Deur Christus Alleen - AH Bogaards

èn dood, psalm èn vloek, bekeering èn verharding, de nederigheid van wie voor Hem knielt èn
den dwazen hoogmoed, van wie de vuist tegen Hem balt; - zoo kan soms ook de mensch in een
enkel oogenblik plotseling tegelijkertijd gegrepen worden door een onverdeeld gezicht op het
tegelijkertijd bestaan van zuiver contrasteerende dingen.
Daar golft in zulke oogenblikken een diepe smart op in een menschenziel. Want zij is niet als
God. Zij is eindig, en kan de dingen niet aan; ze kan ze niet ten volle ver-werken.
Aan den anderen kant: er is ook een glimp van goddelijke rust, komende over zulk een ziel. Zij
lijdt wel, maar komt niet in dat lijden om. Ze treedt weer in ruststand. Een mensch, die
contrasten in |380| éénzelfde oogenblik van zijn aandacht tegelijk heeft gezien, zeker, hij lijdt, -
maar dan toch altijd zóó, dat het bestaan van het contrast hem niet meer in het lijden
onderdompelt, doch dat het in volle rust zijn gedachten bezig houdt. Het schenkt zelfs aan zijn
denken een hoog-verhevenheid; een voornaamheid, welke wel blijft binnen de maat van het
schepsel, doch die niettemin iets in zich heeft van het goddelijk zien in zaligheid.
De ironie behoort tot het beeld Gods in den mensch.
Wij noemden enkele malen God.
Daar staat omtrent dien hoogen God in den bijbel: "die in den hemel woont, lacht." (Ps. 2).
Dat is ook ironie; en daaromheen liggen woorden van goddelijke liefde, goddelijk recht,
goddelijke heiligheid en goddelijken toorn.
Zóó nu, als God lacht, omdat Hij altijd door de dwaasheid van de menschen ziet tegenover Zijn
wijsheid, en omdat Hij altijd de onmogelijkheid van een overwinning, op God behaald,
aanschouwt tegenover het dwaze woelen der menschenkinderen en der duivelen, die toch altijd
weer trachten den Almachtige te verslaan, - zóó kan er soms een moment in het leven van den
mensch zijn, waarin hij even iets ontvangt, iets mee-krijgt, iets doorleeft van dat goddelijke zien.
De glimlach, die dan over het gelaat van den mensch trekt, is een heel flauwe, en - momenteele,
afschaduwing van wat in God zelf volkomen is, en - immer duurt.
Neen, die glimlach is dan geen zonde.
Zij is enkel rust.
Gelijk God, de Heere, altijd, in de rust van Zijn zaligheid, toch ook weer de bewogenheid heeft,
die Hem doet uitgaan in liefde tot de gevallen wereld, ja gelijk God schreit in den mensch Jezus
Christus, waar Hij lacht in hetzelfde uur, zelfs van Gethsemané, lacht in de zalige rust van Zijn
goddelijk bestaan, zoo kan ook bij den mensch, de ironie niet verweten worden, dat zij de
bewogenheid, het meê-voelen en meê-lijden met een kromme en verdraaide wereld zou doen
ophouden en stilzetten. Het is juist omgekeerd: alleen hij, die ironisch gezien heeft, hoe dwaas de
zonde is, hoe potsierlijk recalcitrante dwergen zijn bij God, hoe belachelijk toch |381| eigenlijk
het wringen en woelen is van de hel, alleen hij kan in rust, in zelfbeheersching, tot de wereld
uitgaan, om de dwergen, hetzij neer te donderen, hetzij op te richten, en uit te rekken tot hun
normale grootte; of om de potsierlijke narren, die te spelen gaan voor den drempel van Gods
heiligheids-paleis, met zijn subliemen lach weg te daveren, of hun den levensernst te leeren. De
ironie is een woord-uiting van een verheven stand van rust; maar zij sluit volstrekt niet uit het
diepe medelijden, de donkere smart, de liefdevolle bewogenheid.
De ziel des menschen nu is, wijl zij menschelijk is, tot deze ironie bekwaam.
Hier toch toont zij, een plaats te hebben tusschen God en Satan in.
Van God hoorden wij zeggen, dat Hij in Zijn hemel lacht. Dat is de ruststand, de volkomen
zaligheids-beleving, van dien God, die de contrasten van het wereld-leven immer voor Zijn
aandacht heeft.
Maar aan den anderen kant der wereld ligt de Satan. Van hem staat er, dat hij siddert (Jacobus 2 :