BV in Apeldoorn energiebeheersing en –besparing<br />
de toon aan. De ruim 130 medewerkers hebben inmiddels in negentig procent van de<br />
(utiliteits)projecten te maken met het optimaal afstemmen van duurzame energietechnieken als<br />
warmte- en koudeopslag, zonnecollectoren, warmtekrachtcentrales en<br />
warmtepomptechniek.<br />
De technische ruimte van<br />
Sportcomplex De Estafette<br />
in Nieuw Vennep.<br />
Erik Peter Dantuma is engineer bij<br />
technisch detacheringbureau Kovo. Hij<br />
vertelt over de werkzaamheden. “Toen<br />
ik bij Linthorst voor een project kwam<br />
tekenen, heb ik de tekenaars kennis<br />
laten maken met de mogelijkheden van<br />
het Stabiplan DistributieModel en 3D.<br />
Niet alleen door het 2D-tekenen en 3Dgenereren,<br />
maar vooral met aanzichten<br />
en hulpruimtes bij complexe situaties<br />
zijn de tekeningen daardoor duidelijker<br />
geworden. “<br />
Gijs Linthorst, projectleider bij Linthorst,<br />
vult aan: “Het tekenwerk kost nu<br />
wat meer tijd dan de principeschema’s<br />
van voorheen, maar die tijd verdienen<br />
we terug bij de montage. De faalkosten<br />
zijn bij complexe installaties omlaag<br />
gegaan en de montagetekeningen zijn<br />
voor negentig procent as built. Dat betekent<br />
minder revisietekenwerk. Bij ieder<br />
project halen we meer uit het tekenwerk.”<br />
Coördinatie<br />
Het Van der Valk Hotel in Ridderkerk<br />
was het eerste project volgens<br />
de nieuwe tekenmethode. De<br />
nieuwe manier van werken heeft<br />
presentatieplaatjes voor de klant en<br />
tijdwinst bij de montage opgeleverd.<br />
Ook de leidingloop in de volle technische<br />
ruimte kost geen gepuzzel<br />
meer op de bouw. Alles staat inclusief<br />
maatvoering en appendagetypes<br />
in de tekening. Linthorst: “We hebben<br />
in een vroeg stadium aan kunnen<br />
geven dat het voor de installatie<br />
nodig was de technische ruimte zestig<br />
centimeter hoger te maken.<br />
Leerpunt was de coördinatie met<br />
derden: de leidingen liepen allemaal<br />
mooi langs elkaar, maar de beugeling<br />
van de sprinklerinstallatie<br />
kwam door een planningsfoutje in<br />
conflict met de leidingloop van de<br />
luchtkanalen.”<br />
Minder verrassingen<br />
Bij een ander project, een technische<br />
ruimte van 500 vierkante meter van<br />
een sportcomplex in Nieuw Vennep,<br />
hebben de werknemers van Linthorst<br />
de coördinatie van alle installaties zelf<br />
gedaan in Stabi<strong>CAD</strong>. Linthorst: “Bij<br />
dit project ontdekten we dat het opnemen<br />
van bouwkundige 3D-informatie<br />
goed van pas komt. Als je in de tekening<br />
staalconstructies en H-profielen,<br />
verhoogde en verlaagde plafonds en<br />
de precieze plaats van sparingen kunt<br />
zien dan kom je bij de montage voor<br />
minder verrassingen te staan. Bij het<br />
volgende grote project, het Van der<br />
Valk Hotel in Houten, hebben we<br />
daarom de bouwkundige 3D-tekeningen<br />
opgevraagd bij de architect. Je<br />
ziet dan direct de gevolgen als de opdrachtgever<br />
ineens bedenkt dat er ergens<br />
een verhoogd plafond moet komen.”<br />
Linthorst: “De enige kanttekening bij<br />
3D-tekeningen is dat het er al zo<br />
‘echt’ uitziet dat er sprake kan zijn<br />
van schijnnauwkeurigheid en ontwerp-<br />
en tekenfouten er niet meer bij<br />
de montage worden uitgehaald. Maar<br />
dat is een kwestie van je tekenwerk<br />
goed controleren. Door de 3D-stap<br />
die we dit jaar hebben gemaakt, kunnen<br />
we nu de mogelijkheden voor<br />
prefab verder uitwerken. Dat betekent<br />
voor duurzame energie-installaties al<br />
snel een winst van een paar weken op<br />
de bouw en is dus de moeite waard.”<br />
Voor meer informatie: www.tib-linthorst.nl<br />
www.stabiplan.nl<br />
34<br />
<strong>CAD</strong><strong>Magazine</strong> September 2007-6
Evenement<br />
Bijeenkomst gebruikersgroepen 3ds Max en Maya<br />
Siggraph ook dit jaar groter<br />
Door: Jean-Pierre van Gastel<br />
Begin augustus werd voor de 34e keer de Siggraph georganiseerd,<br />
de internationale conferentie voor computer graphics en<br />
interactieve technieken. Dit jaar was er gekozen voor<br />
San Diego in Zuid-Californië. Met meer dan 24 duizend<br />
bezoekers en 230 standhouders was het evenement indrukwekkend<br />
te noemen. De belangrijkste software- en<br />
hardwareleveranciers en diverse servicebedrijven<br />
in de 3D computer graphics industrie waren aanwezig.<br />
Autodesk introduceerde op Siggraph 2007 de MotionBuilder.<br />
Traditiegetrouw vindt op de Siggraph<br />
elk jaar een Autodesk 3ds Max en<br />
Maya User Group-bijeenkomst plaats.<br />
Deze dit jaar was al enkele weken<br />
voordat de Siggraph begon volledig<br />
volgeboekt: er verschenen uiteindelijk<br />
zo’n tweeduizend bezoekers. Voor de<br />
bijeenkomst waren diverse grote eindgebruikers<br />
uitgenodigd om te vertellen<br />
over hun werk in combinatie met onder<br />
andere Autodesk Media & Entertainment-software.<br />
Zo vertelden vertegenwoordigers<br />
van Chrysler dat tegenwoordig<br />
volledig vertrouwen op<br />
Computer Graphics. Dit is inmiddels<br />
veel goedkoper dan fotografie. De concept<br />
car hoeft nergens naar toegevlogen<br />
te worden, kan niet beschadigen of verdwijnen<br />
enzovoorts. Het 3D-model van<br />
een nieuwe auto kan daarnaast worden<br />
gebruikt in bijvoorbeeld computerspellen<br />
of tv-reclames. Naast een verhaal<br />
over Chrysler en de onthulling van een<br />
concept car was er aandacht voor meer<br />
Design Visualization. Architecten van<br />
het grote architectenbureau Uniform uit<br />
Engeland vertelden over hun bevindingen<br />
en hoe ze 3ds Max gebruiken binnen<br />
de architectuur. Vooral de combinatie<br />
van Autodesk Revit en 3ds Max<br />
levert werd hierbij besproken.<br />
Film en games<br />
Uiteraard werd op de Autodesk 3ds<br />
Max en Maya User Group-bijeenkomst<br />
ook aandacht besteed aan games. Zo<br />
kwamen de ontwikkelaars van Bioware<br />
vertellen over een nieuwe game.<br />
Bioware is vooral bekend geworden<br />
van de Role Playing Game Neverwinter<br />
Nights en Baldur’s Gate. Op het<br />
filmvlak was er iemand van Industrial<br />
Light & Magic (ILM) aanwezig die<br />
een kijkje gunde in de keuken van hun<br />
laatste filmproject Transformers. ILM<br />
is wereldwijd bekend. Dit is het bedrijf<br />
dat oorspronkelijk is opgericht door<br />
George Lucas om special effects te maken<br />
voor Star Wars. Met behulp van<br />
Autodesk Maya zijn er tal van scènes<br />
in 3D gemaakt om de laatste films tot<br />
stand te laten komen. Daarnaast werden<br />
natuurlijk de nieuwe 3ds Max<br />
2008, Maya 2008 en MotionBuilder<br />
geïntroduceerd. Een uitgebreid artikel<br />
over de nieuwe mogelijkheden in 3ds<br />
Max 2008 is te vinden op pagina 52 en<br />
53 in dit nummer van <strong>CAD</strong>-<strong>Magazine</strong>.<br />
Overname<br />
Naast de introductie van nieuwe software,<br />
werd ook de overname van<br />
Skymatter door Autodesk aangekondigd.<br />
Skymatter uit Nieuw Zeeland,<br />
opgericht door drie personen, maakt het<br />
product Mudbox. Mudbox is een 3Dapplicatie<br />
waarmee met behulp van diverse<br />
brushes een 3D-model is op te<br />
bouwen. Vervolgens is het 3D-model<br />
in te lezen in Maya of 3ds Max waarna<br />
het te animeren is. Mudbox wordt<br />
vooral in de game- en in de filmindustrie<br />
gebruikt en Autodesk kon een dergelijk<br />
product goed gebruiken.<br />
Jean-Pierre van Gastel<br />
(jean-pierre.van.gastel@pollux.nl) is freelance<br />
redacteur voor <strong>CAD</strong>-<strong>Magazine</strong>.<br />
Voor meer informatie: www.siggraph.org.
A ge n d a<br />
De agenda bevat aankondigingen van gratis workshops, seminars, themadagen en andere kosteloze activiteiten van <strong>CAD</strong>-leveranciers en dealers.<br />
Daarnaast is er natuurlijk ook aandacht voor relevante beurzen in Nederland en België. De agendais doorlopend en beslaat in ieder geval de<br />
evenementen tot aan de volgende uitgave van <strong>CAD</strong>-<strong>Magazine</strong>. Hiervoor kunnen beurzen, gratis seminars en workshops per e-mail worden<br />
aangemeld bij de redactie: services@cadmag.nl. Vermeld de datum, plaats, website en een korte inhoud, en geef als onderwerp van uw mail 'Agenda'.<br />
13-14 september, End User Event 2007<br />
Utrecht, Florin<br />
www.macrocad.nl<br />
14 september, UGS NX CAE dag - CAE Seminar<br />
Brussel (B)<br />
www.siemensugsplmsoftware.nl<br />
18 september, Itannex Civil dag<br />
Harderwijk, Bouw en Infra Park<br />
www.itannex.com<br />
18-20 september, Vakbeurs Digitaal<br />
Hardenberg, Evenementenhal<br />
www.evenementenhalhardenberg.nl<br />
19 september, Cadmes Relatiedag België<br />
Brussel (B), Atomium<br />
www.cadmes.nl<br />
20 september, Avondsessie 3D <strong>CAD</strong><br />
Oldenzaal<br />
www.boschengineering.nl<br />
20 september, Productpresentatie Auto<strong>CAD</strong><br />
Mechanical & Electrical<br />
Amsterdam<br />
www.cadcompany.nl<br />
20 september, Productpresentatie Autodesk<br />
Inventor Suite & Professional<br />
Emmen<br />
www.cadcompany.nl<br />
20 september, Productpresentatie Autodesk Data<br />
Management<br />
Emmen<br />
www.cadcompany.nl<br />
20 september, Themamiddag 3D engineering van<br />
installaties met Plant Generator (SB3DS)<br />
Eindhoven<br />
www.mastership.nl<br />
21 september, Workshop CAE software Femap<br />
Oldenzaal<br />
www.boschengineering.nl<br />
26 september, Productpresentatie Auto<strong>CAD</strong><br />
Architecture<br />
Oosterhout<br />
www.cadcompany.nl<br />
27 september, Autodesk Revit Architecture -<br />
DeModus<br />
Gouda<br />
www.cadac.com<br />
27 september, Workshop The Best of 3D<br />
Engineering and Animation<br />
Rotterdam, Van Nelle Ontwerpfabriek<br />
www.cadjobs.nl<br />
27 september, Learn & Eat Workshop: Auto<strong>CAD</strong><br />
Revit Architecture<br />
Rotterdam<br />
www.issue.nl<br />
27 september, Stabi<strong>CAD</strong> Roadshow 2007<br />
Sint-Niklaas (B)<br />
www.technosoft.be<br />
28 september, Workshop Solid Edge 3D <strong>CAD</strong> in<br />
Vogelvlucht<br />
Oldenzaal<br />
www.boschengineering.nl<br />
Oktober<br />
1 oktober, Evenement 'Arkey Centraal'<br />
Utrecht, Spoorwegmuseum<br />
www.arkey.nl<br />
1-5 oktober, Elektro Techniek<br />
Utrecht, Jaarbeurs<br />
www.jaarbeursutrecht.nl/agenda/<br />
jaaroverzicht/2007<br />
2 oktober, Simulink World Tour<br />
Veldhoven<br />
www.mathworks.com<br />
3 oktober, Workshop Inventor<br />
Aalst (B)<br />
www.cadservice.be<br />
4 oktober, Seminar Waarom CAE<br />
www.boschengineering.nl<br />
4 oktober, Solid Edge Introductietraining<br />
Bergambacht<br />
www.cadcenter.nl<br />
4 oktober, Realiseer voorsprong met<br />
data management<br />
Alkmaar<br />
www.cadcompany.nl<br />
4 oktober, Van 2D naar 3D, een extra dimensie<br />
Alkmaar<br />
www.cadcompany.nl<br />
4 oktober, Workshop SolidWorks<br />
Gent (B)<br />
www.cadmes.nl<br />
4 oktober, Workshop Auto<strong>CAD</strong> Electrical<br />
Aalst (B)<br />
www.cadservice.be<br />
4 oktober, Workshop Revit<br />
Aalst (B)<br />
www.cadservice.be<br />
4 oktober, HEC Event 2007<br />
Houten, Aluminium Centrum<br />
www.hecbv.nl<br />
4 oktober, Learn & Eat Workshop: Auto<strong>CAD</strong><br />
MAP<br />
Rotterdam<br />
www.issue.nl<br />
4 oktober, TMC Nederland Forum<br />
's-Hertogenbosch, Verkadefabriek<br />
www.tmc-nederland.nl<br />
9 oktober, Dynamite VSPCivil Visualisation<br />
Conference 2007<br />
Utrecht, Grand Hotel Karel V<br />
www.3am-solutions.com<br />
9-10 oktober, Vakbeurs & Congres Efficiënt<br />
Verspanen 2007<br />
Veldhoven, Koningshof<br />
www.efficientverspanen.nl<br />
10 oktober, Productpresentatie Revit Structure<br />
Emmen<br />
www.cadcompany.nl<br />
10 oktober, Seminar Eplan Electric P8 Kick Off.<br />
Waalre<br />
www.eplan.nl<br />
10-12 oktober, Open huis / Showdagen<br />
De Meern<br />
www.repromat.nl<br />
11 oktober, Workshop Solid Edge 3D<strong>CAD</strong> in<br />
Vogelvlucht<br />
Oldenzaal<br />
www.boschengineering.nl<br />
11 oktober, Autodesk Revit Architecture -<br />
DeModus<br />
Meppel<br />
www.cadac.com<br />
11 oktober, Productpresentatie Autodesk Inventor<br />
Suite & Professional<br />
Boxtel<br />
www.cadcompany.nl<br />
11 oktober, Productpresentatie Autodesk Data<br />
Management<br />
Boxtel<br />
www.cadcompany.nl<br />
11 oktober, Workshop SolidWorks<br />
's-Hertogenbosch<br />
www.cadmes.nl<br />
36<br />
<strong>CAD</strong><strong>Magazine</strong> September 2007-6
11 oktober, Seminar Eplan ESG<br />
(Data-engineering)<br />
Reeuwijk<br />
www.eplan.nl<br />
12 oktober, Seminar Migratie van Eplan 5 naar<br />
EPLAN Electric P8<br />
Waalre<br />
www.eplan.nl<br />
13 oktober, Wegwijs in Product Datamanagement<br />
Oldenzaal<br />
www.boschengineering.nl<br />
15 oktober, Seminar Update Eplan Electric P8<br />
Versie 1.8<br />
Reeuwijk<br />
www.eplan.nl<br />
15-17 oktober, PLM European Conference 2007<br />
Frankfurt (D), Sheraton Hotel<br />
www.ugsplm.nl<br />
16 oktober, Pro.File V8 roadshow<br />
Zwolle<br />
www.plmxpert.nl<br />
17 oktober, Autodesk Revit Architecture -<br />
DeModus<br />
Eindhoven<br />
www.cadac.com<br />
18 oktober, Productconfiguratie in het ontwerpproces:<br />
Engineering to Order<br />
www.boschengineering.nl<br />
18 oktober, Autodesk Revit Architecture -<br />
DeModus<br />
Heerlen<br />
www.cadac.com<br />
18 oktober, Productpresentatie Auto<strong>CAD</strong><br />
Mechanical & Electrical<br />
Alkmaar<br />
www.cadcompany.nl<br />
18 oktober, Productpresentatie Autodesk Inventor<br />
Suite & Professional<br />
Emmen<br />
www.cadcompany.nl<br />
18 oktober, Productpresentatie Autodesk Data<br />
Management<br />
Emmen<br />
www.cadcompany.nl<br />
24 oktober, Productpresentatie Auto<strong>CAD</strong><br />
Architecture<br />
Amsterdam<br />
www.cadcompany.nl<br />
24 oktober, Modeling, Simulation and Control<br />
Design with Simulink<br />
Ede<br />
www.mathworks.nl<br />
25 oktober, Autodesk Revit Architecture -<br />
DeModus<br />
Gouda<br />
www.cadac.com<br />
25 oktober, Modeling, Simulation and Control<br />
Design with Simulink<br />
Gent (B)<br />
www.mathworks.nl<br />
25 oktober, Stabi<strong>CAD</strong> Roadshow 2007<br />
Geel (B)<br />
www.technosoft.be<br />
25 oktober, Solid Edge Dare to Compare testdrive<br />
Oldenzaal<br />
www.boschengineering.nl<br />
26 oktober, Workshop Solid Edge 3D <strong>CAD</strong> in<br />
Vogelvlucht<br />
Oldenzaal<br />
www.boschengineering.nl<br />
30 oktober, Seminar Civiele <strong>CAD</strong> oplossingen<br />
Ridderkerk<br />
www.cadaccent.nl<br />
30 oktober, Workshop Auto<strong>CAD</strong> Electrical<br />
Bunnik<br />
www.nordined-prequest.com<br />
31 oktober, Workshop CAE software Femap<br />
Oldenzaal<br />
www.boschengineering.nl<br />
31 oktober, Seminar Civiele <strong>CAD</strong> oplossingen<br />
Eindhoven<br />
www.cadaccent.nl<br />
31 oktober, Pro.File V8 roadshow<br />
Eindhoven<br />
www.plmxpert.nl<br />
November<br />
01 november, Realiseer voorsprong met data<br />
management<br />
Amsterdam<br />
www.cadcompany.nl<br />
1 november, Van 2D naar 3D, een extra dimensie<br />
Amsterdam<br />
www.cadcompany.nl<br />
1 november, Workshop SolidWorks<br />
Gent (B)<br />
www.cadmes.nl<br />
6 november, Seminar Civiele <strong>CAD</strong> oplossingen<br />
Wolvega<br />
www.cadaccent.nl<br />
6 november, 1ste Nederlandse AutoTURN<br />
Gebruikersdag<br />
Breukelen, Hotel Breukelen (A2)<br />
www.transoftsolutions.com<br />
6-8 november, Large Format Print Event<br />
Lelystad<br />
www.regma.nl<br />
7 november, Productpresentatie Revit Structure<br />
Oosterhout<br />
www.cadcompany.nl<br />
8 november, Autodesk Revit Architecture -<br />
DeModus<br />
Meppel<br />
www.cadac.com<br />
8 november, Productpresentatie Autodesk Inventor<br />
Suite & Professional<br />
Boxtel<br />
www.cadcompany.nl<br />
8 november, Productpresentatie Autodesk Data<br />
Management<br />
Boxtel<br />
www.cadcompany.nl<br />
8 november, Workshop SolidWorks<br />
's-Hertogenbosch<br />
www.cadmes.nl<br />
8 november, Seminar Eplan Fluid<br />
Zevenaar<br />
www.eplan.nl<br />
9 november, Seminar Eplan Cabinet<br />
Zevenaar<br />
www.eplan.nl<br />
13 november, Seminar Civiele <strong>CAD</strong> oplossingen<br />
Breukelen<br />
www.cadaccent.nl<br />
14 november, Seminar Eplan ESG<br />
(Data-engineering)<br />
Waalre<br />
www.eplan.nl<br />
15 november, Productpresentatie Auto<strong>CAD</strong><br />
Mechanical & Electrical<br />
Boxtel<br />
www.cadcompany.nl<br />
15 november, Productpresentatie Autodesk<br />
Inventor Suite & Professional<br />
Emmen<br />
www.cadcompany.nl<br />
15 november, Productpresentatie Autodesk Data<br />
Management<br />
Emmen<br />
www.cadcompany.nl<br />
15 november, Stabi<strong>CAD</strong> Roadshow 2007<br />
Brugge (B)<br />
www.technosoft.be<br />
21 november, Productpresentatie Auto<strong>CAD</strong><br />
Architecture<br />
Emmen<br />
www.cadcompany.nl<br />
21 november, Seminar Update Eplan Electric P8<br />
Versie 1.8<br />
Waalre<br />
www.eplan.nl<br />
21 november, Workshop Auto<strong>CAD</strong> Electrical<br />
Bunnik<br />
www.nordined-prequest.com
Een belangrijks deel van de machines op de bouwplaats is voorzien van ‘machine control systems’.<br />
In de praktijk<br />
Dubbel profijt voor Twente<br />
Twe n t e k a n a a l e n A 3 5 i n 3 D<br />
De constructie van de A35 bij Almelo valt samen met het uitdiepen van het Twentekanaal.<br />
Het opgebaggerde zand uit het kanaal wordt voor de weg gebruikt. Twee vliegen in één klap<br />
