Deur Christus Alleen - AH Bogaards

Daartegenover staat in de tweede plaats echter, dat wij, voor zoover toch Judas' persoon en
zielsconflict ter sprake moet komen, het andere gevaar beloopen, zóó veel kwaad van hem te
zeggen, als ons maar mogelijk is. Men heeft van ouden tijd af aan zich als het ware uitgeput in
het zoeken van invectieven tegen den persoon van Judas. Men heeft hem voorgesteld als een
rauwe, als dè rauwste openbaring, van den grofsten wil-tot-zonde. Het was dan ook niet maar een
verraderlijke speling van Dante's eigen vernuft, doch het was een openhartige uitspraak van de
opinie van zeer velen, vóór en na hem, toen de dichter Dante in zijn epos over de hel Judas
plaatste in den ondersten helleput. Toch behoeft men niet een lang betoog om de beweerde
rechtmatigheid van deze "vergelijkende" wijsheid te wraken. Daar zijn immers menschen, in
de zonde intensiever woont, en zwaarder God beleedigt dan in Judas Iskarioth ons blijkt. Wat
Judas deed was iets anders dan wat Christus noemt de "lastering tegen den Heiligen Geest", en
daarom zullen er zijn, die dieper in het moeras van zonde en straf wegzinken dan Judas. Er
bestaat een houtsnede van iemand, die ons teekent twee verlepte figuren, een hooge zijden hoed
scheef op het hoofd, een dikke sigaar in den vetten mond, handschoenen aan, dédain in de oogen,
een lichtekooi aan den arm, en die dan samen geteekend tegen den achtergrond van een groote
stad bij nacht, en loens kijkend naar het naakte lichaam van den gefolterden Christus aan het
kruis, dat zoo maar dwars op de straat ligt, waar zij hun wijn hebben gemorst. Deze houtsnede
wil voorstellen hoe het mondaine leven van vele menschen ontzettend vermetel is in het
voorbijgaan van Christus Jezus; en nog veel vermeteler in den rauwen lach van geblaseerde
zielen, wanneer zij Christus nog eens een keer toevallig ontmoeten, en zelfs hun sigaar niet uit
den mond nemen; ze zullen zóó naar bed toe gaan. Wij gelooven, dat het menschentype, dat op
deze houtsnede naar het |158| leven is afgebeeld, meer aan Christus heeft misdaan, dan ooit Judas
Iskarioth heeft willen doen. Trouwens, - want wij kunnen dicht bij huis blijven - Paulus heeft ook
niet achter de zelf-qualificatie "ik ben de grootste der zondaren" de fatsoenlijke woorden
toegevoegd: "except dan Judas". Dat is meer een ongeschreven glosse - van anderen.
Nog een derde gevaar is hierin gelegen, dat men Judas enkel maar als een verráder ziet. Het
verraad van den Meester voor dertig zilverlingen is zóó'n symbolisch, bijna mythologisch,
gegeven en motief geworden in de historiebeschrijving van alle eeuwen, dat men vaak
hardnekkig dáárop alléén de aandacht richt, wanneer men spreekt over Judas Iskarioth. Dat dit
ongemotiveerd is behoeft geen betoog. In de eerste plaats mogen wij opmerken, dat, indien het
verraden van de trouw de hóófdzaak was, het oer-element, de quintessence, in Judas' gruwelijk
kwaad, dat er dàn ettelijke menschen zijn, bekend of anoniem, die op één lijn met hem staan en
zelfs wel meer verachting verdienen dan hij. Bovendien, als wij in Judas alleen maar den
verrader zien, en niet ook den strijd en het conflict van zijn leven in nauw verband brengen met
de heel bizondere beteekenis van Jezus Christus, en van den kritieken tijd van diens optreden in
de wereld, - dan kunnen óók wij gevoeglijk ons gaan aansluiten bij Dante, den dichter van
daareven, schrijver van "De Hel"; want hij heeft in zijn reeds genoemd gedicht de verraders
van
Julius Caesar, n.l. Brutus en Cassius, in dezelfde hellekrocht geplaatst als Judas Iskarioth. Dit is
volkomen juist op het standpunt van ieder, die van Judas alleen maar weet te vertellen, dat hij
verraad pleegde aan de vriendschap, en aan de trouw, en aan de waarheid, en aan een hoog
geestelijk beginsel en aan "één van" zijn dragers en herauten in deze leelijke wereld. Maar deze
sinistere nevensschikking van Judas en die beide andere grootmeesters in het verraad, is voor
ons, schriftgeloovigen, al dadelijk een sterke waarschuwing tegen heel de denkmethode, welke
hier gevolgd wordt en van welker goed recht klakkeloos wordt uitgegaan. Judas was veel meer
dan verrader. Hij wordt niet getypeerd door het verraad, maar door het handhaven van zichzelf in
zijn |159| diepsten levenshonger, met verwerping van dàt Messias-beeld, dat hem in Jezus met
wie