Klimaten 6. Het Tropisch Regenwoudterrarium. - Lacerta
Klimaten 6. Het Tropisch Regenwoudterrarium. - Lacerta
Klimaten 6. Het Tropisch Regenwoudterrarium. - Lacerta
- No tags were found...
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
<strong>Klimaten</strong> <strong>6.</strong> <strong>Het</strong> <strong>Tropisch</strong> <strong>Regenwoudterrarium</strong>.<br />
N. de Leeuw en P. Floor<br />
p/a Oude Elburgerweg 5<br />
8094 PO Harremerbroek<br />
INLEIDING<br />
In her aardrijkskunde deel <strong>Klimaten</strong> 2 (de<br />
LEEUW & FLOOR 2000a) zijn de A-klimaten<br />
behandeld. Hierin is een verdeling gemaakt in het<br />
Af, Aw en As-klimaat. Her M-klimaat staat beter<br />
bekend als het tropisch regenwoud. Er is geen biotoop,<br />
dat zoveel verschillende levensvormen kent<br />
als het tropisch regenwoud. Bovendien is nog niet<br />
eens alles ontdekt of beschreven qua levende organismen<br />
in de nog bestaande regenwouden. Met her<br />
verdwijnen van deze bossen zullen we daarom ook<br />
nooit alles leren kennen.<br />
Om in ons terrarium het tropisch regenwoud na te<br />
kunnen bootsen, moeren we een aanral aspecten in<br />
de garen houden. Deze aspecten beïnvloeden de<br />
leefbaarheid van het terrarium voor de bewoners.<br />
I. licht<br />
2. temperatuur<br />
3. luchtvochtigheid<br />
4. ventilatie<br />
5. voedingsbodem/beplanring<br />
In dit hoofdstuk komt elk van deze onderwerpen<br />
aan bod, waarbij meer aandacht wordt geschonken<br />
aan mogelijkheden en ideeën, dan aan kam en<br />
klare oplossingen.<br />
LICHT<br />
De volgende zaken zijn van belang:<br />
- het aanral uren daglicht,<br />
- de sterkte van het licht,<br />
- de stralingswarmte,<br />
- de kleur van het licht<br />
- het energieverbruik.<br />
De meest voorkomende verlichting in de terrariumhobby<br />
is de TL-buis, waarbij de kleur bij voorkeur<br />
"Cool-Whire" of Philips 84 moet zijn.<br />
Binnen onze technische (financiële) mogelijkhe-<br />
den benadert deze kleur her zonlicht her meest.<br />
Deze kleur licht laat ook de planren en dieren zien<br />
zoals ze zijn, ze zijn dan "kleurecht". Echter het<br />
beste effect voor planren moeten we zoeken in de<br />
blauwe en rode kleuren, waarbij we in de aquariumwereld<br />
de UV verlichting (bv. Grolux) tegenkomen.<br />
De violet of paarse kleur komt echter onnatuurlijk<br />
over (je terrarium is uiteindelijk geen<br />
kleurrijke discotheek), zodat een combinatie met<br />
"Cool-Whire" (met de laatste als hoofdverlichting)<br />
zeer wenselijk is. De hoeveelheid licht in een bak is<br />
afhankelijk van de hoogte van de bak en de dichtheid<br />
en mate van beplanting. Hoe groter de<br />
afstand tussen lamp en bodem, hoe minder licht<br />
de bodem {en dus de laaggeplaatste planten) zal<br />
ontvangen.<br />
Bij een hoog terrarium/paludarium is her dan ook<br />
noodzakelijk om halverwege en onderin de bak<br />
verlichting aan te leggen. Dit vergt enig technisch<br />
inzicht en veel fantasie, maar er zijn mogelijkheden<br />
genoeg. <strong>Het</strong> is zelfs mogelijk om een TL-buis te<br />
verwerken in een waterdichte "drijvende" lichtbak,<br />
terwijl de starter en de voorschakelweerstand buiten<br />
het terrarium worden gemonteerd. Je krijgt op<br />
deze manier voldoende licht onder water en de<br />
"drijvende" bak kan gecamoufleerd worden als<br />
oevergedeelte of eiland. Als waardevol neveneffect<br />
geeft deze lichtbak rechtstreeks warmte af aan het<br />
water, waardoor de luchtvochtigheid in het paludarium<br />
gunstig wordt beïnvloed. Een nadeel van<br />
dit systeem is de complexiteit van handelingen om<br />
een kapotte lamp re vervangen.<br />
TEMPERATUUR<br />
Welke temperatuur moeten we aanhouden in een<br />
tropisch regenwoudterrarium Antwoord: dezelfde<br />
temperatuur als in het biotoop van de bewoners<br />
van het terrarium. We moeren dus eerst weten<br />
waar onze bewoners vandaan komen. Om dit te<br />
kunnen weten moeten we dus onze dieren zelf<br />
<strong>Lacerta</strong> 60(3) * 2002<br />
83
Derail aquaterrariu m. Landskampioen 1993 Landelijke Huiskeuring N.B.A.T. Foro 1-!.W. Komen.<br />
<strong>Lacerta</strong> 60(3) * 2002 84
gaan vangen, zodat we alle factoren, die bij het biotoop<br />
van belang zijn kunnen aanvoelen. Een andere<br />
mogelijkheid is dat een ander dit voor ons doet.<br />