voor de regio: de binnenstad van Almelo is rustiger, schoner en veiliger en de economie wordt<br />
versterkt door een betere bereikbaarheid over water. Met nieuwe technologie, Bentley MX,<br />
kon de opdracht van Rijkswaterstaat binnengehaald worden met goedkoper,<br />
sneller en efficiënter werken.<br />
Door: de redactie.<br />
De toekomstige snelweg A35 gaat<br />
de verbinding vormen tussen Noord-<br />
Nederland en Duitsland. De snelweg<br />
verkort de reis voor de chauffeurs<br />
maar zal vooral het ongemak verminderen<br />
voor de bewoners van de<br />
streek. Zoals nu in Almelo waar de<br />
bewoners last hebben van het zware<br />
vrachtverkeer dat zijn weg zoekt door<br />
de stad. De huidige situatie is slecht<br />
voor de gezondheid van de bewoners,<br />
luchtvervuiling en smog geven problemen<br />
en er zijn geregeld verkeersongelukken.<br />
De bouw van de snelweg wordt gecombineerd<br />
met het uitdiepen van het<br />
Twentekanaal. Het kanaal wordt benut<br />
door de lokale beton- en asfaltindustrie<br />
die veel van zijn aanvoer per<br />
schip krijgt geleverd. Het uitdiepen<br />
van het Twentekanaal verbetert de bereikbaarheid<br />
per schip van Oost-<br />
Nederland. Het project heeft daardoor<br />
op twee verschillende manieren een<br />
positief effect op de streek: minder<br />
verkeer op lokale wegen vanwege de<br />
snelweg en een positief effect op de<br />
economie vanwege het diepere kanaal.<br />
Één miljoen kuub zand<br />
De planning is al gestart in het begin<br />
van de jaren negentig. Rijkswaterstaat<br />
heeft in 2004 de Europese aannemers<br />
verzocht om met ideeën te komen<br />
voor constructie van de snelweg en<br />
uitdiepen van het kanaal. De groep<br />
bedrijven: Royal Volkers Wessels<br />
Stevin, Martens en Van Oord en<br />
Hegeman kwam met het beste plan<br />
voor de beste prijs en zij kregen het<br />
contract in 2005. Het betreft een 36<br />
miljoen euro groot contract voor een<br />
stuk snelweg van zes kilometer, dat<br />
op dit moment wordt gebouwd.<br />
Rijkswaterstaat heeft alleen een<br />
schets geleverd van de nieuwe snelweg<br />
en het gewenste profiel van het<br />
kanaal. De taak van de aannemerscombinatie<br />
is om het ontwerp uit te<br />
werken en de constructie te verzorgen.<br />
Het werk is in 2005 gestart en zal afgerond<br />
worden aan het einde van<br />
2008. Een totaal van één miljoen m 3<br />
zand wordt opgebaggerd uit het kanaal<br />
en getransporteerd naar het zes<br />
kilometer lange nieuwe wegdeel. Een<br />
extra uitdaging in het project is de<br />
zachte bodem zoals vaak in het laaggelegen<br />
Nederland. Als het project<br />
gereed is, maken de snelweg en het<br />
kanaal deel uit van een groot<br />
Europees netwerk en zullen ze de<br />
economie van Noord- en Oost-<br />
Nederland versterken evenals die van<br />
Duitsland. De plaatselijke bevolking<br />
zal opgelucht ademhalen als ze bevrijd<br />
zijn van het vele zware vrachtverkeer<br />
in de binnenstad van Almelo.<br />
De tijdsdruk is groot bij het project,<br />
alles wordt dan ook gedaan om het<br />
schema na te komen. Onder meer de<br />
politieke druk is groot om de weg op<br />
tijd gereed te hebben. Met traditionele<br />
technieken zou het niet mogelijk zijn<br />
de deadline te halen.<br />
3D-modelling en GPS<br />
Digitale modelling resulteerde in een<br />
solide 3D-model voor toepassing in<br />
de constructiefase. Een belangrijk<br />
deel van de machines op de bouwplaats<br />
is voorzien van ‘machine control<br />
systems’. Het complete proces<br />
wordt door deze systemen ondersteund:<br />
het opbaggeren van het zand<br />
met graafmachines, controle van het<br />
baggerprofiel met sonar en het verwerken<br />
van zand in het weglichaam.<br />
38<br />
<strong>CAD</strong><strong>Magazine</strong> September 2007-6
In de praktijk<br />
Voor het baggeren wordt gebruik gemaakt<br />
van de 'Scheldeoord', de grootste<br />
binnenvaarthopperzuiger van<br />
Nederland en draglines voor de taluds.<br />
Het digitale model met de gewenste<br />
kanaaldieptes is vervaardigd met gebruikmaking<br />
van Bentley MX. MX is<br />
gebruikt om de hoeveelheden te berekenen<br />
die opgebaggerd moesten worden.<br />
Vanwege het krappe tijdschema<br />
moest dit allemaal goed gepland worden,<br />
onder meer om de juiste hoeveelheden<br />
te bepalen voor de activiteiten<br />
ter plekke.<br />
Het digitale model werd vervolgens<br />
geïnstalleerd op de GPS-apparatuur<br />
van de graafmachines. Op een beeldscherm<br />
in de cabine kan de machinist<br />
zien waar hij moet baggeren. Het<br />
‘machine control system’ garandeert<br />
dat direct het juiste profiel wordt uitgebaggerd.<br />
Er hoeft achteraf minder<br />
gecorrigeerd te worden. Om de opdrachtgever<br />
te tonen dat het profiel<br />
klopt, is een surveying-schip aangeschaft.<br />
Met sonar wordt de diepte van<br />
het kanaal gecontroleerd, dit wordt<br />
gekoppeld aan de GPS-data voor de<br />
exacte locatie. Zo kan aangetoond<br />
worden dat het kanaal op de juiste<br />
plek de gevraagde diepte heeft. Het<br />
opgebaggerde zand gaat naar de opslag<br />
vanwaar het getransporteerd<br />
wordt naar zijn uiteindelijke bestemming.<br />
Het MX-model van het totale<br />
project is ook geïnstalleerd op de<br />
bulldozers en nivelleermachines op<br />
de bouwplaats. De bestuurders kunnen<br />
het zand meteen aanbrengen op<br />
de juiste diepte en plaats.<br />
Een totaal van één miljoen m 3<br />
zand wordt opgebaggerd uit<br />
het kanaal.<br />
Voorsprong<br />
In een traditionele situatie moesten de<br />
landmeters het profiel van de weg ter<br />
plekke uitzetten. Met de ‘machine<br />
control systems’ is dat niet meer nodig,<br />
dat bespaart tijd en kosten. Ook<br />
de efficiency is vergroot doordat het<br />
aantal mensen dat nodig is voor de<br />
metingen kleiner is.<br />
Onze mensen zijn zo enthousiast over<br />
de technologie dat we niet meer zonder<br />
willen werken. Deze technologie<br />
helpt ons de concurrentie voor te blijven<br />
en het overtuigd de klanten van<br />
kwaliteit en accuratesse.<br />
Voor meer informatie: www.mvogroep.nl<br />
www.bentley.com<br />
<strong>CAD</strong><strong>Magazine</strong> September 2007-6 39
In de praktijk<br />
Jonckheere Subcontracting vanaf 1881 actief<br />
C h a s s i s , k r a a n a r m e n e n<br />
h o og t ewe r ke r s i n 3 D<br />
Door de redactie.<br />
Jonckheere Subcontracting, met vestigingen in het noordwesten van<br />
België (Roeselare en Poperinge) en in het oosten van Slowakije<br />
(Kosice), is een gespecialiseerd toeleverancier van plaatwerk en<br />
lasconstructies zoals chassis, kraanarmen, hoogtewerkers en<br />
heftrucktoebehoren. De roots van het bedrijf liggen in de<br />
19e eeuw, met de oprichting in het jaar 1881. Tegenwoordig heeft<br />
de onderneming 350 medewerkers in dienst op tien hectare<br />
terrein, waarvan 40 duizend vierkante meter bedrijfshallen.<br />
Afwerkgereedschap.<br />
De doelgroep van Jonckheere Subcontracting<br />
zijn klanten in diverse industriële<br />
sectoren die seriematige geproduceerde<br />
gelaste metaalproducten<br />
nodig hebben. Bij voorkeur producten<br />
met een grote complexiteit, die diverse<br />
bewerkingen nodig hebben.<br />
Stefaan Samaey, Quality Manager bij<br />
Jonckheere Subcontracting, legt uit<br />
waarom het logisch is dat een bedrijf<br />
met een dergelijke doelgroep gaat<br />
werken in 3D. “Vòòr we overstapten<br />
op Pro/Engineer werd er op de tekenplank<br />
gewerkt. Later heeft onze engineeringafdeling<br />
de eerste 2D <strong>CAD</strong>stappen<br />
gezet met het pakket ME10.<br />
Met AnvilMCS was het daarbij mogelijk<br />
om ook al een en ander in 3D te<br />
ontwerpen. Hoe het ook ging, bij elk<br />
ontwerp moest een strikte regeling<br />
rond vrijgave, archivering en nummering<br />
nageleefd worden. Dat het systematisch<br />
nummeren en beheren van<br />
informatie de productontwikkeling<br />
bevorderde, hadden we hierbij al snel<br />
door. De werkwijze en dus ook de<br />
software in de engineeringafdeling<br />
moesten de vrijgavecyclus, het samenwerken<br />
in team en het productieproces<br />
ondersteunen. Dit zou het ontwikkelingsproces,<br />
de kwaliteit en de<br />
dienstverlening versnellen en verbeteren.”<br />
Eind aan 2D<br />
Omdat Jonckheere Subcontracting de<br />
productontwikkeling wilde blijven<br />
doorontwikkelen, kwam er op enig<br />
moment een einde aan het gebruik<br />
van 2D op de ontwerpafdeling. Ook<br />
werd er een alternatief gezocht voor<br />
de 3D <strong>CAD</strong>-software. Hierbij kwamen<br />
Samaey en zijn collega’s uit op<br />
Pro/Engineer. Samaey: “Een historiegebaseerd<br />
systeem zoals Pro/Engineer,<br />
waarmee alle voorgaande stappen<br />
tijdens het ontwerp worden bijgehouden,<br />
kan een goed ondersteuning<br />
van de productieprocessen bieden.<br />
Het functioneel modelleren binnen<br />
het pakket, maakt het mogelijk een<br />
functionele dimensie op de tekening<br />
aan te brengen. En als de parametrische<br />
modellen goed opgebouwd zijn,<br />
reduceren ze de doorlooptijd van de<br />
ontwikkeling van gereedschappen.”<br />
Vrijgavecyclus<br />
Een belangrijke eigenschap van<br />
Pro/Engineer voor Jonckheere Subcontracting,<br />
was het beheer van de<br />
engineeringinformatie. Dit verloopt<br />
volledig geïntegreerd binnen de software.<br />
“De vrijgavecyclus werd onder<br />
invloed van het nieuwe <strong>CAD</strong>-pakket<br />
opnieuw bekeken en geoptimaliseerd,”<br />
zo vertelt Samaey. “Ook de<br />
organisatie van de engineering-afdeling<br />
werd opnieuw vorm gegeven:<br />
een productanalist modelleert het product,<br />
maakt de werkvoorbereiding op,<br />
bepaalt het concept van het gereedschap<br />
en voert wijzigingen uit. De<br />
<strong>CAD</strong>-ontwerper aan de andere kant<br />
assisteert de productanalist en ligt aan<br />
de basis van interne en externe ontwikkelingen.”<br />
Omdat de <strong>CAD</strong>-software het productieproces<br />
binnen Jonckheere Subcontracting<br />
ondersteunt is het mogelijk<br />
om intern te modelleren. “Dit<br />
biedt ons mogelijkheden voor het oplossen<br />
van modelfouten en het voorkomen<br />
van productiefouten. De ontwikkelingstijden<br />
van gereedschappen<br />
waren bovendien ook te verminderen.<br />
Voor de werkplaats is een 3D-voorstelling<br />
van nieuwe producten een<br />
aangename hulp,” sluit Samaey af.<br />
Voor meer informatie:<br />
www.jonckheeresub.com<br />
www.savaco.com<br />
40<br />
<strong>CAD</strong><strong>Magazine</strong> September 2007-6
De toonaangevende leverancierer<br />
voor<br />
archieven:<br />
Snellee<br />
en<br />
betrouwbare oplossingen<br />
Haarscherpe scans in<br />
superieure re<br />
CCD kwaliteit<br />
Flexibele connectiviteit<br />
Eenvoudig in<br />
gebruik<br />
en onderhoud<br />
d<br />
Aan wie<br />
vertrouwt r<br />
u<br />
uw<br />
archieven en toe<br />
Document archieven<br />
zijn<br />
vaak<br />
delicaat<br />
en<br />
vertrouwelijk. vaak<br />
horen.<br />
Immers,<br />
Contex<br />
scanners scannen<br />
meer<br />
archie-<br />
Kaarten,<br />
tekeningen en<br />
grootformaat<br />
originelen kunnen ven<br />
met<br />
een<br />
hogere<br />
accuratesse, kwaliteit en<br />
snelheid<br />
dan<br />
kwetsbaar<br />
zijn.<br />
Informatie<br />
en<br />
details kunnen nen<br />
eenvoudig<br />
verlo-<br />
welke<br />
andere<br />
scanners<br />
in<br />
de<br />
wereld<br />
dan<br />
ook.<br />
ren<br />
gaan.<br />
Sta hier<br />
bij<br />
stil<br />
voordat<br />
u<br />
een scanner kiest<br />
om te<br />
digitaliseren. en.<br />
Vraag<br />
anderen<br />
in<br />
uw situatie op<br />
welk<br />
fabricaat Voor<br />
meer<br />
informatie<br />
kunt<br />
u contact t opnemen<br />
met<br />
uw locale<br />
scanner zij<br />
vertrouwen.<br />
De<br />
naam Contex zult u<br />
waarschijnlijk<br />
distributeur.<br />
Distributeur<br />
voor<br />
Nederland:<br />
Repromat b.v. Specialisten<br />
van<br />
formaat!<br />
Wagenmakerstraat erstraat 31<br />
1991 JB Velserbroek<br />
Telefoon: 023 – 538 9394<br />
Internet:<br />
www.repromat.nlww.repromat.nl<br />
Kijk<br />
voor<br />
onze<br />
volledige reeks eks<br />
scanners<br />
en<br />
3D printers<br />
op www.contex.com
<strong>CAD</strong>-Wereld<br />
Binnen Eneco Infra bleek in 2003 een meerderheid van de technische tekeningen onbeheerd<br />
te zijn. Voor het beheerde deel werden vijf verschillende beheersystemen gebruikt door<br />
diverse afdelingen. Ook was de naamgeving van de tekeningen niet eenduidig en de<br />
tekeningen waren van allerlei bestandstypen. De hoogste tijd om overzicht te krijgen.<br />
Door de redactie.<br />
Documentbeheer brengt zoektijd omlaag<br />
G e e n o n b e h e e r d e t e ke n i n g e n m e<br />
In 2003 is er binnen Eneco Infra een<br />
onderzoek gestart dat aan het licht moest<br />
brengen welke technische tekeningen er<br />
aanwezig waren en welke beheersystemen<br />
en beheersmethodieken er in<br />
gebruik waren. Na een eerste inventarisatie<br />
bleken er 360 duizend technische<br />
tekeningen van verschillende bestandstypen<br />
te zijn. Slechts 160 duizend van<br />
deze tekeningen bleken te worden beheerd<br />
met behulp van de vijf beheersystemen<br />
die in gebruik waren bij de verschillende<br />
afdelingen binnen Eneco<br />
Infra.<br />
Dit betekende dat 200 duizend technische<br />
tekeningen onbeheerd waren en<br />
bijvoorbeeld geen eenduidige naam<br />
hadden. Het resultaat was dat deze tekeningen<br />
niet of nauwelijks toegankelijk,<br />
en daarmee in feite onbekend waren<br />
binnen de organisatie. Een ander probleem<br />
waar de onderzoekers op stuitten<br />
was het verantwoordelijkheidsvraagstuk<br />
rondom tekeningen. Door de fusies,<br />
overnames en de daaruit voortvloeiende<br />
reorganisaties verhuisden tekeningen<br />
nogal eens van afdeling, zodat vaak onduidelijk<br />
was waar de verantwoordelijkheid<br />
voor een bepaalde tekening lag.<br />
Documentbeheersysteem<br />
Op basis van het eerder genoemde onderzoek<br />
is vanuit het management een<br />
opdracht geformuleerd om een nieuw<br />
documentbeheersysteem te kiezen dat<br />
aan twee eisen moest voldoen. Alle<br />
documenten moesten eenduidig beheerd<br />
kunnen worden binnen één enkel<br />
systeem en de architectuur van het<br />
nieuwe systeem moest voldoen aan de<br />
ICT-normen van Eneco Energie.<br />
Een nieuw documentbeheersyteem<br />
moest tevens verschillende verbeteringen<br />
opleveren. De tekeningen mochten<br />
niet meer kwijtraken door abusievelijke<br />
verwijdering, of door het zoekraken<br />
ervan binnen het systeem. Er moest de<br />
garantie zijn dat altijd de juiste versie<br />
van een tekening voorhanden is, zodat<br />
een storingsmonteur niet ter plaatse<br />
hoeft te ontdekken dat zijn tekening<br />
verouderd is. De zoektijd naar tekeningen<br />
moest omlaag en het bijhouden<br />
van de complete historie van een tekening,<br />
bijvoorbeeld ter ondersteuning<br />
van de ISO-certificering moest mogelijk<br />
zijn. De applicatieomgeving moest<br />
bestaan uit Auto<strong>CAD</strong>, Microstation,<br />
GTX Rastercad, Wise Image, Elcad en<br />
Ruplan. Na een selectieprocedure werd<br />
gekozen voor de combinatie van Issue<br />
Information Technology en InnoCielo<br />
Meridian Enterprise (voorheen Auto-<br />
Manager Meridian). Issue was bij<br />
Eneco Energie al bekend als één van de<br />
huisleveranciers. BlueCielo ECM<br />
Solutions, voorheen Cyco Software,<br />
was de leverancier van InnoCielo<br />
Meridian Enterprise. Deze software<br />
voldeed aan de criteria en was bovendien<br />
ook al in gebruik bij Eneco<br />
Geodiensten.<br />
Invoering<br />
Eneco Infra heeft ervoor gekozen om<br />
zelf de inventarisatie te doen van de gewenste<br />
functionaliteit in InnoCielo<br />
Meridian Enterprise. Issue heeft daarbij<br />
als adviseur en klankbord gefungeerd.<br />
Dit heeft geleid tot een specificatie die<br />
door Issue kon worden vertaald naar<br />
een documentbeheersysteem dat volledig<br />
op maat geconfigureerd is voor<br />
Eneco Infra. Zo is er bijvoorbeeld een<br />
workflow-proces geconfigureerd dat<br />
exact de werkmethodiek van Eneco<br />
Infra ondersteunt. Om de grote hoeveelheid<br />
tekeningen die Eneco Infra
<strong>CAD</strong>-Wereld<br />
Eneco, het bedrijf<br />
De geschiedenis van Eneco Energie gaat terug tot halverwege de<br />
negentiende eeuw. Na een lang samenwerkingsverband tussen<br />
drie grote energiebedrijven, ontstond door fusie in 1995 Eneco.<br />
In 2000 en 2001 werden hier acht andere regionale energiebedrijven<br />
middels fusie of overname bij ingelijfd, waarmee het<br />
huidige Eneco Energie een feit werd. Om de kwaliteit van de<br />
verschillende kerntaken te optimaliseren, werd in 2001 Eneco<br />
Energie opgedeeld in een aantal divisies, waaronder Eneco Infra.<br />
Met zo'n 2.400 medewerkers is Eneco Infra het grootste bedrijfsonderdeel<br />
van Eneco Energie. Het houdt zich bezig met de<br />
aanleg, het onderhoud en het beheer van de elektriciteit-, gas- en<br />
warmtenetten.<br />
Als energiebedrijf staat Eneco nog steeds midden in de maatschappij,<br />
en zijn de banden met de overheid als van oudsher<br />
nauw, wat geïllustreerd wordt door het feit dat de aandelen<br />
Eneco Energie in handen zijn van 64 verschillende Nederlandse<br />
gemeenten. Tegenwoordig is Eneco Energie één van de drie<br />
grote energiebedrijven in Nederland. De integrale dienstverlening<br />
