download - CAD Magazine
download - CAD Magazine
download - CAD Magazine
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
Ontwikkelingen in <strong>CAD</strong>, CAM en CAE<br />
2<br />
Maart 2008<br />
jaargang 19<br />
● Special Bouw en Architectuur ● Conflicten signaleren en oplossen ● To BIM or not to BIM<br />
● Kopiëren van objecten ● Documenten onder controle<br />
www.cadmagazine.nl
Digital Prototyping Workshops<br />
Een digitaal prototype is een simulatie van een<br />
product of installatie die kan worden getest op<br />
functie, vorm en samenhang. Het prototype bevat<br />
naast de geometrie uit Autodesk Inventor eventueel<br />
ook de elektrische installatie uit Auto<strong>CAD</strong><br />
Electrical en het leidingwerk. Het prototype is<br />
geschikt voor bewegingsanalyses en sterkte berekeningen.<br />
Door tijdens alle ontwerpstadia kennis<br />
toe te voegen aan één digitaal prototype gaat<br />
geen kennis meer verloren bij overdracht tussen<br />
de ontwerpstadia en personen. U bespaart<br />
op kosten van fysieke prototypes en voorkomt<br />
fouten en frustraties. Leer op onze vrijblijvende<br />
workshops hoe u betere producten sneller op de<br />
markt kunt brengen tegen lagere kosten.<br />
00800 2255 22322<br />
www.cadac.com<br />
www.autodesk.nl<br />
www.doedijns.com<br />
www.digitalprototyping.nl
Colofon<br />
<strong>CAD</strong>-<strong>Magazine</strong> is een vaktijdschrift voor<br />
(po tentiële) gebruikers van <strong>CAD</strong>, CAM, CAE, Mapping<br />
en Visua li sa tiesystemen en informeert over de<br />
ontwikke lingen en toepassingsgebieden, alsmede<br />
over software- en hardware-produc ten, leveranciers<br />
en gebruikers. <strong>CAD</strong>-<strong>Magazine</strong> verschijnt 8x per jaar<br />
in Nederland en België.<br />
Directie/uitgever:<br />
Dhr. R. Groothuis<br />
Redactie:<br />
redactie@cadmag.nl<br />
Tel.: (0527) 619 000<br />
Fax: (0527) 620 989<br />
Hoofdredacteur:<br />
Redacteur:<br />
ruud.groothuis@cadmag.nl<br />
drs. J.F.O. van Haaften<br />
job.van.haaften@cadmag.nl<br />
drs. E. van Rees<br />
eric.van.rees@cadmag.nl<br />
Aan deze uitgave werkten mee:<br />
Chris Berends<br />
Lambert-Jan Koops<br />
Jaap Dubbelaar Arie van Kranenburg<br />
Jean-Pierre van Gastel Renso Kuster<br />
Guido van den Heuvel Sonja van Poortvliet<br />
Gerard IJzermans Mariëlle Vissers<br />
Marcel de Klein<br />
Advertentie-exploitatie:<br />
wilfred.westerhof@cadmag.nl<br />
Tel.: (0527) 619 000<br />
Fax: (0527) 620 989<br />
Dhr. W. Westerhof<br />
Abonnementenservice:<br />
services@cadmag.nl<br />
Tel.: (0527) 619 000<br />
Fax: (0527) 620 989<br />
Mw. L. Pels<br />
Ontwerp:<br />
A.F. van der Kolk / CMedia Productions, Emmeloord<br />
Druk:<br />
Drukkerij Giethoorn ten Brink, Meppel<br />
Uitgever:<br />
CMedia Productions B.V.<br />
Noordzijde 2b, 8302 GL Emmeloord<br />
Postbus 231, 8300 AE Emmeloord<br />
Dat staat als een huis<br />
De Bouw & ICT beurs is in het vorige nummer voorbesproken, in dit nummer<br />
van <strong>CAD</strong>-<strong>Magazine</strong> staan elf artikelen met verhalen over <strong>CAD</strong>-toepassingen<br />
in de bouw en architectuur. Verder is er in samenwerking met de organisator<br />
van de beurs, VNU Exhibitions, een vergelijking georganiseerd: <strong>CAD</strong>-<br />
Uitdaging. Daarvoor zijn de leveranciers voor <strong>CAD</strong>-software uitgenodigd. Op<br />
de beurs kunnen zij, ieder voor zich, aan de gang gaan met een zorgvuldig<br />
samengestelde opdracht. Zij kunnen de bijzonderheden, kwaliteiten en<br />
mogelijkheden van hun favoriete pakket ‘live’ tonen aan de bezoekers van de<br />
stand waar deze <strong>CAD</strong>-Uitdaging wordt uitgewerkt. Een goede gelegenheid om<br />
te kijken welk pakket het beste past bij je eigen situatie, want je wilt geen<br />
luchtkastelen bouwen.<br />
‘Zich in de grond bouwen’ staat normaliter voor ‘teveel geld aan een gebouw<br />
besteden’, toch zijn er de laatste tijd veel initiatieven om meer gebruik te<br />
maken van de weinige en dure grond. Niet verbazingwekkend is die aandacht<br />
het grootst in binnensteden. Op het Congres voor Ondergronds Bouwen<br />
in Amsterdam werd uitgebreid aandacht besteed aan dit internationaal<br />
interessante onderwerp, waarbij Nederland een fikse inbreng heeft. Hiervan<br />
verslag in dit nummer.<br />
Al jaren wordt er over BIM gesproken, Building Information Model, een<br />
begrip dat heel wat in huis heeft en waar velen op bouwen. De laatste tijd is er<br />
veel discussie over dit begrip. In enkele artikelen en columns wordt hier op<br />
ingegaan, maar het ziet er niet naar uit dat men het eens zal worden over de<br />
betekenis en uitleg. Misschien is dat ook helemaal niet nodig en is de discussie<br />
goed om elkaar scherp te houden.<br />
Ter overweging het volgende: Jawheh, Allah en God zijn van oorsprong ook<br />
één en dezelfde, maar dat zou je niet zeggen als je de diversiteit ziet van wat<br />
Zijn volgelingen in Zijn naam doen en de onderlinge strijd die zij voeren.<br />
Je hoeft het niet eens te zijn over het begrip BIM, om toch te streven naar<br />
efficiënter werken met tijd en materialen. Een goede communicatie en<br />
uitwisseling van gegevens zal daar zeker bij helpen.<br />
Abonnementen:<br />
Uitgebreide informatie over een abonnement op<br />
<strong>CAD</strong>-<strong>Magazine</strong> vindt u in de rubriek Lezersservice.<br />
<strong>CAD</strong>-<strong>Magazine</strong> op Internet:<br />
www.cadmagazine.nl<br />
www.cadmagazine.nl/banenmarkt<br />
www.cadplaza.nl<br />
ISSN 1386-1689<br />
Niets uit deze uitgave mag geheel of gedeeltelijk<br />
worden overgenomen en vermenig vuldigd zonder<br />
voorafgaande schriftelijke toestemming van de<br />
uitgever.<br />
Job van Haaften<br />
Hoofdredacteur <strong>CAD</strong>-<strong>Magazine</strong><br />
© Copyright 2008 CMedia Productions B.V.<br />
<strong>CAD</strong><strong>Magazine</strong> Maart 2008-2<br />
3
Compleet<br />
2D-tekenpakket<br />
Inmiddels is Auto<strong>CAD</strong> 2008 ruimschoots<br />
aan bod gekomen in de laatste<br />
uitgaven van <strong>CAD</strong>-<strong>Magazine</strong>.<br />
Uiteraard bestaat ook nog steeds het<br />
kleinere broertje van Auto<strong>CAD</strong><br />
2008 genaamd Auto<strong>CAD</strong> LT. Geen<br />
Auto<strong>CAD</strong> Light maar Auto<strong>CAD</strong><br />
Low Technology om er een positieve<br />
draai aan te geven. In dit artikel<br />
komen de mogelijkheden aan bod<br />
van Auto<strong>CAD</strong> LT 2008 en de verschillen<br />
met haar grote broer<br />
Auto<strong>CAD</strong> 2008. Auto<strong>CAD</strong> LT<br />
2008 is een professioneel compleet<br />
2D-tekenpakket voor iemand die af<br />
en toe iets wil tekenen en geen gebruik<br />
wil maken van allerlei extra<br />
mogelijkheden.<br />
Platform, Pagina 54.<br />
Documenten onder controle 50<br />
Compleet 2D tekenpakket 54<br />
Geven, column 59<br />
Aan de slag in de CUI(sine)<br />
van Auto<strong>CAD</strong> 74<br />
<strong>CAD</strong><strong>Magazine</strong> Maart 2008-2<br />
Testen in het<br />
bejaardentehuis<br />
Pars Pro Toto een 13-koppig Gents<br />
multidisciplinair ontwerpbureau gebruikt<br />
Pro/Engineer. Het is opgericht<br />
in ’94 en behoort tot de top<br />
vijf van de Belgische designbureaus.<br />
Het houdt zich bezig met<br />
tentoonstellingsontwerp, brand experience<br />
design en industrieel design.<br />
Tot de klanten behoren overheden<br />
zoals Toerisme Vlaanderen,<br />
Bibliotheek Brugge; midden- en<br />
kleinbedrijf zoals Ecover, Symo en<br />
multinationals onder meer Barco en<br />
Atlas Copco. Onder andere de<br />
draagbare computer die een conducteur<br />
van de NMBS bij zich<br />
heeft op de trein, werd door hen<br />
vormgegeven.<br />
Mechanical & Design, Pagina 8.<br />
Testen in het bejaardentehuis 8<br />
Er gaat veel veranderen 46<br />
P&ID in Hi<strong>CAD</strong> neXt 52<br />
Kopiëren van objecten 64<br />
‘Explode-Render-Animate’<br />
-omgeving van Solid Edge 68<br />
Gebruik van 2D-blocks in<br />
een 3D-omgeving 70<br />
Uniformiteit binnen<br />
Rothuizen van<br />
Doorn 't Hooft<br />
Overnames, fusies en de opstart<br />
van nieuwe vestigingen, zijn in het<br />
algemeen geen goede ingrediënten<br />
voor eenvormig softwaregebruik<br />
binnen een architectenbureau. Al<br />
Groot infrastructuur project<br />
in Sneek 6<br />
To BIM or not to BIM 10<br />
Papegaai, column 19<br />
Gouda verrijst in 3D<br />
op Google Earth 21<br />
Kneden en vormen in 3D 24<br />
Conflicten signaleren<br />
en oplossen 25<br />
Uniformiteit binnen Rothuizen<br />
van Doorn ’t Hooft 26<br />
Transformeren naar nieuw hart 28<br />
3D-modellen rechtstreeks<br />
naar Fins machinepark 29
snel gebruiken verschillende afdelingen<br />
verschillende ontwerppakketten en is<br />
het overzicht zoek. Zo ook bij architecten<br />
en stedenbouwkundig bureau<br />
Rothuizen van Doorn ’t Hooft. Daarom<br />
werd er in 2000 besloten te kiezen voor<br />
één algemene oplossing.<br />
Bouw & Civiel, Pagina 26.<br />
Van ontwerp naar programma 30<br />
Stap dichter bij gebouwmodel 32<br />
Van dialoog tot draaiboek 34<br />
Combineer Auto<strong>CAD</strong><br />
met Civil3D 35<br />
Veel meer doen met profiel<br />
en plaat 36<br />
Alt M ontsteeg zijn functie 43<br />
Ruimte voor groei en groen<br />
in de ondergrond 44<br />
Strijkijzer, column 45<br />
Paard en wagen, column 63<br />
Duidelijkheid, column 72<br />
<strong>CAD</strong><strong>Magazine</strong> Maart 2008-2<br />
Renderen met<br />
LightWorks in<br />
Archi<strong>CAD</strong><br />
De LightWorks Rendering Engine<br />
die geïntegreerd is in Archi<strong>CAD</strong>,<br />
maakt gebruik van ‘Ray Tracing’,<br />
waardoor onder andere de weerspiegeling<br />
die zichtbaar is in glas<br />
en ook schaduw mooier en zachter<br />
zijn dan bij de Internal Engine van<br />
Archi<strong>CAD</strong>. Voor het berekenen<br />
van fotorealistische renderingen<br />
zijn er twee belangrijke aandachtspunten:<br />
het licht en de eigenschappen<br />
van de materialen. Hieronder<br />
wordt aan de hand van een stappenplan<br />
een rendering van een project<br />
gemaakt, gekoppeld aan het<br />
gebouwmodel in Archi<strong>CAD</strong>.<br />
Visualisatie, Pagina 56.<br />
Een fraai visitekaartje met<br />
geo-simulatie 16<br />
Renderen met LightWorks<br />
in Archi<strong>CAD</strong> 56<br />
Tekst beweegt zich over<br />
een pad 60<br />
Voorplaat<br />
Dit ontwerp van Alt M staat in<br />
Zwaag. Het is de gevel van<br />
Scheuten Glasbouw dat glas levert<br />
over heel Nederland. Alt M is een<br />
enthousiast gebruiker van Arc+.<br />
Rolf Botman bouwkundige bij Alt<br />
M zocht halverwege de jaren<br />
negentig een goede 3D-applicatie.<br />
Met een broer die in de IT zat, en<br />
MS Dos vloeken in de kerk vond,<br />
keek hij verder dan de meest populaire<br />
software. Samen met Ewout<br />
Blok heeft hij Architectenbureau<br />
Alt M opgericht.<br />
Foto: Bernard Faber.<br />
Special vanaf pagina 43.<br />
Zoals Altijd<br />
Trainingswijzer 14<br />
Kort nieuws 18<br />
Agenda 22<br />
<strong>CAD</strong>-Courant 37<br />
Lezersservice 78<br />
Volgende keer 78
Door de redactie<br />
BOUW & CIVIEL<br />
Ingenieursbureau TCE vertrouwt op software Nemetschek<br />
Groot infrastructuur project<br />
