Download de toetsgids - 10voordeleraar

Toetsgids tweedegraads lerarenopleiding
Nederlands
Deze toetsgids is een handleiding bij
de landelijke kennistoets Nederlands voor
de tweedegraads lerarenopleiding.
Hierin onder meer uitleg over:
●●
toetsmatrijs
●●
aantal toetsvragen
●●
duur van de toets
●●
toegestane hulpmiddelen
●●
herkansing
Studiejaar
2013-2014
Versie 01/14

Inleiding
Deelname aan de landelijke kennistoets Nederlands staat open voor studenten die de
propedeutische fase hebben behaald. Bovendien moeten ze succesvol 70 procent van
het vakinhoudelijke curriculum hebben doorlopen. De eigen opleiding bepaalt wanneer
dat het geval is.
Vanzelfsprekend geldt de actuele versie van de toetsgids. Deze staat vermeld op de
voorpagina en is te checken via de website www.10voordeleraar.nl/toetsen/oefenen-eninformatie
Welke kennis en vaardigheden vraagt de landelijke kennistoets Nederlands van
tweedegraads studenten Waar gaan de vragen over en hoe zien ze er uit Deze bundel
geeft daarop antwoord. In twee delen en op twee niveaus. Het eerste gedeelte - de
toetsgids - beschrijft de formele kant van de toets. Daarbij gaat het om zaken als:
●●
●●
●●
●●
●●
toetsmatrijs
aantal toetsvragen
duur van de toets
toegestane hulpmiddelen
herkansing
In het tweede deel – Begrippenlijst – komt de inhoudelijke kant aan bod.
De inhoud van de landelijke kennistoets nederlands is gebaseerd op de betreffende
kennisbasis. Deze staat op www.10voordeleraar.nl/publicaties
Het Landelijk Vakoverleg heeft zich over de toekomstige toetspraktijk gebogen.
De vakcommissie heeft de toetsmatrijs, de blauwdruk voor iedere toets, vastgesteld.
Als handreiking voor de studenten is tevens een begrippenlijst opgesteld.
Samenstelling vakcommissie
●●
Bart van der Leeuw,
Landelijk Expertisecentrum Opleidingen Nederlands en Diversiteit
●●
Marianne Stienen, Hogeschool Arnhem en Nijmegen
●●
Bernadette Laudy, NHL Hogeschool
2
Toetsgids tweedegraads lerarenopleiding Nederlands - Versie 01/14

Toetsgids
1 - De inhoud van de toets
1.1 - de vragen
De toets bevat 110 vragen. Ze gaan over de inhoud van de kennisbasis.
De toets is opgesteld in de Nederlandse taal.
De toets bestaat uit meerkeuzevragen met 3 of 4 antwoordalternatieven.
Een antwoord is ofwel goed, ofwel fout. Een goed antwoord levert 1 punt op. Een fout
antwoord of geen antwoord 0 punten. In totaal zijn er 110 punten te behalen in deze toets.
1.2 - de toetsmatrijs
De vakcommissie Nederlands heeft de toetsmatrijs vastgesteld. Hierin is aangegeven
welke thema’s van de kennisbasis geschikt zijn voor landelijke digitale toetsing.
Per thema staat vermeld hoeveel vragen ervan in de toets voorkomen. De nummering
van de thema’s verwijst naar de kennisbasis. Van de thema’s die niet in de toetsmatrijs
staan, vindt toetsing op instellingsniveau plaats.
Thema 2:
27 vragen (25%)
Vakdidactiek: differentiatie naar
Beschrijving
doelgroepen
2.1 Meertalige klassen Invloed van verschillende culturen op een klassen- en schoolsituatie
Communicatie
Cultureel perspectief in teksten
2.2 Nt2-didactiek Problemen van NT2-leerlingen
Didactische middelen en uitgangspunten NT2-methode
Hoofdbenaderingen in het NT2-onderwijs
Aansluitproblematiek
Meningsvorming over Onderwijs in allochtone levende talen
Didactiek van tekstbehandeling
2.3 Remedial teaching Leesproblemen
Compensatiestrategieën
Rol van leesmotivatie
Schrijfproblemen
Theorieën over deficiëntie versus diversiteit
Diagnostiek
Remediëring op gestructureerde wijze
Differentiatie
Werkzaamheden van een remedial teacher
2.4 Dyslexie Definitie en criteria van dyslexie
Verklaringstheorieën voor dyslexie
Signaleren en omgaan met dyslexie in de klas
Dyslexiebeleid
Hulpmiddelen
Dyslexiecoach
2.5 Taalgericht vakonderwijs Belang van TVO binnen taalbeleid
didactische middelen om alle vaklessen taalgericht te maken
Adviezen voor docenten van zaakvaklessen
De drie pijlers: taalsteun, context, en interactie
Taalontwikkelend lesgeven
3
Toetsgids tweedegraads lerarenopleiding Nederlands - Versie 01/14

