Grootheden en eenheden

Onderzoeken
Een voorbeeld is het verband tussen de doorbuiging d en de kracht F op het
uiteinde van een staaf.
4
(10 _ 2 m)
3
2
1
0
0 2 4 6 8 10 12 14
Afb. 3. Opstelling doorbuiging van een staaf en het bijbehorende diagram.
0 Bij het tekenen van een diagram moet je met een aantal dingen rekening
houden.
- Omdat een diagram de meetresultaten zo nauwkeurig mogelijk moet
weergeven, teken je een diagram op ruitjes- of millimeterpapier.
- In het diagram moet duidelijk te zien zijn welke grootheden tegen elkaar
zijn uitgezet. Bij elke as wordt gezet wat de getallen voorstellen: de grootheid
én de eenheid. Het is daarbij gebruikelijk de grootheid die je zelf instelt (de
onafhankelijke grootheid), langs de horizontale as uit te zetten. De
grootheid die daardoor verandert (de afhankelijke), zet je langs de verticale
as uit. In diagrammen waarin de tijd één van de grootheden is, wordt die
daarom meestal horizontaal uitgezet.
- De lengte van de twee assen van het diagram zijn van belang. Hieruit moet
je namelijk een goed beeld krijgen van wat het verband is tussen twee grootheden
die langs de assen zijn uitgezet.
- Het is duidelijker om het meetpunt aan te geven met een bolletje, kruisje of
vierkantje.
- Om zo goed mogelijk bij de meetpunten aan te sluiten wordt het verband
tussen de twee grootheden aangegeven met een rechte of kromme lijn. Het
kan voorkomen dat een van de meetpunten ver buiten de lijn door de
overige meetpunten ligt (zie afb. 3). Er is dan waarschijnlijk een meet-,
reken- of opschrijffout gemaakt. Van zo’n meetpunt trek je je bij het
tekenen van de rechte of kromme lijn niets aan (of je zou natuurlijk die
meting nog eens over kunnen doen).
In de volgende diagrammen zijn dezelfde meetresultaten uitgezet. In de eerste
drie diagrammen zie je niet dat de rechte lijn op een bepaald punt overgaat in
een kromme. In het vierde diagram is dat wél duidelijk te zien. Om te
voorkomen dat je het overgangspunt niet ziet, moet je de diagrammen dus niet
te klein tekenen. Dit kun je doen door de schaalverdeling langs de assen zo aan
te passen dat het meetgebied langs beide assen ongeveer even lang is. Dit
meetgebied wordt bepaald door de kleinste en grootste gemeten waarde van
een grootheid. Uit afb. 3 kun je aflezen dat het meetgebied van de kracht F ligt
tussen 0 en 12 N en dat het meetgebied van de doorbuiging d ligt tussen 0 en
3· 10 −2 m.
Verder is het belangrijk om de schaalverdeling langs de assen op een handige
manier neer te zetten, door 1 cm langs een as van het diagram te laten overeen-
(N)
1.12