Sneek is de tweede stad van de provincie Friesland,<br />
maar iedereen die van Heerenveen naar de<br />
Afsluitdijk rijdt over de A7 zal ontdekken<br />
dat Sneek een behoorlijke hindernis oplevert.<br />
De A7 die langs Sneek loopt, is onderbroken<br />
door een vier kilometer lang traject N7<br />
ten zuiden van de stad.<br />
Om de doorstroming van de weg ten<br />
zuiden van Sneek te verbeteren, was<br />
het al langere tijd gepland om het laatste<br />
gedeelte N7 te verbreden tot stadssnelweg,<br />
A7. Dat was echter een flinke<br />
uitdaging: ongeveer halverwege het<br />
vier kilometer lange N7-traject, worden<br />
de rivier Geeuw, de spoorlijn van<br />
Sneek naar Stavoren, de uitvalsweg<br />
Sneek-IJlst en een dijkweg gekruist<br />
door de geplande route van het nieuwe<br />
A7-traject. Om deze situatie het hoofd<br />
te bieden, besloten de ontwerpers om<br />
een aquaduct onder de rivier Geeuw<br />
aan te leggen met over een toerit daarvan<br />
viaducten voor de spoorlijn, de uitvalsweg<br />
en de lokale Alde Himdyk.<br />
Spoorviaduct<br />
In 2004 begonnen ingenieursbureau<br />
Witteveen+Bos en haar spoordochter<br />
TCE, aan het besteksontwerp van het<br />
aquaduct respectievelijk spoorgerelateerde<br />
delen bij het aquaduct. Het<br />
spoorviaduct over het begin van de toerit<br />
van het aquaduct is geconstrueerd<br />
als een voorgespannen betonnen trog<br />
met aan beide uiteinden een in het dek<br />
geïntegreerde einddwarsdrager. Het<br />
trogviaduct is op de hoeken, zonder<br />
tussenliggende landhoofden, direct geplaatst<br />
op vier palen. Dit betreffen<br />
boorpalen met een diameter van 1,2<br />
meter die ‘s nachts werden geplaatst op<br />
een moment dat de spoorlijn niet werd<br />
gebruikt. Het spoorviaduct is constructief<br />
volledig gescheiden van het aquaduct.<br />
Het trogviaduct is gebouwd naast<br />
de bestaande spoordijk en werd op zijn<br />
plaats geschoven in september 2006,<br />
waarbij het spoor een weekeinde buiten<br />
gebruik was. Daarna is begonnen<br />
met onderliggende aquaductconstructie<br />
van de weg.<br />
Het trogvormige spoorviaduct is ontworpen<br />
met relatief kleine afmetingen.<br />
Daardoor moesten de wanden en<br />
bodem zowel relatief zwaar voorgespannen<br />
als relatief zwaar gewapend<br />
worden. De voorspankabels lopen tussen<br />
de wapening van de wanden, die<br />
op zijn beurt weer kruist met de wape-<br />
<strong>CAD</strong><strong>Magazine</strong> Maart 2008-2<br />
6
in Sneek<br />
Transport Consultants and Engineers<br />
Transport Consultants and Engineers (TCE) is een v.o.f.<br />
van twee onafhankelijke ingenieursbureaus:<br />
Witte veen+ Bos bv and DE-Consult GmbH. TCE is voor<br />
alle vakgebieden erkend door ProRail.<br />
Het Duitse DE-Consult is een specialist in de infrastructuur<br />
van het spoor en heeft uitgebreide expertise op het<br />
gebied van spoorontwerp en de werking van het spoor.<br />
Witteveen+Bos is een groot bureau op de gebieden van<br />
infrastructuur, water, bouw, ruimte en milieu.<br />
Nemetschek<br />
De Nemetschek Group is een groot IT-bedrijf binnen<br />
ontwerp, constructie en beheer van gebouwen en<br />
vastgoed. De software van Nemetschek is beschikbaar in<br />
zestien talen.<br />
ning van de bodem. De vloerwapening op de uiteinden functioneert<br />
voorts als een trekstaaf tussen de twee wanden, omdat<br />
de voorspanning voornamelijk aangrijpt in beide wanden.<br />
Deze wapening is verankerd in de wanden. Daarbij komt dat<br />
de wanden van de goot versterkt zijn met dwarskrachtbeugels,<br />
torsiebeugels, flankwapening, schuine wapening naar de bodem<br />
en zelfs drukwapening aan de bovenzijde. Deze laatste is<br />
nodig om de uiterste grens te bereiken voor de drukzonehoogte<br />
om bros bezwijken van de constructie te voorkomen. Deze<br />
grote hoeveelheid aan wapening kan problemen geven als de<br />
plaatsing van de staven niet nauwkeurig is ontworpen en uitgevoerd.<br />
3D Animatie met Allplan Engineering<br />
Bij het ontwerpen van de complexe draagconstructie en wapening<br />
gebruikte het ingenieursbureau TCE de soft ware Allplan<br />
Engineering van Nemetschek. “Het gebruik van Allplan<br />
maakte het voor ons mogelijk om conflicten tussen de diverse<br />
wapeningsstaven onderling direct op te lossen. Het controleren<br />
van de complexe wapening was daardoor een stuk eenvoudiger<br />
voor ons, omdat de wapening in een 3D-animatie<br />
bekeken kon worden”, zegt Peter Bosman, projectmanager bij<br />
TCE. Een driedimensionale afbeelding in combinatie met<br />
tweedimensionale doorsneden gaf een goed beeld van de werkelijke<br />
situatie. “Verder is Allplan tevens naar tevredenheid<br />
gebruikt voor het hele aquaduct. Overigens blijft het wapenen<br />
van de dubbel gekromde wanden, hier een esthetische eis, ook<br />
met Allplan een complexe opgave”. Inmiddels schiet het<br />
project al aardig op en zal gereed zijn in het laatste kwartaal<br />
van 2008.<br />
The People behind <strong>CAD</strong><br />
The People Group United professionals, specialisten in <strong>CAD</strong><br />
én <strong>CAD</strong> gerelateerde projecten. Specialisten in bouwkunde,<br />
civiele techniek, infra en geo.<br />
Medewerkers van The People Group hebben invloed op de<br />
bedrijfsvoering en de keuze voor de toevertrouwde projecten.<br />
The People Group onderscheidt zich door kennis, competentie<br />
en kunde van de medewerker te koppelen aan uitdagende<br />
projecten. Hierdoor voorziet The People Group haar medewerkers<br />
altijd van innovatief en interessant werk.<br />
Voor diverse projecten en opdrachtgevers, zowel intern als<br />
extern geplaatst, zijn wij op zoek naar <strong>CAD</strong> tekenaars die<br />
zelfstandig met Auto<strong>CAD</strong> en/of MicroStation kunnen ontwerpen<br />
en tekenen. Tevens zijn wij op zoek naar junior tekenaars<br />
die wij intern kunnen opleiden of omscholen.<br />
Kijk op onze website voor actuele vacatures of neem<br />
vrijblijvend contact met ons op. www.thepeoplegroup.nl<br />
Voor meer informatie over dit<br />
onderwerp zie www.nemetschek.com<br />
en www.tce.nl.<br />
<strong>CAD</strong><strong>Magazine</strong> Maart 2008-2<br />
The People Group<br />
Groenewoud 25C<br />
5151 RM Drunen<br />
The Netherlands<br />
mail info@thepeoplegroup.nl<br />
site www.thepeoplegroup.nl<br />
t +31(0) 73 594 40 82<br />
f +31(0) 73 594 42 26
MECHANICAL & DESIGN<br />
Samen met enkele<br />
bejaarden werd een<br />
hele reeks verpakkingen getest.<br />
Pars Pro Toto ontwerpt gebruiksgericht<br />
Testen in het bejaardentehuis<br />
Door de redactie<br />
Pars Pro Toto een 13-koppig Gents multidisciplinair ontwerpbureau<br />
gebruikt Pro/Engineer. Het is opgericht in ‘94 en behoort tot de top<br />
vijf van de Belgische designbureaus. Het houdt zich bezig met<br />
tentoonstellingsontwerp, brand experience design en industrieel<br />
design. Tot de klanten behoren overheden zoals Toerisme<br />
Vlaanderen, Bibliotheek Brugge; midden- en kleinbedrijf zoals<br />
Ecover, Symo en multinationals onder meer Barco en Atlas Copco.<br />
Onder andere de draagbare computer die een conducteur van de<br />
NMBS bij zich heeft op de trein, werd door hen vormgegeven.<br />
Panasonic Batteries had een grote uitdaging<br />
om marktaandeel te heroveren<br />
in de markt van de zink-air batterijen<br />
die hoofdzakelijk worden gebruikt in<br />
gehoorapparaten. Panasonic was op<br />
zoek naar een ontwerpbureau met een<br />
duidelijk gebruikersgerichte aanpak die<br />
met een nieuw ontwerp de verkoop<br />
kon doen groeien tot één miljoen stuks<br />
per jaar, en met een lagere kostprijs. De<br />
complexiteit van dit probleem is groot<br />
omdat de gebruikers (vaak ouderen)<br />
een verlaagde fijne motoriek hebben en<br />
over een verminderd zicht beschikken.<br />
De oudere gebruikers<br />
Pars Pro Toto ontwierp een nieuwe<br />
verpakking volgens een gebruiksgericht<br />
ontwerpproces waarbij ze in verschillende<br />
fasen evolueerde naar een<br />
produceerbaar ontwerp. In een eerste<br />
analysefase werkte ze zich in in de materie<br />
van de oudere gebruiker door samen<br />
met enkele bejaarden (in een bejaardentehuis)<br />
een hele reeks verpakkingen<br />
te testen. Niet alleen de bestaande<br />
verpakking werd geanalyseerd,<br />
maar ook producten van concurrenten<br />
alsook aanverwante producten zoals<br />
verpakkingen van Tic Tac, Candarel en<br />
andere consumentenartikelen met verpakkingen,<br />
die een gelijkwaardige handeling<br />
van de gebruiker vereisen. In de<br />
tweede fase werden acht verschillende<br />
concepten ontworpen waarvan er na interne<br />
selectie drie overbleven om uit te<br />
tekenen in 3D. De bedoeling was om<br />
zo snel mogelijk ruwe prototypes te<br />
hebben, die dan opnieuw met de ouderen<br />
getest konden worden. Pro/ -<br />
Engineer Wildfire was daarin dè tool<br />
omdat ze wisten dat ze op één van de<br />
concepten verder gingen werken.<br />
Analysetools<br />
In de derde fase, na de selectie van het<br />
beste concept, begon de eigenlijke eng-<br />
<strong>CAD</strong><strong>Magazine</strong> Maart 2008-2<br />
8
Verpakking van de zink-air batterijen.<br />
ineering waarbij alle parameters werden vastgelegd: finale<br />
vormgeving, passingen, lossingshoeken, textuur, kleur en<br />
meer. Hierbij bouwden ze verder op het conceptmodel uit de<br />
vorige fase en maakten ze gebruik van de verschillende ingebouwde<br />
analysetools van Pro/Engineer. Tijdens deze fase<br />
werden nog verschillende rapid proto’s ontwikkeld die telkens<br />
weer met de doelgroep werden geverifieerd. Dank zij de analysetools<br />
uit Wildfire 3.0 werden de overgangen van surfaces<br />
onderzocht op fouten en onregelmatigheden. Daarnaast kon<br />
Pars Pro Toto eenvoudig en snel de assemblages van de verschillende<br />
versies verifiëren. In de laatste fase, toen het product<br />
zo goed als af was, konden ze al snel het ontwerp overdragen<br />
aan de toolmakers van het spuitgietbedrijf die de matrijzen<br />
finaliseerden.<br />
Razendsnel<br />
Door gebruik te maken van Pro/ En gi neer konden ze razendsnel<br />
de eerste concepten uitwerken in 3D en dezelfde tekeningen<br />
gebruiken om op verder te werken. Deze korte tekentijd<br />
laat toe meerdere malen het ontwerp te verifiëren met de doelgroep.<br />
Hoe sneller het tekenwerk ver loopt, hoe meer interacties<br />
er mogelijk zijn met de doelgroep en hoe sterker het ontwerp.<br />
Ze slaagden er niet alleen in om een beter product te<br />
ontwikkelen, maar daarnaast ook om de kostprijs substantieel<br />
te doen dalen binnen een gering aantal uren.<br />
Resultaat<br />
Pars Pro Toto werkt al meer dan zes jaar met Pro/Engineer en<br />
evalueert op regelmatige basis andere pakketten. “We hebben<br />
nog steeds geen pakket ontdekt dat ons meer biedt voor een<br />
vergelijkbare prijs. Dankzij Pro/ Engineer zijn we erin geslaagd<br />
de doelstellingen van Panasonic te overtreffen.”<br />
Panasonic heeft de vooropgestelde verkoop van 1 miljoen<br />
stuks inmiddels ruim overtroffen.<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<strong>CAD</strong><strong>Magazine</strong> Maart 2008-2<br />
Voor meer informatie over het<br />
onderwerp in dit artikel www.ptc.com<br />
en www.parsprototo.be.