van Eneco Energie omvat de productie, het transport en<br />
de levering van elektriciteit, gas en warmte, en de bijbehorende<br />
diensten, zoals meten, beheren, installeren en factureren. In totaal<br />
worden er circa twee miljoen zakelijke en huishoudelijke klanten<br />
bediend. Eneco Infra is het grootste bedrijfsonderdeel van Eneco<br />
Energie en houdt zich bezig met de aanleg, het onderhoud en het<br />
beheer van de elektriciteit-, gas- en warmtenetten.<br />
r b i j E n e c o<br />
Er zijn ook plannen om alle 5 miljoen<br />
schetsen van alle gas- en elektra-aansluitingen<br />
in InnoCielo Meridian Enterprise onder<br />
te brengen.<br />
van leveranciers ontvangt, eenvoudig te kunnen importeren, is er<br />
ook een speciale importeerfunctie gemaakt. Hiermee kunnen gebruikers<br />
zelf verzamelingen van soms wel honderden tekeningen<br />
met één druk op de knop importeren. Uiteindelijk was de expertise<br />
van Issue ook nuttig bij het importeren van de bestaande databases<br />
en tekeningen, zodat InnoCielo Meridian Enterprise sinds<br />
april 2005 operationeel is binnen Eneco Infra.<br />
Bedrijfsbrede Beschikbaarheid<br />
Voor de bedrijfsinterne communicatie maakt Eneco Energie gebruik<br />
van een intranet met de naam Eneco Plaza. Hiermee heeft iedere<br />
medewerker van Eneco Energie toegang tot alle voor hem relevante<br />
informatie. Sinds de ingebruikname van InnoCielo Meridian<br />
Enterprise is de zogenaamde Meridian Webclient geïntegreerd in het<br />
Eneco Plaza, zodat iedere medewerker van Eneco Energie ook de<br />
tekeningen en documenten kan raadplegen, zoals die zijn opgeslagen<br />
in InnoCielo Meridian Enterprise.<br />
Naast bijvoorbeeld monteurs en projectleiders, die Eneco Plaza en de<br />
toegang tot de technische tekeningen gebruiken voor hun eigen<br />
werkzaamheden, kan ook de grootste opdrachtgever van Eneco<br />
Infra, Eneco Netbeheer, op deze manier de voortgang van de projecten<br />
raadplegen.<br />
De Toekomst<br />
Naast de technische tekeningen zijn er ook plannen om alle vijf<br />
miljoen schetsen van alle gas- en electra-aansluitingen in<br />
InnoCielo Meridian Enterprise onder te brengen. Datzelfde geldt<br />
ook voor allerhande rapporten. Het uiteindelijke doel is om op<br />
basis van een eenduidige objectcode alle relevante documentatie<br />
voor een object te kunnen oproepen. Twee weken na ingebruikname<br />
van InnoCielo Meridian Enterprise kwamen een afvaardiging<br />
van ISO langs voor een audit. Een demonstratie van het<br />
nieuwe documentbeheersysteem van Eneco Infra kon rekenen op<br />
de volledige goedkeuring van de certificeringsinstantie.<br />
Voor meer informatie:<br />
www.eneco.nl en www.issue.nl.<br />
Met een importfuctie kunnen<br />
bruikers zelf verzamelingen<br />
van soms wel honderden<br />
tekeningen met één druk<br />
op de knop importeren.<br />
<strong>CAD</strong><strong>Magazine</strong> September 2007-6 43
Océ TDS700:<br />
Fits the way you want it!<br />
Of u nu wilt printen, scannen of kopiëren… de Océ TDS700 biedt alle opties<br />
die u nodig heeft.<br />
De nieuwste oplossing van Océ is er op gericht om uw werk eenvoudiger te<br />
maken. Gecombineerd met onze software bieden wij u een sterk concept dat<br />
altijd in uw werkproces past. Met de Océ TDS700 heeft u de mogelijkheid om<br />
uw eigen configuratie volledig op maat samen te stellen. Zo kunt u kiezen uit 2<br />
verschillende scanners, 2 tot 6 rollen, 1 tot 3 sheetfeeders en verschillende<br />
afwerkmogelijkheden.<br />
Nog meer belangrijke voordelen van de Océ TDS700:<br />
• Een constante hoge productiesnelheid, ook bij het gebruik van wisselende<br />
papierformaten.<br />
• Een haarscherpe afdrukkwaliteit dankzij de 600 x 1200 dpi printhead met<br />
pico printing technologie.<br />
• Besparen van tijd, geld en moeite door de geïntegreerde online vouwer.<br />
• Ongeëvenaard gebruiksgemak dankzij de nieuwe user interface.<br />
• Toekomstvaste investering doordat u de configuratie<br />
voortdurend kunt aanpassen aan uw<br />
behoefte.<br />
• Iedere afdruk is altijd perfect door gebruik<br />
van Océ Image Logic.<br />
• Vriendelijk voor het milieu en uw werkomgeving<br />
dankzij Océ Eco-design.<br />
Kortom: er is altijd een Océ TDS700 die<br />
bij u past. Voor meer informatie, ga naar<br />
http://tds700.oce.nl
Analyseproces neemt twee weken in beslag<br />
E c l i p s e C o m b u s t i o n<br />
o p t i m a l i s e e r t G a s b r a n d e r<br />
Door de redactie.<br />
Eclipse Combustion is fabrikant van industriële gasbranders.<br />
In eerste instantie zette het bedrijf analysesoftware in om<br />
ontwerpproblemen op te lossen. Tegenwoordig wordt de software<br />
ingezet om vroegtijdig knelpunten op te sporen en deze te omzeilen<br />
voordat het echt problemen kunnen worden.<br />
De gasbranders van Eclipse worden<br />
gebruikt in droge en koele omgevingen,<br />
zoals industriële ovens. Voor een<br />
succesvolle werking van de branders<br />
dient de efficiëntie van de apparaten<br />
hoog te zijn. De brandstof moet hierbij<br />
volledig verbranden, zonder dat er<br />
brandstofresten of halfverbrande stoffen<br />
overblijven. Dit zou immers<br />
luchtverontreiniging tot gevolg hebben<br />
waardoor een installatie niet meer<br />
aan de milieuregels zou voldoen.<br />
Gecontroleerd combineren<br />
Eclipse is door een opdrachtgever gevraagd<br />
een grote gasbrander te ontwikkelen,<br />
met een lage gebruikstemperatuur.<br />
Ad Heijmans, Development<br />
Manager bij Eclipse Combustion, legt<br />
uit hoe de opdracht geformuleerd<br />
was: “De applicatie van de klant vereiste<br />
een temperatuur van 500°C met<br />
afwijkingen van honderd graden meer<br />
of minder. De temperatuur moest tot<br />
stand komen door koude lucht te<br />
mengen met lucht van 1700°C van<br />
een Eclipse-brander. De voornaamste<br />
uitdaging was het gecontroleerd combineren<br />
van hete en koude lucht zonder<br />
de vlam teveel te koelen, wat een<br />
onvolledige verbranding en dus extra<br />
afvalresten tot gevolg zou hebben.<br />
Tevens had de klant zo vroeg mogelijk<br />
in het proces een uniforme temperatuur<br />
nodig in een zo klein mogelijke<br />
kamer.”<br />
Fysiek onmogelijk<br />
Eclipse gebruikte Autodesk Inventor<br />
voor het construeren van een solid<br />
model. Met het fluid flow analysepakket<br />
EFD.Lab van Flomerics werd<br />
een virtueel prototype gebouwd van<br />
de brander, waarna het ontwerp aan<br />
de hand van de testresultaten werd<br />
aangepast.<br />
Heijmans is tevreden over de analyseprocedure:<br />
“Uiteindelijk waren we<br />
met deze gegevens in staat een brander<br />
te ontwerpen, waarbij de mengkamer<br />
kleiner was dan verwacht en die<br />
tevens de gewenste temperatuur bereikte.<br />
De klant wilde eigenlijk een<br />
nog lagere temperatuur, maar met de<br />
analyses konden we bewijzen dat het<br />
fysiek onmogelijk was dit te behalen<br />
binnen de gegeven randvoorwaarden.<br />
Na het zien van de analyseresultaten,<br />
stemde de klant dan ook in met het<br />
uiteindelijke resultaat.”<br />
Het gehele ontwerp- en verificatieproces<br />
van de nieuwe brander duurde<br />
twee maanden. Heijmans wil daar<br />
echter wel een kanttekening bij plaatsen:<br />
“De meeste tijd werd opgeslokt<br />
door de communicatie tussen ons en<br />
de klant. Goed overleg is immers een<br />
belangrijke factor. Het werkelijke<br />
analyseproces duurde echter maar<br />
twee weken.”<br />
Voor meer informatie:<br />
www.hecbv.nl<br />
<strong>CAD</strong><strong>Magazine</strong> September 2007-6 45
In de praktijk<br />
Dunwandige constructies in CosmosWorks<br />
G e h e u ge n b e p e r k i n g e n foutmeldi<br />
Door: Job van Haaften<br />
Spanning complete trailer.<br />
Vervorming complete trailer.<br />
De mogelijkheden om eindige elementberekeningen te maken van dunwandige constructies<br />
met CosmosWorks bij direct gebruik van SolidWorks-modellen. Dat wil zeggen berekeningen<br />
van optredende spanningen en vervormingen bij dunne wanden van bijvoorbeeld trailers en<br />
voertuigchassis. Twee studenten HTS Autotechniek, Kenny Hoolwerf en Martijn Visser,<br />
onderzochten dit voor hun afstuderen.<br />
Met 3D-software worden niet alleen<br />
kleine constructies ontworpen maar<br />
ook grote met daarin soms dunwandige<br />
constructies. Om een dergelijk model te<br />
analyseren, moet het in kleine elementen<br />
verdeeld worden volgens de eindige<br />
elementen methode. Bij relatief kleine<br />
constructies hoeft dit niet problematisch<br />
te zijn. Maar wanneer dit toegepast<br />
wordt bij grote constructies met<br />
veel dunne onderdelen, komen er problemen.<br />
Voor die dunne onderdelen<br />
zijn namelijk erg veel kleine elementen<br />
nodig doordat de grootte van deze elementen<br />
afhangt van de dikte van de onderdelen.<br />
Bij een groot aantal elementen betekent<br />
dit zeer veel vergelijkingen, die door<br />
het werksysteem uitgerekend moeten<br />
worden.<br />
CosmosWorks draait onder Windows<br />
XP en daarbij is het werkgeheugen<br />
maximaal twee tot drie GB. De grootte<br />
van het werkgeheugen van de computer<br />
is dan al snel te gering en levert problemen<br />
op. In zijn oplossingsalgoritmen<br />
is CosmosWorks voor de omvang<br />
van zijn modellen dus gebonden aan<br />
deze maximale grootte van het werkgeheugen.<br />
De problemen die dan ontstaan,<br />
zijn onacceptabel oplopende rekentijden<br />
of geen resultaat. Bij overschrijding<br />
van de capaciteit van het<br />
werkgeheugen sluit Windows XP namelijk<br />
het programma af.<br />
Daarom werd er gezocht naar andere<br />
mogelijkheden voor het analyseren van<br />
grote dunwandige plaat- of profielconstructies.<br />
<strong>CAD</strong>2M, Van Eck Beesd en<br />
de HTS-Autotechniek boden de mogelijkheden<br />
en begeleiding voor dit onderzoek.<br />
Trailerproducent Van Eck<br />
zorgde voor een realistische trailer met<br />
realistische belastingsituaties.<br />
Succesvol doorrekenen<br />
Het doel van het onderzoek was een<br />
methode te ontwikkelen om grote dunwandige<br />
constructies te modelleren,<br />
zodat deze in CosmosWorks met de<br />
eindige elementen methode succesvol<br />
doorgerekend kunnen worden. Dit om<br />
te kunnen kijken hoe een grote constructie<br />
zich bij belasting gedraagt. En<br />
heel belangrijk: zonder afhankelijk te<br />
zijn van de beperkingen van het besturingssysteem<br />
Windows XP.<br />
Voor het onderzoek zijn enkele methoden<br />
onderzocht op mogelijkheden en<br />
nauwkeurigheid. Daarbij bleken de<br />
volgende methoden niet geschikt te<br />
zijn: analyseren van een solid model,<br />
shell mesh met behulp van surfaces bij<br />
een solid model, toepassen van een<br />
symmetrie restraint, shell mesh met behulp<br />
van mid-surfaces of een mixed<br />
mesh. De laatste twee methodes bleken<br />
wel geschikt voor eenvoudige constructies.<br />
Één van de redenen dat deze<br />
methoden (solid model, shell mesh)<br />
niet geschikt bleken was de grote hoeveelheid<br />
berekeningen en daarmee de<br />
beperkingen opgelegd door de grootte<br />
van het werkgeheugen. Een andere was<br />
dat bij mixed mesh een foutmelding<br />
kwam bij grotere samenstellingen.<br />
Controle van uitkomsten<br />
Een shell mesh met behulp van surfaces<br />
bij een surface-model, bleek de<br />
meest geschikte methode voor het<br />
46<br />
<strong>CAD</strong><strong>Magazine</strong> September 2007-6
n ge n o p l o s s e n<br />
Eindige Elementen Methode<br />
Bij het maken van sterkte- en stijfheidberekeningen is de computer niet meer<br />
weg te denken. In Solidworks wordt het hierin verweven sterkte- en stijfheidanalyseprogramma<br />
ComosWorks gebruikt. Dit maakt gebruik van de eindige<br />
elementen methode (EEM). Om het elastisch gedrag van een constructie te<br />
voorspellen zijn in de mechanica veel methoden en formules ontwikkeld. EEM<br />
berekent onder andere spanningen en vervormingen, door constructies in een<br />
groot aantal kleine elementen op te delen. Al deze elementen zijn met knooppunten<br />
verbonden. Het elastisch gedrag kan nu bepaald worden door de krachten<br />
op de knooppunten uit te drukken als functie van knooppuntverplaatsingen.<br />
Dit levert een aantal vergelijkingen op en worden vastgelegd in de vorm van<br />
een matrix, de zogenaamde stijfheidmatrix. Door de verplaatsingen van twee<br />
knooppunten van twee aanliggende elementen gelijk te stellen, kunnen de elementstijfheidmatrices<br />
samengevoegd worden tot één grote matrix. Deze beschrijft<br />
het elastisch gedrag van de hele constructie aan de hand van belastingen<br />
en verplaatsingen van de knooppunten. Daarmee is het elastisch gedrag van de<br />
constructie beschreven in de vorm van een X-aantal vergelijkingen met een X-<br />
aantal onbekenden. Hierdoor is EEM zeer geschikt voor verwerking met de<br />
computer.<br />
doorrekenen van grote dunwandige<br />
constructies. Bij deze manier van meshen<br />
wordt in CosmosWorks een rekendikte<br />
aan de oppervlakken gegeven. Dit<br />
is voor omvangrijke constructies als de<br />
Van Eck-trailer de beste manier om te<br />
meshen. De methode vraagt een geheel<br />
nieuw gemodelleerd rekenmodel omdat<br />
een solid model hier niet bruikbaar<br />
is. Om met deze methode de juiste resultaten<br />
te krijgen, zijn er enkele handelingen<br />
nodig: Op plaatsen waar vlakken<br />
elkaar kruisen, dienen splitlines<br />
aangebracht te worden voor de juiste<br />
aansluitingen. Evenwijdige vlakken<br />
moeten met een contact aan elkaar gezet<br />
worden, als er bij het surface-model<br />
een ruimte tussen ontstaat. In<br />
Spanning detail kopdeel.<br />
CosmosWorks moet aan alle oppervlakken<br />
een dikte en een materiaal toegekend<br />
worden. Nadat het model is gemeshd,<br />
moeten alle vlakken op de juiste<br />
wijze worden georiënteerd.<br />
Als controle van de rekenmethode en<br />
van de juistheid van een Shell mesh, is<br />
een aantal vergelijkingen uitgevoerd.<br />
Uit de resultaten van de proef waar<br />
twee profielen op een testbank getest<br />
zijn, blijkt dat de resultaten overeenkomen<br />
met de resultaten die Cosmos-<br />
Works gaf. Ook uitgevoerde handberekeningen<br />
gaven overeenkomstige resultaten.<br />
Daarnaast is de juistheid van<br />
een shell mesh van open op torsie belaste<br />
profielen onderzocht. De resultaten<br />
van een surface model kwamen ook<br />
hier helemaal overeen<br />
met die van een solid<br />
model.<br />
De methode bleek dus<br />
toepasbaar op een trailer<br />
van trailerproducent Van<br />
Eck uit Beesd. Na de<br />
analyse geconstateerd<br />
worden dat de uitkomsten<br />
van de analyses een<br />
goed beeld geven van de<br />
totale spanning in de<br />
trailer. Tevens wordt er<br />
een goed beeld gekregen<br />
van de gehele vervorming<br />
in de trailer.<br />
Gestructureerd werken<br />
Ook is er een aantal nadelen wat betreft<br />
het modelleren en het analyseren van<br />
het chassis. Het modelleren van een rekenmodel<br />
is complex en tijdrovend.<br />
Mede doordat het rekenmodel ten opzichte<br />
van het solid model aangepast<br />
moet worden. Ook moet bij het analyseren<br />
van een grote, dunwandige constructie<br />
zeer gestructureerd gewerkt<br />
worden. Vooral bij het definiëren van<br />
de shell-oppervlakken in Cosmos-<br />
Works en bij de aansluitingen van vlakken<br />
in de mesh, kunnen makkelijk fouten<br />
worden gemaakt. De uitkomsten<br />
van de spanning tonen geen detailspanningen.<br />
De reden hiervan is dat de elementen,<br />
waarmee de grote dunwandige<br />
constructie gemeshd wordt, zeer grote<br />
afmetingen hebben. Hierdoor worden<br />
detailspanningen snel overgeslagen.<br />
Spaargaten in dwarsliggers<br />
Op basis van de resultaten bevelen de<br />
onderzoekers aan om de mogelijkheid<br />
te onderzoeken op een snelle manier<br />
eigenschappen van de trailer aan te<br />
passen. Zodat verschillende uitvoeringen<br />
met variërende parameters vergeleken<br />
kunnen worden. De invloed van<br />
spaargaten in onderdelen van de trailer<br />
kan worden onderzocht, deze spaargaten<br />
leveren gewichtsbesparing op. Deze<br />
spaargaten zouden kunnen worden toegepast<br />
in dwarsliggers en langsliggers.<br />
De foutmelding bij de analyse van een<br />
mixed mesh-model van een grote constructie,<br />
is voorgelegd aan het Cosmos-<br />
Works Technical Support centrum.<br />
Met de nieuwe 64-bits versie van<br />
SolidWorks en CosmosWorks zal naar<br />
verwachting het eerder genoemde geheugenprobleem<br />
minder zijn. Doordat<br />
gebruik gemaakt kan worden van een<br />
64-bits processor en een maximaal geheugen<br />
van 16 GB. Voor dit onderzoek<br />
kon deze nieuwe versie nog niet getest<br />
worden.<br />
Job van Haaften (job.van.haaften@cadmag.nl)<br />
is eindredacteur van <strong>CAD</strong>-<strong>Magazine</strong>. Kenny<br />
Hoolwerf werkt nu bij Idea Heavy Equipment BV en<br />
Martijn Visser bij <strong>CAD</strong>2M, <strong>CAD</strong>/CAM & PDM<br />
automatisering.<br />
<strong>CAD</strong><strong>Magazine</strong> September 2007-6 47
Building Solutions<br />
ECM Solutions<br />
ICT Solutions<br />
Mechanical Solutions<br />
Service Center<br />
Training Center<br />
QUANDES<br />
is nu <strong>CAD</strong> &<br />
Company<br />
Boxtel.<br />
<strong>CAD</strong>IX<br />
AUTOMATISERING<br />
TISERIN<br />
is<br />
nu<br />
<strong>CAD</strong> &<br />
Company Emmen.<br />
<strong>CAD</strong>KOOP<br />
is de<br />
webshop<br />
van<br />
de <strong>CAD</strong> &<br />
Company<br />
Group.