Thema 2:
27 vragen (25%)
Vakdidactiek: differentiatie naar
Beschrijving
doelgroepen
2.6 Taalbeleid Taalbeleidsplan
Middelen om invulling te geven aan taalbeleid in een school
2.7 Woordenschatdidactiek Didactische modellen om woorden aan te bieden
Verschil tussen schooltaal- en vaktaalwoorden
Incidenteel – intentioneel woordenschatonderwijs
Strategieën voor het uitbreiden van woordenschat en idioomkennis
Werkvormen
Selectie en ontwikkeling van oefenmateriaal
Thema 7: Taalbeschouwing: taalstructuren
en welgevormdheid
7.1 Fonetiek, fonologie, morfologie, semantiek,
lexicologie
28 vragen (25%)
Beschrijving
Basis van fonetiek en fonologie
Kennis van en inzicht in de klankstructuur van het Nederlands
Spraakklanken
Morfologische structuren van het Nederlands
Basis van semantiek
7.2 Grammatica Analyse van enkelvoudige en samengestelde zinnen op alle niveaus
Syntaxis
7.3 Spelling Beginselen van de Nederlandse spelling
Nevenbeginselen
Principes van de werkwoordspelling
Woordbeeld en veranderlijke gespelde woorden
Spellingstrategieën
7.4 Spellingdidactiek Analyse en beoordeling van de spellingaanpak in een methode
Spellingregels
Spellingstrategieën
Instructieprincipes
Behandeling werkwoordspelling
Onderscheid tussen veranderlijk gespelde en onveranderlijk gespelde
woorden
Digitaal spellingmateriaal
Interpunctie
Diagnostiek bij spellingproblemen
Belang van differentiatie
Thema 8: Taalbeschouwing: taalverwerving,
taalgebruik, en taalvariatie
27 vragen (25%)
Beschrijving
8.1 Taalverwerving Theorieën over taalverwerving
Functies van taal
Psycholinguïstiek
Metatalige begripsvorming
8.2 Taalvariatie en taalverandering Verschillen en overeenkomsten tussen talen
Sociolinguïstiek
Taalverandering
Taalgeschiedenis
8.3 Pragmatiek Pragmatische theorieën
8.4 Taalbeschouwingsdidactiek Aanpak van taalbeschouwing in een methode
Zinsanalyse in dienst van taalbeheersing en taalverzorging
Meerduidige invulling van de term taalbeschouwing
Voor vo geschikte taalbeschouwingsonderwerpen
Middelen en materialen om lessen taalbeschouwelijker te maken
4 Toetsgids tweedegraads lerarenopleiding Nederlands - Versie 01/14

Thema 9:
Fictie: literaire / fictionele teksten
9.1 Literaire genres, literaire/fictionele teksten en
tekstkenmerken
14 vragen (13%)
Beschrijving
Drie archetypen: lyriek, epiek en dramatiek
Onderscheid fictie en non-fictie
Fictie als een geordende vorm van artistieke communicatie
Afbakening van literatuur ten opzichte van lectuur
Onderscheid tussen jeugdliteratuur (12 tot 16 jaar),
Adolescentenliteratuur (15 tot 20 jaar) en volwassenenliteratuur (vanaf
circa 18 jaar)
9.2 Literatuurgeschiedenis Diachronische beschrijving literatuur
Thema 10:
Fictie: lezen van literaire / fictionele teksten
14 vragen (13%)
Beschrijving
10.1 Literaire analyse, interpretatie en kritiek Analyse
Interpretatie
Evaluatie
Lyriek
Epiek
Dramatiek
Recensies
10.2 Stimuleren van leesontwikkeling Manieren om leesontwikkeling te stimuleren
Didactische instrumenten om literaire ontwikkeling van leerlingen te
stimuleren
Ontwikkeling van literaire competentie van de lezer
Doorlopende leerlijnen literatuuronderwijs en relatie met eindtermen
Leeservaring in relatie tot ontwikkelingspsychologie
10.3 Literatuurdidactiek Literatuurdidactiek
Principes van het voorlezen
Leesverwerking
5
Toetsgids tweedegraads lerarenopleiding Nederlands - Versie 01/14

1.3 - de taxonomie van Romiszowski
Leraren beheersen hun vak op verschillende niveaus. Ze hebben niet alleen de vereiste
feitenkennis, maar komen op basis daarvan ook tot doordachte oplossingen. Taxonomie,
zo heet de indeling van kennis naar verschillende niveaus.
De redactie gebruikt de taxonomie van Romiszowski. De indeling van deze Britse
onderwijskundige is:
●●
●●
●●
●●
feitelijke kennis, zoals: herinneren of herkennen
begripsmatige kennis betreft het inzicht, grensbepalingen
reproductieve vaardigheden, zoals eenvoudige activiteiten en
standaardprocedures
productieve vaardigheden, het geleerde toepassen in nieuwe situaties
De landelijke kennistoets test vooral de beheersing van feitelijke en begripsmatige kennis.
6 Toetsgids tweedegraads lerarenopleiding Nederlands - Versie 01/14