En wonderwel heeft iemand dat al voor ons<br />
gedaan. Minder nauwkeurig als dat we het zelf<br />
zouden hebben gedaan, maar niet getreurd, de<br />
gegevens zijn goed bruikbaar. Ik doel hierbij op<br />
een Duitstalig boekwerk (MÜLLER, 1996), waarin<br />
klimaattabellen zijn verwerkt van alle weerstations<br />
over de gehele wereld en dus ook uit de<br />
omgeving van de vindplaats van jouw terrariumbewoner.<br />
De gegevens in die klimaattabellen zijn<br />
gebaseerd op waarnemingen verspreid over een<br />
aantal jaren.<br />
Zoals we in <strong>Klimaten</strong> 3 (de LEEUW & FLOOR<br />
2000b} hebben vernomen, speelt de gelaagdheid<br />
van het tropisch regenwoud een belangrijke rol. De<br />
struik- of stamlaag is het meest geïsoleerd van<br />
invloeden van buitenaf. <strong>Het</strong> klimaat is hier dan<br />
ook vrij stabiel (temperatuur: 27-33°C; luchtvochtigheid:<br />
80-1 OOo/o) en het is er altijd vrij donker.<br />
De meeste dieren worden gevangen bij open plekken<br />
(omgevallen bomen) of langs oevers van rivieren<br />
en beken. Als we uitgaan van een constante<br />
kamertemperàtuur van ± 20°C, zal het terrarium<br />
overdag m.b.v. de verlichting al gauw een temperatuur<br />
bereiken van 25-27°C. 's Nachts, als het licht<br />
uit is, zakt de temperatuur weer tot 20°C. Dit kan<br />
een te groot verschil zijn voor onze dieren. Er zal 's<br />
nachts bij verwarmd moeten worden, waarbij we<br />
een voorkeur hebben voor verwarming via het<br />
water of de vochtige bodem. Dit heeft een rechtstreekse<br />
invloed op de luchtvochtigheid, die 's<br />
nachts moet stijgen cot ±I OOo/o.<br />
Over waterverwarming zal hier niet veel gezegd<br />
worden, want we zullen dat straks behandelen.<br />
Bodemverwarming wordt wat ingewikkelder. In de<br />
terrariumhandel bestaan verwarmingskahels en<br />
matjes, die zowel in als onder het terrarium kunnen<br />
worden geplaatst. Er zijn diverse nadelen aan<br />
plaatsing in het terrarium, waarvan er één kortsluiting<br />
is. Ook het vervangen van defect materiaal is<br />
een ingrijpende operatie. <strong>Het</strong> plaatsen onder het<br />
terrarium heeft echter ook z'n nadelen. Bij een te<br />
groot temperatuurverschil tussen de verwarming<br />
en het water of de vochtige bodem, kan het glas<br />
van de bodem barsten. Mijn persoonlijke voorkeur<br />
gaat uit naar het verwarmen van de ruimte, waarin<br />
het terrarium staat. Dit is geen oplossing voor<br />
iedereen, maar bij meerdere terraria wel de goedkoopste<br />
en in ieder geval de veiligste. Als de kamer<br />
of schuur waarin de terraria staan goed geïsoleerd is<br />
èn voorzien van een apart werkende verwarming,<br />
dan is er een constante temperatuur te realiseren,<br />
waarbij de nuanceverschillen per terrarium kunnen<br />
worden beïnvloed door de verlichting of de ventilatie<br />
in de individuele terraria.<br />
LUCHTVOCHTIGHEID<br />
De luchtvochtigheid kan worden beïnvloed door<br />
de volgende criteria:<br />
* vaak sproeien<br />
* waterverwarming<br />
* waterval of -stroom<br />
* luchtbevochtiger<br />
Vaak sproeien.<br />
Voor de meesten onder ons is vaak sproeien een<br />
noodzaak. De terraria zijn meestal te klein om<br />
grote technische installaties in te kunnen verwerken.<br />
Bij het sproeien geven we de voorkeur aan de<br />
z.g. hogedrukspuit (plantenspuit met pomp) met<br />
een goede vernevelingskop. Regenwater verdient de<br />
voorkeur, zodat kalkaanslag op ruiten en planten<br />
cot een minimum wordt beperkt. Om de hoge<br />
luchtvochtigheid te kunnen vasthouden, sproeien<br />
we minimaal tweemaal per dag (' s morgens en Is<br />
avonds). Voor de meeste (nacht- of schemeractieve}<br />
boomkikkers is het sproeien Is avonds het signaal<br />
om wakker te worden, waarbij zich dan het bekende<br />
ritueel voordoet van het afstropen en opeten van<br />
de beschermende, droge slijmhuid. Na dit ritueel<br />
kunnen de kikkers gevoerd worden, wat altijd weer<br />
een heel spektakel is. Voor hagedissen uit het tropisch<br />
regenwoud is het sproeiwater om te drinken.<br />
Als we niet in staat zijn om consequent dagelijks te<br />
sproeien, moet de techniek ons helpen. Met behulp<br />
van een waterreservoir, een waterpomp, een stelsel<br />
van slangen en buizen, sproeikoppen en een schakelklok<br />
is er al een eenvoudige beregeningsinstallatie<br />
