Grootheden en eenheden

Onderzoeken
weet niet zeker of het 12 cm is. Het kan iets meer of iets minder zijn. De schaalverdeling
van deze ”liniaal” is 5 cm.
In afb. 2 zie je dezelfde diskette maar nu zijn de streepjes om de cm neergezet.
De schaalverdeling is nu 1 cm. Je kunt dus nu nauwkeuriger aflezen. De breedte
schat je nu op 12,5 cm. De ”5” is dus, zoals hiervoor uitgelegd, een afgeronde
waarde.
De schaal van het meetinstrument bepaalt hier dus hoe nauwkeurig we moeten
aflezen.
0
5
10 15 (cm)
Afb. 2.
Bij gebruik van meetinstrumenten met een cijferdisplay (digitale meetinstrumenten)
wordt de meetonzekerheid bepaald door het laatste cijfer op het
display. De waarde van de gemeten grootheid kan één laatste cijfer groter of
kleiner zijn dan het display aangeeft.
Geeft het display van een stroommeter bijvoorbeeld 0,81 A aan, dan is de
meetonzekerheid 0,005 A. Want: 0,814 wordt 0,81 en 0,816 wordt 0,82. De
scheiding ligt dus bij 0,815.
Meetmethode
Meetomstandigheden
De meetonzekerheid wordt niet alleen bepaald door het meetinstrument, maar
ook door de meetmethode. Een voorbeeld is de digitale stopwatch, die de tijd
tot op honderdsten van seconden aangeeft. De stopwatch zelf levert een kleine
meetonzekerheid: bijvoorbeeld 0,005 s. Maar iemand moet de stopwatch
starten en stoppen. De meetmethode is dus mensenwerk en de meetonzekerheid
is daardoor groter: bij een stopwatch levert het starten en stoppen een
meetonzekerheid van 0,2 s op in de tijdmeting. En dat kan ook best wat meer
zijn, dat hangt af van de reactietijd van degene die de stopwatch gebruikt. Een
meetonzekerheid tot op honderdsten van een seconde bij gebruik van een
digitale stopwatch is dan ook misleidend. De op het cijferdisplay weergegeven
waarde moet worden afgerond tot op tienden van een seconde.
Met hetzelfde meetinstrument is echter ook nauwkeuriger te meten. Dit kan
door te kiezen voor een andere meetmethode, zoals het automatisch starten en
stoppen van de digitale stopwatch. Dat maakt de meetonzekerheid veel kleiner.
Het kan voorkomen dat bij een meting bepaalde meetomstandigheden kunnen
variëren. Het gevolg is een grote spreiding van de meetresultaten bij de
herhaling van de meting. Een voorbeeld is het meten van de remweg van een
fiets bij verschillende waarden van de beginsnelheid. Daarbij is het lastig om de
remkracht constant te houden. Dit veroorzaakt een grote meetonzekerheid in
de gemeten waarde van de remweg. Om toch een redelijke indruk te krijgen
414J1.FM
1.7