BOUW & CIVIEL<br />
Werkende oplossingen, geen mooie woorden<br />
To BIM or not to BIM<br />
Door Arie van Kranenburg<br />
Er bestaan veel definities van het begrip BIM. Dat leidt tot veel<br />
onduidelijkheid, dat komt de ontwikkeling en<br />
het gebruik van BIM niet ten goede.<br />
En dat is jammer, want de techniek en<br />
het draagvlak zijn aanwezig.<br />
Een doorbraak van BIM is mogelijk,<br />
mits de fasering van de invoer<br />
gebaseerd is op realistische<br />
verwachtingen.<br />
BIM kan een cruciale rol spelen bij het ontwerpen en bouwen van complexe<br />
projecten zoals de Gherkin in Londen.<br />
Wat is een model<br />
BIM staat voor Building Information<br />
Model of Modelling. Dat is wat de<br />
Amerikanen ons willen doen geloven.<br />
Maar de term BIM deed al in de 80-er<br />
jaren de ronde in Nederland. Het stond<br />
toen en staat nog steeds voor Bouw -<br />
werk Informatie Model. Be lang rijker<br />
dan de vertaling van de afkorting is<br />
waar het voor staat.<br />
Het belangrijkste aspect is het model.<br />
Ook bij het woord model kunnen weer<br />
verschillende definities worden bedacht,<br />
maar er is hier toch duidelijk<br />
meer consensus. Bij een model gaat het<br />
om een abstractie van de werkelijkheid,<br />
waarbij het ‘gedrag’ van het model<br />
analoog is aan het gedrag in de<br />
werkelijkheid.<br />
Volgens deze definitie kan een schets<br />
op een servet met een beetje fantasie<br />
ook worden opgevat als een model. De<br />
bedoeling van de schets is om vast te<br />
leggen en te communiceren wat het visuele<br />
‘gedrag’ van het gebouw zal zijn.<br />
Iets dergelijks geldt ook voor een bestek<br />
op papier. Toch voelt iedereen aan<br />
dat dit geen BIM is.<br />
BIM<br />
Wat is het dan wel In de eerste plaats<br />
is het digitaal. Hoewel het woord digitaal<br />
in BIM niet voorkomt, gaat het<br />
toch echt om digitale informatie. Dat is<br />
echter niet voldoende. Een bestek in<br />
PDF-formaat is digitale informatie,<br />
maar weer geen model. Om van BIM<br />
te kunnen spreken moet het gaan over<br />
betekenisvolle informatie over bouwkundige<br />
objecten, zoals wanden, vloeren,<br />
ramen en deuren. En dus niet over<br />
lijntypen, kleuren en lagen. Betekenis<br />
ontstaat niet door aan een 3D-vorm de<br />
tekst ‘wand’ te hangen, maar door eigenschappen<br />
en relaties.<br />
Hoeveel eigenschappen en relaties<br />
moeten dat dan zijn om van een BIM<br />
te kunnen spreken. Bij de holistische<br />
aanpak is dan het antwoord: ‘alle mogelijke’.<br />
Als dat het goede antwoord is,<br />
dan is BIM nog heel ver weg en is een<br />
stapsgewijze transitie niet mogelijk. Is<br />
het antwoord echter: ‘alles wat zinnig<br />
en mogelijk is’ dan komen we een stuk<br />
verder. Dat betekent echter wel dat volgens<br />
die definitie een 2D-applicatie<br />
voor plafondtekeningen aan de kwalificatie<br />
BIM voldoet. Zolang deze maar<br />
in staat is om de juiste onderdelen in de<br />
juiste hoeveelheden op te leveren.<br />
Please, no clash detection anymore<br />
Een (te) veel gebruikt voorbeeld bij de<br />
voordelen van BIM is de ‘clash-detection’.<br />
Als groot voordeel van BIM<br />
wordt dan genoemd de mogelijkheid<br />
om vast te stellen dat, en waar, leidingen<br />
door wanden en door elkaar steken.<br />
Hoewel niet volslagen waardeloos,<br />
zit hier een forse adder onder het<br />
gras. Er is geen enkele noodzaak - en<br />
dus ook geen garantie - dat het model<br />
betekenisvol is om een ‘clash-detection’<br />
te kunnen uitvoeren. Dit kan op<br />
basis van alleen de geometrie. Dus ook<br />
<strong>CAD</strong><strong>Magazine</strong> Maart 2008-2<br />
10
een geslaagde ‘clash-detection’ zegt<br />
niets over het BIM-gehalte van een<br />
programma.<br />
Automatisch genereren<br />
Als ander groot voordeel van BIM<br />
wordt het automatisch genereren van<br />
doorsneden en aanzichten genoemd.<br />
En dat is, met name voor de architect,<br />
ook echt een voordeel. Mits deze doorsneden<br />
en aanzichten dan ook volledig<br />
zijn en niet met veel handwerk moeten<br />
worden aangepast. En het wordt helemaal<br />
onhandig als dit opwerken ook<br />
nog eens in een ander programma moet<br />
worden gedaan. Het voordeel van een<br />
gecoördineerde aanpassing wordt volledig<br />
teniet gedaan als voor een kleine<br />
aanpassing als het verschuiven van een<br />
raam in een gevel meer handwerk<br />
komt kijken dan in de oude, volledig<br />
handmatige situatie. Vaak worden de<br />
extra eisen die aan een tekening worden<br />
gesteld enorm onderschat. Een<br />
plattegrond is niet hetzelfde als een horizontale<br />
snede op een bepaalde hoogte<br />
in een 3D-model. En een wandcontactdoos<br />
in een plattegrond is niet het bovenaanzicht<br />
van de 3D-vorm, maar een<br />
symbool. Ook de draairichting van een<br />
deur is niet uit de 3D-vormbeschrijving<br />
af te leiden. Bovendien is het mogelijk<br />
IFC Engine Viewer<br />
om dit proces puur grafisch op te lossen,<br />
zonder dat de echte betekenis van<br />
de objecten bekend is. Daarmee is zelfs<br />
het genereren van aanzichten en doorsneden<br />
geen BIM-garantie.<br />
Centraal of decentraal<br />
Een belangrijk onderwerp in de BIM<br />
discussie is het centraal of decentraal.<br />
Waarbij het de vraag is of dit wel werkelijk<br />
de tegenstelling is waar een keuze in<br />
moet worden gemaakt. De eerste keuze<br />
die gemaakt moet worden is niet die van<br />
centraal of decentraal, maar die van totaal<br />
of partieel. Met totaal wordt bedoeld<br />
alle beschikbare informatie over het gebouw,<br />
terwijl het bij partieel alleen over<br />
de informatie gaat die met anderen gedeeld<br />
wordt. Alle informatie, die maar<br />
voor één partij van belang is, blijft in dat<br />
geval bij die ene partij.<br />
Ook hier geldt dat de totale aanpak het<br />
einddoel eerder verder weg dan dichterbij<br />
brengt, en in ieder geval nu nog niet<br />
mogelijk is. Zowel voor de totale als<br />
voor de partiële benadering geldt dan<br />
dat zowel de centrale als de decentrale<br />
aanpak tot de mogelijkheden behoort.<br />
Waarbij de decentrale optie - vaak gebaseerd<br />
op bestanduitwisseling - op korte<br />
termijn eenvoudiger kan worden toegepast.<br />
Geen BIM zonder uitwisseling<br />
Hoewel het theoretisch mogelijk is om<br />
in een enkel pakket alle analyses uit te<br />
voeren, is dit niet realistisch. Technisch<br />
gezien niet omdat dan een pakket alle<br />
disciplines uit de bouw zou moeten beheersen.<br />
Maar belangrijker is nog dat al<br />
die processen door verschillende partijen<br />
worden uitgevoerd. Dat zou betekenen<br />
dat alle partijen met dat ene, niet<br />
bestaande, systeem zouden moeten<br />
werken. Dat systeem zou dus voorgeschreven<br />
moeten worden. Dat is in een<br />
vrijemarkteconomie ongewenst en ondenkbaar.<br />
Gevolg is dat er altijd uitwisseling tussen<br />
systemen zal moeten plaatsvinden.<br />
Als de betekenis niet kan worden uitgewisseld<br />
met partijen, die er iets mee<br />
moeten doen, dan is de betekenis waardeloos.<br />
Die uitwisseling moet overigens<br />
zodanig zijn, dat deze niet voor<br />
mensen, maar voor andere programma’s<br />
leesbaar is. Voor mensen leesbare<br />
documenten vormen geen onderdeel<br />
van BIM, maar zijn uitvoer.<br />
Projectsites<br />
Een veel voorkomende verwarring is<br />
verder dat BIM equivalent zou zijn aan<br />
projectportals, projectservers, projectmanagement<br />
informatiesystemen of<br />
hoe ze ook heten mogen. Deze op zich<br />
handige applicaties regelen vooral het<br />
beheer en de uitwisseling van digitale<br />
documenten, niet de inhoud daarvan.<br />
Zelfs als ze worden voorzien van viewertechnologie<br />
om de documenten te<br />
bekijken, gaat het hier over interpretatie<br />
door mensen, niet door andere applicaties.<br />
BIM-compliant<br />
Bovenstaande leidt tot de logische conclusie<br />
dat een product op zichzelf nooit<br />
BIM is, maar wel geschikt kan zijn<br />
voor BIM. Een voor BIM geschikt programma<br />
zal dus niet alleen intern over<br />
een betekenisvol 3D-model moeten beschikken,<br />
maar ook in staat moeten zijn<br />
F<br />
PDM<br />
<strong>CAD</strong> CAE CAM PDM<br />
<strong>CAD</strong>/CAM & PDM AUTOMATISERING WWW.<strong>CAD</strong>2M.NL drives your engineering<br />
<strong>CAD</strong><strong>Magazine</strong> Maart 2008-2<br />
11
om de informatie uit dat model te delen<br />
met anderen.<br />
De rol van IFC/BuildingSmart<br />
Om betekenisvol te kunnen uitwisselen<br />
is in 1996 de IAI (International<br />
Alliance of Interoperability) opgericht.<br />
Deze IAI heeft de IFC-standaard ontwikkeld,<br />
waarmee bouwdelen kunnen<br />
worden vastgelegd en uitgewisseld tussen<br />
de partijen, die bij de realisering<br />
van een bouwproject betrokken zijn.<br />
De naam van de IAI is onlangs gewijzigd<br />
in BuildingSmart. BuildingSmart<br />
kent naast een internationale vereniging<br />
ook lokale afdelingen. Nog niet zo<br />
lang geleden werd BuildingSmart<br />
Benelux opgericht.<br />
Ook binnen BuildingSmart is onderkend,<br />
dat er veel onduidelijkheid is<br />
over BIM. En dat de voordelen van het<br />