te maken. Afhankelijk van de inhoud van het<br />
reservoir, kunnen we deze installatie van enkele<br />
dagen tot weken voor zichzelf laten zorgen. Met<br />
een schakelklok, die ingesteld kan worden tot een<br />
kwartier of een half uur, is het mogelijk om de<br />
beregeningsinstallatie per dag tweemaal een kwar-<br />
<strong>Lacerta</strong> 60(3) * 2002<br />
85
tier (of half uur) re laren werken. Her reservoir kan<br />
een regenron zijn met aanvulling (regen) van buitenaf.<br />
Een aquariumverwarming brengt de remperaruur<br />
rot her gewenste niveau, zodat de dieren in<br />
her terrarium geen last hebben van een koude douche<br />
(ook bij koudbloedige, tropische dieren heefr<br />
dir een negatieve uitwerking op her seksleven).<br />
Warerverwarming.<br />
Her verwarmen van een waterreservoir is hiervoor<br />
al aangevoerd, maar her verwarmen van een evenrucel<br />
waterreservoir in het terrarium is naruurlijk<br />
ook een mogelijkheid. Laar je in de aquariumhandel<br />
uitgebreid informeren over her verwarmingselemenr<br />
en de thermostaat, die je nodig hebt. Bij<br />
een klein reservoir hoon geen verwarmingskanon<br />
van tig Warr. Je reservoir is dan zo leeg en her verwarmingselemenr<br />
raakt oververhit, zodat her glazen<br />
omhulsel barst. Als er in her terrarium geen<br />
plaats is voor een groot reservoir, denk dan eens<br />
aan een uitwendig reservoir met een directe verbinding<br />
met her reservoir in her terrarium. Volgens<br />
de heersende natuurkunde wetten, zal het warerpeil<br />
in beide reservoirs op de zelfde hoogte willen<br />
staan. Er is dan maar een klein pompje nodig om<br />
her water re laren circuleren. De verwarming van<br />
her water geschiedt natuurlijk in het buitenreservoir.<br />
Omdat dit buitenreservoir nooit leeg mag<br />
staan, is her wenselijk om deze gevuld te houden<br />
d.m.v. een vlotterkraan (zoals bij de stortbak van<br />
de wc). De roevoer kan ook hier weer van buitenaf<br />
komen uit een regenron, die dan wel hoger moet<br />
zijn geplaatst dan het reservoir naast her terrarium.<br />
Waterval of -stroom.<br />
Als water t.o.v. lucht in beweging is, is her makkelijker<br />
om watermoleculen af re geven aan de luchr.<br />
Deze eigenschap biedt war extra mogelijkl1eden<br />
om de luchrvochtigheid re beïnvloeden. Naast de<br />
watervalletjes zoals in de showbakken van bekende<br />
firma's, is er ook een mogelijkl1eid om her water<br />
via de achterwand van het terrarium naar beneden<br />
re laren sijpelen. Als de achtenvand besraar uit een<br />
vocht opnemend en vasthoudend substraat (turf,<br />
varenworrel, enz.), besraar de kan s, dar er zich hierop<br />
spontaan mossen gaan vormen. Ook varens en<br />
epifyten krijgen de kans om zich hierop re gaan<br />
vastzetten . Doordar het water d.m.v. her substraat<br />
Dendrobimn species. Fow H.W. Komen<br />
zich gaar verspreiden (capillaire werking), zullen er<br />
ook meer watermoleculen aan de lucht worden<br />
afgegeven.<br />
Luchtbevochtiger.<br />
In de handel zijn luchtbevochtigers re krijgen in<br />
alle soorren en maren. Ook hier wordt gewerkt<br />
met her principe, dar water makkelijker zijn moleculen<br />
aan de lucht afgeeft als een van beide elemenren<br />
in beweging is. De eenvoudige luchtbevochtigers<br />
werken met een bak water, waar een<br />
ventilator de lucht over her wateroppervlak doet<br />
strijken. Een war verder uitgewerkt principe is, dar<br />
her water in de draaiende beweging van de venrilator<br />
wordt opgezogen via een buisje in de as van de<br />
ventilator en dan via twee meedraaiende buisjes<br />
wordt rondgeslingerd regen een soort ringvormige<br />
spons, die door zijn grote oppervlakte meer warermoleculen<br />
aan de lucht kan afgeven. Deze lucht<br />
wordt door dezelfde venrilaror erlangs geblazen.<br />
De jongste generatie luchtbevochtigers heefr echter<br />
<strong>Lacerta</strong> 60(3) * 2002<br />
86
geen bewegende delen zoals hierboven, maar werkt<br />
d.m.v. ultrasone trillingen (geluidsgolven). Deze<br />
ultrasone rrillingen brengen her water zodanig in<br />
beweging, dar er superfijne druppeltjes loskomen<br />
van her wateroppervlak. Deze nevel verlaat de<br />
luchtbevochtiger via een afvoerbuis. Door deze<br />
buis uir re laren komen boven in het terrarium, zal<br />
de nevel naar beneden zakken. Dit alles is goed<br />