Hardware<br />
Directe output van en naar <strong>CAD</strong>-applicaties mogelijk<br />
A f i c i o M P W 2 4 0 0 / M P W 3 6 0 0<br />
multifiunctionals<br />
Door de redactie.<br />
Ricoh introduceert twee nieuwe wide format oplossingen: de Aficio<br />
MP W2400 en de Aficio MP W3600. Deze modellen bundelen<br />
digitaal kopiëren, printen en scannen. Het verschil tussen beide<br />
systemen zit hem met name in de snelheid. Ook zijn er<br />
verschillende extra opties voor de MP W3600 beschikbaar<br />
die voor zijn familielid niet mogelijk zijn.<br />
De Aficio MP W3600.<br />
De Aficio MP W2400 en MP W3600<br />
hebben uitvoersnelheden van respectievelijk<br />
4,4 en 6,4 A1’s per minuut, met<br />
een opwarmtijd van minder dan twee<br />
minuten. Beide toestellen hebben een<br />
standaard geheugencapaciteit van<br />
1,024 Mb en worden geleverd met een<br />
80 Gb harde schijf. Hier zijn bijvoorbeeld<br />
tijdelijk gescande documenten op<br />
te slaan. Daarnaast zijn de beide machines<br />
uit te rusten met twee verschillende<br />
printcontrollers. De ingebouwde GW<br />
controller verbindt het mainframe direct<br />
met het netwerk en zorgt ervoor<br />
dat gebruikers hun printopdrachten op<br />
dezelfde manier kunnen versturen als<br />
wanneer ze deze naar een ‘normale’<br />
printer zouden verzenden. De externe<br />
RATIO controller zorgt voor de productie<br />
door een aparte PC te gebruiken<br />
als RIP. Zowel de MP W2400 als de<br />
MP W3600 kunnen vanaf elk type<br />
computer of platform printen en vanaf<br />
diverse toepassingen, zoals Auto<strong>CAD</strong>,<br />
Windows, Bentley Microstation.<br />
Vergroten<br />
De Aficio MP W2400 en MP W3600<br />
bieden allebei een resolutie van 600<br />
dpi, met de mogelijkheid om te printen<br />
in 256 grijswaarden. De multifunctionals<br />
zijn voorzien van een touch LCDscherm<br />
dat alleen de meest gebruikte<br />
functies toont bij standaardgebruik. In<br />
het geval van een storing toont het<br />
scherm een geanimeerde hulpfunctie<br />
om de problemen op te lossen.<br />
De MP W2400/MP W3600 bieden<br />
de mogelijkheid om documenten te<br />
verschalen. Zo is een A0 om te zetten<br />
in een A4 of andersom. De vergrotingen<br />
of verkleiningen zijn hierbij in te<br />
stellen in stappen van 0,1 procent. Bij<br />
de aanschaf kan de gebruiker kiezen<br />
tussen een configuratie met een of twee<br />
rollen, waarbij het ook mogelijk is om<br />
een extra papiercassette in het toestel te<br />
laten opnemen. Het is hierbij mogelijk<br />
om drie verschillende papierformaten<br />
tegelijk te gebruiken binnen de range<br />
van A4 tot en met A0.<br />
Encryptie<br />
Voor het beschermen van gevoelige informatie<br />
zijn de Aficio MP W2400 en<br />
MP W3600 voorzien van verschillende<br />
veiligheidsfeatures. Zo zijn er onder<br />
andere verschillende manieren van authenticatie,<br />
data-encryptie en IP-filtering.<br />
Bij het verzenden van de documenten<br />
kunnen de systemen gescande<br />
bestanden direct naar een e-mailadres<br />
van het bedrijf sturen of direct naar een<br />
URL. Gedigitaliseerde documenten<br />
zijn ook direct naar een aangewezen<br />
netwerkfolder te sturen. De scanner van<br />
de Aficio MP W2400 en de Aficio MP<br />
W3600 verwerkt documenten met een<br />
snelheid van 80 millimeter per minuut.<br />
De gescande bestanden worden hierbij<br />
opgeslagen als PDF of TIFF. De optioneel<br />
beschikbare scanner voor de printer<br />
RW 3600 kan hierbij ook documenten<br />
uitvoeren in HP/RTL, BMP, CALS<br />
(1 & 2), T6X, PCX, RCL, DWG en<br />
DWF.<br />
Voor meer informatie:<br />
www.repromat.nl<br />
F<br />
PDM<br />
<strong>CAD</strong> CAE CAM PDM<br />
<strong>CAD</strong>/CAM & PDM AUTOMATISERING WWW.<strong>CAD</strong>2M.NL drives your engineering<br />
<strong>CAD</strong><strong>Magazine</strong> September 2007-6 49
Archi<strong>CAD</strong><br />
Archi<strong>CAD</strong> achtergrond deel 6<br />
D e t a i l l e re n e n P ro j e c t e n u i t we r k<br />
Door: Mariëlle Vissers<br />
Projecten worden in de praktijk op verschillende manieren<br />
uitgewerkt. De één maakt eerst 1:20 tekeningen en vervolgens<br />
details, de ander juist omgekeerd. Het maken van de 1:20<br />
tekeningen en het definitief detailleren loopt meestal door elkaar<br />
heen. Hoe de werkzaamheden ook verlopen, eerst worden er<br />
principe details gemaakt. Dit kan op schetspapier, in iemands hoofd<br />
of in Archi<strong>CAD</strong>. Vervolgens worden er 1:20 tekeningen uitgewerkt<br />
en de definitieve details. Hoe zijn deze drie processen,<br />
principedetails, 1:20 tekeningen en definitieve details,<br />
in Archi<strong>CAD</strong> het beste te doorlopen<br />
Overzichtelijk detailleren door Archi<strong>CAD</strong>.<br />
In de methodiek voor principedetails<br />
in Archi<strong>CAD</strong> worden details per doorsnede/plattegrond<br />
bij elkaar uitgewerkt<br />
in een nieuw werkvenster, een<br />
Independent Worksheet. In Archi<strong>CAD</strong><br />
zijn de betreffende doorsnede/plattegrond<br />
als transparantje/onderlegger te<br />
gebruiken, ‘Trace & Reference’ genaamd.<br />
Zo kan de gebruiker de detailonderdelen<br />
goed positioneren. Met behulp<br />
van bibliotheekelementen, lijnen<br />
en arceringen zijn details te tekenen.<br />
Markeer de details in het werkvenster<br />
met de Detailtool gemarkeerd. Ze worden<br />
dan apart opgeslagen en er ontstaat<br />
automatisch één tekening per detail<br />
(View). Deze zijn te ordenen in de Layout<br />
of in een detailboekje. Als vanzelfsprekend<br />
kan de gebruiker ze kopiëren<br />
naar de oorspronkelijke doorsnede/<br />
plattegrond. Wie een detail wil wijzigen,<br />
doet dat in het werk- of het overzichtsvenster.<br />
De voordelen<br />
De voordelen van de werkvensterdetails<br />
zijn: de details van een doorsnede/plattegrond<br />
staan overzichtelijk<br />
naast elkaar en het refereren naar, en<br />
kopiëren van details, is eenvoudig. Het<br />
werken met de Trace & Reference<br />
maakt het refereren naar het model<br />
eenvoudig. Bovendien kan iedere doorsnede/plattegrond<br />
als onderlegger gebruikt<br />
worden indien de gebruiker naar<br />
een ander detail wil refereren.<br />
Dankzij de detailtool worden details en<br />
objecten automatisch correct afgeknipt.<br />
De gebruiker heeft een duidelijk overzicht<br />
van de detailnummers en er worden<br />
automatisch views aangemaakt<br />
door de detailfolder te clonen in de<br />
viewmap. De views staan achter elkaar<br />
op een Lay-out, geordend door<br />
Archi<strong>CAD</strong>. Tenslotte kunnen markers<br />
vanuit het detailoverzicht in de oorspronkelijke<br />
doorsnede gekopieerd<br />
worden, zodat ook daar de aanduidingen<br />
van de details zichtbaar zijn.<br />
1:20-Tekeningen<br />
Werktekeningen, gevelfragmenten, 1:20<br />
tekeningen en doorsnedenfragmenten<br />
kunnen in Archi<strong>CAD</strong> uitgewerkt worden<br />
door extra informatie direct aan het<br />
3D-model toe te voegen. Beginnende<br />
Archi<strong>CAD</strong>-gebruikers maken van de<br />
doorsneden echter vaak een<br />
losgekoppeld 2D-werkvenster.<br />
Informatie wordt in deze<br />
worksheet gewijzigd.<br />
Het model is als transparantje,<br />
dus Trace & Reference,<br />
onder de worksheet te plaatsen<br />
om de controle te optimaliseren.<br />
Deze werkwijze De detailtool.<br />
wordt overigens ook vaak<br />
gehanteerd tijdens de laatste<br />
fase(s) van het project.<br />
De toegevoegde 2D-informatie wordt<br />
in Archi<strong>CAD</strong> op speciale lagen gezet.<br />
Deze lagen zijn eenvoudig te verbergen<br />
en zijn bedoeld voor informatie die niet<br />
op de uiteindelijke tekeningen zichtbaar<br />
is. De gebruiker kan de lagen vinden<br />
in de Archi<strong>CAD</strong> NL template, startend<br />
met de naam ‘I Toegev info …‘<br />
Indien de principedetails in een apart<br />
werkvenster zijn gemaakt, zijn ook deze<br />
details ter controle als transparantje<br />
onder de doorsnede/plattegrond te leggen.<br />
Met ‘Switch Reference with<br />
Active’ is informatie uit het werkvenster<br />
eenvoudig te kopiëren naar de<br />
doorsnede/plattegrond. De definitieve<br />
details zullen volgens onderstaande<br />
methodiek in de 1:20 tekening verder<br />
uitgewerkt worden. De principedetails<br />
zullen dan niet meer wijzigen.<br />
Wanneer er gewerkt wordt met een losgekoppeld<br />
2D-werkvenster, is dit 2Dvenster<br />
nog altijd te controleren met het<br />
model, door het model als onderlegger,<br />
de Trace Reference, achter dit venster<br />
te leggen.<br />
Voor- en nadelen<br />
Wanneer informatie direct aan het model<br />
wordt toegevoegd, zit de informatie<br />
er in één keer in. Daardoor hoeft de gebruiker<br />
minder wijzigingen door te voeren<br />
en minder te controleren. Een nadeel<br />
van deze methode is dat er zoveel<br />
informatie in één venster staat dat het<br />
overzicht verdwijnt. Door tijdig goede<br />
views aan te maken, is het mogelijk om<br />
orde te scheppen.<br />
Wie liever de doorsneden loskoppelt in<br />
2D-vensters, ziet dat de informatie<br />
wordt verdeeld over verschillende lagen,<br />
waardoor overzicht blijft bestaan.<br />
50<br />
<strong>CAD</strong><strong>Magazine</strong> September 2007-6
e n i n A rc h i C A D<br />
Verschillende views van dezelfde model doorsnede.<br />
Daarna is de gebruiker vrijer in het aanpassen<br />
van tekeningen in 2D. Het nadeel<br />
van deze methode is dat worksheets<br />
gecontroleerd moeten worden na<br />
wijzigingen in het model. Het model<br />
moet vervolgens weer worden aangepast<br />
na wijzigingen in de worksheets.<br />
Fases en deadlines<br />
In de beginfase van een project is het<br />
verstandig om zoveel mogelijk met<br />
methode 1 te werken. Er zullen nog<br />
veel wijzigingen volgen, waardoor de<br />
informatie zo min mogelijk dubbel in<br />
het project moet staan. De knooppunten<br />
hebben dan ook vaak een eenvoudigere<br />
weergave.<br />
In de laatste fases van een project (bij<br />
het maken van de werktekeningen) kan<br />
er meer met methode 2 worden gewerkt.<br />
De gebruiker lijdt dan geen<br />
tijdsverlies, omdat er dan minder wijzigingen<br />
zijn.<br />
In principe is het beter om alle informatie<br />
direct aan het model toe te voegen,<br />
ofwel methode 1. Deze manier<br />
van werken sluit ook beter aan bij het<br />
BIM-concept. Maar projecten moeten<br />
af en niet iedereen heeft evenveel ervaring<br />
in het 3D-werken. Door de Trace<br />
& Reference van Archi<strong>CAD</strong> is methode<br />
2 goed controleerbaar, waardoor het<br />
geen probleem is om op deze manier<br />
projecten uit te werken. Hoe meer ervaring<br />
een gebruiker opdoet in het modelleren<br />
in Archi<strong>CAD</strong>, des te later in<br />
het proces hij de worksheets zal aanmaken.<br />
Het tempo hiervan is zelf te bepalen.<br />
Bovendien; werken met een virtueel<br />
gebouwmodel wil niet zeggen dat<br />
alles in 3D moet worden getekend.<br />
Definitieve details<br />
Na het maken van de 1:20-tekeningen<br />
worden in hetzelfde venster, het livemodel<br />
of een Worksheet, de definitieve<br />
details per doorsnede of plattegrond<br />
uitgewerkt. De extra informatie voor de<br />
details staat op speciale lagen die voor<br />
de 1:20-tekening verborgen kunnen<br />
worden. De reeds toegevoegde informatie<br />
voor de 1:20-tekening kan met<br />
behulp van lagen worden opgedeeld in<br />
informatie die wel of niet zichtbaar<br />
moet zijn in de details.<br />
In dit venster worden de details gemarkeerd<br />
met de Detailtool, net als bij het<br />
maken van de principedetails. Daardoor<br />
worden ze als apart detailvenster<br />
opgeslagen en ontstaat er automatisch<br />
één tekening per detail (View). Ook de<br />
wijzigingen worden vanuit dit venster<br />
doorgevoerd, waarna de aparte detailvensters<br />
ververst worden door middel<br />
van ‘Rebuild from Source View’.<br />
Het werkvenster van de principedetails<br />
blijft ongewijzigd en zal niet meer worden<br />
gebruikt. Indien gewenst is het te<br />
verwijderen. Uiteraard is het bestand<br />
gearchiveerd na de Bestekfase, waar de<br />
principedetails nodig waren. Ze blijven<br />
dus altijd oproepbaar.<br />
Meer informatie, support en Tips & Trucs over<br />
Archi<strong>CAD</strong> vindt u op www.kubusinfo.nl<br />
COLUMN<br />
Grip<br />
Betekenissen van woorden kunnen sterk<br />
persoonsgebonden zijn. Zo heeft ‘massief’<br />
voor een meubelmaker een andere<br />
betekenis dan voor een bergbeklimmer.<br />
En ‘geflitst’ roept bij een doorgewinterde<br />
fotograaf andere associaties op dan<br />
bij de kilometervretende en altijd drukke<br />
automobilist. Zo ook bij het woord<br />
boven deze column. De bestuurder van<br />
een 4x4 P.C. Hooft-tractor denkt bij<br />
‘grip’aan andere zaken dan een projectmanager<br />
op een middelgroot architectenbureau.<br />
Hoewel Ook al heeft ‘houvast’<br />
in de modder een andere gevoelswaarde<br />
dan in de hectiek van het<br />
kantoor, er zijn genoeg parallellen om<br />
de vergelijking door te trekken.<br />
Hoe vaak verzanden grote projecten niet<br />
in omvangrijke papierbergen waarin<br />
nauwelijks iemand de weg weet<br />
Hoeveel mensen dreigen de grip op hun<br />
omgeving te verliezen omdat ze overspoeld<br />
worden door e-mailberichten<br />
waarin ze maar met moeite prioriteit<br />
kunnen aanbrengen En is inzet van<br />
extra man- (c.q. paarden)kracht niet<br />
vaak de beste manier om een vastgelopen<br />
project weer op gang te brengen<br />
Goede softwarepakketten bieden hier<br />
soelaas. Goede softwareontwikkelaars<br />
gebruiken dezelfde techniek als hun<br />
collega’s in de automobielindustrie: ze<br />
bieden gereedschap om je in zwaar<br />
terrein makkelijker voort te bewegen.<br />
Het verschil zit ’em alleen nog in de<br />
gebruikers van het gereedschap. Worden<br />
terreinwagens ook gekocht door mensen<br />
die zo’n auto absoluut niet nodig hebben,<br />
in softwareland komt het omgekeerde<br />
voor: vakmensen realiseren zich<br />
niet dat hun werk vraagt om meer dan<br />
het lichte handgereedschap.<br />
Edwin Schalk<br />
commercieel<br />
directeur<br />
DeltaPi<br />
<strong>CAD</strong><strong>Magazine</strong> September 2007-6 51
3ds Max & Plug-ins<br />
Review geeft real-time schaduw en licht<br />
A u t o d e s k 3 d s M a x 2 0 0 8<br />
Door: Jean-Pierre van Gastel<br />
b e t e r m<br />
Volgens de traditie werden er tijdens de 3ds Max- en Mayagebruikersgroepbijeenkomst,<br />
deze keer in San Diego, de nieuwe<br />
producten geïntroduceerd. Geen 3ds Max versie 10,<br />
maar versie 2008 waarmee het versienummer synchroon<br />
loopt met alle andere Autodesk-producten.<br />
‘Bouding box’ of een puntobject. Ook<br />
kan de software tijdelijk objecten uitzetten,<br />
zie afbeelding 1. Tevens is het<br />
mogelijk om objecten die verder van de<br />
camera zijn verwijderd om te laten<br />
schakelen naar een draadmodel tijdens<br />
het navigeren in de Viewport. Objecten<br />
die zich voorin de camera bevinden,<br />
worden normaal weergegeven. Dit gedrag<br />
is onderin het dialoogvenster in te<br />
stellen met een schuifbalk. Het toekennen<br />
van een materiaal aan een flinke<br />
selectie, een selectie verplaatsen, dupliceren,<br />
enzovoorts, is ook duidelijk<br />
sneller geworden in 3ds Max 2008.<br />
Afbeelding 1.<br />
Het pakket 3ds Max is nog steeds het<br />
meest toegankelijke product voor de<br />
beginnende visualisatiegebruiker. Daarbij<br />
komt ook nog eens de goede<br />
aansluiting met de overige Autodeskproducten,<br />
wat eveneens een groot<br />
voordeel is. De nieuwe versie van de<br />
software, 3ds Max 2008, gaat beter om<br />
met grote scènes dan de voorganger.<br />
Dit is vooral van belang voor de steeds<br />
meer realistische games, zogenaamde<br />
next-generation games, die op de markt<br />
verschijnen. Maar het is ook voor architecten<br />
belangrijk die hun complete<br />
3D-ontwerp doen in Autodesk Revit en<br />