2 - Het afnemen van de toets
2.1 - toetsomgeving
De afname van de toets gebeurt in een beveiligde, digitale omgeving. Studenten loggen
in met een eigen wachtwoord. Zolang de toets loopt, is het niet mogelijk om internet
of andere computerprogramma’s te gebruiken. Bij een storing blijven de gegeven
antwoorden opgeslagen. Om daarna verder te gaan is opnieuw inloggen voldoende.
De toets is opgebouwd uit een aantal blokken. Studenten kunnen naar iedere gewenste
vraag binnen een blok navigeren. Daar zijn drie knoppen voor:
●●
vorige (vorige vraag)
●●
volgende (volgende vraag)
●●
examennavigator (direct een vraag kiezen)
Wanneer studenten op de knop ‘naar het volgende blok’ klikken, sluiten ze het blok
af. Als niet alle vragen binnen het blok beantwoord zijn, wordt de student hiervoor
gewaarschuwd. Pas daarna verschijnt de eerste vraag van het volgende blok in beeld.
Terugkeren naar een eenmaal afgesloten blok is niet mogelijk.
Met twee knoppen rechts bovenin het scherm kunnen studenten de leesbaarheid
verhogen:
● ● om het lettertype te vergroten
● ● om het contrast te verhogen
7 Toetsgids tweedegraads lerarenopleiding Nederlands - Versie 01/14

2.2 – timer, duur van de toets en afsluiting
●●
●●
●●
●●
timer op het beeldscherm
balk die de voortgang in de toets toont
duur van de toets: twee uur
afsluiten met ‘toets beëindigen’
Volgorde vragen
●●
Binnen een blok kunnen studenten
zelf de volgorde waarin ze vragen
beantwoorden kiezen.
Op het beeldscherm is een timer afgebeeld met de tijd
die nog rest tot afsluiting van de toets. Een balk toont de
voortgang: het aantal beantwoorde vragen ten opzichte
van het totaal aantal vragen. Vragen die na twee uur niet
zijn beantwoord, gelden als fout. Na twee uur krijgen de
studenten van de surveillant de instructie om op de knop
’toets beëindigen’ te drukken. Na afsluiting zijn de antwoorden opgeslagen en niet meer te
wijzigen. De surveillanten geven tweemaal informatie over de nog beschikbare toetstijd. De
eerste keer een half uur voor, en de tweede keer vijf minuten voor afsluiting van de toets.
2.3 - hulpmiddelen
Het gebruik van kladpapier is toegestaan. De surveillant reikt dit uit en neemt het na
afloop ook weer in.
2.4 - voorzieningen voor studenten met een studiebeperking
Alle studenten kunnen gebruik maken van de algemene schermaanpassingen: het
vergroten van de letters en het veranderen van het contrast. Daarnaast hebben sommige
studenten recht op extra toetstijd. De examencommissie van hun opleiding beslist daarover.
8 Toetsgids tweedegraads lerarenopleiding Nederlands - Versie 01/14

3 - De uitslag
3.1 - voldoende of onvoldoende
Toetsdeskundigen en vakexperts bepalen de grens tussen zakken en slagen.
Deze zogeheten cesuurstelling heeft een wetenschappelijk fundament.
3.2 - uitslag
Studenten krijgen de uitslag via hun opleiding. De uitslag wordt uitgedrukt in een cijfer
van 1 t/m 10. Daarnaast ontvangen studenten hun individuele scores per domein.
10voordeleraar stuurt uiterlijk 4 weken na het sluiten van de landelijke toetsperiode de
uitslag aan de opleidingen. De opleidingen informeren daarna zo spoedig mogelijk de
studenten.
3.3 - inzage
Studenten kunnen de gemaakte toets nadat zij hun uitslag hebben ontvangen, inzien.
Dat gebeurt onder examencondities op een centrale locatie in Nederland. Studenten
kunnen zich aanmelden voor inzage op de website van 10voordeleraar vanaf 3
werkdagen nadat de uitslag van de toets is verstrekt aan de opleidingen t/m 8 werkdagen
nadat de uitslag is verstrekt aan de opleidingen. De inzage vindt plaats uiterlijk 3 weken
nadat de uitslag is verstrekt aan de opleidingen.
3.4 – bezwaar en beroep
Studenten kunnen tegen de uitslag van de toets bezwaar en beroep aantekenen.
Dat dienen ze binnen 6 weken te doen nadat de uitslag aan hen is verstrekt via de
opleidingen en verder conform de procedures en reglementen van de eigen opleiding.
3.5 – herkansing
Bij een onvoldoende (lager dan een 6) als resultaat van de toets heeft de student
per studiejaar recht op 1 herkansing. Indien de student in een studiejaar de laatste
toetsgelegenheid in een studiejaar als eerste kans benut, kan de student dit recht niet
verzilveren.
Voorbeeldvragen
Via de website www.10voordeleraar.nl zijn voorbeelden van toetsvragen beschikbaar.
Ook bestaat de mogelijkheid daarmee te oefenen.
9 Toetsgids tweedegraads lerarenopleiding Nederlands - Versie 01/14