zichtbaar en geeft een fantastisch effect. Ons terrarium<br />
verandert len erlijk in een nevelwoud. Er omstaat<br />
een dichte mist, die de luchrvochtigheid doet<br />
stijgen tot I 00%. Alle waar is naar z' n geld en deze<br />
laatste luchtbevochtigers zijn daarom ook vrij prijzig<br />
(enkele honderden guldens) .<br />
VENTILATIE<br />
Een vochtig terrarium, dat potdicht zit, zal nooit<br />
lang meegaan. Er zullen zich bepaalde schimmels<br />
en rottingsbacteriën in gaan nestelen, die alle leven<br />
onmogelijk zullen maken. Enige ventilatie is daarom<br />
wel noodzakelijk. We moeten echter een goed<br />
evenwicht zoeken om niet te veel en te lang lucht<br />
Ludisin bicolor, Aardorchidee. Foto H.W. Komen<br />
vochtigheid te verliezen. Als de ruimte waarin her<br />
terrarium sraar al een hoge luchtvochtigheid heeft,<br />
is ruim venrileren geen probleem. Onze doorsnee<br />
woonkamer heeft echter een luchrvochrigheid van<br />
± 50%. Bij ruime ventilatie verl iest her terrarium<br />
daarom teveel aan luchrvochrigheid. Een goede<br />
vemilarie wordt bepaald door de plaats van de openingen<br />
in her terrarium. Er moeren minstens twee<br />
openingen zij n om een luchtstroom op gang te<br />
krijgen. De eerste opening word t b.v. onder de<br />
voorruit aangebracht en de tweede bovenin her terrarium<br />
in de achterwand. Deze laatste kan ook in<br />
de lichtkap verwerkt worden. In beide gevallen<br />
gaan we ui t van het principe, dar warme lucht<br />
stijgt. In het geval van de ventilatie-opening in de<br />
lichtkap wordt d ir principe extra versterkt door de<br />
warmte van de lampen. De plaats van de eerste<br />
opening onder de voorruit is bewust gekozen,<br />
zodat de opstijgende lucht langs de binnenzijde<br />
van de ruit strijkt en deze vrijhoudt van condens.<br />
D eze vorm van passieve ventilatie komt in de terrariumbouw<br />
het meest voor. De enige mogelijkheid<br />
om passieve ventilatie te reguleren is door de<br />
openingen re vergroten of verkleinen. Actieve venrilarie<br />
vinden we bij de wat grotere bakken. De<br />
luchtstroom als gevolg van warmteverschillen is in<br />
een groor terrarium vaak re gering om effect re<br />
hebben. We helpen d ie luchtseroom een handje<br />
met een elecrrische ventilator.<br />
D e voorkeur verdienen de tweedehands computerventilatoren,<br />
omdat deze erop gebouwd zijn om<br />
lang achter el kaar te draaien èn wat nog belangrijker<br />
is, ze zijn vrij wel gel uid loos. Er is geen grotere<br />
afknapper dan een stukje regenwoud met een<br />
mechanisch geluidje. De ventilator in een terrarium<br />
moet altijd van binnen naar buiten blazen . Als<br />
hij naar binnen blaast, wordt de luchtseroom<br />
geconcentreerd op één bepaalde plek, die dan ook<br />
uitdroogt. Tevens veroorzaakt deze luchtstroom<br />
een re grote luchrverplaarsing (wch r), waarv;m<br />
longontsteking een mogelijk gevolg is bij onze d ieren.<br />
Door op meerdere plaatsen inlaatopeningen re<br />
maken wordt de luchrsrroom teruggebracht tot een<br />
milde luchrverplaarsing, die nauwel ijks voelbaar is,<br />
maar wel effect sorteert. De ideale manier van ventileren<br />
is een kwestie van experimenteren. Her kan<br />
geen kwaad om her aanral openingen ru1m te<br />
nemen, als ze maar te regelen zijn.<br />
<strong>Lacerta</strong> 60(3) * 2002<br />
87
Aftixnlus fomasin i i fomnsinii. Foto H. W. Komen<br />
VOEDINGSBODEM EN BEPLANTING<br />
De bodem van het tropisch regenwoud bestaar<br />
voor her overgrote deeluit een humuslaag. Humus<br />
besraat uit vergane en halfvergane plamenresren,<br />
waarin zich een eigen flora en fauna heeft omwikkeld.<br />
Onder deze flora en fauna verstaan wij een<br />
grote hoeveelheid schimmels, bacteriën, aardwormen<br />
(bv. regenwormen en Enchytreeën) en<br />
bodem-arrhropoden (geleedpotigen). Al deze organismen<br />
hebben een belangrijke functie in de<br />
humuslaag. Ze zijn zowel verbruikers van levende<br />
en dode plamenresren, als opruimer van de uitwerpselen<br />
van elkaar en van de grotere dieren.<br />
Doord:u deze dieren zich vrijelijk door de humuslaag<br />
verplaatsen, wordt deze laag ook door elkaar<br />
gemengd. Met name de aardwormen hebben hierin<br />
een belangrijke taak, aangezien ze de gewoonte<br />
hebben om veel grond en humus te eten, zonder er<br />
echter veel uit re verteren. Her gevolg is, dar hun<br />
