“Werken volgens protocollen geeft me een goed ... - Melkveebedrijf

R E P O R TA G E
Bart Kustermans hanteert al 3 jaar standaardbehandelplannen
“Werken volgens protocollen
geeft me een goed gevoel”
Tekst: Anne-Marijn Somers
Beeld: Franky De Letter
8 jaar geleden was Melkveebedrijf al eens te
gast bij Bart Kustermans in de grensgemeente
Essen (Antwerpen). Aanleiding was toen de
bouw van zijn nieuwe ligboxenstal*. Ditmaal
willen Bart en zijn vader Jozef ons graag te
woord staan in verband met de toepassing van
SOP’s (Standard Operating Procedures) of
standaardbehandelplannen** voor het melken,
het afkalven en het droogzetten.
Na aanhoudende problemen met
uiergezondheid werd op het bedrijf Kustermans
drie jaar geleden besloten te melken via een
strikt protocol. De andere strategieën volgden
vanzelf. De aanpak loont; intussen kunnen
de Kustermans’ met een geruster hart en
uiteindelijk ook kostenbesparend werken.
“Een protocol hanteren vraagt slechts een
kleine tijdinvestering, maar heeft wel als
resultaat dat er voornamelijk preventief
wordt gewerkt en ook, dat er veel korter op
de bal wordt gespeeld dan vroeger.”
Gezien bij de buren
Bart Kustermans woont tegen de Nederlandse
grens aan. Samen met zijn vader Jozef runt
* Lees: Een stal voor continu gebruik –
Melkveebedrijf december 2001 – p. 26.
** Lees: Hanteren standaardbehandelplan
kan extra geld in het laatje brengen –
Melkveebedrijf april 2009 – p. 12.
Enkel de droogstaande koeien hebben een uitloop.
hij een grensoverschrijdend melkveebedrijf.
Bart verzorgt bovendien wekelijks nog twee
ochtendmelkbeurten op een groter bedrijf in
Nederland. Daar werd hij voor het eerst
geconfronteerd met het werken volgens
protocollen. “Een groeiend aantal Nederlandse
bedrijven werkt ook met personeel.” Dat
laatste is op het bedrijf Kustermans echter
nog niet aan de orde. Toch vindt Bart het
hanteren van protocollen zinvol. “Momenteel
doe ik het vooral om structureel een goede
arbeidsplanning te kunnen handhaven. Voor
een goed gevoel”, geeft hij aan. “Uiteraard is
het tevens de bedoeling dat deze aanpak
eventueel ook gebruikt kan worden door
personen die niet bekend zijn met de
dagelijkse gang van zaken.”
Bart heeft zich in het onderwerp verdiept
middels de vakliteratuur nadat hij kennismaakte
met de aanpak via de boekhoudgroep
waarvan hij deel uitmaakt. Geconfronteerd
met een klebsiella-besmetting - een
hardnekkige vorm van uierontsteking - deed
Bart tevens een beroep op de bedrijfsbegeleiding
van het M-team van de Universiteit
Gent. Drie maanden begeleiding met
betrekking tot een consequente en
doelgerichte toepassing van het protocol bij
het melken later, was Bart er helemaal weg van.
Weliswaar werden de protocollen vooralsnog
nog niet netjes uitgeschreven; het bedrijf
wordt dan ook gerund zonder vreemde
arbeid. “Maar dat zal niet lang meer op zich
laten wachten”, heeft Bart zich voorgenomen.
“Want mocht ikzelf geconfronteerd worden
met een gezondheidsprobleem, dan mogen
mijn koeien daar niet onder lijden en dus moet
het werk even strikt uitgevoerd worden.”
SOP voor het melken
Het protocol ‘melken’ voorziet voordippen;
het reinigen van de uier van elke koe
afzonderlijk met een papieren doek; nadippen
en de verplichting tot het dragen van hand-
Na het kalven worden de dieren onmiddellijk en systematisch gedrencht met propyleenglycol en een calciumpreparaat. Bart demonstreerde zijn aanpak voor on
22 | MELKVEEBEDRIJF / NR 6 / JUNI 2009 / REPORTAGE

schoenen. “Zo ben ik erin geslaagd een
gemiddeld celgetal tussen de 105.000 en de
150.000 te behalen”, zegt Bart terecht trots.
“Mijn strikte aanpak heeft geleid tot een
drastische verbetering van de uiergezondheid.”
Indien het celgetal naar de droogstand toe
stijgt naar de 300.000, behandelt Bart de
betreffende koeien drie dagen voor het
droogzetten standaard met een antibioticapreparaat.
SOP voor het afkalven
Na het kalven worden de dieren onmiddellijk
en systematisch gedrencht met propyleenglycol
en een calciumpreparaat. Bart werd bereid
gevonden zijn aanpak voor onze camera te
demonstreren (zie ook www.drenchmate.com).