Begrippenlijst
Nederlands

Inleiding
Kennis én vaardigheden spelen bij elk schoolvak een belangrijke rol. In de kennisbasis en
bij deze toetsdoelen gaat het om de kennis die een docent moet hebben om in de volle
omvang van zijn vak les te kunnen geven.
De toetsdoelen bieden aan opleiders en studenten een houvast voor de selectie van
leerstof en de voorbereiding op de kennistoets. De kennistoets bevat vragen gebaseerd
op kennis van, en inzicht in, de doelen uit de lijst.
De toetsdoelen vloeien voort uit de in 2009 vastgestelde kennisbasis. Eventuele
aanpassing vindt tegelijk met de herziening van de kennisbasis plaats.
Voor de opleidingen blijft er ruimte om in het onderwijs verdieping en verbreding aan te
brengen en dit ook op instellingsniveau te toetsen.
11 Toetsgids tweedegraads lerarenopleiding Nederlands - Versie 01/14

Domein 2 - NT2 - TVO - Dyslexie - RT
a
aandacht voor groepsprocessen
aansluiten bij voorkennis
ABCD-model
academische taalvaardigheid
achtergrondfactoren
achterstand (omgevingsfactor)
activerende didactiek
alfabetisch schriftsysteem
alledaagse taal
analfabeet (functioneel)
articulatie
attitude
attitude (socioaffectieve factoren)
auditieve discriminatie
automatisering
automatisering (lezen)
b
begrijpelijk/verzorgd taalgebruik
begrijpelijkheid (spreken)
begrijpen (spreken)
beoordelaarseffecten
beoordeling taalgerichtheid
betekenisaspecten
betekenisonderhandeling
betekenisvolle interactie
betrouwbaarheid (toetsen)
bottom-upverwerking
bruikbaarheid (toetsinstrumenten)
c
CEFR - Common European Framework of
Reference for Languages, zie: ERK
cesuur (toetsen)
cloze-oefening
cognitieve complexiteit
cognitieve factoren
cognitieve modellen (schrijfproces)
cognitieve strategieën
communicatieve benadering
communicatieve functies
compensatiestrategie
competentiegericht onderwijs
consolideren (intentioneel leren)
content-based approach / inhoudgerichte
benadering
context aanbrengen
context oproepen
context van het vak
contextrijk
contextuele inbedding
contextuele steun
controleren (intentioneel leren)
coöperatief leren / samenwerkend leren
creatieveconstructiehypothese
c-toets / cloze-toets
D
decoderen
denken stimuleren
diagnostische toets
dialoog
didactische benaderingen
didactische modellen
didactische principes
differentiatie
directe feedback (schrijven)
directe instructie
doeltaal
dyslexie, definitie
e
eerste taal
eisen aan taalgebruik
ellips
ERK - Europees referentiekader, zie ook: CEFR
ervaringsleren
expliciet verbeteren
expliciete instructie
extensief lezen
extensief luisteren
f
feedback
feedback (schrijven)
feedback (toetsen)
feedback op taalgebruik
fluency, zie: vloeiendheid
foneem
foneemherkenning
fonetisch spellen
foreigner talk / FT
formatieve toetsen
formele stijl
fossilisatie
foutenanalyse
functioneel analfabeet
functioneel luisteren
g
geïntegreerde trajecten
geletterdheid, functionele
gesloten vragen
gestuurd leren
globaal lezen / skimmen
globaal luisteren
grafeem-foneemkoppeling
grammatica-vertaalbenadering
12 Toetsgids tweedegraads lerarenopleiding Nederlands - Versie 01/14

h
halfopen vragen
halo-effect
handelingsplan
hardopdenkprotocol
hulpmiddelen dyslexie
i
idioom
impliciet verbeteren
incidenteel leren
indirecte feedback (schrijven)
individuele aanspreekbaarheid
informatiedichtheid
informele stijl
inhoudgericht / content based
inhoudsvaliditeit (toetsen)
intelligentie
intensief lezen
intensief luisteren
intentioneel leren
interactie
interactie over de stof
interesse
interferentie
interferentiehypothese
intonatie
item (toetsen)
itembank (toetsen)
k
kernbegrippen
klank
klankdiscriminatie
klassikaal bespreken
klemtoon
krachtige leeromgeving
l
langetermijngeheugen (schrijfproces)
leeftijd
leerstijl
leerstijlen
leerstrategieën
leesdoelen
leesstrategie
leesvragen
lemma
leren als interactief proces
leren door praten
lesdoelen
lesmateriaal ontwikkelen
lexicale kennis
lexicale regels
m
meertaligheid
mentale lexicon
methodeafhankelijke toets
methodeonafhankelijke toets
modeling
moedertaalsprekers
morfeem
motivatie
n
native speakers
netwerk van begrippen
nonsenswoorden / pseudowoorden
normverschuiving (toetsen)
o
observerend leren (schrijven)
onderwijsleergesprek
ontwikkelingsfouten
ontwikkelingsvolgorde
open vragen
oplossingen voor schrijfproblemen
oriënterend lezen
overgeneralisatie
overheidsbeleid
p
planning (schrijven)
planning (spreken)
portfolio
positieve feedback
positieve wederzijdse afhankelijkheid
presentaties
productieve woordkennis (woordenschat)
automatiseren
pygmalioneffect
r
receptieve woordkennis (woordenschat)
automatiseren
reikwijdte taalgericht vakonderwijs
revisie (schrijven)
rijk taalaanbod
rol van de schoolleiding
rol van de taalcoördinator
routines (spreken)
routines (woordenschat)
s
samenwerkend leren
samenwerkend leren / coöperatief leren
samenwerking tussen vakken
scaffolding
13 Toetsgids tweedegraads lerarenopleiding Nederlands - Versie 01/14