uitwerpselen goed gemengd zijn en vol zitten met<br />
voedingsstoffen voor andere organismen.<br />
Een tweede belangrijk voordeel van de aardwormen<br />
is, dat ze zich constant door de humus- en<br />
grondlaag heen werken, waardoor ze deze laag los<br />
en luchtig maken en deze daardoor toegankelijk<br />
wordt voor andere organismen. Ook de beworreling<br />
van de planren gaar gemakkelijker in een luchtige<br />
bodem.<br />
Zie hier de samenstelling van de bodem in je tropisch<br />
regenwoudrerrarium. Her zal de meeste<br />
mensen regenstaan om het terrarium om te vormen<br />
tor een grote insectenvergaarbak, maar het is<br />
voor her evenwicht in het terrarium een groot<br />
voordeel als ook de kleinste der kleinsren aanwezig<br />
zijn. Uiteindelijk moet ons terrarium ook voedseldieren,<br />
zoals krekels kunnen binnenhouden. Om<br />
de bodemlaag van het terrarium goed te kunnen<br />
samenstellen, moeren we ons verdiepen in war die<br />
laag re verwerken krijgt. Er komen grote hoeveelheden<br />
water in terecht, het wordt gebruikt als<br />
openbaar toilet, er wordt in gegraven en verschillende<br />
planren moeren er in worrelen en er van<br />
leven.<br />
Lacer·ta 60(3) * 2002<br />
88
De opbouw van de bodem<br />
In her technisch afgewerkte terrarium hebben we<br />
een comparrimenr, waar we de planrenbodem in<br />
willen deponeren. Een goede warerafvoer is een<br />
eerste vereiste.<br />
Als her planren gedeelte rechtstreeks in conracr<br />
staar mer een waterreservoir, moer her planren<br />
gedeelte op een hoger niveau liggen, om her warer<br />
op een natuurlijke wijze aan her reservoir kwijt re<br />
raken. Om erosie van de grond regen re gaan moer<br />
er een af.~cherming zijn in de vorm van een "zeef".<br />
In ieder geval iets om de grond vast re houden en<br />
her water door te laten. Als her planren gedeelte<br />
nier rechtstreeks in contact sraar met het reservoir,<br />
moer er in ieder geval een deugdelijke afvoer zijn in<br />
de vorm van een afvoergat of een kunststof pijp<br />
verticaal in de grond, waaruit her overtollige water<br />
kan worden weg geheveld. De grond moer namelijk<br />
altijd vochtig zijn, maar niet nat. In natte<br />
grond zullen de planrenwortels zuurstof tekortkomen<br />
en gaan afsterven. Je krijgt dan een rottingsproces<br />
met als gevolg dode planten en een flinke<br />
stank in je terrarium. In fig.! is een doorsnede van<br />
een rerranum gerekend, gezien vanaf de zijkant.<br />
Vóór in her terrarium (links op de rekening) is her<br />
reservoir, dat van het bodemgedeelte is afgescheiden<br />
d.m.v. een glasplaat. In het bodemcompartiment<br />
wordt een laag kleikorrels (ook wel hydrakorrels<br />
genoemd) gedaan, die een tweeledige functie<br />
heeft. In de eerste plaats vergemakkelijkt deze<br />
losse laag de afvoer van water en in de tweede<br />
plaats houden de kleikorrels zelf vocht vast. Deze<br />
laag moet boven het wateroppervlak van het reservoir<br />
uitkomen, om de afvoer van water via de overloop<br />
re garanderen. Op de laag kleikorrels komt<br />
een laag potgrond.<br />
De porgrond is de eigenlijke beworrelingslaag. Om<br />
re voorkomen dar de porgrond na verloop van tijd<br />
doorspoelt naar de laag kleikorrels, kun je de korrels<br />
eerst afdekken met een filterdeken voor een<br />
afzuigkap in de keuken. Deze fi lterdeken knip je in<br />
de vorm van her terrarium (als deze toevallig niet<br />
rechthoekig is) en leg je op de korrels, aansluitend<br />
aan de randen. Op deze deken komt dan de porgrond.<br />
De volgende stap is her beplanten van her<br />
terrarium. De planren worden met zorg gekozen,<br />
potgrond<br />
water<br />
hydrakorrels<br />
voorzijde<br />
dwarsdoorsnede regenwoudterrarium<br />
bodemopbouw<br />
achterzijde<br />
Figuur I.<br />
<strong>Lacerta</strong> 60(3) * 2002 89
omdat her sterk afhankelijk is van de bewoners van<br />
her terrarium, welke planren er gebruikt kunnen<br />
worden. Als de planren sraan, kunnen we beginnen<br />
met de humuslaag. Her meest ideaal is humus uir<br />
her rropisch regenwoud, maar als we dar nier bij de<br />
h and hebben, halen we war uir onze nabije omgeving.<br />
Vanwege de vochtige atmosfeer in her terrarium<br />
is her wenselijk om humus uir een vochtig biotoop<br />
re halen. Een ooibos in de uiterwaarden van<br />
een rivier is ideaal voor ons doel. Zoek de humuslaag<br />