gebruik van BIM tot op heden vaak<br />
niet goed uit de verf komen. Het nieuwe<br />
beleid is dan ook om op korte termijn<br />
het implementeren van doelgerichte,<br />
specifieke uitwisselingen te bevorderen.<br />
Dit wordt P2P, point-to-point<br />
genoemd. Deze uitwisselingen zouden<br />
vooral gericht moeten zijn op de<br />
‘down-stream’- applicaties, die informatie<br />
vanuit het ontwerp gebruiken,<br />
bijvoorbeeld voor berekeningen. Hier<br />
zou de meerwaarde van BIM duidelijk<br />
kunnen worden aangetoond. Omdat dit<br />
soort applicaties vaak te maken heeft<br />
met nationale regelgeving, zouden deze<br />
uitwisselingen ook lokaal en parallel<br />
kunnen worden gedefinieerd. Om te<br />
voorkomen dat op meerdere plaatsen<br />
het wiel opnieuw wordt uitgevonden, is<br />
het aquariummodel geïntroduceerd.<br />
Doublures worden vermeden doordat<br />
voor iedereen zichtbaar is wie, waar en<br />
waarmee bezig is.<br />
Initiatiefgroep Open Standaarden<br />
Ondertussen hadden ook de softwareleveranciers<br />
niet stilgezeten. Een aantal<br />
van hen (Arkey Systems, BINK en<br />
VABI) was al begonnen met implementatie<br />
van informatie-uitwisseling<br />
op basis van IFC. Deze aanpak wordt<br />
op dit moment voortgezet binnen de<br />
Initiatiefgroep Open Standaarden<br />
(IOS), waarvan zo’n twintig softwareleveranciers<br />
lid zijn. Al voordat dit officieel<br />
BuildingSmart beleid was, had<br />
deze groep bedacht dat de waarde van<br />
BIM en IFC het snelst duidelijk zou<br />
Betekenis ontstaat niet door aan een 3D-vorm de tekst ‘wand’ te hangen,<br />
maar door eigenschappen en relaties.<br />
worden wanneer verschillende applicaties<br />
van verschillende leveranciers echt<br />
betekenisvol zouden kunnen uitwisselen.<br />
Daarbij gaat het om informatie die<br />
in de ene applicatie aanwezig is, te<br />
communiceren met een andere die deze<br />
informatie kan gebruiken. Een pragmatische<br />
aanpak dus.<br />
Om duidelijk te maken dat BIM meer<br />
is dan visualisatie, is gekozen om te<br />
starten met uitwisselingen, waarbij het<br />
visuele ondergeschikt is.<br />
Warmteverlies<br />
Als eerste is de uitwisseling ten behoeve<br />
van de berekening van het warmteverlies<br />
van een gebouw uitgewerkt.<br />
De hoeveelheid warmte die een gebouw<br />
verliest wordt bepaald door:<br />
- de verschillende ruimten, elk met<br />
hun gewenste temperatuur,<br />
- de wanden tussen die ruimten, met<br />
hun opbouw in materialen,<br />
- de ramen en deuren in die wanden<br />
met hun beglazing, respectievelijk<br />
deurblad.<br />
Door gebruik te maken van IFC is het<br />
mogelijk om deze informatie vanuit het<br />
ontwerpproces over te dragen naar een<br />
rekenprogramma. De berekende resultaten,<br />
het warmteverlies per ruimte,<br />
kunnen op eenzelfde wijze via IFC<br />
worden teruggegeven. Op basis daarvan<br />
kan dan niet alleen de voor de installatie<br />
benodigde totale capaciteit<br />
worden berekend, maar ook de per<br />
ruimte nodige radiatorcapaciteit.<br />
Voordeel van het gebruik van IFC is<br />
verder dat een IFC-bestand zonodig de<br />
informatie voor verschillende berekeningen<br />
tegelijk kan bevatten. De pointto-point<br />
benadering sluit een integrale<br />
aanpak dus niet uit maar in.<br />
Geometrie optioneel<br />
Bijzonder aan de bovengenoemde uitwisseling<br />
is dat de geometrie optioneel<br />
is. Het is mogelijk en handig om de<br />
3D-presentatie van de relevante objecten<br />
mee uit te wisselen, maar voor de<br />
berekening wordt deze informatie niet<br />
gebruikt. De onderlinge relaties tussen<br />
de elementen en de eigenschappen (zoals<br />
afmetingen) worden expliciet meegegeven<br />
tijdens de uitwisseling. Dat<br />
betekent niet dat de geometrie niet belangrijk<br />
is, integendeel. Als de leverende<br />
applicatie niet over een betekenisvol<br />
3D-model beschikt, zal de nodige informatie<br />
niet geleverd kunnen worden,<br />
al ziet de visualisatie er nog zo indrukwekkend<br />
uit. Een programma zonder<br />
volledige 3D-definitie van de ruimte<br />
kan ook niet vaststellen welke wanden<br />
en vloeren de ruimte begrenzen.<br />
Programma’s kunnen dus hun geschiktheid<br />
voor BIM bewijzen door de<br />
benodigde IFC-informatie op te leveren<br />
of in te lezen, niet door te schermen<br />
met de term BIM in de productfolder.<br />
De klant heeft tenslotte meer aan werkende<br />
oplossingen dan aan mooie<br />
woorden.<br />
A.J. (Arie) van Kranenburg is directeur<br />
van Arkey Systems bv en columnist voor<br />
<strong>CAD</strong>-<strong>Magazine</strong>. Vragen en opmerkingen<br />
over dit onderwerp kunnen doorgegeven<br />
worden via redactie@cadmag.nl.<br />
<strong>CAD</strong><strong>Magazine</strong> Maart 2008-2<br />
12
ICN Solutions opent vestiging in Rotterdam<br />
ICN Solutions opent per 1 maart 2008 de deuren van een<br />
nieuwe vestiging in Rotterdam. ICN Solutions wil dicht<br />
bij de klant staan en fungeert al meer dan 10 jaar als<br />
oplossingsgericht partner. Het nieuwe kantoor is<br />
gehuisvest in de Van Nelle Ontwerpfabriek te Rotterdam,<br />
een gemoderniseerd rijksmonument met uitgebreide<br />
facilitaire mogelijkheden voor trainingen en seminars.<br />
ICN Solutions B.V.<br />
Create tomorrows world in 3D<br />
ICN Solutions helpt u de wereld van morgen te<br />
creëren en te visualiseren. Als specialist in het<br />
implementeren van 2D en 3D <strong>CAD</strong>-software, in<br />
combinatie met data- en projectmanagement<br />
oplossingen, biedt ICN Solutions niet alleen<br />
professionele softwarepakketten, we zorgen er ook<br />
voor dat onze oplossingen perfect functioneren op<br />
uw bedrijfsnetwerk. ICN Solutions is verdeeld over<br />
vier branchespecifieke businessunits.<br />
Wij bieden u automatiseringsoplossingen voor:<br />
• Bouwkunde<br />
• Werktuigbouwkunde<br />
• Media & Entertainment<br />
• ICT<br />
Building Information Modeling (BIM)<br />
ICN Solutions is al jaren de Revit specialist van Nederland,<br />
wij denken en opereren vanuit de BIM visie (Building<br />
Information Modeling) waarbij het verhogen van de<br />
kwaliteit en rentabiliteit van uw projecten ons uitgangspunt<br />
is. ICN Solutions is een Autodesk Value Added Reseller voor<br />
Revit Architecture en Revit Structure.<br />
Kijk op www.ICN-Solutions.nl voor meer<br />
informatie en het GRATIS seminar overzicht.<br />
Informeer naar de ICN Solutions Revit bibliotheek!<br />
Dé partner voor software,<br />
hardware, training en consultancy!<br />
ICN Solutions - Europalaan 14 - 16 - 5253 BC ‘s-Hertogenbosch - T: +31 (0)73 750 6 750 - F: +31 (0)73 750 6 751 - E: info@ICN-Solutions.nl - I: www.ICN-Solutions.nl<br />
Van Nelleweg 2425 - Rotterdam - Postbus 13425 - 3004 HK Rotterdam - T: +31(0)10 - 751 9 630 - F: +31(0)10 - 751 9 631
Software gekocht en een training nodig<br />
PER 1 SEPTEMBER NIEUWE CURSUSLOCATIE<br />
www.cadix.nl<br />
2 – daagse basiscursus ARKEY<br />
2 – daagse basiscursus vMV-methodiek<br />
2 – daagse schoolverlaterscursus<br />
2 - daagse cursus ARKEY en/of vMV-methodiek<br />
2 – daagse cursus ARKEY voor ontwerpers<br />
1 - daagse cursus SketchUp<br />
1 - daagse workshop Piranesi<br />
1 – daagse workshop ArtLantis<br />
Wij dragen onze kennis graag en deskundig aan u over.<br />
Diverse trainingslocaties in Nederland, alsmede bij u op locatie.<br />
Algemeen:<br />
• Auto<strong>CAD</strong> (LT) Basis, Update, 3D en gevorderden<br />
Datamanagement:<br />
• Autodesk Vault<br />
• Autodesk Product Stream<br />
Werktuigbouwkunde:<br />
• Autodesk Inventor (Professional)<br />
• Auto<strong>CAD</strong> Mehanical<br />
• Auto<strong>CAD</strong> Electrical<br />
Bouwkunde:<br />
• Autodesk Revit<br />
• Autodesk Revit Structure<br />
• Auto<strong>CAD</strong> Architecture<br />
Media & Entertainment:<br />
• Autodesk VIZ<br />
• Autodesk 3ds Max<br />
• Autodesk Maya<br />
ICN Training Center<br />
’s-Hertogenbosch<br />
Tel. +31 (0)73 - 750 6 750<br />
Fax +31 (0)73 - 750 6 751<br />
Rotterdam<br />
Tel. +31 (0)10 - 7519630<br />
Fax +31 (0)10 - 7519631<br />
www.vmv-cad.nl<br />
Voor grote(re) groepen speciale tarieven<br />
en opleiding op locatie!<br />
Inschrijven of meer info<br />
VMV <strong>CAD</strong>-Adviseurs, Den Haag<br />
20 jaar software voor de bouw<br />
www.vmv-cad.nl, info@vmv-cad.nl of 070-3645464<br />
www.icn-solutions.nl<br />
www.ICN-Solutions.nl<br />
E-mail: verkoop@ICN-Solutions.nl<br />
Bel voor onze speciale aanbiedingen, groepskortingen en trainingskalender.<br />
Autodesk Value Added Reseller<br />
Wij adviseren, trainen en begeleiden bedrijven om de centrale rol van de engineering ten volle te kunnen<br />
benutten voor een optimaal rendement van uw investeringen en een hoger bedrijfsresultaat.<br />
Change Management ** maatwerk opleidingen ** standaard producttrainingen<br />
Meerstoel 26 4904 SV Oosterhout (Nb) tel. 0162-490101 www.cadmatch.nl<br />
www.cadmatch.nl<br />
Onze sterke punten:<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
www.cadac.com<br />
Persoonlijke aandacht<br />
Flexibel<br />
Uitstekende trainers<br />
Goed uitgeruste leslokalen<br />
Gevarieerd cursusaanbod<br />
Mogelijkheid van maatwerk<br />