schoolse taken
schooltaal ontwikkelen
schooltaal ontwikkelen in alle vakken
schooltaal verwerven
schooltaalwoord
schrijfkader
schrijfrichting
schrijfstrategieën
schrijftaal
schrijftaken
semantiseren (intentioneel leren)
skimmen / globaal lezen
sociaal-constructivisme
sociale vaardigheden
soorten lesdoelen
spellingstrategieën
spiegelen
spreekangst
spreektempo
spreekvaardigheid
stijl
studerend lezen
succes T2-taalverwerving
summatieve toetsen
t
T2-verwerving
taakgericht taalonderwijs
taalaanbod
taalbeleid
taalcoach
taalcontact
taaldidactiek
taalgebruik
taalgebruik uitlokken
taalgericht toetsen/beoordelen
taalgericht vakonderwijs
taalgerichte didactiek
taalhandeling
taalleerproces
taalportfolio
taalproductie
taalproductie uitlokken
taalvaardigheden (lezen, luisteren, schrijven,
spreken)
taalvaardigheid
tekstconventies
tekstdoelen (schrijven)
tekstkenmerken (schrijven)
tekstopbouw (schrijven)
tekstsamenhang (schrijven)
tekstschema
teksttypen (schrijven)
thuistaal
toetsbeleid
toetsplan
top-downverwerking
transfer
tweede taal
tweedetaalleren / T2-leren
tweedetaalverwerving
u
uitspraak
v
vakkennis
vaktaal
vaktaalbetekenis van alledaagse begrippen
vaktaalontwikkeling
vaktaalwoord
validiteit (toetsen)
variatie binnen een klas
verankeren / inbedden
verbanden
verbindingswoord
verbindingswoorden (schrijven)
verloop T2-taalverwerving
verschillen in leerstijlen
verschillen in referentiekader
verschillen in voorkennis
verschillen tussen vakken
verstaan
verstaanbaarheid
verstavaardigheid
verwijswoord
verwoorden van een strategie
visuele discriminatie
visuele woordherkenning
vloeiendheid (lezen)
vloeiendheid (spreken)
voortgangstoets
vreemdetaalverwerving
VUT-model
w
woordenschat
woordherkenning
woordleerstrategieën
woordleervaardigheden
woordraadstrategieën
woordselectie
z
zelfbeoordeling
zelfstandig leren
zelfstandigheid
14 Toetsgids tweedegraads lerarenopleiding Nederlands - Versie 01/14

Domein 7 en 8 - Taalstructuren en welgevormdheid;
Taalverwerving, taalgebruik en taalvariatie
a
aangeboren taalvermogen
aannames van relevantie, kwaliteit en kwantiteit
aantonende wijs, zie: indicatief
aanvoegende wijs, zie: conjunctief
aanwijzend voornaamwoord
accent (als type taalvariëteit)
achterzetsel, zie: voorzetsel
actief-passiefonderscheid
actieve vorm, zie: bedrijvende vorm
actieve zin, zie: bedrijvende zin
activatiespreiding
activeren van kennis
AdjC, adjectivische constituent
adjectief, zie: bijvoeglijk naamwoord
AdvC, adverbiale constituent
adverbiale bepaling
adverbium, zie: bijwoord
afasie
affix
agens
alfabetisch schrift
allofoon
allomorf
ambiguïteit
anafora
anaforische referentie
antecedent
assimilatie van klanken
automatische spraakherkenning
b
balansschikking
bedrijvende vorm, zie: actieve vorm
bedrijvende zin
beginsel/principe van de afleiding/etymologie
beginsel/principe van de afleiding/etymologie
beginsel/principe van de gelijkvormigheid/
analogie/morfologie
beginsel/principe van de standaarduitspraak
beknopte bijzin
belanghebbend voorwerp, zie: indirect object
bepaald lidwoord
bepaald telwoord
bepaling van de handelende persoon, zie:
passieve door-bepaling
bepaling van gesteldheid
beperkende bijvoeglijke bijzin
betekenis
betrekkelijk voornaamwoord met impliciet
antecedent /
betrekkelijk voornaamwoord met ingesloten
antecedent
betrekkelijk voornaamwoord, zie: relatief
pronomen
betrekkelijke bijzin
betrekkelijke bijzin met ingesloten antecedent
beurtwisseling
bevelende zin
bezittelijk voornaamwoord
bijstelling
bijvoeglijk naamwoord, zie: adjectief
bijvoeglijke bepaling
bijvoeglijke bijzin
bijwoord
bijwoordelijk gebruik
bijwoordelijke bepaling
bijwoordelijke bepaling van graad
bijwoordelijke bepaling van middel
bijwoordelijke bepaling van modaliteit
bijwoordelijke bepaling van oorzaak
bijwoordelijke bepaling van plaats
bijwoordelijke bepaling van reden
bijwoordelijke bepaling van tijd
bijwoordelijke bijzin
bijzin, zie: ingebedde zin
bottom-up verwerking van taal
brabbelen en eerstetaalverwerving
c
clitisch woord / clitische woordvorm, zie:
enclitische woordvorm
coarticulatie
codewisseling
cognitief systeem
coherentie
cohesie
cohortmodel in woordherkenning
communicatieve competence
competence
congrueren
connotatie
consonant, zie: medeklinker
constituent
contact met de doeltaal
contexteffecten in woordherkenning
continuïteit van spraakgeluid
conversationele implicatuur
coöperatieprincipe
creativiteit in natuurlijke taal
creooltaal
d
deixis
denotatie
derde persoon
15 Toetsgids tweedegraads lerarenopleiding Nederlands - Versie 01/14