dit snel en professioneel willen visualiseren.<br />
Vis in het water<br />
Gebaseerd op DirectX10 in combinatie<br />
met Windows Vista 32- of 64-bits voelt<br />
3ds Max 2008 zich als een vis in het<br />
water. In de vorige versies van 3ds Max<br />
had de gebruiker een keuze hoe het 3Dmodel<br />
werd weergegeven bij het ronddraaien<br />
in de scène. Of volledig ingekleurd,<br />
shaded, of als draadmodel, wireframe.<br />
Met de zogenaamde ‘Adaptive<br />
Degradation Override’ schakelde 3ds<br />
Max automatisch over naar een draadmodel<br />
zodra het 3D-model werd rondgedraaid<br />
of als er werd ingezoomd in<br />
de viewport.<br />
In de 2008-versie is het mogelijk om<br />
het gedrag van de Adaptive Degradation<br />
in te stellen via het Viewport<br />
Configuration Menu. In het tabblad<br />
Adaptive Degradation kan de gebruiker<br />
zelf bepalen hoeveel beeldjes per seconde<br />
er minimaal moeten worden gehanteerd.<br />
Wordt daar niet meer aan<br />
voldaan, dan kan het weergavegedrag<br />
van het 3D-model daarop worden aangepast.<br />
Er wordt dan bijvoorbeeld omgeschakeld<br />
naar een draadmodel of, indien<br />
dat nog te zwaar is, naar een<br />
Review Rendering<br />
Het positioneren van lichtbronnen en<br />
het juist instellen van schaduwinstellingen,<br />
is een langdurig en precies werkje.<br />
Er was natuurlijk sinds 3ds Max versie<br />
5 een zogenaamde ‘Active Shade<br />
viewport’-optie, maar die werd niet ondersteund<br />
door de processor van de<br />
grafische kaart (GPU) en was daarom<br />
niet real-time. Het nieuwe Review in<br />
3ds Max 2008 zal de 3ds Max-gebruiker<br />
blij maken. Review geeft namelijk<br />
in real-time schaduw en licht, gebaseerd<br />
op de processor van de grafische<br />
kaart. De gebruiker hoeft dus eerst niet<br />
softwarematig te renderen om het effect<br />
van één of meer lichtbronnen te<br />
zien, zie afbeelding 2. Er worden maar<br />
liefst maximaal 64 lichtbronnen ondersteund,<br />
wat meer dan voldoende moet<br />
zijn. Zelfs de in 3ds Max 9 geïntroduceerde<br />
Mental Ray Physical Sky en<br />
Sun worden real-time in de viewport<br />
weergegeven.<br />
Hierdoor kan de gebruiker real-time<br />
zonnestudies verrichten in de 3ds Max<br />
viewport. De techniek die hiervoor<br />
wordt gebruikt, komt overigens uit een<br />
game engine. De mogelijkheid tot het<br />
aanzetten van Review bevind zich in<br />
het rechtermuisknopmenu, het Quadmenu.<br />
In dit menu zijn diverse keuzemogelijkheden<br />
om bijvoorbeeld alleen<br />
de geselecteerde lampen in real-time te<br />
zien en de schaduw aan of uit te zetten.<br />
Ook het Arch & Design-materiaal<br />
wordt volledig ondersteund in de viewport.<br />
Om het effect van het Arch &<br />
52<br />
<strong>CAD</strong><strong>Magazine</strong> September 2007-6
3ds Max & Plug-ins<br />
e t g ro t e s c è n e s<br />
Afbeelding 3.<br />
Afbeelding 2.<br />
Design-materiaal te zien, dient de gebruiker<br />
wel in de Materiaal Editor de<br />
‘Hardware shader’actief te zetten.<br />
Mental Ray 3.6<br />
In 3ds Max 2008 is er ook een nieuwe<br />
versie opgenomen van de Mental Ray<br />
render engine. De nieuwe Mental Ray<br />
is nauwkeuriger dan de voorganger. De<br />
‘Ambient Occlusion’ optie in het Arch<br />
& Design-materiaal zorgt voor een betere<br />
fysische accuraatheid in schaduwdetails<br />
rond objecten doordat de kleur<br />
van het object de schaduw beïnvloedt,<br />
zoals dat in werkelijkheid ook gebeurt.<br />
Om een interieurrendering te doen<br />
waarbij er ook daglicht door bijvoorbeeld<br />
een raam of deur naar binnen<br />
schijnt, is het aan te raden om het nieuwe<br />
‘Sky Portal’ te gebruiken. Sky<br />
Portal is niets meer dan een lichtbron<br />
die je precies in de opening van het<br />
raam of deur plaatst. Door het plaatsen<br />
hiervan weet Mental Ray waar er extern<br />
licht een ruimte binnen mag komen,<br />
zoals dag- of zonlicht. Door deze<br />
techniek te gebruiken<br />
wordt de rendertijd<br />
drastisch ingekort en de<br />
kwaliteit aanzienlijk<br />
verbeterd, zie afbeelding<br />
3. High Dynamic<br />
Range Imagery (HD-<br />
RI-)lichteffecten worden<br />
hierbij ook ondersteund.<br />
Om extra licht te genereren,<br />
zijn er extra lampen<br />
te plaatsen in de<br />
scène. Een betere optie,<br />
beschikbaar in 3ds<br />
Max 2008, is terug te<br />
vinden in het Mental<br />
Ray Arch & Designmateriaal.<br />
Het Mental Ray-materiaal<br />
kan namelijk zelf ook licht afgegeven,<br />
het zogenaamde ‘Self Illumination’.<br />
Door het aanvinken van deze nieuwe<br />
optie kan de gebruiker de kleur kiezen<br />
uit een lijst met templates of zelf invullen<br />
gebaseerd op kleurtemperatuur in<br />
Kelvin. De kracht van het licht wordt<br />
bepaald door het invullen van de hoeveelheid<br />
Candela per vierkante meter.<br />
Er is een mogelijkheid opgenomen om<br />
een ‘glow’ (gloed) te activeren. Vervolgens<br />
kent de gebruiker het materiaal<br />
toe aan een aantal simpele vlakken of<br />
3D-objecten, waarna deze zullen fungeren<br />
als lichtbronnen in de rendering.<br />
Om de gigantische lichtopbrengst<br />
zichtbaar te houden op het beeldscherm,<br />
wordt er nog steeds gebruik<br />
gemaakt van Exposure Control. Een<br />
nieuw type Exposure Control in 3ds<br />
Max 2008 is mr Photographic<br />
Exposure Control, die uitgaat van fotocamera<br />
instellingen. De gebruiker kan<br />
kiezen uit een template waarmee de instellingen<br />
worden bepaald voor binnenof<br />
buitenbelichting, maar het is ook<br />
mogelijk om de waarden zelf in te vullen.<br />
Deze instellingen zijn onder andere<br />
de ISO-waarde, sluitersnelheid, F Stop<br />
enzovoorts, zie afbeelding 4. Voor fotografen<br />
zal dit gesneden koek zijn.<br />
Voorsprong<br />
Door alleen al deze nieuwe technieken,<br />
die zijn toegepast in 3ds Max 2008,<br />
wordt de drempel om te starten met visualisatie<br />
weer lager. Daarnaast neemt<br />
3ds Max 2008 nu weer een flinke voorsprong<br />
ten opzichte van Autodesk VIZ<br />
2008. In het volgende artikel zal ik verder<br />
ingaan op de nieuwe mogelijkheden<br />
van 3ds Max 2008.<br />
Jean-Pierre van Gastel<br />
(jean-pierre.van.gastel@pollux.nl) is freelance<br />
redacteur voor <strong>CAD</strong>-<strong>Magazine</strong>.<br />
Voor dit onderwerp zie ook: www.autodesk.nl.<br />
<strong>CAD</strong><strong>Magazine</strong> September 2007-6 53
Inventor<br />
Een plaatje! deel 2<br />
S h e e t m e t a l i n I nve n t o r 2 0 0 8<br />
Door: Rob Sman<br />
Zoals in de vorige aflevering aangekondigd, gaan we nog even door<br />
met het bespreken van de plaatwerkmodule in Inventor 2008.<br />
In het eerste deel lag de nadruk op het modelleren. Hoewel<br />
daar meer over te vertellen is, ligt in deze aflevering de<br />
nadruk op de mogelijkheden richting productie.<br />
De uitslag (achter) kan worden gewijzigd zonder het onderdeel (voor) aan te tasten.<br />
Om het plaatdeel uiteindelijk te kunnen<br />
vervaardigen is in de eerste plaats<br />
een uitslag nodig. Dit gaat, net zoals<br />
in voorgaande versies van Inventor,<br />
door de Flat Pattern-functie in het<br />
Sheet Metal Features Panel te activeren.<br />
Gebruikmakend van de, in de opties<br />
(Unfold Options) van de actieve<br />
Sheetmetal Style, gekozen methode,<br />
wordt de uitslag van het onderdeel<br />
berekend. En ook onmiddellijk op het<br />
scherm getoond. Wie daarbij kijkt in<br />
de browser, ziet wel een verschil met<br />
vroeger. Het 3D-model bevindt zich<br />
in een folder (‘node’) Folded Model.<br />
Dat was trouwens ook al zo voordat<br />
de uitslag werd gegenereerd. De uitslag<br />
vinden we in de node Flat<br />
Pattern. Beide nodes zijn naar believen<br />
te activeren, terwijl dat voorheen<br />
een kwestie was van middels het contextmenu<br />
het venster van het Flat<br />
Pattern tonen en verbergen. Wél kan<br />
de gebruiker nog steeds in het contextmenu,<br />
onder Edit Flat Pattern<br />
Definition, de uitslag herpositioneren<br />
door zelf een zijde te kiezen die hij<br />
horizontaal of verticaal wilt hebben.<br />
Tevens kan met Flip de plaat worden<br />
‘omgekeerd’. Uiteraard is als alternatief<br />
in een afgeleide tekening ook alleen<br />
de view te roteren.<br />
Plaatuitslag bewerken<br />
De grootste verrassing bij een geactiveerd<br />
Flat Pattern vinden we niet in<br />
de browser, maar op de Panel Bar.<br />
Opeens vinden we hier het panel Flat<br />
Pattern Edit Features, met functies als<br />
Extrude, Revolve en Hole, alsmede<br />
typische sheetmetal features als<br />
Punch. Het is namelijk mogelijk de<br />
plaatuitslag te bewerken, zonder het<br />
oorspronkelijk 3D-model aan te tasten.<br />
Een prima methode om bijvoorbeeld<br />
de uitslag te optimaliseren ten<br />
behoeve van het fabricageproces en<br />
dergelijke. Features die de gebruiker<br />
aanmaakt worden in de browser onder<br />
de Flat Pattern node opgeslagen.<br />
Dit is wel een goed moment om nog<br />
even terug te keren naar Edit Flat<br />
Pattern Definition. Op het tweede tabblad<br />
van het dialoogvenster wordt namelijk<br />
te mogelijkheid geboden de<br />
wijze van weergave van Punch-features<br />
in de uitslag te kiezen. Dit varieert<br />
van volledig tot uitsluitend het center.<br />
Deze keuze is echter alleen van invloed<br />
op de Punch-features die in het<br />
3D-model zijn aangemaakt. De in de<br />
uitslag toegevoegde Punch-features<br />
worden altijd volledig getoond. Om<br />
de centers van Punches ook in de afgeleide<br />
tekening zichtbaar te maken,<br />
moet, voor het plaatsen van de view<br />
van het Flat Pattern, de optie Recover<br />
Punch Center aangevinkt zijn. Dit<br />
toont in de tekening alle centers, ook<br />
die van reeds volledig weergegeven<br />
Punch-features.<br />
Export<br />
De afgeleide tekening kan een prima<br />
middel zijn om te communiceren met<br />
derden, bijvoorbeeld het bedrijf dat<br />
onderdelen zal produceren. Dit omdat<br />
Inventor ook prima tekeningen in het<br />
DWG-formaat kan aanmaken, dat<br />
kon voorheen alleen door een kopie<br />
als DWG op te slaan. Het producerende<br />
bedrijf kan op basis van de<br />
DWG de benodigde geometrie uit de<br />
tekening selecteren en als DXF-bestand<br />
opslaan. Heel wat machines zijn<br />
in staat een DXF-bestand in te lezen<br />
als uitgangspunt voor de programmering.<br />
Het kan echter zeer nuttig zijn<br />
om vanuit het Inventor part-bestand<br />
een export te doen van de plaatuitslag<br />
in het DXF-formaat, of eventueel het<br />
DWG-formaat. Dit biedt namelijk<br />
wat nieuwe extra mogelijkheden. Net<br />
als vroeger is de functie op te roepen<br />
door in het contextmenu van het Flat<br />
Pattern te kiezen voor Save Copy As.<br />
Kies voor DWG of DXF, kies een bestandsnaam<br />
en Save. Nu worden de<br />
54<br />
<strong>CAD</strong><strong>Magazine</strong> September 2007-6
Inventor<br />
opties getoond. Gebleven zijn de keuzes<br />
voor de versie, nieuw is dat de gebruiker<br />
op het tabblad Layers kan<br />
aangeven welke informatie hij wil exporteren.<br />
Voor het snijden van de<br />
plaat zal het al volstaan alleen de laag<br />
IV_outer_profile te kiezen. Overigens<br />
zijn voor het kiezen de gemaakte keuzes<br />
als een configuratie op te slaan,<br />
zodat het proces te herhalen is. Als alternatief<br />
kan op het tabblad General<br />
de keuze gemaakt worden om het resulterende<br />
bestand achteraf te bewerken.<br />
Hiervoor wordt een XML-bestand<br />
gebruikt, waarin opdrachten<br />
staan om bepaalde lagen te verwijderen<br />
en lagen te hernoemen. De structuur<br />
en syntax daarvan is vrij eenvoudig,<br />
en goed te bestuderen door één<br />
van de meegeleverde voorbeelden te<br />
bekijken. Deze is te vinden in de folder<br />
Design Data\DWG-DXF van de<br />
Inventor installatie. Het tabblad<br />
Geometry tenslotte biedt de mogelijkheid<br />
om splines om te zetten naar lijnsegmenten.<br />
Vrijwel geen machine kan<br />
immers overweg met die splines, die<br />
vaak vanzelf ontstaan in de uitslag<br />
door de wijze waarop een Corner is<br />
aangemaakt, of bijvoorbeeld bij een<br />
Cut Across Bend in het model. Ook<br />
verfijningen als het aaneenrijgen van<br />
elementen tot polylines en het verschuiven<br />
van de geometrie naar het<br />
eerste (positieve) kwadrant zijn te<br />
vinden op het tabblad Geometry.<br />
Daarna is het een kwestie van alleen<br />
nog even op OK drukken.<br />
Tekening<br />
Bovenstaand is het woord tekening al<br />
een paar keer gevallen. Ik zal het hier<br />
maar even kort aanstippen, maar ook<br />
op het terrein van het genereren en<br />
annoteren van drawing views zijn er<br />
nog een paar zaken aan de nieuwe<br />
Inventor toegevoegd. Dit betreft met<br />
name tabellen. In de eerste plaats<br />
kunnen met behulp van de Tablefunctie<br />
voor de view van een Flat<br />
Pattern buigtabellen worden aangemaakt.<br />
In de tabel wordt richting en<br />
hoek aangegeven van de buiging, die<br />
ook een nummer krijgt dat tevens in<br />
de view wordt geplaatst. Wie geen<br />
complete tabel wil, kan ook per buiglijn<br />
een Bend Note plaatsen. Zie het<br />
Drawing Annotation panel voor de<br />
functie Bend Notes, eventueel onder<br />
Hole/Thread Notes. Ten tweede is de<br />
Hole Table te gebruiken om van<br />
plaatwerkmodellen een tabel aan te<br />
Met de Table-functie is snel een buigtabel te genereren in een werktekening van<br />
een plaatwerkdeel.<br />
maken waarin de Punch-features worden<br />
opgesomd. Ook nu worden de<br />
bijbehorende locaties, Punch Center,<br />
van de bijbehorende tag voorzien. In<br />
de definitie van Punches is nu een attribuut<br />
voorhanden om deze van een<br />
gereedschapidentificatie te voorzien.<br />
Deze ID is aan te brengen door tijdens<br />
het aanmaken of wijzigen van<br />
een punch aan te geven dat het om<br />
een Sheet Metal Punch iFeature gaat.<br />
Dan kan in het dialoogvenster onder<br />
Manufacturing een Punch ID worden<br />
opgegeven. De aanduiding in de tekening<br />
is afhankelijk van de aanwezigheid<br />
van de centers van de Punch-features.<br />
Hierboven is al besproken hoe<br />
deze in de tekening te krijgen zijn.<br />
Plaats vervolgens een Hole Table<br />
voor deze view en dubbelklik er op.<br />
In het nu verschijnende dialoogvenster<br />
kan op het tabblad Options aangegeven<br />
worden dat de Recovered<br />
Punch Centers in de tabel moeten<br />
worden opgenomen. Op het tabblad<br />
Formatting kan vervolgens met behulp<br />
van de Column Chooser onder<br />
meer de Punch ID worden gekozen,<br />
maar ook Punch Angle en andere<br />
varianten. De resulterende tabel biedt<br />
de NC-programmeur informatie voor<br />
het snel en accuraat aanbrengen van<br />
de juiste punches.<br />
Conclusie<br />
De eerder besproken vooruitgang van<br />
het modelleren van plaatmodellen,<br />
biedt in combinatie met de uitgebreide<br />
mogelijkheden tot het documenteren<br />
van het ontwerp een verbeterde<br />
communicatiemogelijkheden met de<br />
fabricage. Dit maakt het de moeite<br />
waard deze mogelijkheden te verkennen,<br />
eigen te maken en toe te passen.Voor<br />
wie nog meer wil of nodig<br />
heeft, zijn er altijd nog de plaatwerkapplicaties<br />
van derden, maar de<br />
standaardfunctionaliteit van Inventor<br />
is groeiende en zal voor menigeen<br />
voldoende zijn.<br />
Rob Sman (rob.sman@cadmag.nl) is redacteur van<br />
<strong>CAD</strong>-<strong>Magazine</strong>. Voor meer informatie over dit<br />
onderwerp: www.autodesk.nl/inventor
Solid Works<br />
SolidWorks 2008 What’s new, deel 1<br />
I n n ov a t i eve t o e gevo e g d e f u n c t i o n<br />
Door: Renso Kuster<br />
In vorige uitgaven van <strong>CAD</strong>-<strong>Magazine</strong> was al te lezen dat<br />
SolidWorks inmiddels een nieuwe versie van de software heeft<br />
uitgebracht: SolidWorks 2008. Deze versie staat weer bol van de<br />
aanvullingen, meer dan 250 in zijn totaliteit. Gezien deze<br />
hoeveelheid vernieuwingen, zal ik dit artikel verdelen over twee<br />