Officiële certificaten<br />
Certificering van Autodesk<br />
Certificering van Microsoft<br />
Aansluiting bij VOI<br />
Locaties: Gouda, Heerlen,<br />
Meppel, Vianen, Hasselt (be)<br />
of onsite<br />
o.a.<br />
Auto<strong>CAD</strong> Basis<br />
Auto<strong>CAD</strong><br />
Gevorderden<br />
Auto<strong>CAD</strong> Upgrade<br />
Inventor Basis<br />
Inventor Advanced<br />
Inventor Upgrade<br />
Inventor Professional<br />
Auto<strong>CAD</strong> Architecture<br />
Revit Architecture<br />
Revit Structure<br />
Doe mee aan de <strong>CAD</strong> Kampioenschappen<br />
Kijk op www.cadking.nl<br />
Training Center Autodesk Inventor Professional<br />
Hofstede van Erkel<br />
Bilderdijkkade 13a<br />
1053 VA Amsterdam<br />
tel. : 020-6124780<br />
fax : 020-6124730<br />
E-mail : info@inventor-professional.nl<br />
* Auto<strong>CAD</strong> Basis<br />
* Auto<strong>CAD</strong> Update<br />
* Auto<strong>CAD</strong> Gevorderd<br />
* Auto<strong>CAD</strong> Mechanical<br />
* Inventor Basis Spoed (3 dagen)<br />
* Inventor Basis Stnd (5 dagen)<br />
* Inventor Basis Extra (6 dagen)<br />
* Inventor Gevorderd<br />
* Inventor Professional<br />
* Inventor Release Update<br />
* Thema Training<br />
kijk op : www.inventor-professional.nl<br />
www.cad2m.nl<br />
www.inventor-professional.nl<br />
TRAININGSWIJZER<br />
14
TRAININGSWIJZER<br />
TEC / <strong>CAD</strong> College BV<br />
Autodesk Authorized Training Centre<br />
• Auto<strong>CAD</strong> Basis • Auto<strong>CAD</strong> Update • Auto<strong>CAD</strong> Gevorderden • Auto<strong>CAD</strong> 3D • Auto<strong>CAD</strong> Optimalisatie<br />
• Auto<strong>CAD</strong> & VBA Basis • Auto<strong>CAD</strong> & VBA Gevorderden • Inventor Basis • Inventor Gevorderden<br />
• Inventor Ontwerpen • 3ds Max<br />
Het <strong>CAD</strong>-Centrum TEC, ook wel genoemd het <strong>CAD</strong> College, verzorgt sinds 1984 kennis-overdracht in de vorm van<br />
<strong>CAD</strong> -opleidingen, -leerboeken en educatieve software. Bij de cursus ontvangt u een uitgebreid Nederlandstalig<br />
leer- en naslagwerk van R. Boeklagen die tevens uw docent is. U krijgt een Autodesk-certificaat bij de cursussen<br />
en een HBO-diploma bij de opleidingen.<br />
Trainingen mét certificaat:<br />
• Auto<strong>CAD</strong> en Auto<strong>CAD</strong> LT<br />
• Auto<strong>CAD</strong> Architecture of ADT<br />
• Revit Building, Architecture én Structure<br />
• Auto<strong>CAD</strong> MAP<br />
• Auto<strong>CAD</strong> Civil3D<br />
Zie onze trainingswijzer op: www.itannex.com. Of bel: 0546 800800<br />
www.itannex.com<br />
Autodesk HBO instituut<br />
Behaal uw HBO diploma! TEC biedt de mogelijkheid u verder te bekwamen tot een Autodesk Certified Engineer<br />
(ACE). U doorloopt een bepaald traject van cursussen, maakt een praktische eindopdracht, bij voorkeur passend<br />
binnen uw werk en bij uw eigen werkgever en verdedigt deze. Slaagt u, dan heeft u een Autodesk HBO diploma<br />
verdiend! De opleiding is inclusief materialen als boeken en software. Toelatingseisen: MBO. Studierichtingen:<br />
System Manager (Auto<strong>CAD</strong>), 3D Designer (Auto<strong>CAD</strong>/3ds Max) en Mechanical Designer (Inventor).<br />
Kerkenbos 1018 B 6546 BA Nijmegen T: (024) 356 56 77 F: (024) 354 19 31<br />
E: info@cadcollege.nl CP: Leonie Bergsma<br />
www.cadcollege.nl<br />
Kijk op Internet www.cadcollege.nl of vraag de brochure aan.<br />
Holland Engineering Consultants bv (HEC) verzorgt trainingen en workshops voor de software die wij aan<br />
onze klanten kunnen leveren. Deze trainingen vinden doorgaans plaats in ons pand in Nieuwegein maar kunnen<br />
op verzoek ook op locatie gegeven worden. De trainingen hebben een hoog “hands-on” gehalte daar de praktijk<br />
nog steeds de beste leermeester is.<br />
Ons trainingsaanbod bestaat o.a. uit:<br />
3D <strong>CAD</strong><br />
Pro/ENGINEER Basis training<br />
Pro/ENGINEER Update training<br />
Pro/ENGINEER voor Pro/MECHANICA<br />
gebruikers<br />
Sterkte- en stijfheidsberekeningen<br />
Pro/ENGINEER Mechanica Basis training<br />
Pro/ENGINEER Mechanica Update training<br />
Pro/ENGINEER Fatique Advisor<br />
Stromings- en warmteoverdracht<br />
NIKA EFD Basis training<br />
Mechanisme berekeningen<br />
Pro/ENGINEER MDO Basis training<br />
Code<br />
P10 Pipestress Basis training<br />
P10 Pipestress Advanced training<br />
P10 Pipestress Update training<br />
Microprotol Basis training<br />
Realiseer voorsprong met kennis!<br />
Met een beginners-, gevorderden-, of updatetraining<br />
van <strong>CAD</strong> & Company haalt u kennis in huis die u direct<br />
in de praktijk kunt brengen. U werkt meteen effectiever,<br />
sneller én beter met uw <strong>CAD</strong> software. Bekijk het<br />
actuele trainingsaanbod op www.cadcompany.nl.<br />
<strong>CAD</strong> & Company Training Centers:<br />
Alkmaar - Amsterdam - Boxtel - Emmen - Oosterhout - bij u op locatie<br />
www.cadcompany.nl<br />
Databeheer<br />
Windchill PDMLink<br />
Windchill ProjectLink<br />
CM II Change management<br />
www.hecbv.nl<br />
Kijk voor meer informatie op de website of neem contact met ons op.<br />
Holland Engineering Consultants bv Ratelaar 39, 3434 EW Nieuwegein<br />
T 030 600 60 60 F 030 600 60 61 E info@hecbv.nl W www.hecbv.nl<br />
NedGraphics B.V.<br />
Autodesk Authorized Training Center<br />
Ir. D.S. Tuynmanweg 10<br />
Auto<strong>CAD</strong> Basis<br />
4131 PN VIANEN Auto<strong>CAD</strong> Upgrade<br />
Auto<strong>CAD</strong> Applicatiebeheer/Gevorderden<br />
Auto<strong>CAD</strong> MAP<br />
tel: +31 (0)347 329 626<br />
Auto<strong>CAD</strong> Civil 3D<br />
fax: +31 (0)347 329 666<br />
Uw trainingen een heel jaar lang<br />
in <strong>CAD</strong>-<strong>Magazine</strong> en op<br />
www.cadmagazine.nl<br />
voor slechts € 1300,–<br />
E-mail: cursussen-gis@nedgraphics.nl<br />
Contactpersoon: mevrouw K. van ‘t Reve<br />
Voor meer informatie: www.nedgraphics.nl<br />
www.nedgraphics.nl<br />
www.cadmagazine.nl<br />
15
VISUALISATIE<br />
Kansrijke start-up integreert GE en Virtual Earth<br />
Een fraai visitekaartje<br />
met geo-simulatie<br />
Door Guido van den Heuvel<br />
Web-Routing in 3D.<br />
Courtesy of UMC Utrecht.<br />
© GeoGames 2007<br />
Op basis van Google Maps en Google Earth ontwikkelde het<br />
Utrechtse GeoGames de ‘M3D Glider’. De eerste grote klanten<br />
bestellen de geo-browser services nu om hun ruimtelijke omgeving<br />
en bedrijfsgegevens op een geavanceerde manier te ontsluiten voor<br />
een groot publiek. Het levert een interessante, 3D-visitekaart voor<br />
bezoekers, klanten en prospects.<br />
Geo-browsers als Google Maps en<br />
Google Earth zijn inmiddels bekende<br />
en zeer populaire applicaties geworden.<br />
Het ontbreekt bij deze applicaties echter<br />
aan samenhang voor eindgebruikers,<br />
bedacht Jerome Bertrand van het<br />
bedrijfje GeoGames. De M3D Glider<br />
die hij samen met partners ontwikkelde,<br />
is een combinatie van simulatie uit<br />
de <strong>CAD</strong>- en game-wereld met aanvullende<br />
informatie in een beeldscherm.<br />
Daarmee tonen de geo-browsers, gebruikers<br />
van een organisatie exact wat<br />
ze willen weten; hoe kom ik er, welke<br />
mogelijkheden biedt de omgeving, hoe<br />
ziet mijn hotelkamer er uit en waar kan<br />
ik handig parkeren<br />
De missie van Geo-games luidt ‘de virtuele<br />
globe als toegankelijk simulatiemedium<br />
inzetten’. Dat klinkt zweverig,<br />
maar ook zeer positief in dit geval.<br />
Voorafgaand aan een bezoek duik je in<br />
glijvlucht langs je bestemming en krijg<br />
je relevante informatie aangeboden<br />
over jouw ‘object’.<br />
Democratiseren van GIS en 3D<br />
GIS-technologie wordt ingezet bij het<br />
ontsluiten van informatie op grotere<br />
schaal en voor een groot publiek.<br />
Voor stedelijke gebieden zijn gemeentes<br />
en provincies gebaat bij een<br />
laagdrempelige informatievoorziening.<br />
Bertrand zegt: “het democratiseren<br />
van GIS en 3D <strong>CAD</strong>-simulatie<br />
is nabij”. GeoGames ondersteunt de<br />
Gemeente Utrecht en de Hogeschool<br />
Utrecht (IGO, Instituut voor Ge bouw -<br />
de Omgeving) bij het samenstellen<br />
van nieuwe R&D-projecten voor studenten<br />
en afstudeerders van de opleiding<br />
Geodesie/Geo-informatica.<br />
Inmiddels en met de aanvullende ontsluitingsdiensten<br />
van Geogames maken<br />
ook klanten als het Universitair<br />
Medisch Centrum Utrecht en bouwers<br />
als Slavenburg gebruik van de<br />
M3D Glider. De M3D Glider zal ook<br />
in de toekomst worden ingezet in de<br />
reissector voor routing en tracking<br />
voor passagiers en zakelijke reizigers<br />
die de (reis-)tijd willen optimaliseren<br />
en beter van te voren willen plannen<br />
en visualiseren.<br />
Globaal<br />
Jerome Bertrand is van oorsprong grafisch<br />
en audiovisueel ontwerper. Hij<br />
startte Geogames nadat hij voor het<br />
eerst de toen nog experimentele virtuele<br />
globe van Keyhole zag. Deze techniek<br />
vormt de basistechnologie voor<br />
het huidige Google Earth. Jerome<br />
Bertrand: “Het was allemaal nog wat<br />
primitief, maar ik zag direct toekomst<br />
in directe interactieve visualisatie op<br />
internet.”<br />