descriptieve grammatica
dialect
differentiatiefase bij taalverwerving
diglossie
directe rede
discourse, zie ook: tekst
distinctief kenmerk
distinctiviteit van klanken
doeltaal
dubbele articulatie
e
eenzinsdeelproef
eerste persoon
eerstetaalverwerving
eigennaam
ellips, elliptische zin
enclitische woordvorm / enclitisch woord
enkelvoud
enkelvoudige zin
etnische variëteit, zie: etnolect
etymologie
f
flexie
foneem
fonetiek
fonetisch plan voor articulatie
fonetische transcriptie
fonologie
fonologische codering
fonologische variatie
formele stijl
formele taalvormen
fossilisatie
fricatief, zie: wrijfklank
functie van constituenten
functiewoord
g
gebarentaal
gebiedende wijs, zie: imperatief
gebiedende zin
geleed vs. ongeleed woord inhoudswoord vs.
functiewoord
geleed woord
geschreven bronnen
geslaagdheidsvoorwaarden
geslaagdheidsvoorwaarden
gesloten woordklasse
gespreksafsluiting
gespreksopening
gesproken taal vs. gebarentaal
getal
gezegde
gezegdezin
grafeem-foneemconversie
grammatica
grammaticaal woord
h
herhalend onderwerp
homoniem, homonymie
hoofd (van constituent)
hoofdtelwoord
hoofdwerkwoord
hoofdzin
hulpwerkwoord
hulpwerkwoord van de lijdende/passieve vorm
hulpwerkwoord van de voltooide tijd
hulpwerkwoord van modaliteit
hulpwerkwoord van tijd
hypercorrectie
hyponymie
i
idioom
illocutie, communicatieve bedoeling van uiting
imperatief
indirecte rede
indirecte taalhandeling
infinitief
infix
informele stijl
informele taalvormen
ingebedde zin, zie: bijzin
inhoudswoord
interactie
interactie en taalverwerving
interferentie bij taalcontact
interjectie, zie: tussenwerpsel
intransitief, zie: onovergankelijk
intransitiviteit, zie: onovergankelijkheid
inversie
isoglosse
j
ja-nee vraag
jambe
k
kennis van de wereld
klanksysteem
klankwet
klemtoon, zie (woord)accent
klinker
koppelwerkwoord
kritische periode en taalverwerving
kwaliteit, aanname van
kwantiteit, aanname van
l
labiaal, labiale klank
leenwoord
16 Toetsgids tweedegraads lerarenopleiding Nederlands - Versie 01/14