artikelen. In deze bijdrage voornamelijk aandacht voor de<br />
wijzigingen aan de interface en de onderdeelomgeving. In deel 2<br />
zal de focus liggen op de samenstellingsomgeving.<br />
Met DFMXpress is het mogelijk om een ‘Design For Manufacturing’ check te doen op<br />
de onderdelen. Daarmee is te controleren of een model maakbaar is.<br />
Het eerste opvalt na het starten van<br />
SolidWorks 2008, is de compleet vernieuwde<br />
interface. Bij de herinrichting<br />
van de interface zijn de ontwikkelaars<br />
uitgegaan van zoveel mogelijk ruimte<br />
voor het ontwerp van de gebruiker.<br />
Daarnaast zijn gebruikte functies direct<br />
beschikbaar zonder dat de muis hiervoor<br />
onnodig veel ‘meters’ moet afleggen.<br />
Zo zijn alle standaardknoppen en<br />
dropdown-menu’s verhuisd naar het<br />
gebied boven in het scherm, waarin<br />
normaal alleen de naam van het document<br />
wordt weergegeven. Daaronder is<br />
de compleet vernieuwde commandomanager<br />
geplaatst. Hierin staan alle<br />
commando’s gerangschikt naar functie<br />
op tabbladen en is het mogelijk om eigen<br />
tabbladen aan te maken. Alle<br />
knoppen, die te maken hebben met het<br />
navigeren of uiterlijk van het model,<br />
zijn verplaatst naar de transparante<br />
‘headup toolbar’ die boven het model<br />
zweeft.<br />
Op het moment dat de gebruiker tijdens<br />
het werken met SolidWorks een feature<br />
aanklikt, zal direct bij de muisaanwijzer<br />
een menu verschijnen met daarin de<br />
meest gebruikte acties voor dit type feature.<br />
Ook zit er een volledig aan te<br />
passen ‘shortcut’-menu onder de sneltoets<br />
‘S’. Het wijzigen van maten is<br />
veel sneller. Moest de gebruiker in de<br />
vorige versies nog dubbelklikken op<br />
een feature, vervolgens dubbelklikken<br />
op de maat en dan kiezen voor ‘rebuild’,<br />
in de 2008-versie klikt de gebruiker<br />
enkel op de feature, vervolgens<br />
enkel op de maat waarna deze direct<br />
een update van het model zal geven.<br />
Realistischer<br />
Iets anders dat opvalt aan de interface,<br />
is de vernieuwde uitvoering van<br />
RealView. Deze is vele malen realistischer<br />
en de gebruiker heeft de mogelijkheid<br />
om de reflectie in bijvoorbeeld<br />
een product van gepolijst metaal<br />
zelf aan te passen. De schaduw<br />
die er eerder was, zal niet alleen meer<br />
op het grondvlak worden weergegeven,<br />
maar ook op het model zelf. De<br />
weergave van het uiterlijk is in<br />
SolidWorks 2008 losgekoppeld van<br />
het materiaal, de gebruiker bepaalt nu<br />
het uiterlijk met zogenaamde ‘appearances’.<br />
Deze zijn zowel aan het onderdaal<br />
als aan de features en faces te<br />
koppelen. Om het geheel te complementeren<br />
zijn er verschillende ‘scenes’,<br />
dit zijn de omgevingen waarin<br />
het model wordt weergegeven. Deze<br />
zijn opgedeeld in drie delen: Basic,<br />
Studio en Presentation-scènes.<br />
SWIFT Instant3D<br />
Met de release van SolidWorks 2007<br />
maakte de gebruiker kennis met de<br />
SolidWorks Intelligent Feature<br />
Technology (SWIFT). Deze technologie<br />
is bedoeld om het de gebruiker<br />
makkelijker te maken om het ontwerp<br />
te maken dat hij wil, in plaats van te<br />
voldoen aan allerlei <strong>CAD</strong>-regels. Ook<br />
SolidWorks 2008 borduurt voort op<br />
deze technologie.<br />
Het eerste voorbeeld is Instant3D. Dit<br />
houdt in dat de gebruiker een 3D-model<br />
kan maken en wijzigen, zonder<br />
dat hij daadwerkelijk de commando’s<br />
kiest in de menustructuur. Als de gebruiker<br />
bijvoorbeeld een schets selecteert,<br />
verschijnt hierop een pijl, hiermee<br />
kan de gebruiker direct een extrusie<br />
aanmaken. Maar ook met een<br />
klik op de bestaande geometrie, verschijnt<br />
hierop een pijl om de geometrie<br />
te wijzigen. Ditzelfde geldt voor<br />
56<br />
<strong>CAD</strong><strong>Magazine</strong> September 2007-6
a l i t e i t<br />
Dé 2D/3D D <strong>CAD</strong>/PDM oplossing<br />
sin<br />
voor<br />
machinebouw - plaatwerk - staalbouw - piping<br />
Door eraan te slepen, zal de geometrie real-time updaten,<br />
er verschijnt ook een liniaal in beeld om precies de afmeting te geven.<br />
VRAAG AG DE<br />
GRATIS<br />
DEMO-CDD<br />
AAN<br />
AN<br />
de dimensies. Door eraan te slepen, zal de geometrie real-time<br />
updaten, er verschijnt ook een liniaal in beeld om<br />
de precieze afmeting te geven. Als de gebruiker bijvoorbeeld<br />
een afronding selecteert en hieraan gaat slepen,<br />
ziet hij direct de juiste waarde in beeld. Als er echter een<br />
‘4’ wordt ingevoerd via het toetsenbord dan zal de afronding<br />
op deze waarde komen te staan.<br />
Om het wijzigen makkelijker te maken introduceert<br />
SolidWorks de ‘Live section’-functionaliteit, hiermee<br />
wordt een doorsnede van het model gemaakt. Op het<br />
doorsnedevlak lichten de ‘edges’ roze of zwart op. Roze<br />
edges geven aan dat de gebruiker deze kan wijzigen door<br />
er aan te slepen. De zwarte zijn niet te wijzigen in de<br />
gebruikte doorsnede. Wanneer de ‘Live section’ is<br />
geactiveerd kan de gebruiker nog steeds nieuwe features<br />
toevoegen.<br />
Als derde optie heeft de gebruiker ‘Design clipart’, want<br />
nog steeds is de snelste manier van ontwerpen het hergebruiken<br />
van data. Vroeger moest de gebruiker altijd een<br />
bewerking opslaan als een bibliotheekelement voordat hij<br />
deze kon herhalen. Dat is verleden tijd, indien de gebruiker<br />
nu een feature zoekt, gebruikt deze de geïndexeerde<br />
zoekfunctie van SolidWorks. Als de gebruiker hiermee<br />
het onderdeel heeft gevonden, kan deze die opdelen in de<br />
verschillende gebruikte features van het onderdeel of nog<br />
verder in alleen de gebruikte schets van de feature. De<br />
gebruiker sleept dan de gekozen schets of de feature in de<br />
SolidWorks-omgeving en begint hierop te werken.<br />
SWIFT DimXpert en TolAnalyst<br />
Andere goede voorbeelden van Swift zijn de DimXpert<br />
en de TolAnalyst. Zoals velen zullen weten, is het vaak<br />
zo dat de bemating, die nodig is om een 3D-model op te<br />
Ingenieurbüro Görke GmbH<br />
www.isdbenelux.nl<br />
nl<br />
The world of <strong>CAD</strong> and PDM solutions<br />
ISD Benelux,<br />
Het<br />
Zuiderkruis 33, 3, 5215<br />
MV ’s-Hertogenbosch, T:<br />
(+31)<br />
73–615 38<br />
88.
Solid Works<br />
De gebruiker bepaalt nu het uiterlijk met zogenaamde ‘appearances’, deze zijn zowel aan het part<br />
als de features en faces te koppelen.<br />
bouwen, niet gelijk is aan de bemating<br />
die nodig is om een correcte maakbare<br />
werktekening te genereren. Het<br />
kostte de gebruiker dan nog steeds<br />
veel tijd om die 2D-werktekening te<br />
maken. Met de DimXpert maakt<br />
SolidWorks het een stuk makkelijker.<br />
Indien de gebruiker het product klaar<br />
heeft, kan deze met de DimXpert de<br />
‘fabricage’-maten toevoegen. Hiervoor<br />
geeft de gebruiker op of het een<br />
draai- of freesproduct is en of hij<br />
‘plus/minus’ of geometrische toleranties<br />
toe wil voegen. De gebruiker<br />
geeft vervolgens een maximum van<br />
drie referentievlakken op, waar vanuit<br />
de bemating gemaakt dient te worden,<br />
en drukt op ‘ok’. Het model wordt nu<br />
automatisch bemaat volgens de AS-<br />
ME Y14.41-standaard. ISO is op het<br />
moment ook bezig een dergelijke<br />
norm te ontwikkelen, maar deze is<br />
nog niet officieel. Deze zal uiteindelijk<br />
vast op de Amerikaanse tegenhanger<br />
lijken. Na het plaatsen kan<br />
nog een check uitgevoerd worden,<br />
namelijk of alle vlakken van het model<br />
volledig bepaald zijn. Zodra de<br />
gebruiker een tekening maakt van het<br />
model, kiest hij ervoor om die bemating<br />
op de tekening te plaatsen.<br />
Met de TolAnalyst kan de gebruiker in<br />
een samenstelling een tolerantieanalyse<br />
uitvoeren. De analyse maakt gebruik<br />
van de maten uit de DimXpert.<br />
Kies hierbij eerst de volgorde van<br />
monteren van de verschillende onderdelen.<br />
Geef vervolgens aan wat de<br />
verschillende montagevlakken zijn in<br />
volgorde van prioriteit. Met deze gegevens<br />
kan SolidWorks een tolerantieanalyse<br />
uitvoeren. Met als resultaat de<br />
minimale/maximale of middelmaat<br />
tussen onderdelen. Deze functie is een<br />
echte praktische uitbreiding op de<br />
functionaliteit van SolidWorks.<br />
DFMXpress<br />
DFMXpress is een uitbreiding op de<br />
inmiddels befaamd Xpress-serie van<br />
SolidWorks. Met DFMXpress is het<br />
mogelijk om een ‘Design For Manufacturing’<br />
check te doen op de onderdelen.<br />
Zo kan de gebruiker een groot<br />
aantal checks uitvoeren om te zien of<br />
een model wel maakbaar is. Zo kan hij<br />
opgeven dat gaten een bepaalde diameter-diepteverhouding<br />
niet mogen overtreden<br />
of dat een gefreesd deel geen<br />
scherpe binnenhoeken mag hebben. Er<br />
kunnen verschillende regels ingesteld<br />
worden voor frees- en draaidelen om<br />
zo maakbare producten te ontwerpen.<br />
58<br />
<strong>CAD</strong><strong>Magazine</strong> September 2007-6
Solid Works<br />
Een model wordt automatisch bemaat als<br />
er maximaal drie referentievlakken opgegeven<br />
zijn, waar vanuit de bemating gemaakt<br />
dient te worden.<br />
DWGnavigator<br />
Met de toevoeging van de DWGnavigator<br />
aan de SolidWorks Explorer,<br />
vergeet SolidWorks ook de ‘legacy’-data<br />
van veel klanten niet. Veel<br />
klanten beschikken vaak nog over een<br />
flinke DWG-historie. Die gebruikers<br />
willen kunnen zoeken in deze bestanden,<br />
ze printen, attributen wijzigen,<br />
enzovoorts. Met de DWGnavigator<br />
kunnen al deze acties uitgevoerd<br />
worden zonder dat Auto<strong>CAD</strong> op het<br />
systeem geïnstalleerd is. Stel, de<br />
gebruiker vindt een tekening die<br />
bestaat uit een bepaalde hoeveelheid<br />
Xref’s, DWGnavigator zal deze voor<br />
hem vinden en kan dan, bijvoorbeeld<br />
met de Pack&Go-functie, alle benodigde<br />
bestanden in een zip-bestand<br />
stoppen en ze klaar zetten in een mail<br />
om naar een klant te sturen. Ook het<br />
opslaan van de DWG-bestanden in<br />
een andere versie, is mogelijk zonder<br />
tussenkomst van Auto<strong>CAD</strong>. Zo kunnen<br />
gebruikers die werken met<br />
Auto<strong>CAD</strong> 2004 nog steeds de versie<br />
2007-tekeningen van een andere gebruiker<br />
inlezen. Ook kunnen de gevonden<br />
DWG-data gebruikt worden<br />
in SolidWorks op de manier zoals beschreven<br />
bij de ‘Design Clipart’-functionaliteit.<br />
Renso Kuster (renso@cadmes.nl) is<br />
freelance redacteur voor <strong>CAD</strong>-<strong>Magazine</strong>.<br />
Voor meer gegevens over dit onderwerp zie:<br />
www.solidworks.nl.<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<strong>CAD</strong><strong>Magazine</strong> September 2007-6 59
SolidEdge<br />
UGS Solid Edge versie 20 (deel 3)<br />
Pa r a m e t r i s c h e feature s<br />
Door: Jaap Dubbelaar<br />
In dit derde artikel over Solid Edge V20 een mix van een aantal<br />
vernieuwingen in deze meest recente versie. In het eerste gedeelte<br />
vooral aandacht voor het werken met parametrische features, de<br />
basis van 3D-modelleren. In het tweede deel een groot aantal<br />
verschillende kleinere onderwerpen.<br />
Bij elkaar horende features worden gegroepeerd met het ‘Group’-commando.<br />
Met het nieuwe ‘Group’-commando<br />
binnen de ‘Feature PathFinder’ kunnen<br />
elkaar opvolgende Features worden gegroepeerd,<br />
zodat deze daarna als eenheid<br />
zijn te selecteren en manipuleren.<br />
Het groeperen van bewerkingen is<br />
vooral praktisch in situaties waar een<br />
samenhang van die modelleerbewerkingen<br />
aanwezig is. Bijvoorbeeld een aantal<br />
gaten die nodig zijn voor de montage<br />
van een apparaat of enkele schetsen die<br />
samen gebruikt worden voor een complexe<br />
bewerking.<br />
Het groeperen van bij elkaar horende<br />
PathFinder entries zorgt voor een<br />
kortere lijst van features die daardoor<br />
beter gestructureerd en overzichtelijker<br />
wordt. Een groep kan worden geopend<br />
en gesloten met het plus- en min-symbool<br />
zoals gebruikelijk is met mappen.<br />
Ook is een ‘Expand’ en ‘Collapse’-<br />
commando beschikbaar in het snelmenu.<br />
Een groep wordt gedefinieerd door één<br />
of meer op elkaar volgende features te<br />
selecteren en hierna het Group-commando<br />
te gebruiken uit het snelmenu.<br />
Nadat de groep is aangemaakt zijn eenvoudig<br />
via Drag&Drop bestaande features<br />
aan de groep toe te voegen.<br />
Hierbij wordt de gebruiker gevraagd op<br />
welke plaats de feature moet komen.<br />
Aan het begin van de groep, aan het<br />
einde of direct na de groep. Uiteraard<br />
zijn features alleen met succes te verplaatsen<br />
indien de eventuele afhankelijkheden<br />
tussen de bewerkingen dit<br />
toelaten.<br />
Met de Rename-functie kan een groep<br />
een nieuwe naam krijgen, wat de leesbaarheid<br />
van de featureopbouw aanmerkelijk<br />
verbeterd. Feature Groups<br />
kunnen ook worden genest door groepen<br />
in groepen op te nemen. Voor het<br />
eventueel weer opdelen van een groep<br />
is een ‘Ungroup’-commando aanwezig.<br />
Feature Libraries<br />
Een Feature Library is een bibliotheek<br />
met modelleerbewerkingen, die<br />
kan worden aangemaakt voor hergebruik.<br />
Een voorbeeld hiervan is een<br />
bepaalde sparing, gedefinieerd met<br />
een ‘Cut out’, met bevestigingsgaten<br />
die vaker bij elkaar gebruikt worden<br />
in ontwerpen. Nieuw in versie 20 van<br />
SolidEdge is het kunnen definiëren<br />
van Feature Library Members die bestaan<br />
uit bewerkingen op meerdere<br />
‘Reference planes’. Zo kunnen nu bewerkingen<br />
op verschillende kanten<br />
van het model in één keer worden uitgevoerd.<br />
Een belangrijke verbetering binnen<br />
het gebruik van Feature Libraries is<br />
een extra dialoog, die de gebruiker<br />
laat zien welke input gegeven moet<br />
worden bij het plaatsen van de bewerkingen.<br />
Bij het definiëren van het<br />
Library Member kunnen ook opmerkingen<br />
en aanwijzingen worden vastgelegd<br />
zodat de gebruiker extra instructies<br />
krijgt bij het selecteren van<br />
de benodigde elementen.<br />
Variable Rule Editor<br />
De variabelentabel heeft met de<br />
Variable Rule Editor een belangrijke<br />
Bij het gebruik van de Feature Library wordt<br />
een dialoog getoond met een overzicht van de<br />
gevraagde input.<br />
60<br />
<strong>CAD</strong><strong>Magazine</strong> September 2007-6
SolidEdge<br />
Het vastleggen van regels in variabelen met de ‘Variable Rule<br />
Editor’.<br />
toevoeging gekregen. Deze maakt het<br />
mogelijk om per variabele een aantal<br />
regels vast te leggen, zoals een minimale<br />
en een maximale waarde. Ook<br />
kan een lijst van vaste waarden opgesteld<br />
worden, waar de gebruiker uit<br />
kan kiezen. Bij het wijzigen van deze<br />
variabele binnen de Variable Table,<br />
maar ook tijdens het wijzigen van de<br />
betreffende maat, kan vervolgens de<br />
picklist worden gebruikt. De Variable<br />
Rule Editor is onder andere te openen<br />
vanuit het snelmenu, nadat een variabele<br />
geselecteerd is uit de variabelentabel.<br />
Kleinere vernieuwingen<br />
Naast de hiervoor en in deel 1 en 2<br />
besproken topics zijn onder andere de<br />
volgende kleinere vernieuwingen in<br />
deze nieuwste Solid Edge versie<br />
geïntroduceerd. Tangent Plane is een<br />
nieuw Reference Plane-commando<br />
dat een schetsvlak plaatst tangentiaal<br />
aan een bestaand cilindrisch of kegelvormig<br />
vlak binnen het model. Deze<br />
nieuwe functie bespaart een aantal<br />
constructiestappen en maakt het definiëren<br />
van features<br />
op de buitenomtrek<br />
van ronde<br />
vormen aanzienlijk<br />
eenvoudiger.<br />
Tijdens het schetsen<br />
worden snijpunten<br />
van lijnen<br />
nu veel eenvoudiger<br />
gevonden<br />
dankzij ‘Intersection<br />
Point Snapping<br />