onder bomen zoals wilgen, omdar de wilg een<br />
goede vochrigheidsindicaror is. Hou ook rekening<br />
mer de lichrsrerkre, die er onder die boom heerst,<br />
aangezien de bodem van een tropisch regenwoud<br />
weinig licht onrvangr. Dar geldt dus ook voor de<br />
bodem van jou terrarium, als dirgeheel beplanr is.<br />
Doe de humuslaag in een afsluitbare emmer en<br />
probeer de laag zo min mogelijk re verstoren.<br />
Uiteindelij k willen we nier alleen de humus, maar<br />
ook de organismen die erin leven. Mer de humus<br />
bedekken we de porgrond waar de planren in<br />
staan. Ner als in de naruur, zal de humuslaag her<br />
uitdrogen van de porgrond venragen en geleidelijk<br />
zullen de organismen de scheiding russen humuslaag<br />
en porgrond wegwerken. Als laarsre opmerking<br />
wil ik nog even ingaan op de aanwezigheid<br />
van schimmels. Mer de verse humus halen we ook<br />
de in de humus aanwezige schimmels mee in her<br />
terrarium.<br />
Als de humuslaag in een juiste atmosfeer rerechrkomr,<br />
zullen er na verloop van rijd paddesroeien of<br />
zwammen onrsraan in her terrarium. Probeer nier<br />
mer overdreven schoonmaakzucht deze re verwijderen,<br />
omdat her in eerste instamie geen zi n heeft<br />
(de paddesroei is her vruchtlichaam van een schimmel,<br />
die zich al door de gehele laag heeft verspreid)<br />
en in rweede instamie maken de schimmels ee n<br />
belangrijk deel uir van de kringloop in de humuslaag.<br />
Elk organisme is gespecialiseerd in de afbraak<br />
van een bepaalde "afvalsrof". Op andere organismen<br />
hebben ze dan ook weinig of geen negatieve<br />
invloed.<br />
Epipedobntes tricolor. Foro H .W. Komen<br />
<strong>Lacerta</strong> 60(3) * 2002<br />
90
Mrzntelfn madngascnriensis 111ndrrgascnriensis. Fow H. \X'. Komen<br />
Beplanting<br />
Over beplanting zijn al hele boeken geschreven. Ik<br />
ga daarom nier opnieuw her wiel uirvinden, maar<br />
verwijs naar de betreffende literatuur. Enkele vuistregels<br />
wil ik echter wel aangeven.<br />
~ Hou voor ogen, dar dieren uit b.v. Zuid-Amerika<br />
thuishoren op of bij planren uit Z uid-Amerika.<br />
Probeer dus de planren re vi nden , die thuishoren<br />
bij de d ieren. Een belangrij k hulpmiddel is in dit<br />
geval her boek "The World G uide ro H ouse Planrs"<br />
van Anthony Huxley ( 1983). Oir boek behandeld<br />
veel gangbare kamerplan ten, gerangschikt naar<br />
land van herkomst en biotoop.<br />
* Als her terrarium bestemd is voor grotere boomkikkers<br />
of andere grotere d ieren , planr dan geen<br />
tere orchideetjes of andere kwetsbare planten. Je<br />
kunt ze nog beter weggeven aan iemand, die er<br />
meer plezier aan kan beleven. Va n huis uit is onze<br />
terrariumdieren nooit bijgebrach t dar ze voorzichtig<br />
moeren omgaan met tere plantjes. Dar zullen ze<br />
dan ook nier doen. Een grote boomki kker voelr<br />
zich gelukkig op een groot glad blad, dar zijn<br />
gewich t kan houden. Hij zal dan ook vaak op herzelfde<br />
blad re vinden zijn.<br />
* Hou rekening m et her fei t , dar sommige<br />
(huis) planren giftig kunnen zijn. O ir hoeft geen<br />
gevolgen re hebben voor de dieren d ie er op gaan<br />
zitten, maar her kan wel degelijk kwaad voor d ieren,<br />
die de gewoon re hebben om af en roe een lekker<br />
vers blaadje re willen verorberen.<br />
H iero nder geef ik een beknopte opsomming va n<br />
planten, die voorkomen in het tropisch regenwoud<br />
van Z uid-Amerika en met name in her<br />
Amazonegebied. D eze opsomming komt uit her al<br />
eerder genoemde boek "The Worlel G u ide ro<br />
H ouse Plan rs".<br />
1. Adinntum capi/Lus-veneris ( POLYI'ODIACEAE) -<br />
Venushaar.<br />
Een wereldwijd in tropische en gematigde klimaren<br />
voorkomende varen , d ie een hoogte bereikt<br />
van ± 30 cm. H er is ee n op de bodem groeiende<br />
schaduwplant (5-3% vol zonlich t), die zich thuisvoelt<br />
bij een temp. van 18-24°C.<br />
<strong>Lacerta</strong> 60(3) "' 200 2<br />
9 1
2. Brunfelsia pauciflora calycina (SOLANACEAE)<br />
Kleine, altijd groene heesterachtige plant die 50-<br />
25% vol zonlicht nodig heeft. Neemt genoegen<br />
met minder warme temperaturen tussen 13-18°C.<br />
In de groeiperiode veel water, in de winterperiode<br />
wat minder water.<br />
3. Caladium hortulanum (ARACEAE) - Is een plant<br />
