Deur Christus Alleen - AH Bogaards

Men kan den bijbel onrecht doen, op twee manieren.
In de eerste plaats doet men hem dezen keer onrecht, wanneer men, ter wille van het ambt, de
liefde van Christus vergeten zou. Want dàn haalt men de voetwassching neer tot een zuiver
formeele relatie, die ons wel kerkrechtelijke manipulaties leert tot een officieel vertoon van
stichtelijkheid, waaruit evenwel de Geest is leeggeloopen.
Maar - óók doet men den bijbel onrecht, als men ter wille van de liefde van Christus het
ambtselement hier negeert. Indien Christus alleen maar "liefde" geweest is, en niet daarin tevens
Middelaar is, dan houdt men uit dit bericht van Johannes enkel over een zoete sproke van teere
bedwelming, maar dan is tegelijkertijd de brug gebouwd, die dit voetwassching-bericht
verbinden kan aan de mysteriën van Indië en van Griekenland. Dan kan men vervallen, en dan
moet men vervallen tot de zwakte, de ziekte van hen, die de liefde van Christus enkel als een
erotische neiging, maar dan gesublimeerd tot geestelijkheid, gaan zien, zooals bijvoorbeeld
Novalis in zijn geestelijke liederen dit doet. Dan gaat men haast vanzelf dezen dichter nazeggen,
lettende |216| op de mysteriën van Indië, en op de voetwassching als "parallel" daarvan:
Heeft Christus zich mij kondgegeven,
En ben ik van zijn gunst gewis,
Hoe snel teert dan een helder leven
De bodemlooze duisternis.
Eerst mensch, nu ik aan hem behoorde,
Klaarde zich mij het noodlot op.
En Indië draagt zelfs in het Noorden
Om den Beminde bloem en knop.
Nog eenmaal, als men zóó het ambt ziet, - voorbijziet - en het middelaarschap, en de
openbarings-historie, uit dit tafereel van teere liefde wègredeneert, dan kan men in een
geestelijke, maar onbijbelsche erotiek denzelfden dichter nazeggen:
Grijp stoutmoedig naar zijn handen,
Slurp zijn trekken, lijn voor lijn,
Wend u, waar zijn oogen branden,
Als een bloem naar zonneschijn.
Als ge uw open hart tot hem wilt nijgen,
Blijft hij als een trouwe vrouw u eigen. 8)
Tegenover dergelijke verdwaalde erotiek stelt echter de Schrift een ander begrip van liefde. Als
wij het verhaal der voetwassching lezen, zeker, dan willen ook wij daain liefde zien, teedere
liefde.
Maar wij weigeren deze liefde te zien overeenkomstig de meening van onzen tijd.
Daar zijn er in onze dagen, die de liefde beschouwen als de draagkracht van alle leven, als
beginsel, als scheppende macht, als principe van levens- en wereldbeschouwing. |217|
Maar deze menschen begaan dan tweeërlei fout.
Ten eerste: ze maken alle menschen in de liefde gelijk. De een is wel meer, de ander wel minder
in de liefde, maar de liefde, als levensgrond, heeft in beginsel hen allen geboren. Er is niet een
menschelijk bestaan, dat haat, dat vijandschap voedt in den wortel. De liefde leeft in àlle leven.
Op die manier laten zij Christus als het hoogste liefde-bewijs ons wel de voeten wasschen, maar
daarin is Christus slechts iemand, die door een sterkere graad van liefde, die Hij bóven de
anderen had, het liefdevuur bij de anderen laat triumfeeren. Daartegenover stellen wij, dat
Christus niet met de anderen één is krachtens geboorte van allen uit de liefde,
maar dat Hij aan