Nu de M3D Glider klaar is voor de<br />
markt blijken overheden, instellingen<br />
en bedrijven maar al te graag hun zakelijke<br />
informatie op een game-achtige<br />
manier op internet te willen aanbieden.<br />
Geogames bouwde in opdracht van het<br />
Projectbureau Zuidas in Amsterdam<br />
een pilot om de stedelijke ontwikkeling<br />
van de Zuidas voor de komende twintig<br />
jaar in real-time 3D te simuleren.<br />
Volvo bestelde een ruimtelijke presentatie<br />
van de Volvo Ocean Race 2006.<br />
Het nieuwe Utrechtse UMC, een terrein<br />
met negen gebouwen, beschikt inmiddels<br />
over web 3D services die bezoekers<br />
rond hun tijdelijke bestemming<br />
laat vliegen. De glider toont hen moeiteloos<br />
de meest geschikte toegangspoort<br />
en, niet onbelangrijk, de parkeer-<br />
<strong>CAD</strong><strong>Magazine</strong> Maart 2008-2<br />
16
plaats. Projectontwikkelaar Sla ven -<br />
burg gebruikt de Glider om een nieuw<br />
gebouw aan het Amsterdamse IJ te<br />
tonen. Het gebouw is nog niet klaar,<br />
maar je kunt er nu al langs- en doorheen<br />
vliegen. Last-minute veranderingen<br />
van de bouwmaatschappij of van<br />
de architecten komen tijdens een glide<br />
actueel uit meerdere databases. Ook<br />
voor de GIS-wereld visualiseert Geo -<br />
games milieu-en energie ontwikkelingen.<br />
De Glider laat je zo over een dreigende<br />
dijkdoorbaak vliegen met een<br />
grootschalige kaart of luchtfoto als ondergrond.<br />
M3D Glider<br />
Het uitgangspunt van GeoGames is<br />
‘geo-simulated environments’, oftewel<br />
het in 3D visualiseren en simuleren van<br />
locatiegebonden informatie. Met de<br />
M3D Glider is het mogelijk om 3Dmodellen<br />
van gebouwen, stedelijke omgevingen,<br />
urban design en bewegende<br />
voertuigen te bekijken. Het fenomeen<br />
heet ‘Glider’ omdat de gebruiker vloeiend<br />
van punt naar punt kan overvliegen<br />
en de software direct de plaatsgebonden<br />
informatie ophaalt in de synchroon<br />
lopende webbrowser. De M3D Glider<br />
voegt verschillende webfuncties toe aan<br />
Google Earth.<br />
GeoGames ontwikkelde de glider met<br />
partner Bernhard Sterzbach van Globe<br />
Glider en werkt samen met vier partners<br />
in Nederland, Duitsland, Amerika<br />
en Nieuw Zeeland. Voor optimale visuele<br />
presentaties kan de Glider on line<br />
gekoppeld worden aan meerdere databases.<br />
Zo kunnen momenteel meer dan<br />
300.000 foto’s van flickr.com en geosnapper.com<br />
gelezen worden vanuit de<br />
Courtesy of UMC Utrecht. © GeoGames 2007<br />
server. Deze foto’s zijn door gebruikers<br />
‘ge-geotagged’, oftewel gekoppeld aan<br />
een geografische locatie, en verschijnen<br />
op basis van de locatie die de gebruiker<br />
op dat moment bekijkt. Jerome<br />
Bertrand: “De echte meerwaarde komt<br />
als je deze informatie gaat filteren en<br />
creëren voor bepaalde gebruikersdoelen.<br />
Bijvoorbeeld voor het boeken voor<br />
een reis online waarbij de ‘voorpret’ op<br />
een interactieve kaart kan worden beleefd.”<br />
Marktpotentie<br />
Bertrand: “Dezelfde informatie, overal<br />
ter wereld en tegelijkertijd voor iedereen,<br />
was ooit revolutionair. We gaan nu<br />
richting een ruimtegebonden web,<br />
waarop websites, data en informatie gekoppeld<br />
worden aan een hoogte- en<br />
breedtegraad. Organisaties zoeken toegankelijkheid<br />
voor hun gebruikers. Met<br />
routing en tracking kunnen we dat ontsluiten<br />
voor de reiswereld, vastgoed, de<br />
horeca en ziekenhuizen. Gasten, bezoekers<br />
en klanten bekijken hun bestemming<br />
vooraf in 3-D om de beste opties<br />
te kiezen voor een toeristisch bezoek of<br />
zakelijke reis. Ik koppel deze informatie<br />
direct aan transactiemogelijkheden om<br />
diensten te reserveren en online af te rekenen.<br />
Qua techniek zijn we de enige<br />
partij die moeiteloos een combinatie<br />
kan maken van locatie, databases en financiele<br />
transacties op een 3D geobrowser<br />
als Google Earth. We zijn leverancieronafhankelijk<br />
en combineren<br />
GE en Virtual Earth van Microsoft.<br />
Voor de toekomst zien we ook locatiegerelateerde<br />
toepassingsmogelijkheden<br />
in educatie, informatievoorziening en<br />
simulatie.”<br />
Guido van den Heuvel<br />
vdheuvel-vweerden@wxs.nl is freelance<br />
schrijver van ICT-artikelen. Voor meer<br />
informatie over de in dit artikel<br />
besproken onderwerpen kijkt u op<br />
www.geo-games.eu. Het (gratis)<br />
basisproduct is Globe Glider:<br />
http://globeglider.net. Voor het bekijken<br />
van voorbeelden van Cube, Slavenburg<br />
en het UMC Utrecht kijkt u op het<br />
gliderportal www.takeoff.geo-games.eu.<br />
www.isdgroup.nl<br />
» Met parametrische én dynamische modelleertechnieken<br />
» Voor plaatwerk, machine-, staal-, metaal- en installatiebouw<br />
» Betere performance, ook bij grote samenstellingen<br />
ISD Benelux<br />
Het Zuiderkruis 33<br />
5215 MV ’s-Hertogenbosch<br />
+31 (0)73 615 38 88<br />
+31 (0)73 615 38 99<br />
info@isdgroup.nl<br />
<strong>CAD</strong><strong>Magazine</strong> Maart 2008-2<br />
17
Auto<strong>CAD</strong> 2009 aangekondigd<br />
Autodesk heeft op zijn jaarlijkse persevenement<br />
De Auto<strong>CAD</strong> 2009 familie aangekondigd, inclusief<br />
Auto<strong>CAD</strong> 2009. Deze laatste heeft, volgens Autodesk,<br />
de eerste taakgebaseerde gebruikersinterface in een<br />
<strong>CAD</strong>-applicatie.<br />
Behalve toevoegingen aan de gebruikersinterface, zijn<br />
er nieuwe features zoals de ‘Action Recorder’ die het de<br />
gebruiker mogelijk maakt om taken te automatiseren.<br />
Een lagenmanager zonder mode laat de gebruiker veranderingen<br />
bekijken zonder de ‘Layer Manager’ te verlaten.<br />
Er zijn uitgebreide verbeteringen aangebracht in<br />
de 3D-navigatie met vernieuwde ‘ViewCube’ en<br />
‘SteeringWheels’-tools. Auto<strong>CAD</strong> 2009 software is<br />
gecertificeerd voor de 32-bit en 64-bit Microsoft<br />
Windows Vista besturingssystemen.<br />
Het meeleveren van Impression bij de 2009-versie<br />
maakt het mogelijk om grafische presentaties te maken<br />
die met de hand getekend lijken te zijn. Dit kan direct<br />
vanuit DWF- en DWG-bestanden.<br />
Behalve Auto<strong>CAD</strong> 2009 verschijnen er binnenkort ook<br />
2009-versies van: Auto<strong>CAD</strong> Architecture, Civil 3D,<br />
Electrical, Map 3D, Mechanical, MEP, P&ID en<br />
Auto<strong>CAD</strong> Raster Design. De software is beschikbaar<br />
vanaf 25 maart 2008. Voor details zie onderstaande site.<br />
www.autodesk.com/purchaseoptions<br />
<strong>CAD</strong>-vergelijking op Bouw & ICT<br />
De belangrijkste <strong>CAD</strong> pakketten vergelijken<br />
Dat kan op geen betere manier dan de verschillende<br />
leveranciers in de praktijk aan het werk te zien met eenzelfde<br />
opdracht. Op de Bouw & ICT ervaart u, vergelijkt<br />
u en ziet u wat de verschillende pakketten doen.<br />
Bouw & ICT vindt plaats op woensdag 19 en donderdag<br />
20 maart 2008 in Jaarbeurs Utrecht. Onder de noemer<br />
<strong>CAD</strong>-Uitdaging krijgen <strong>CAD</strong>-leveranciers op de eerste<br />
beursdag een <strong>CAD</strong>-opdracht uitgereikt.<br />
Gedurende de beurs werken de <strong>CAD</strong>-leveranciers aan<br />
de opdracht in een daarvoor speciaal ingerichte stand<br />
(9.D028). De vorderingen van de opdracht volgt u live<br />
en op deze manier wordt zichtbaar wat de verschillende<br />
pakketten te bieden hebben.<br />
<strong>CAD</strong>-Uitdaging wordt georganiseerd door VNU<br />
Exhibitions Europe in samenwerking met <strong>CAD</strong>-<br />
<strong>Magazine</strong>.<br />
www.vnuexhibitions.com<br />
3 nummers<br />
voor slechts<br />
€ 8,50<br />
PROEFABONNEMENT<br />
www.cadmagazine.nl<br />
V o o r p r o f e s s i o n e e l F C C A D - g e b r u i k<br />
<strong>CAD</strong><strong>Magazine</strong> Maart 2008-2<br />
18
Bentley neemt LEAP Software over<br />
De overname van LEAP software door Bentley, versterkt het bedrijf bij<br />
de software voor het ontwerpen van bruggen en het onderhoud plus de reparatie<br />
van bestaande bruggen. De software van LEAP richt zich met name op betonnen<br />
constructies voor bruggenbouw.<br />
Het belangrijkste product van LEAP Software is LEAP Bridge, software voor<br />
ontwerp en analyse bij bruggenbouw. Het integreert alle componenten bij de<br />
bouw van een brug in één applicatie met één gebruikersinterface. De software<br />
complementeert en versterkt Bentley’s end-to-end bruggenontwerp- en managementoplossing,<br />
waaronder Bridge RM; BridgeModeler; LARS (analyses);<br />
Geopak Bridge; InRoads Bridge; Rebar; PowerRebar en meer producten.<br />
www.bentley.com/LEAPsoft<br />
Minder fouten bij eindige elementen analyse<br />
In Dublin is een boek verschenen van Alan Morris en co-auteur Ahmed<br />
Rahman over het voorkómen van fouten bij eindige elementen analyse. Het is<br />
Engelstalig en het boek geeft een uitgebreide en praktische gids die ontwerpers<br />
kan helpen om de kans op fouten te verkleinen bij het toepassen van eindige<br />
elementen analyse. Het boek heet ‘A Practical Guide to Reliable Finite<br />
Element Modelling’ en telt 384 pagina’s. Het boek start met een introductie<br />