met decoratief gekleurde, hart- of pijlvormige bladeren.<br />
Is een bodemplant, die graag wat licht ontvangt<br />
(25-50% vol zonlicht) en wat meer warmte<br />
verdraagt (18-24°C). Als de bladeren geel worden.<br />
minder water geven. Hebben behoefte aan een zeer<br />
humeuze voedingsbodem.<br />
4. Calathea (MARANTACEAE) -Nauw verwant aan<br />
de tiengebodenplant. Boderobewonende bladplant<br />
met behoefte aan veel humus, hogere temperatuur<br />
(18-24°C). Ovale bladeren met lange stengels,<br />
groeiend op kruipende wortelstokken. lichte schaduw<br />
(I Oo/o volle zon). Komt voor in nevelwouden.<br />
5. Episcia reptam (GESNERIACEAE)- Bladplant met<br />
kruipende stelen, die opnieuw bewortelen.<br />
Behoefte aan zeer veel humus. Hebben voldoende<br />
licht nodig (lichte schaduw, 1 Oo/o volle zon) en een<br />
warmte van 18-24°C. Heeft behoefte aan veel<br />
water in de groeiperiode en minder in de winterrust.<br />
<strong>6.</strong> Marantha leuconeura (MARANTHACEAE) -<br />
Tiengeboden-plantje. Laaggroeiende kruipplant.<br />
Komt voornamelijk voor op open plekken in her<br />
regenwoud. Heeft daarom meer behoefte aan licht<br />
(lichte schaduw; 1 Oo/o volle zon). Voornamelijk<br />
verticale stelen met aan her eind horizontale ovale<br />
bladeren. De bladeren zijn mooi gekleurd en vouwen<br />
zich 's nachts dicht.<br />
7. Mimosa pudica (LEGUMINOSAE)- Kleine heester<br />
met samengestelde bladeren en gedoomde stelen.<br />
De bladeren vouwen samen bij aanraking om<br />
beschadiging van grotere omvang re voorkomen.<br />
Na enige tijd hersteld de plant zich weer. Heeft<br />
veel licht nodig (75-60% vol zonlicht) en is een<br />
liefhebber van warmere temperaturen (18-24°C).<br />
8. Neoregelia carolinae (BROMELIACEAE)<br />
Epiphytische rozetplant 0 ± 45 cm. Regelmatig<br />
water geven (soms war uitdrogen). Houdt de rozet<br />
altijd gevuld met water, (niet bij bloemen). Ververs<br />
het water regelmatig. Bodemmengsel van losse bladeren,<br />
grove turf en zand.<br />
9. Peperomia caperata (PIPERACEAE)<br />
Veelvoorkomende bodemplant met groene, hartvormige,<br />
geribbelde bladeren. Valt op door zijn<br />
specifieke bloeiwijze. Voorkeur voor porgrond op<br />
turfbasis. Houdt van warmte (18-24°C) en licht<br />
van 50-25% volle zon. Een goede bodembedekker<br />
op de voorgrond.<br />
10. Ruellia makoyana (ACANTHACEAE)<br />
Kruipplant met fluweelachtige, olijfgroene bladeren<br />
met zilveren nerven en donkerblauw-paarse<br />
onderkant. De stengels kunnen een lengte bereiken<br />
van ± 60 cm. Hij krijgt in het najaar rrompetachrige<br />
rose-rode bloemen aan her eind van de<br />
stengels. Bodem van half potgrond, half turf of<br />
bladmengseL 's Zomers veel, 's winters weinig<br />
water, speciaal als temperatuur onder 15°C zakt.<br />
11. Schlumbergia bridgesii (CACTACEAE)<br />
Epiphytische regenwoud- of lidcactus. Bloeitijd<br />
rond kerst met rose-paarse bloemen aan her eind<br />
van de laatste segmenten. Veel water in de groei- en<br />
bloeitijd, weinig water na de bloei in een periode<br />
van 4 - 6 weken rust, (niet uitdrogen). Bodem<br />
besraar uit turf/grof zand.<br />
12. Stromanthe amabilis (MARANTHACEAE) - Deze<br />
plant groeit meesral op de bodem, maar soms ook<br />
als epiphyr. De bladeren zijn onder grijsachtig en<br />
bovenop een mix van grijs en groen. De rekening<br />
is gestreept vanaf de middennerf naar de bladrand.<br />
Heeft water nodig met een bodem op turfbasis.<br />
Lichte schaduw ( 1 Oo/o vol zonlicht) en temp. van<br />
13- 18°C.<br />
13. Tradescantia blossfeldiana (COMMELINACEAE) -<br />
Bodemplant met een voorkeur voor constante<br />
temperatuur, luchtvochtigheid, gefilterd licht en<br />
bescherming regen klimatologische extremiteiten.<br />
Heeft diepe olijfgroene bladeren met purperen<br />
onderkant en rose bloemen. Er is ook een variegata-variant<br />
met brede, rose en roomkleurige banden<br />
op de bladeren.<br />
<strong>Lacerta</strong> 60(3) * 2002<br />
92
14. Vriesea splendens (BROMELIACEAE) - Meest<br />
populaire soort van deze familie, bijgenaamd "her<br />
vlammende zwaan". Heeft donkergroene bladeren,<br />
gebandeerd met purperzwarte banden.<br />
Doorsnede van 30-38 cm. De bloemknop heeft de<br />
vorm van een rechtopstaand zwaardblad met helderrode<br />
kleuren. De bloemen zelf zijn diepgeeL<br />
Dit was zo maar een greep uit her eerder genoemde<br />