lemma
lettergreep
lexicaal woord
lexicale homonymie
lexicale variatie
lexicografie
lexicon
lidwoord
lidwoord van bepaaldheid, zie: bepaald lidwoord
lijdend voorwerp, zie: direct object
lijdende vorm, zie: passieve vorm
lijdendvoorwerpszin
lingua franca
linguïstische competence
linguïstische context en taalvariatie
linguïstische variabele
links-rechtsprincipe
liquida
locutie, vorm van taaluiting
loos onderwerp
m
mate van contact met doeltaal
mededelende zin
medeklinker / consonant
meervoud
meewerkend voorwerp
meewerkendvoorwerpszin
mentale lexicon
metafoor
minderheidstaal
minimaal paar
modaal hulpwerkwoord
modificeerder
moedertaal
morfeem
morfofonologie
morfologie
n
naamval
naamwoord
naamwoordelijk deel
naamwoordelijk gezegde
nasaal
NC / nominale constituent
nevenschikkend voegwoord
nevenschikking
nomen, zie: naamwoord
nominalisatie
non-verbale communicatie
noodzakelijk wederkerend werkwoord
o
o.t.t., onvoltooid tegenwoordige tijd
o.v.t., onvoltooid verleden tijd
object
onbepaald lidwoord
onbepaald telwoord
onbepaald voornaamwoord
onbepaalde wijs, zie: infinitief
onderschikkend voegwoord
onderschikking
onderwerp
onderwerpszin
ongeleed woord
ongrammaticaal
onomatopee
onovergankelijk
onovergankelijk/intransitief predicaat
ontlening
ontwikkelingsfouten
onvolledige zin, zie: elliptische zin
onvoltooid tegenwoordige tijd, zie: o.t.t.
onvoltooid verleden tijd, zie: o.v.t.
oorzakelijk voorwerp
opeenvolgend paar in gesprekken
open woordklasse
overeenkomsten tussen talen
overextensie in taalverwerving
overgankelijk zie: transitief
overgankelijk/transitief predicaat
overgeneralisatie in taalverwerving
overtreffende trap zie: superlatief
p
paradigma
parafrase
passieve door-bepaling / bepaling van de
handelende persoon
passieve vorm
passieve zin
pedagogische grammatica
performance
performatief werkwoord
persoon
persoonlijk voornaamwoord
persoonsvorm
pidgin
plaats van articulatie
polysemie
positieve transfer
pragmatiek
pragmatische gepastheid van taaluiting
pragmatische taalverandering
pragmatische variatie
predicaat
prefix
prepositie, zie: voorzetsel
prescriptieve grammatica
priming
primingeffect in woordherkenning
17 Toetsgids tweedegraads lerarenopleiding Nederlands - Versie 01/14

rangtelwoord, zie: ordinale
referent
regionaal dialect
register
relevantie, aanname van
s
samengestelde zin
samenstelling
samentrekking
Sapir-Whorfhypothese
scheidbaar samengesteld werkwoord
scheidbaar werkwoord
schoolgrammatica
schrift
sekse en taalvariatie
semantiek
semantisch kenmerk
sociolect
sociolinguïstiek
spraak- en taalontwikkelingsstoornis
stam
stemhebbende klank
stemloze klank
stijl
stijlverschillen
subject, zie: onderwerp
suffix, zie: achtervoegsel
superlatief, zie: overtreffende trap
syllabe
synchrone beschrijving
synoniem
synoniem, synonymie
syntactische homonymie
syntaxis, syntactisch
t
taalaanbod
taaldood / dode taal
taalfamilie
taalhandeling
taalomgeving
taalontwikkelingsstoornis
taalpolitiek
taalvariant
taalvariatie
taalvariëteit op diverse linguïstische niveaus
taalverandering op diverse linguïstische niveaus
taalverlies
tantebetjestijl
tegenwoordig deelwoord
tekst, zie: discourse
telbaar substantief
telwoord
topic
traditionele grammatica
transfer bij tweedetaalverwerving
transitief, zie: overgankelijk
transitiviteit, zie: overgankelijkheid
trappen van vergelijking
tussentaal
tussenwerpsel, zie: interjectie
tweede persoon
tweedetaalverwerving
tweetalig onderwijs
tweetaligheid
u
uitdrukking
universalia
v
v.t.t., voltooid tegenwoordige tijd, zie: perfectum
v.v.t., voltooid verleden tijd, zie:
plusquamperfectum
vast voorzetsel
VC Verbale Constituent
verandering van boven
verandering van onderen
verbindingswoord
verbum
vergrotende trap
verledentijdsvorm
vervoegen
vocaal, zie: klinker
voegwoord
voltooid deelwoord
voltooid tegenwoordige tijd, v.t.t.
voltooid verleden tijd, v.v.t.
voltooiingsfase bij taalverwerving
voorlopig lijdend voorwerp
voorlopig onderwerp
voorlopig voorzetselvoorwerp
voornaamwoord, zie pronomen
voornaamwoordelijk bijwoord
voortalige periode
voorzetsel
voorzetselgroep
voorzetselvoorwerp
voorzetselvoorwerpszin
vraagwoord
vraagzin
vragend voornaamwoord
vragend voornaamwoordelijk bijwoord
vragende zin
vreemdetaalverwerving
vroegtalige periode
w
wederkerend voornaamwoord
wederkerend werkwoord
wederkerig voornaamwoord
werkwoord, zie verbum
18 Toetsgids tweedegraads lerarenopleiding Nederlands - Versie 01/14

werkwoordelijk deel
werkwoordelijk gezegde
werkwoordelijke uitdrukking
woord
woordbetekenis
woordgroep
woordherkenning
woordklasse
woordsoort
woordvolgorde
z
zelfstandig naamwoord
zelfstandig werkwoord
zinsdeel
zinsontleding
19 Toetsgids tweedegraads lerarenopleiding Nederlands - Versie 01/14