with Quick-<br />
Pick’. Deze functie<br />
is te gebruiken<br />
bij het aanbrengen<br />
van constraints<br />
en maatvoering.<br />
Ook<br />
sneltoetsen als ‘C’ voor centerpoint en<br />
‘M’ voor midpoint zijn hierbij beschikbaar.<br />
Binnen ‘Engineering Reference’ is<br />
een aantal nieuwe engineeringonderdelen<br />
toegevoegd, waaronder een<br />
tandheugel. Verder kunnen rapporten<br />
worden opgevraagd van berekeningen<br />
en zijn de onderdelen voorzien van<br />
automatische assembly relaties, waardoor<br />
het positioneren van bijvoorbeeld<br />
tandwielen veel eenvoudiger is<br />
geworden.<br />
Bij het ontwerpen van plaatwerk kunnen<br />
in V20 ook verzonken gaten op<br />
de plaats van buigzones worden aangebracht.<br />
Een andere uitbreiding in<br />
plaatwerk is het kunnen aanbrengen<br />
van afschuiningen bijvoorbeeld als<br />
voorbewerking van een lasverbinding<br />
langs de zijden van een sheetmetal<br />
part. Met ‘Dimension Breakouts’<br />
kunnen elkaar kruisende maatlijnen in<br />
een tekening van onderbrekingen<br />
worden voorzien. De software zal de<br />
onderbrekingen vervolgens automatisch<br />
aanpassen bij het verplaatsen<br />
van maatvoering.<br />
Model Views als basis te gebruiken<br />
voor tekeningaanzichten voor de<br />
werktekening. Net als Display Configuraties<br />
kan de gebruiker de Model<br />
Views uit het samenstellings- of onderdeelbestand<br />
selecteren bij het inrichten<br />
van tekeningen. De aanzichten<br />
worden vervolgens compleet met<br />
maatvoering en annotatie geplaatst.<br />
Een andere nieuwe optie binnen Draft<br />
is ‘Snap Dims to Grid’ om de uitlijning<br />
van maatvoering op een tekening<br />
te vereenvoudigen. Bij het plaatsen<br />
van de maten wordt dan gebruik<br />
gemaakt van het tekengrid.<br />
Met ‘Save As PDF’ kunnen rechtstreeks<br />
vanuit Solid Edge PDF-bestanden<br />
worden aangemaakt van zowel<br />
3D-modellen als samenstellingen en<br />
2D-tekeningen. Het creëren van de<br />
PDF’s wordt geregeld via een<br />
Velocity printer driver, die tijdens de<br />
installatie van Solid Edge automatisch<br />
wordt gedefinieerd.<br />
Klonen en reviseren<br />
Tekeningen van grote samenstellingen<br />
zijn met de functie ‘Inactivate<br />
Drawing Views for Review’ aanzienlijk<br />
sneller te openen doordat de aanzichten<br />
binnen de tekening niet worden<br />
geladen. Deze optie is te vinden<br />
op het File/Open-formulier. De nieuwe<br />
‘Structure Editor’ is een op de<br />
‘Revision Manager’ lijkende omgeving<br />
voor hergebruik van in ‘Teamcenter’<br />
beheerde samenstellingen ten<br />
behoeve van nieuwe projecten. Er<br />
zijn functies aanwezig voor het<br />
klonen en reviseren van gehele of<br />
gedeeltelijke structuren.<br />
Jaap Dubbelaar is freelance redacteur voor<br />
<strong>CAD</strong>-<strong>Magazine</strong>. Voor dit onderwerp zie ook:<br />
www.solidedge.com en www.solidedge.nl.<br />
Eventuele vragen of opmerkingen zijn welkom via<br />
solidedge.benelux@ugs.com.<br />
Een ‘Tangent Plane’ constructievlak.<br />
PMI-functies<br />
In versie 19 zijn de<br />
Product Manufacturing<br />
Informationfuncties<br />
(PMI-functies)<br />
aan Solid Edge<br />
toegevoegd. Met<br />
PMI wordt maatvoering<br />
en annotatie<br />
al in het 3Dmodel<br />
of de samenstelling<br />
aangebracht.<br />
In V20 zijn de PMI
Tips & Tricks<br />
Tuning Auto<strong>CAD</strong><br />
Te k s t e n s c h a a l i n A u t o C A D<br />
Door: Gerard IJzermans<br />
Bij het op schaal afdrukken van tekeningen is het vaak moeilijk om<br />
de juiste schaalfactoren voor tekst, maatvoeringen, arceringen en<br />
dergelijke in te stellen. Om de afmeting van deze objecten te<br />
handhaven als de tekening op een andere schaal wordt afgedrukt,<br />
moet de schaal aan de nieuwe plotschaal worden aangepast.<br />
Een nieuwe voorziening in Auto<strong>CAD</strong> 2008, ‘Annotative Scaling’,<br />
biedt de mogelijkheid om aan deze ‘schaalgevoelige objecten’<br />
een schaal te koppelen die in de lay-out automatisch de<br />
ingestelde grootte kiest.<br />
Afbeelding 1: Eigenschap ‘Annotative’ van een tekstobject.<br />
Menige Auto<strong>CAD</strong>-gebruiker heeft<br />
wel eens geworsteld met het hanteren<br />
van verschillende schaalfactoren in tekeningen.<br />
Dit is een rechtstreeks gevolg<br />
van de werkwijze waarbij een<br />
<strong>CAD</strong>-tekening op ware grootte dient te<br />
worden opgezet, zodat bij het afdrukken<br />
de schaal kan worden gekozen<br />
waarop de tekening moet worden afgebeeld.<br />
Deze leer volgend, moet tekst<br />
met een zodanige hoogte worden geplaatst<br />
dat deze, op schaal afgebeeld,<br />
overeenkomt met de gewenste teksthoogte.<br />
In een 1:1 ontwerp dat met een<br />
schaal 1:100 moet worden afgedrukt<br />
moet tekst die we op de tekening met<br />
een hoogte van 5 millimeter willen<br />
zien, met een teksthoogte van 500 millimeter<br />
worden geplaatst. Hetzelfde<br />
geldt voor andere schaalgevoelige onderdelen<br />
van maatvoeringen, arceringen,<br />
blokken en dergelijke.<br />
Als later de plotschaal wordt gewijzigd,<br />
is er een probleem. De schaal van elk<br />
schaalgevoelig object moet dan<br />
worden aangepast, één voor één.<br />
Nog problematischer wordt het als<br />
in één tekening verschillende schalen<br />
worden toegepast, bijvoorbeeld<br />
voor een detailtekening.<br />
Lay-out<br />
Met de invoering van model space en<br />
paper space heeft Autodesk het probleem<br />
van verschillende schalen in<br />
een tekening grotendeels ondervangen.<br />
Het ontwerp, het model, wordt in<br />
model space opgezet, schaal 1:1. In<br />
het lay-outblad wordt de tekening in<br />
viewports samengesteld. Elke viewport<br />
laat het gewenste aanzicht of detail<br />
zien, waarbij de schaal onafhankelijk<br />
kan worden ingesteld. Met deze<br />
werkwijze heeft Autodesk ons tot nu<br />
toe voorgehouden dat de lay-out ook<br />
de plaats is voor de schaalgevoelige<br />
objecten. De lay-out is immers rechtstreeks<br />
aan de plotschaal gekoppeld.<br />
Maar als we de afbeeldingen ook in<br />
een andere lay-out willen toepassen,<br />
moeten we de bijbehorende schaalgevoelige<br />
objecten in deze lay-out ook<br />
aanpassen. Kortom ook in het model/paper<br />
space en later het lay-out<br />
tijdperk is er met betrekking tot de<br />
Afbeelding 2: Annotatie invoegen.<br />
schaalgevoelige objecten altijd wel<br />
wat te schipperen gebleven.<br />
Ook is de discussie over het gebruik<br />
van model en paper space en de plaats<br />
van tekst en maatvoering nooit verstomd.<br />
Met ‘Annotative Scaling’ zet<br />
Autodesk in Auto<strong>CAD</strong> 2008 een logische<br />
stap in het proces voor het<br />
schalen van de schaalgevoelige objecten.<br />
Hierbij wordt de theorie losgelaten<br />
dat de schaalgevoelige objecten in<br />
de lay-out dienen te worden geplaatst.<br />
‘Annotative Scaling’ werkt alleen<br />
maar in model space, binnen viewports<br />
in lay-outs en in model views.<br />
Model space is voortaan dan ook de<br />
plaats voor de schaalgevoelige objecten.<br />
‘Annotative object’<br />
Aan de schaalgevoelige objecttypes is<br />
een nieuwe eigenschap toegevoegd,<br />
‘Annotative’ geheten. Dit betekent<br />
zoveel als aantekening of annotatie.<br />
Als deze eigenschap aan staat, zorgt<br />
Auto<strong>CAD</strong> er automatisch voor dat het<br />
‘annotatieobject’ altijd met de juiste<br />
instelling wordt afgedrukt of afgebeeld.<br />
De eigenschap ‘Annotative’<br />
van zo'n object is terug te vinden in<br />
het palet ‘Properties’, zie afbeelding<br />
1a, die enkele eigenschappen van een<br />
klassiek tekstobject laat zien. Als de<br />
eigenschap ‘Annotative’ aan wordt<br />
gezet (‘yes’) verschijnen op het palet<br />
ook de eigenschappen van het annotatieobject,<br />
zie afbeelding 1b.<br />
Voor een tekstobject dat als annotatie<br />
wordt aangemerkt (afbeelding 1b),<br />
toont het ‘Properties’ palet ook de eigenschappen<br />
‘Annotative scale’,<br />
‘Paper text height’ en ‘Model text<br />
height’. ‘Annotative scale’ is de<br />
schaal waarop de annotatie wordt afgebeeld.<br />
Deze schaal is doorgaans<br />
even groot als de ‘Viewport scale’, de<br />
schaal waarop het model of een detail<br />
ervan in de viewport is afgebeeld.<br />
‘Paper text height’ is de teksthoogte<br />
waarmee we de annotatie in de tekening<br />
willen zien, in ons voorbeeld<br />
in afbeelding 1b 2,5 millimeter.<br />
In 1:1 model space heeft deze<br />
tekst dan een hoogte van 5 milli-<br />
62<br />
<strong>CAD</strong><strong>Magazine</strong> September 2007-6
Tips & Tricks<br />
Afbeelding 3: Andere ‘Annotation Scale’<br />
kiezen in model space.<br />
meter, de ‘Model text height’. Hier<br />
houdt Auto<strong>CAD</strong> dan het rekenwerk<br />
voor ons bij dat we in vroeger tijden<br />
zelf moesten doen. De eigenschap<br />
‘Model text height’ is puur informatief.<br />
Hier kunnen wij niets aan doen<br />
en is dus verder ook niet van belang.<br />
‘Paper text height’ hoeven we doorgaans<br />
voor een tekstobject maar één<br />
keer op de gewenste waarde in te stellen.<br />
Auto<strong>CAD</strong> zorgt er zelf voor dat<br />
deze op maat op papier verschijnt als<br />
de ‘Annotative scale’ goed is ingesteld.<br />
Voor de juiste instelling van de<br />
‘Annotative scale’ moeten wij zelf<br />
zorgen.<br />
Afbeelding 4: Hulpmiddelen voor schaal in een<br />
viewport van de lay-out.<br />
‘Annotative Scale’<br />
Meestal weten we al bij het plaatsen<br />
van tekst, maatvoering, arcering,<br />
blok, attributen van een blok en dergelijke<br />
of het al dan niet om een annotatie<br />
gaat. Zodra schalen in het spel<br />
zijn is vrijwel altijd annotatie van toepassing.<br />
Slechts tekeningen met louter<br />
tabellen en of lijsten en tekeningen<br />
die helemaal op schaal 1:1 worden afgedrukt<br />
vallen hier buiten. Maar ook<br />
dan is het aan te bevelen om in de tekeningen<br />
die op ware grootte worden<br />
afgedrukt, voor de schaalgevoelige<br />
objecten annotatie toe te passen. Bij<br />
onverhoopt afdrukken op een andere<br />
schaal is dat pure winst, omdat dan<br />
alleen maar de nieuwe schaal ook als<br />
‘Annotative scale’ hoeft te worden<br />
opgegeven. Bij het plaatsen van het<br />
annotatieobject kan al worden aangegeven<br />
dat hierbij de optie ‘Annotative’<br />
moet worden toegepast, zoals<br />
bijvoorbeeld bij het plaatsen van<br />
tekst, zie afbeelding 2.<br />
Als de button met het schaalstok<br />
icoon wordt aangeklikt, zal de tekst<br />
als annotatie worden ingevoegd. Bij<br />
andere types zoals arcering, maatvoering<br />
enzovoorts moet hiervoor de optie<br />
‘Annotative’ worden aangevinkt.<br />
Aan de annotatie wordt hierbij in<br />
eerste instantie de ‘Annotative scale’<br />
1:1 gekoppeld. In model space<br />
kan dit er toe leiden dat de annotatie<br />
in de tekening onleesbaar klein<br />
is. Via de optie ‘Annotation Scale’<br />
in de Statusregel (zie afbeelding<br />
3), kan aan de annotatie een andere<br />
schaal worden gekoppeld. Kies<br />
hiervoor een schaal waarmee naar<br />
verwachting de tekening zal worden<br />
afgedrukt. De annotatie krijgt<br />
hierdoor in model space meer acceptabele<br />
afmetingen.<br />
Viewport<br />
De viewports in de lay-out kunnen op<br />
de traditionele wijze worden aangemaakt.<br />
Hierin verschijnt dan het model<br />
met de annotaties. Mogelijk is van<br />
het model het aanzicht, de view of de<br />
schaal van de afbeelding nog niet<br />
Afbeelding 5: Lay-out met viewports met<br />
verschillende viewportschaal.<br />
naar wens. De annotatie komt in ieder<br />
geval wel overeen met de ingestelde<br />
waarde. Voor het instellen van de<br />
schaal en dergelijke in de viewport, is<br />
de lay-out in Auto<strong>CAD</strong> nu uitgerust<br />
met enkele handige tools in de statusregel,<br />
zie afbeelding 4. Deze zijn alleen<br />
zichtbaar als in een viewport model<br />
space actief is (dubbelklikken in<br />
de viewport).<br />
Via de lijst die bij 'VP Scale' wordt<br />
gepresenteerd, kan de schaal in de<br />
viewport worden ingesteld. De<br />
‘Annotation Scale’ neemt deze instelling<br />
over. Als de optie ‘Autmatically<br />
add scales…’ (zie afbeelding 4,<br />
Schaal automatisch toevoegen) aan<br />
staat wordt de annotatieschaal automatisch<br />
aan de lijst ‘Annotative<br />
Object Scales’ toegevoegd. Nadat de<br />
viewport schaal is ingesteld kan deze<br />
met de ‘Lock/Unlock’ button in de<br />
statusregel voor de viewport worden<br />
vergrendeld. Hierdoor wordt voorkomen<br />
dat de schaal en of view van de<br />
afbeelding onverhoopt verandert door<br />
zoomen of pannen. Viewport schaal<br />
instellen en ‘locken’ en ‘unlocken’ via<br />
de statusregel werkt aanzienlijk prettiger<br />
dan via het snelmenu onder de<br />
rechter muistoets.<br />
Afbeelding 5 laat een voorbeeld zien<br />
van een drietal viewports in een layout.<br />
Merk op dat in alle drie de viewports<br />
de hoogte van de annotatieobjecten<br />
tekst en maatvoering gelijk is,<br />
ondanks dat de schaal per viewport<br />
verschilt.<br />
De annotatie ‘Schaal:…’ in de viewports<br />
van afbeelding 5, bestaat in feite<br />
uit vier afzonderlijke annotatie tekstobjecten,<br />
‘Schaal: 1:’, ‘100’, ‘80’ en<br />
‘50’. Aan de tekst ‘Schaal: 1:’ zijn<br />
drie ‘Annotation Object Scales’ gekoppeld,<br />
1:100, 1:80 en 1:50. Deze<br />
tekst is dan ook in alle drie de viewports<br />
afgebeeld. In de viewports is<br />
aan het schaalgetal alleen de<br />
'Annotation Object Scale' gekoppeld<br />
die overeenkomt met de voor de betreffende<br />
viewport ingestelde viewport<br />
schaal. Dit kan eenvoudig via het<br />
palet ‘Properties’, zie afbeelding 6.<br />
Als de waarde van de optie<br />
'Annotative scale' wordt geselecteerd<br />
opent het dialoogvenster ‘Annotation<br />
Object Scale’ en kunnen de waardes<br />
‘100’ en ‘50’ hieruit gewist worden.<br />
Als in de statusregel de ‘Annotation<br />
Visibility’ (zie afbeelding 4, Alle annotaties<br />
tonen) uit staat worden alleen<br />
de annotatieobjecten afgebeeld waar-<br />
<strong>CAD</strong><strong>Magazine</strong> September 2007-6 63
Tips & Tricks<br />
Afbeelding 6: ‘Annotation Object Scale’<br />
instellen via het palet ‘Properties’.<br />
van de ‘Annotation object scale’ overeenkomt<br />
met de viewportschaal. Op<br />
deze wijze kunnen annotatieobjecten<br />
per viewport eenvoudig worden aanen<br />
uitgezet en hoeft niet meer teruggegrepen<br />
te worden op methodes zoals<br />
layers aanmaken met voor elke<br />
schaal dezelfde tekst.<br />
Als de cursor over een annotatieobject<br />
wordt bewogen, verschijnt op de<br />
cursor een markering in de vorm van<br />
een of twee schaalstok iconen, zie afbeelding<br />
7.<br />
Een schaalstok betekent dat aan het<br />
object maar één annotatieobjectschaal<br />
is gekoppeld, twee schaalstokken<br />
staan voor twee of meer schaalkoppelingen.<br />
Annotatie<br />
stijl<br />
In plaats van<br />
tekst bij het invoeren<br />
als annotatie<br />
markeren,<br />
kan dat<br />
ook in de<br />
tekststijl worden<br />
gedaan.<br />
Alle tekst die<br />
met zo'n annotatiestijl<br />
wordt<br />
aangemaakt,<br />
wordt automatisch<br />
een annotatie<br />
tekstobject.<br />
Hiervoor moet in het dialoogvenster<br />
‘Text Style’ de optie<br />
Afbeelding 8: Annotatie tekststijl instellen.<br />
Afbeelding 7: Markering<br />
op de cursor voor een<br />
annotatie object.<br />
‘Annotative’ worden aangevinkt, zie<br />
afbeelding 8. In het venster ‘Paper<br />
Text Height’ kan de hoogte worden<br />
opgegeven waarmee de tekst moet<br />
worden afgedrukt.<br />
Ook hier heeft Autodesk een draai gemaakt.<br />
Tot nu toe is de aanbevolen<br />
werkwijze geweest om in de tekststijl<br />
de hoogte op ‘0’ in te stellen. Hiermee<br />
kan het aantal tekststijlen beperkt blijven<br />
en hoeft pas bij het plaatsen van<br />
tekst een keuze te worden gemaakt<br />
voor de teksthoogte. Nu wordt gepropageerd<br />