in de methode finite element analysis (FEA) ofwel eindige elementen<br />
analyse, de fundamentele principes en de mogelijke problemen<br />
en fouten. Vervolgens laat hij zien hoe de analyses uitgevoerd kunnen<br />
worden met accurate resultaten, waaronder een nieuwe methode om op<br />
fouten te controleren. Hij werkt dit uit met twee prak tijkvoorbeelden.<br />
ISBN: 978-0-470-01832-3<br />
Uitgever: John Wiley & Sons<br />
http://eu.wiley.com<br />
Autodesk rondt overname Robobat af<br />
Autodesk maakte vandaag bekend Robobat te hebben overgenomen voor<br />
ca. 42,5 miljoen USD uit eigen middelen, rekening houdend met een correctie op<br />
het werkkapitaal. Op 15 november 2007 kondigde Autodesk een overeenkomst<br />
aan voor de overname van Robobat, een particuliere onderneming uit Grenoble<br />
(Frankrijk) die software levert voor bouwkundige analyse, ontwerpen, en stalen<br />
en betonnen afwerking. Met de overname vult Autodesk zijn huidige aanbod aan<br />
bouwkundesoftware aan en kan het de bouwkundebranche een completer pakket<br />
geïntegreerde oplossingen bieden. Met zijn overname van Robobat ondersteunt<br />
Autodesk zijn visie op het gebied van<br />
building information modeling (BIM)<br />
en kan het bouwkundige analyse en<br />
afwerkingsoplossingen ontwikkelen die<br />
de informatie in het hart van BIM naar<br />
een hoger peil tillen, van ontwerp tot<br />
fabricage.<br />
www.autodesk.nl<br />
www.robobat.com<br />
COLUMN<br />
Papegaai<br />
Sommige mensen maken anderen mensen<br />
die dingen zeggen die ook door<br />
anderen worden gezegd uit voor papegaaien...<br />
Deze kwalificatie valt vervolgens<br />
verkeerd bij de mensen die de<br />
dingen zeggen die door andere mensen<br />
worden nagezegd. Helaas wordt<br />
degene voor wie de boodschap uiteindelijk<br />
bedoeld is niet veel wijzer van<br />
deze gang van zaken. Het komt maar<br />
al te vaak voor dat mensen die dingen<br />
zeggen onderling bakkeleien over de<br />
dingen die ze zeggen terwijl ze eigenlijk<br />
moeten kijken tegen wie er wordt<br />
gesproken. Luistert die eigenlijk wel<br />
“Bim, Bam, Bom!” Laten we de luidste<br />
klokken luiden nog vóór we de<br />
boodschap brengen of brengen we ons<br />
verhaal met stille trom<br />
Je kunt namelijk wel wat zeggen maar<br />
vertel je ook wat Maak je alleen<br />
maar geluid of heb je werkelijk een<br />
boodschap te brengen Heb je een<br />
heel goed verhaal en wil je dit van de<br />
daken schreeuwen Doe je het niet<br />
omdat dat niet gebruikelijk is Fluister<br />
je daarom je boodschap naar degenen<br />
die hun best doen om je te horen Of<br />
laat je iedereen weten dat jouw<br />
verhaal het verhaal is dat iedereen zou<br />
moeten horen maar heb je eigenlijk<br />
niet veel te vertellen<br />
Ik zou graag willen zeggen: “als je<br />
mijn boodschap niet kunt horen, dan<br />
moet je harder luisteren!”.<br />
Goud voor plastic spuitsimulatie software<br />
SimpoeWorks<br />
Simpoe Sas uit Torcy in Frankrijk, is een software-ontwikkelaar gespecialiseerd<br />
in simulatiesoftware bij plasticspuiten. SimpoeWorks, de plug-in versie voor<br />
SolidWorks software heeft de status van SolidWorks Gold Partner product<br />
gekregen.Ontwerpers van plastic onderdelen in SolidWorks kunnen hun producten<br />
testen met SimpoeWorks, de integratie tussen beide oplossingen, maakt<br />
het mogelijk het onderdeel te ontwerpen, het productieproces te simuleren, mogelijke<br />
problemen op te sporen en wijzigingen aan te brengen en direct te zien<br />
wat daar de resultaten van zijn. Dat zonder de SolidWorks-omgeving te verlaten.<br />
www.simpoe.com<br />
Rob Roef<br />
directeur vMV<br />
<strong>CAD</strong>-Adviseurs bv<br />
<strong>CAD</strong><strong>Magazine</strong> Maart 2008-2<br />
19
Teamcenter gebruikt voor<br />
Volkswagen en Audi<br />
Siemens PLM Software, aanbieder van software en diensten<br />
voor product lifecycle management (PLM), heeft een<br />
grote order gekregen van Volkswagen voor het leveren en<br />
implementeren van zijn Teamcenter product data management<br />
(PDM) software. Volkswagen en Audi zullen<br />
Teamcenter gebruiken bij het ontwikkelen van hun<br />
toekomstige modellen.<br />
Met deze beslissing wil Volkswagen transparantie creëren<br />
in zijn processen. Hierdoor is verplichte informatie over<br />
de levensfase van het product, productiviteit en kosten<br />
beschikbaar in elke fase van het proces. Het bedrijfsbrede<br />
project voor product data management van Volkswagen is<br />
verspreid over meerdere jaren en zal uiteindelijk 45.000<br />
gebruikers hebben. De belangrijkste doelstellingen van het<br />
project waren het neerzetten van efficiënte en consistente<br />
processen binnen het wereldwijde netwerk van ontwikkeling<br />
en planning door het gehele productontwikkelingproces<br />
met PDM als centraal punt voor het productproces<br />
binnen de Volkswagen-groep.<br />
Het kunnen beschikken over accurate gegevens en het<br />
gelijktijdig beschikbaar maken van informatie over alle<br />
‘in-house’-merken, locaties, individuele sectoren en<br />
niveaus – waaronder leveranciers en ontwikkelingspartners<br />
- zijn elementen die bijdragen aan het succes van het<br />
programma. De uiteindelijke doelstellingen zullen worden<br />
bereikt door een veranderingsproject dat is gebaseerd op<br />
een uniforme, bedrijfsbrede PDM-oplossing.<br />
De beslissing om te standaardiseren op de Teamcenterportfolio<br />
is gebaseerd op de integratiemogelijkheden van<br />
de software, de consistentie met oplossingen buiten PLM<br />
en de ervaring van Siemens PLM Software in de markt.<br />
www.audi.com<br />
www.volkswagen.com<br />
www.ugsplm.nl<br />
20-20 Technologies neemt Planit<br />
Fusion over<br />
20-20 breidt haar Europese activiteiten uit door de overname<br />
van haar grootste wereldwijde concurrent Planit<br />
Fusion. 20-20 Technologies houdt zich bezig met software<br />
voor 3D interieurontwerp en meubelproductie. Het<br />
heeft onlangs bekend gemaakt dat er een overeenkomst<br />
is getekend en goedgekeurd door 20-20 Technologies<br />
met betrekking tot de overname van de Planit Fusionactiviteiten<br />
van Planit Holdings Limited.<br />
Planit Fusion is de retail design activiteit van het in de<br />
United Kinddom gevestigde Planit Holdings Limited.<br />
Planit Fusion biedt interieur design programma´s aan<br />
die innovatieve ontwerpeigenschappen combineren met<br />
essentiële sales management tools om de gehele bedrijfsvoering<br />
ten aanzien van keuken,<br />
badkamer en slaapkamer te ondersteunen.<br />
Gericht op dealers, designers,<br />
handelaars, architecten en renovatiebedrijven,<br />
bieden de Fusionproducten<br />
hoogwaardige grafische<br />
presentaties en geïntegreerde frontend<br />
en ordersystemen. De Fusion<br />
software is een welkome aanvulling<br />
op de al uitgebreide productportfolio<br />
van 20-20. 20-20 is<br />
voornemens de voordelen uit deze<br />
nieuwe acquisitie te maximaliseren.<br />
www.2020technologies.com<br />
EFD.Pro ondersteunt Wildfire 4.0<br />
Flomerics heeft laten weten dat EFD.Pro, de<br />
Computational Fluid Dynamics (CFD) oplossing voor<br />
Pro/Engineer, nu ook Pro/Engineer Wildfire 4.0 ondersteunt.<br />
EFD.Pro is een CFD-tool die een uitgebreide<br />
vloeistofstromen- en warmteoverdrachtanalyse biedt.<br />
EFD.Pro werkt met oorspronkelijke Pro/Engineer-geometrie,<br />
er zijn geen omzettingen of kopieën nodig, zodat<br />
er geen vertraging ontstaat als er tussentijds iets veranderd<br />
wordt in het ontwerp. Het heeft een vergelijkbare<br />
Interface en werkwijze als Pro/Engineer, dus<br />
makkelijk voor Pro/Engineer-gebruikers. Dat geeft ontwerpers<br />
de gelegenheid zich te concentreren op de ontwerpproblemen<br />
en -vraagstukken zelf, in plaats van dat<br />
ze nieuwe software moeten leren beheersen.<br />
EFD.Pro beschikt over de mogelijkheid direct vloeibare<br />
delen een ‘solid’ model in Pro/Engineer te herkennen.<br />
Ook heeft het een geïntegreerde Interface met<br />
Pr/Engineer Mechanica. Het is speciaal geschikt voor<br />
bedrijfstakken als luchtvaartindustrie, automobielindustrie,<br />
consumenten goederen, elektronische koeling, en<br />
medische apparaten.<br />
www.flomerics.com<br />
<strong>CAD</strong><strong>Magazine</strong> Maart 2008-2<br />
20
BOUW & CIVIEL<br />
Eerste drie gebouwen rondom markt geplaatst<br />
Gouda verrijst in 3D<br />
op Google Earth<br />
Door Lambert-Jan Koops<br />
Er is geen gemeente meer in Nederland die niet beschikt over een<br />
goedverzorgde website waar de burger informatie kan vinden<br />
over zijn woonplaats. Sommige gemeenten gaan een stapje verder<br />
en verkennen ook de andere mogelijkheden die Internet biedt.<br />
Zo ook de gemeente Gouda, die een 3D-project heeft<br />
opgestart in Google Earth.<br />
De Sint-Janskerk in Gouda is in 3D te bezichtigen in Google Earth.<br />
Ruud Ravenhorst is werkzaam bij<br />
de gemeente Gouda als senior adviseur<br />
internet/intranet. In die hoedanigheid<br />
is hij ook verantwoordelijk<br />
voor de ontwikkeling van de site<br />
www.gouda.nl. Zijn taken bestaan<br />
daarbij uit het ontwikkelen van functionaliteiten,<br />