Domein 9 en 10 - Literaire/fictionele teksten;
Lezen van literaire/fictionele teksten
A
ab ovo vertellen
acconsonantie /medeklinkerrijm
acrostichon
adolescentenliteratuur
adolescentenroman /cross-overroman
allegorie
alliteratie / stafrijm
alwetende verteller
ambiguïteit
anafoor
anapest
anticlimax
antimetrie
antithese
assonantie / klinkerrijm
asyndetische vergelijking / asyndeton
auctoriale verteller
auctoriale vertelsituatie
autobiografisch verhaal
avant-garde
b
ballade
beeldspraak
belevend ik
beweging van Vijftig, zie: Vijftigers
bijfiguur
bildungsroman
binnenrijm
c
chiasme / kruisstelling
chronologie
chute / volta
cliché
cliffhanger
climax
close reading
Cobragroep
column
compositie van de roman
couplet
creatieve functie
cultuurhistorisch motief
d
dactylus
dada, dadaïsme
detectiveverhaal
dialoog
dierenverhaal
directe innerlijke monoloog
directe rede
distichon
dominee-dichter
dramatiek
dubbelrijm
E
eindrijm
elisie
ellips
emancipatie van de vrouw
enjambement
enumeratio, enumeratie, zie: opsomming
epiek
erfelijkheid en milieu
essay
esthetische functie
eufemisme
existentialisme
experimentele poëzie
experimentelen
expressionisme
f
fabel, zie: dierenverhaal
fabel, zie: story
feiten en fictie
fictie / non-fictie
fictie en werkelijkheid
figuren
figuurlijk
film en literatuur
fin de siècle
flashback
flat character / type
Futurisme
g
gebeurtenis
gedicht
gekruist rijm
genre
gepaard rijm
glijdend rijm
gouden eeuw
grondmotief
h
halfrijm
held
historische roman
hoofdmotief
hoofdpersoon
20 Toetsgids tweedegraads lerarenopleiding Nederlands - Versie 01/14

humor
humor en de romantiek
hyperbool
i
ik-roman
ik-verhalen
ik-verteller
ik-vertelsituatie
impressionisme
impressionistische stijl
in medias res / mediis in rebus
indirecte rede
Indisch-Nederlandse letterkunde / koloniale
letterkunde
innerlijke monoloog
interbellum
intertekstualiteit
inversie
ironie
Italiaans sonnet
j
jambe
jeugdliteraire prijzen
jeugdliteratuur
jongensboek
k
kettingrijm
kindbeeld
klassieker
klinkerrijm / assonantie
koloniale letterkunde / Indisch-Nederlandse
letterkunde
kruisstelling / chiasme
kwatrijn
l
leidmotief
letterlijk
limerick
literaire canon
literaire competentie
literaire kritiek
literaire stromingen en richtingen
literaire stromingen vanaf 1880
literaire tijdschriften
literair-historisch motief
literatuur/lectuur
literatuuropvattingen
literatuurwetenschap
litotes
lyriek
lyrisch ik
m
mannelijk rijm / staand rijm
massacultuur
medeklinkerrijm / stafrijm
meervoudig personaal vertellen / perspectief
meisjesboek
metafoor in engere zin
metafoor, metafora, metaforisch
metoniem, metonymia, metonymie,
metonymisch
metrum
middenrijm
modernisme
monologue intérieure
motief
multiculturele literatuur
n
naturalisme
naturalisme en sensitivisme
naturalisme en realisme
naturalistisch proza
naturalistische roman
neologisme / nieuwvorming
nieuwe zakelijkheid
novelle
o
octaaf
ollebolleke
omarmend rijm
onbetrouwbaar perspectief
onbetrouwbare verteller
ontspannende functie
opsomming
overlooprijm
oxymoron
p
paradox
parallellie
pars pro toto
personage
personale vertelsituatie
personale vertelwijze
personificatie
perspectief
pleonasme
plot / sujet
poëtica
poëticaal
poëzie
point of view
postmodernisme
postmodernistisch proza
probleemboek
proza
21 Toetsgids tweedegraads lerarenopleiding Nederlands - Versie 01/14

raamvertelling
readymade
realisme
refrein
repetitio
retorica, retorisch
rijk rijm, rime riche
rijm
rijmschema
rijmsoorten
ritme
roman
romantiek
rondeel
round character
ruimte
s
scanderen
sextet
sonnet
spanning
sprookje
staand rijm / mannelijk rijm
stafrijm / alliteratie
story, zie: fabel
stijlfiguren
stream of consciousness
strofe
strofische vormen
sujet / plot
symbool
synesthesie
v
vergelijking
vergelijking met als
vergelijking met een verbindingswoord
verhaal
verhaallijn
verhaalmotief
vers
versregel
versvoet
vertelde tijd
vertelinstantie
vertellend ik
verteller
vertelperspectief
vertelstandpunt
verteltijd
volrijm
volta / chute
voorrijm
vooruitwijzing
vrouwelijk rijm / slepend rijm
w
wending
t
tautologie
tegenstelling
terzet, terzine
thema
tijdsverloop
tijdversnelling
tijdvertraging
totum pro parte
trochee
u
understatement
22 Toetsgids tweedegraads lerarenopleiding Nederlands - Versie 01/14