boek met planten. Ik hoop, dar dit hoofdstuk<br />
een hulp is bij het inrichten van je tropisch regenwoud<br />
terrarium. Her is geenszins volledig, maar<br />
geeft je een aanzet tor mogelijkheden, die je met<br />
eigen fantasie kunt ontwikkelen en verwezenlijken.<br />
Veel succes en bij eventuele praktische probleempjes<br />
kun je altijd vragen bij werkgroepssecrerariaren<br />
of de vraagbaak.<br />
LITERATUUR<br />
HUXLEY, A., 1983. The world guide ro houseplants.<br />
Pilot Producrions Limired, New York.<br />
MÜLLER, M. J ., 199<strong>6.</strong> Handbuch ausgewählrer<br />
Klimarianen der Erde. Universiteit van Trier.<br />
LEEUW, N. & P. FLOOR, 2000a. Klimaren 2.<br />
Lacerra 59 (I): 17-20.<br />
LEEUW, N. & P. FLOOR, 2000b. Klimaren 3.<br />
Lacerra 59 (2): 43-48.<br />
THE TROPICAL RAlNFOREST TERRARIUM<br />
An artiele in a series concerning climares. Some<br />
aspecrs of rhe rropical rainforesr terrarium are discussed.<br />
Important are light, remperarure, humidiry,<br />
ventilarion, subserare and planting.<br />
Aspecrs of light rhar are of imporrance: number of<br />
hours daylighr, lighr-inrensiry, radiarion-hear,<br />
lighr-colour and power-use. The best lighr-colour<br />
is "cool-whire" (Philips 84), but a combinarion<br />
wirh light especially for plants, for insrance Grolux,<br />
is recommended. The amounr of light depends on<br />
rhe heighr of rhe terrarium and rhe densiry of planting.<br />
Sametimes it is necessary ro apply an extra<br />
light close to the borrom.<br />
The remperarme is depending on rhe srratification<br />
of rhe forese. From which part do rhe animals originate.<br />
There is little variation at rhe bottorn of the<br />
forest and strong variation ar rhe tree-tops.<br />
Most animals have been caughr at open places, for<br />
instanee when a tree has fallen, or near rivers and<br />
streams. When situated at room-temperature, a<br />
terrarium will reach quite easily 25-27°C jusr by<br />
rhe illumination. But rhe subsequent drop in temperarme<br />
at nighr can be too much for our animals.<br />
Some kind of hearing must be provided during the<br />
night, preferably at rhe bottom, which will increase<br />
humidiry. Placing a hearing-device in the terrarium<br />
is nor optimal, due ro danger of short-circuit<br />
and rhe complexiry of removing rhe device when<br />
defect. If possible the room in which the terrarium<br />
is locared should be heared.<br />
Humidiry can be influenced by misting, hearing of<br />
a warer-reservoir (this can be located ourside rhe<br />
terrarium too), a waterfall or stream, or an ultrasound<br />
humidifier.<br />
There should be some ventilation. Most used is<br />
passive venrilarion, wirh venrilarion-openings ar<br />
different levels. Due ro rhe rising of warm air fresh<br />
air enters at rhe lowest opening and warm air leaves<br />
the terrarium at the highest. Of course too<br />
much ventHarion would decrease the temperature<br />
and humidiry too much. In larger terrariums rhe<br />
airflow can be increased with a computer-ventilator.<br />
Of course draft should be avoided.<br />
The campartment of the borrom-subsrrate should<br />
have a good drainage. This can be achieved by<br />
using a layer of hydra-culture granules and covering<br />
rhis wirh a piece of filter mar from a fume<br />
exrracror hood. This in turn can be covered with<br />
potring compost, in which rhe vegeration can be<br />
planted. This camparcment should be located higher<br />
than the applied water-compartment, so that<br />
good drainage is insured. If soil from a namral wet<br />
environment is used, in stead of porring compost,<br />
several life-forms can be introduced, thar enhance<br />
rhe namral processes in rhe borrom. Ir is even possibie<br />
ro introduce fungi and even mushrooms. This<br />
poses no rhrear, for these are only degrading natural<br />
waste producrs. Ir is recommended to use planrs<br />
rhar belong to the region of origin of rhe inhabitants<br />
of the terrarium. The type of planrs should fit<br />
the si ze of rhe ani mals, so don' t u se fragile orchids<br />
for large frogs, but use more sturdy plants. Beware,<br />
some plants are poisonous. Ir is recommended ro<br />
consult HUXLEY ( 1983) for rhe righr choice of<br />
planrs. A list of suggesred planrs is given.<br />
<strong>Lacerta</strong> 60(3) * 2002<br />
93