voor elke teksthoogte een afzonderlijke<br />
tekststijl aan te maken.<br />
64<br />
<strong>CAD</strong><strong>Magazine</strong> September 2007-6
Tips & Tricks<br />
Afbeelding 9: Een nieuwe schaal toevoegen.<br />
Bij het plaatsen van de tekst kan dan<br />
de gewenste tekststijl worden geselecteerd.<br />
Ofschoon het mechanisme<br />
met teksthoogte ‘0’ ook in de annotatie<br />
tekststijl intact blijft, is het aan te<br />
bevelen om de nieuwe trend te volgen.<br />
Het beste kunnen de nieuwe<br />
tekststijlen dan ook al in de templatebestanden<br />
worden opgenomen.<br />
Schaal toevoegen<br />
Als we een viewportschaal willen instellen<br />
die niet in de lijst van ‘VP<br />
Scale’ (statusregel) voorkomt, kunnen<br />
we de ontbrekende schaal via de optie<br />
‘Custom…’ in de lijst van ‘VP Scale’<br />
of ‘Annotation Scale’ toevoegen.<br />
Hierbij wordt dan het dialoogvenster<br />
'Edit Scale List' geopend, zie afbeelding<br />
9. Via de button ‘Add…’ kan de<br />
nieuwe schaal worden toegevoegd zoals<br />
in ons voorbeeld in afbeelding 9.<br />
Hierin is de naam op te geven die in<br />
de lijst wordt geplaatst. De ‘listbox’<br />
suggereert dat hier iets te kiezen valt,<br />
maar de lijst is leeg. Ook de ‘Edit…’-<br />
knop in de ‘Edit Scale List’ is maar<br />
zeer beperkt. Via deze toets kan alleen<br />
de naam van de schaal worden<br />
gewijzigd en niet de eigenschappen.<br />
Om bijvoorbeeld schaal 1:80 te wijzigen<br />
in 1:75 moet schaal 1:80 worden<br />
gewist via de knop ‘Delete’.<br />
Vervolgens kan de nieuwe<br />
schaal op de hiervoor<br />
beschreven wijze worden<br />
aangemaakt. Let op, de te<br />
wissen schaal kan alleen<br />
worden gewist als deze niet<br />
aan een annotatieobject is<br />
gekoppeld. De nieuwe<br />
schaal kan via de ‘Move<br />
Up’ en ‘Move Down’ buttons<br />
in positie worden<br />
gebracht.<br />
Oudere versie<br />
Wat gebeurt er als een<br />
bestand met annotatieschaalobjecten<br />
naar een relatie wordt<br />
gestuurd die een oudere versie van<br />
Auto<strong>CAD</strong> gebruikt Alvorens het<br />
bestand als een bestand van een oudere<br />
versie op te slaan, moet dan in het<br />
dialoogvenster ‘Options’ de optie<br />
‘Maintain visual fidelity for annotative<br />
objects’ op het tabblad ‘Open and<br />
Save’ worden aangevinkt, zie afbeelding<br />
10. De ‘visual fidelity’ blijft dan<br />
behouden, hetgeen betekent dat de<br />
annotatieobjecten in de oude versie er<br />
hetzelfde uitzien als in het origineel.<br />
Bij het opslaan van de tekening<br />
creëert Auto<strong>CAD</strong> dan voor elke<br />
schaalfactor automatisch een afzonderlijke<br />
layer.<br />
De ‘visual fidelity’ kan het beste uitgeschakeld<br />
blijven totdat het bestand<br />
in een ouder bestandsformaat moet<br />
worden opgeslagen en direct daarna<br />
weer worden uitgezet, zeker als het<br />
bestand weer in het formaat voor<br />
Auto<strong>CAD</strong> 2008 wordt opgeslagen.<br />
De door de ‘visual fidelity’ gegenereerde<br />
gegevens vormen, als dat niet<br />
nodig is, extra ballast die behoorlijk<br />
de vaart uit het werk kunnen halen.<br />
Met ‘Annotative Scaling’ heeft Autodesk<br />
Auto<strong>CAD</strong> enorm weten te verrijken.<br />
Deze voorziening dwingt niet,<br />
maar begeleidt eenieder die hiervan<br />
profijt wil hebben in het traject van<br />
model naar lay-out.<br />
COLUMN<br />
Te laat<br />
Het is te laat. Jij bent te laat. Jullie zijn te<br />
laat. Ik ben niet te laat. Nee, ik niet. Ik zag<br />
het aankomen. Jaren terug al. Toen heb ik<br />
het al gezegd, maar jullie wilden mij niet<br />
geloven. Helaas (voor jullie) heb ik toch<br />
gelijk gekregen. Het is te laat. Jij bent te<br />
laat. Jullie zijn te laat. Ik ben niet te laat.<br />
Op de radio is het ook geweest. In de<br />
kranten heeft het ook gestaan. Niet met<br />
zoveel woorden maar het stond er wel.<br />
De feiten liegen er niet om. Harde cijfers,<br />
zwart op wit. Het is nog niet helemaal te<br />
laat. Jij bent nog niet helemaal te laat.<br />
Jullie zijn niet allemaal te laat. Ook ik niet.<br />
Ik heb het wel gezegd en ik heb ook gelijk<br />
gekregen, maar ik heb er toen niets mee<br />
gedaan. Achteraf gesproken heb ik daar<br />
wel spijt van. Stel ik had het toen wel<br />
gedaan, dan zag het leven er nu heel anders<br />
uit. Dan was Autodesk nog steeds een deel<br />
van mijn leven, maar dan anders. In plaats<br />
van te zitten zeuren en zeveren over die<br />
foutmelding, functionaliteit die er niet is,<br />
dat ze niet luisteren naar de gebruikers en<br />
dat er wéér een nieuwe versie aankomt dan<br />
zat ik nu mijn geld te tellen en mij voor<br />
te bereiden op de aandeelhoudersvergadering.<br />
NASDAQ-100 het Autodesk-aandeel.<br />
Tot 2002 kostte het aandeel zo’n 10 dollar<br />
maar daarna werd een steil stijgende lijn<br />
ingezet tot een recordhoogte van 47,17<br />
dollar. Dat is bijna vijfhonderd procent in<br />
een paar jaar tijd. Had ik toen met mijn<br />
grote mond echt mijn spaargeld ingezet dan<br />
waren er nu mensen voor mij aan het<br />
tekenen.<br />
Heeft u ook ergens spijt van<br />
Laat het me weten: redactie@cadmag.nl<br />
Gerard IJzermans is freelance redacteur voor<br />
<strong>CAD</strong>-<strong>Magazine</strong>. Voor eventuele vragen of<br />
opmerkingen is de auteur bereikbaar per e-mail :<br />
g.w.ijzermans@gmail.com. Voor meer informatie over<br />
dit onderwerp zie: www.autodesk.nl.<br />
Afbeelding 10: De ‘visual fidelity’<br />
behouden bij het opslaan in een ouder<br />
bestandsformaat.<br />
Willem Barendsz<br />
<strong>CAD</strong><strong>Magazine</strong> September 2007-6 65
Lezersservice<br />
De doelgroep<br />
<strong>CAD</strong>-<strong>Magazine</strong> wordt in Nederland en België verspreid onder (potentiële)<br />
gebruikers van PC <strong>CAD</strong>, GIS, Visualisatie en andere ontwerpproducten,<br />
binnen industriële ondernemingen, productie-, bouw-,<br />
installatie- en civieltechnische bedrijven, ingenieurs-, technische advies-,<br />
ontwerp- en architectenbureaus, de centrale, lokale en provinciale<br />
overheden, nutsbedrijven, instellingen voor middelbaar en hoger<br />
technisch onderwijs, dealerorganisaties en leveranciers in de<br />
<strong>CAD</strong>-branche.<br />
Abonnementen 2007<br />
Een abonnement op <strong>CAD</strong>-<strong>Magazine</strong> vraagt u schriftelijk aan of middels<br />
ingevoegde abonnementskaart. De prijs voor een<br />
jaarabonnement (acht opeenvolgende nummers) bedraagt € 69,- excl.<br />
6% BTW. Deze prijs geldt voor verzending binnen Nederland. Voor<br />
verzending buiten Nederland bedraagt de prijs € 98,-. Het abonnement<br />
wordt automatisch verlengd. Opzeggingen, uitsluitend schriftelijk, dienen<br />
twee maanden voor het verstrijken van het abonnementsjaar in ons<br />
bezit te zijn.<br />
Password<br />
Profiteer van de voordelen van het abonnement op <strong>CAD</strong>-<strong>Magazine</strong>!<br />
Met uw persoonlijke password krijgt u toegang tot alle informatie op<br />
de website www.cadmagazine.nl.<br />
In <strong>CAD</strong>-<strong>Magazine</strong> 7 - 2007<br />
Civil 3D getest<br />
Auto<strong>CAD</strong> Civil 3D<br />
zou voor een team<br />
met een grote verscheidenheid<br />
aan projecten<br />
sneller, slimmer<br />
en nauwkeuriger<br />
moeten werken. De<br />
redactie van <strong>CAD</strong>-<br />
<strong>Magazine</strong> gaat de software testen. Is de koppeling van ontwerp- en<br />
productietekeningen een hulpmiddel bij het evalueren en versnelt het<br />
daarmee het proces van ontwikkeling naar productie<br />
SolidWorks 2008 gepresenteerd<br />
SolidWorks 2008 wordt<br />
half september in Nederland<br />
gepresenteerd. <strong>CAD</strong>-<br />
<strong>Magazine</strong> gaat naar de<br />
presentaties bij enkele<br />
dealers om verslag te doen<br />
van de veranderingen en<br />
verbeteringen in deze nieuwe<br />
versie van SolidWorks. Verbeteringen zoals een tijdbesparende<br />
intuïtieve interface, en meer dan 250 andere wijzigingen.<br />
<strong>CAD</strong>-<strong>Magazine</strong> nr. 7 - 2007<br />
verschijnt omstreeks 16 November 2007.<br />
LET OP!<br />
Voor het abonnementsjaar 2007 is er vanaf januari een nieuw password<br />
beschikbaar. Dit wordt op aanvraag verstrekt na betaling van het<br />
abonnement. Uw toegangscode wordt u per e-mail toegestuurd.<br />
<strong>CAD</strong>-<strong>Magazine</strong> op Internet<br />
www.cadmagazine.nl<br />
www.cadmagazine.nl/banenmarkt<br />
www.cadplaza.nl<br />
Voor info en aanvraag abonnementen: services@cadmag.nl<br />
Informatieservice<br />
Onder elk artikel Staat de website van de producent of dealer vermeld.<br />
Geïnteresseerden kunnen hiermee zelf informatie opzoeken over de besproken<br />
onderwerpen.<br />
Gegevens onjuist<br />
Indien uw adres- of persoonsgegevens op de adresdrager van <strong>CAD</strong>-<br />
<strong>Magazine</strong> onjuist blijken te zijn, verzoeken wij u deze adresdrager met<br />
gecorrigeerde gegevens in een gesloten envelop te retourneren aan:<br />
CMedia Productions B.V.,<br />
Antwoordnummer 1036,<br />
8300 VB Emmeloord (NL).<br />
Autodesk/Prodesk www.autodesk.nl 68<br />
BlueCielo www.blue-cielo.nl 2<br />
Bosch Engineering www.boschengineering.nl 64<br />
<strong>CAD</strong> & Company www.cadcompany.nl 48<br />
<strong>CAD</strong>2M www.cad2m.nl 13, 49<br />
<strong>CAD</strong> Express www.cadexpress.nl Meenieter<br />
<strong>CAD</strong> jobs www.cadjobs.nl 23<br />
Cadmes www.cadmes.nl 20, 31<br />
<strong>CAD</strong>Koop www.cadkoop.nl 58<br />
Construsoft www.construsoft.nl 9<br />
Design Solutions www.designsolutions.nl 28<br />
ICN Solutions www.icn-solutions.nl 15<br />
ISD Benelux www.isdbenelux.nl 57<br />
Nedgraphics www.nedgraphics.nl 29<br />
Man & Machine www.manandmachine.nl 67<br />
Océ www.oce.nl 44<br />
Pollux www.pollux.nl 59<br />
Prodesk www.prodesk.be 27<br />
Repromat/Contex www.contex.com 41<br />
SolidWorks www.solidworks.nl 35<br />
Stabiplan www.stabiplan.nl 22<br />
Tec Cad College www.cadcollege.nl 25<br />
vMV <strong>CAD</strong> Adviseurs<br />
Adverteerdersindex<br />
www.vmv-cad.nl<br />
66<br />
<strong>CAD</strong><strong>Magazine</strong> September 2007-6
Lezersservice<br />
De doelgroep<br />
<strong>CAD</strong>-<strong>Magazine</strong> wordt in Nederland en België verspreid onder (potentiële)<br />
gebruikers van PC <strong>CAD</strong>, GIS, Visualisatie en andere ontwerpproducten,<br />
binnen industriële ondernemingen, productie-, bouw-,<br />
installatie- en civieltechnische bedrijven, ingenieurs-, technische advies-,<br />
ontwerp- en architectenbureaus, de centrale, lokale en provinciale<br />
overheden, nutsbedrijven, instellingen voor middelbaar en hoger<br />
technisch onderwijs, dealerorganisaties en leveranciers in de<br />
<strong>CAD</strong>-branche.<br />
Abonnementen 2007<br />
Een abonnement op <strong>CAD</strong>-<strong>Magazine</strong> vraagt u schriftelijk aan of middels<br />
ingevoegde abonnementskaart. De prijs voor een<br />
jaarabonnement (acht opeenvolgende nummers) bedraagt € 69,- excl.<br />
6% BTW. Deze prijs geldt voor verzending binnen Nederland. Voor<br />
verzending buiten Nederland bedraagt de prijs € 98,-. Het abonnement<br />
wordt automatisch verlengd. Opzeggingen, uitsluitend schriftelijk, dienen<br />
twee maanden voor het verstrijken van het abonnementsjaar in ons<br />
bezit te zijn.<br />
Password<br />
Profiteer van de voordelen van het abonnement op <strong>CAD</strong>-<strong>Magazine</strong>!<br />
Met uw persoonlijke password krijgt u toegang tot alle informatie op<br />
de website www.cadmagazine.nl.<br />
In <strong>CAD</strong>-<strong>Magazine</strong> 7 - 2007<br />
Civil 3D getest<br />
Auto<strong>CAD</strong> Civil 3D<br />
zou voor een team<br />
met een grote verscheidenheid<br />
aan projecten<br />
sneller, slimmer<br />
en nauwkeuriger<br />
moeten werken. De<br />
redactie van <strong>CAD</strong>-<br />
<strong>Magazine</strong> gaat de software testen. Is de koppeling van ontwerp- en<br />
productietekeningen een hulpmiddel bij het evalueren en versnelt het<br />
daarmee het proces van ontwikkeling naar productie<br />
SolidWorks 2008 gepresenteerd<br />
SolidWorks 2008 wordt<br />
half september in Nederland<br />
gepresenteerd. <strong>CAD</strong>-<br />
<strong>Magazine</strong> gaat naar de<br />
presentaties bij enkele<br />
dealers om verslag te doen<br />
van de veranderingen en<br />
verbeteringen in deze nieuwe<br />
versie van SolidWorks. Verbeteringen zoals een tijdbesparende<br />
intuïtieve interface, en meer dan 250 andere wijzigingen.<br />
<strong>CAD</strong>-<strong>Magazine</strong> nr. 7 - 2007<br />
verschijnt omstreeks 16 November 2007.<br />
LET OP!<br />
Voor het abonnementsjaar 2007 is er vanaf januari een nieuw password<br />
beschikbaar. Dit wordt op aanvraag verstrekt na betaling van het<br />
abonnement. Uw toegangscode wordt u per e-mail toegestuurd.<br />
<strong>CAD</strong>-<strong>Magazine</strong> op Internet<br />
www.cadmagazine.nl<br />
www.cadmagazine.nl/banenmarkt<br />
www.cadplaza.nl<br />
Voor info en aanvraag abonnementen: services@cadmag.nl<br />
Informatieservice<br />
Onder elk artikel Staat de website van de producent of dealer vermeld.<br />
Geïnteresseerden kunnen hiermee zelf informatie opzoeken over de besproken<br />
onderwerpen.<br />
Gegevens onjuist<br />
Indien uw adres- of persoonsgegevens op de adresdrager van <strong>CAD</strong>-<br />
<strong>Magazine</strong> onjuist blijken te zijn, verzoeken wij u deze adresdrager met<br />
gecorrigeerde gegevens in een gesloten envelop te retourneren aan:<br />
CMedia Productions B.V.,<br />
Antwoordnummer 1036,<br />
8300 VB Emmeloord (NL).<br />
Autodesk/Prodesk www.autodesk.nl 68<br />
BlueCielo www.blue-cielo.nl 2<br />
Bosch Engineering www.boschengineering.nl 64<br />
<strong>CAD</strong> & Company www.cadcompany.nl 48<br />
<strong>CAD</strong>2M www.cad2m.nl 13, 49<br />
<strong>CAD</strong> Express www.cadexpress.nl Meenieter<br />
<strong>CAD</strong> jobs www.cadjobs.nl 23<br />
Cadmes www.cadmes.nl 20, 31<br />
<strong>CAD</strong>Koop www.cadkoop.nl 58<br />
Construsoft www.construsoft.nl 9<br />
Design Solutions www.designsolutions.nl 28<br />
ICN Solutions www.icn-solutions.nl 15<br />
ISD Benelux www.isdbenelux.nl 57<br />
Nedgraphics www.nedgraphics.nl 29<br />
Man & Machine www.manandmachine.nl 67<br />
Océ www.oce.nl 44<br />
Pollux www.pollux.nl 59<br />
Prodesk www.prodesk.be 27<br />
Repromat/Contex www.contex.com 41<br />
SolidWorks www.solidworks.nl 35<br />
Stabiplan www.stabiplan.nl 22<br />
Tec Cad College www.cadcollege.nl 25<br />
vMV <strong>CAD</strong> Adviseurs<br />
Adverteerdersindex<br />
www.vmv-cad.nl<br />
66<br />
<strong>CAD</strong><strong>Magazine</strong> September 2007-6
creëer – U bouwt een digitaal<br />
model met Autodesk ® Inventor en<br />
definieert vorm, pasvorm en functie.<br />
integreer – Voor het<br />
creëren van een vollediger<br />
digitaal prototype voegt u<br />
de gegevens van elektrische<br />
schakelschema’s toe.<br />
valideer – U simuleert<br />
prestaties in de echte<br />
wereld voordat u een<br />
fysiek prototype bouwt.<br />
HOE DIGITAL PROTOTYPING<br />
ERVOOR ZORGT DAT 17000<br />
ONDERDELEN PUNTGAAF<br />
SAMENWERKEN VOORDAT<br />
ZIJ GEBOUWD WORDEN.<br />
autodesk.nl/digitalprototyping<br />
Afbeelding met vriendelijke<br />
toestemming van Masterbroek LTD<br />
Autodesk, Autodesk Inventor en Inventor zijn geregistreerde handelsmerken van Autodesk, Inc., in de Verenigde Staten en/of andere landen. Alle andere merknamen, productnamen en handelsmerken zijn eigendom<br />
van hun respectievelijke eigenaars. Autodesk behoudt zich het recht voor om productaanbiedingen en specificaties op ieder tijdstip en zonder kennisgeving aan te passen, en is niet verantwoordelijk voor eventuele<br />
typografische of grammaticale fouten in dit document. © 2007 Autodesk, Inc. Alle rechten voorbehouden.<br />
Authorized Distributor<br />
www.design-your-stuff.com de complete<br />
informatiebron voor Cad-gebruikers.<br />
www.prodesk.biz
Change language