“De techniek, in de VS al veelvuldig toegepast,
werd me aanbevolen door Jan van Middelaar”,
geeft de melkveehouder aan. “Hij is gebaseerd
op het principe dat de koeien moeten drinken
opdat ze ook voer zouden opnemen. Ik pas
drenchen systematisch toe om de pens te
beschermen tegen een lebmaagdraaiing.
Door de vulling met vloeistof wordt de
draaiing voorkomen.”
Vanaf dag 3 tot dag 10 na het afkalven wordt
de lichaamstemperatuur gemeten. “Bij de
melkkoeien reageer ik vanaf 39,2 °C; bij de
vaarzen al vanaf 39 °C”, zegt Bart.
“Ik controleer de mest en pensvulling. Zijn
deze goed en er is toch een temperatuursverhoging,
dan ga ik er van uit dat de koe
wellicht met een baarmoederprobleem heeft.
Die koe wordt dan met een antibioticum
behandeld en nog eens gedrencht.”
Rond de kalving krijgt elke koe een calciumpreparaat
plus een vaste mineralenkern. De
eerste 10 dagen na het kalven worden de
koeien nauwlettend in de gaten gehouden.
“Omdat ik de betrokken koeien onmiddellijk
wil zien, markeer ik de datum van kalving
met een stift op de rug van de dieren. Ook
dat is een Amerikaans trucje”, getuigt Bart.
SOP voor het droogzetten
Het protocol voor het droogzetten is op het
bedrijf Kustermans gebaseerd op wat Bart
‘het weekprincipe’ noemt. “Er wordt steeds
gestart op een maandag; op een rustige
manier. De koeien worden afgezonderd in
een aparte groep vanwaar ze ook naar een
uitloop naast de stal kunnen. Ze krijgen er
een apart rantsoen van hooi en water. Vanaf
dag 3 tot dag 5 wordt deze groep nog slechts
1 x per dag gemolken. Op dag 6 worden de
koeien drooggezet met een antibioticapreparaat
en een teatsealer (‘speenplakker’).
Als extra opkikker krijgen de dieren ook wat
selenium.
Mening vorige generatie
Vader Kustermans (62) is nog steeds in touw
op het bedrijf, maar hij neemt stilaan wat
gas terug.
“De koeien van vandaag zijn veel gevoeliger
dan die van vroeger. Het zijn als het ware
atleten, kwetsbare dieren die goed
gesoigneerd moeten worden”, antwoordt hij
op onze vraag hoe hijzelf tegen het hanteren
van protocollen aankijkt. “Ik heb dus absoluut
geen problemen met de vernieuwde aanpak
van mijn zoon. Het werken volgens strikte
protocollen voorkomt veel narigheid en paniek.”
“Uiteraard kost het allemaal wel wat tijd”,
geeft Bart nog aan. “Maar de dieren zijn nu
aantoonbaar gezonder dan 3 jaar geleden,
toen we de protocollen voor het eerst
begonnen toe te passen. Die diergezondheid,
daar doen we het uiteindelijk toch allemaal
voor. De ziektekiemen worden onderdrukt
en het productverbruik vermindert. Zoveel is
ondertussen al wel duidelijk. Het nalopen
kost immers veel tijd en geld. Het werken
met protocollen geeft me dan ook een goed
gevoel.” <
Bedrijfsprofiel
— Bart (32) en Jozef (62) Kustermans runnen
hun melkveebedrijf in Essen (Antwerpen)
sinds 1996 als een vader-zoonbedrijf.
Barts echtgenote Sabrina Francken (31)
werkt buitenshuis maar helpt toch deels
mee. Bart verzorgt immers nog twee
ochtendmelkingen op een Nederlands
melkveebedrijf in de buurt.
— Het bedrijf telt 80 productieve zwartbonte
Holsteins en 70 stuks jongvee. Het
melkquotum bedraagt nu 750.000 liter.
Op termijn wil Bart doorgroeien naar
1.000.000 liter.
— De dieren blijven - de droogstaande
koeien uitgezonderd - altijd op stal
omdat de weiden zich op minstens een
kilometer afstand bevinden. Er wordt
gemolken in een 2 x 8 visgraat. De
gemiddelde melkproductie van het
afgelopen jaar bedraagt 11.000 kg, met
4,3 % vet en 3,6 % eiwit. De melk wordt
geleverd aan Milcobel.
Het bedrijfsareaal bedraagt 60 ha:
4 ha zonnebloemen, 24 ha maïs, 10 ha
bloembollen en 22 ha gras.
— Het rantsoen omvat 27 kg maïs, 9 kg
gras, 10 kg perspulp, 1,5 kg soja, 1 kg
raapzaadschroot, 1 kg tarwemeel en een
mineralenkern.
era.
Bart en Jozef Kustermans
< Essen
MELKVEEBEDRIJF / NR 6 / JUNI 2009 / REPORTAGE | 23