het aanpassen van de<br />
‘look & feel’ van de site en het vastleggen<br />
van een internetstrategie.<br />
Daarnaast doet hij het technisch beheer<br />
van het content management<br />
system (CMS) dat in 2007 is ingevoerd.<br />
“Momenteel draait het CMS<br />
zowel in- als extern, maar het is nog<br />
redelijk pril, want de evaluatie moet<br />
nog komen,” geeft Ravenhorst aan.<br />
“Omdat de implementatie achter de<br />
rug is, hebben we nu tijd om te kijken<br />
naar nieuwe functies en mogelijk -<br />
heden om Gouda te promoten en zo<br />
kwamen we op het idee om iets te<br />
doen met Google Earth.”<br />
Google Earth<br />
Google Earth staat steeds meer in de<br />
belangstelling. Van Gouwenaars en<br />
van mensen die daarbuiten wonen.<br />
Omdat de naam Gouda bekend is in<br />
het buitenland, biedt het kansen om<br />
de stad ook op internet extra zichtbaarheid<br />
te geven. Dankzij de Goudse<br />
kaas is Gouda immers een wereldstad.<br />
“Om te beginnen heb ik een<br />
partner gezocht die ons kon helpen<br />
met dit project. Dat werd Design8,<br />
dat niet alleen technische ondersteuning<br />
bood, maar ook goed meedacht<br />
over de algemene uitvoering. Samen<br />
met hen hebben we drie kenmerkende<br />
gebouwen op de markt tot 3D-gebouwen<br />
omgezet: het stadhuis, de Waagh<br />
en de Sint-Jans kerk.Hiervoor zijn de<br />
plattegrondgegevens gehaald uit<br />
Stroomlijn, een kadastraal softwarepakket.<br />
Vervolgens hebben we een<br />
fotograaf foto’s laten maken van de<br />
buitenkant van elk gebouw, waarbij<br />
de foto’s zo recht mogelijk zijn genomen.<br />
Tenslotte zijn alle beelden keurig<br />
in elkaar gezet, waarna de complete<br />
3D-modellen ontstonden.”<br />
Sponsoren<br />
De eerste drie gebouwen zijn inmiddels<br />
door iedereen te bezichtigen in<br />
Google Earth. Ravenhorst denkt nu<br />
dan ook na over de volgende stappen.<br />
“Er zijn twee dingen die momenteel<br />
de aandacht hebben. De eerste is het<br />
3D-modelleren van nog meer gebouwen<br />
rondom de markt. Daarvoor zijn<br />
we op zoek naar sponsoren. Daarbij<br />
voert de gemeente gesprekken met<br />
het bedrijfsleven, maar ook met<br />
bijvoorbeeld Marketing Gouda. “<br />
Het andere aandachtspunt van<br />
Ravenhorst en zijn collega’s is de<br />
mogelijkheid om de 3D-gebouwen<br />
rechtstreeks vanaf de gemeentesite te<br />
kunnen bekijken. “Momenteel is ons<br />
marktplein alleen zichtbaar voor mensen<br />
die inloggen op Google Earth,<br />
wellicht dat we in de toekomst een<br />
plug-in kunnen vinden waardoor het<br />
mogelijk is om de gebouwen op onze<br />
site te tonen. Ik hoop dat het lukt en<br />
de aandacht krijgt die het verdient,<br />
want de markt is toch het mooiste<br />
stukje Gouda dat er is.”<br />
Lambert-Jan Koops info@lambertjan.nl<br />
is voormalig hoofdredacteur van<br />
<strong>CAD</strong>-<strong>Magazine</strong>. Voor verdere informatie<br />
over het onderwerp van dit artikel zie:<br />
www.gouda.nl en www.design8.nl.<br />
<strong>CAD</strong><strong>Magazine</strong> Maart 2008-2<br />
21
De agenda bevat aankondigingen van gratis workshops, seminars, themadagen en andere kosteloze activiteiten van <strong>CAD</strong>-leveranciers en dealers.<br />
Daarnaast is er natuurlijk ook aandacht voor relevante beurzen in Nederland en België. De agenda is doorlopend en beslaat in ieder geval de<br />
evenementen tot aan de volgende uitgave van <strong>CAD</strong>-<strong>Magazine</strong>. Hiervoor kunnen beurzen, gratis seminars en workshops per e-mail worden<br />
aangemeld bij de redactie: services@cadmag.nl. Vermeld de datum, plaats, website en een korte inhoud, en geef als onderwerp van uw mail<br />
‘Agenda’.<br />
Maart<br />
17 maart, Seminar EPLAN ESG<br />
(Data-engineering)<br />
Reeuwijk<br />
www.eplan.nl<br />
18 maart, Hands-On Workshop<br />
Pro/MECHANICA<br />
Nieuwegein<br />
www.hecbv.nl<br />
19 maart, BIMformatiedag<br />
Leeuwarden<br />
www.cadac.com<br />
19 maart, Seminar Migratie van EPLAN 5 naar<br />
EPLAN Electric P8<br />
Reeuwijk<br />
www.eplan.nl<br />
19 maart, Seminar EPLAN Electric P8 Kick Off<br />
Zevenaar<br />
www.eplan.nl<br />
20 maart, Productpresentatie Auto<strong>CAD</strong> Electrical<br />
Amsterdam<br />
www.cadcompany.nl<br />
20 maart, Productpresentatie Autodesk Inventor<br />
Emmen<br />
www.cadcompany.nl<br />
20 maart, Productpresentatie Autodesk Inventor<br />
Oosterhout<br />
www.cadcompany.nl<br />
20 maart, Demo en Workshop SolidWorks<br />
Gent (B)<br />
www.cadmes.be<br />
20 maart, Practice Session Auto<strong>CAD</strong> MEP 2008<br />
Huizingen (B)<br />
www.dolmen.be<br />
20 maart, Hands-On Workshop Stromingsimulatie<br />
(EFD)<br />
Nieuwegein<br />
www.hecbv.nl<br />
20 maart, Using MATLAB to Develop & Deploy<br />
Financial Models<br />
Amsterdam<br />
www.mathworks.nl<br />
<strong>CAD</strong><strong>Magazine</strong> Maart 2008-2<br />
20 maart, Seminar Maak kennis met<br />
Pro/ENGINEER Wildfire 4.0<br />
Breda<br />
www.gposolutions.nl<br />
20 maart, Teamcenter SE inspiratiesessie<br />
Utrecht<br />
www.siemens.com/plm<br />
26-27 maart, Bouw & ICT 2008<br />
Utrecht, Jaarbeurs<br />
www.bouwenict.nl<br />
26 maart, Comsol Multiphysics Modelling<br />
Workshop<br />
Delft<br />
www.comsol.nl<br />
27 maart, Productpresentatie Autodesk Inventor<br />
Amsterdam<br />
www.cadcompany.nl<br />
27 maart, Productpresentatie Auto<strong>CAD</strong><br />
Mechanical<br />
Boxtel<br />
www.cadcompany.nl<br />
27 maart, Productpresentatie Autodesk Data<br />
Management<br />
Emmen<br />
www.cadcompany.nl<br />
28 maart, Workshop SolidWorks/PDM<br />
Bruchem<br />
www.designsolutions.nl<br />
28 maart, Seminar Inventor<br />
‘s-Hertogenbosch<br />
www.icn-solutions.nl<br />
April<br />
2 april, Inventor Gebruikersdag<br />
Gouda<br />
www.cadac.com<br />
2 april, Product Launch Evenement<br />
Gouda<br />
www.cadac.com<br />
2 april, Comsol Multiphysics Modelling<br />
Workshop<br />
Eindhoven<br />
www.comsol.nl<br />
AGENDA<br />
22<br />
2 april, Roadshow DeltaPi 6<br />
Nijmegen<br />
www.deltapi.nl<br />
2 april, Seminar Maak kennis met<br />
Pro/ENGINEER Wildfire 4.0<br />
Breda<br />
www.gposolutions.nl<br />
2 april, Seminar BIM/Revit<br />
Rotterdam<br />
www.icn-solutions.nl<br />
3 april, BIMformatiedag<br />
Antwerpen (B)<br />
www.cadac.com<br />
3 april, Productpresentatie Auto<strong>CAD</strong> Mechanical<br />
Amsterdam<br />
www.cadcompany.nl<br />
3 april, Productpresentatie Autodesk Inventor<br />
Emmen<br />
www.cadcompany.nl<br />
3 april, Productpresentatie Auto<strong>CAD</strong> Electrical<br />
Oosterhout<br />
www.cadcompany.nl<br />
3 april, Demo PDMWorks Enterprise<br />
‘s-Hertogenbosch<br />
www.cadmes.nl<br />
3 april, Demo COSMOSWorks<br />
‘s-Hertogenbosch<br />
www.cadmes.nl<br />
4 april, Demo-Workshop Mastercam<br />
‘s-Hertogenbosch<br />
www.cadmes.nl<br />
4 april, Roadshow DeltaPi 6<br />
Rotterdam<br />
www.deltapi.nl<br />
8 april, Inloopdag Elektrotechniek<br />
Meppel<br />
www.cadac.com<br />
8 april, Inloopdag voor de Proces industrie<br />
Meppel<br />
www.cadac.com<br />
8 april, Sessie Fast Track to PLM<br />
Alkmaar<br />
www.cadcenter.nl
AGENDA<br />
8 april, Roadshow DeltaPi 6<br />
Leeuwarden<br />
www.deltapi.nl<br />
8 april, Archi<strong>CAD</strong> Testdrive<br />
Eindhoven<br />
www.kubusinfo.nl<br />
9 april, Inventor Gebruikersdag<br />
Hasselt (B)<br />
www.cadac.com<br />
9 april, Product Launch Evenement<br />
Hasselt (B)<br />
www.cadac.com<br />
9 april, Demo en Workshop SolidWorks<br />
Gosselies (B)<br />
www.cadmes.be<br />
9 april, Seminar Arbortext Isodraw Creëren van<br />
technische illustraties<br />
Breda<br />
www.gposolutions.nl<br />
10 april, Autodesk Revit Gebruikersdag<br />
Velp<br />
www.cadac.com<br />
10 april, Inloopdag Elektrotechniek<br />
Heerlen<br />
www.cadac.com<br />
10 april, Inloopdag voor de Proces industrie<br />
Heerlen<br />
www.cadac.com<br />
10 april, Demo en Workshop SolidWorks<br />
‘s-Hertogenbosch<br />
www.cadmes.nl<br />
10 april, Demo en Workshop SolidWorks<br />
Gent (B)<br />
www.cadmes.be<br />
10 april, Seminar BIM/Revit<br />
‘s-Hertogenbosch<br />
www.icn-solutions.nl<br />
10 april, Themamiddag Shape Generator<br />
Eindhoven<br />
www.mastership.nl<br />
10 april, Data Analysis and Application<br />
Development with MATLAB<br />
Kortrijk (B)<br />
www.mathworks.nl<br />
11 april, Productvoorstelling Windchill PDMLink<br />
Kortrijk (B)<br />
www.savaco.com<br />
15-17 april, Passenger Terminal EXPO 2008<br />
Amsterdam, RAI<br />
www.passengerterminal-expo.com<br />
15 april, Inloopdag Elektrotechniek<br />
Gouda<br />
www.cadac.com<br />
15 april, Inloopdag voor de Proces industrie<br />
Gouda<br />
www.cadac.com<br />
15 april, Seminar EPLAN ESG<br />
(Data-engineering)<br />
Waalre<br />
www.eplan.nl<br />
15 april, Seminar Inventor<br />
Rotterdam<br />
www.icn-solutions.nl<br />
16 april, BIMformatiedag<br />
Gouda<br />
www.cadac.com<br />
16 april, Inventor Gebruikersdag<br />
Heerlen<br />
www.cadac.com<br />
16 april, Product Launch Evenement<br />
Heerlen<br />
www.cadac.com<br />
17 april, Inloopdag Elektrotechniek<br />
Hasselt (B)<br />
www.cadac.com<br />
17 april, Inloopdag voor de Proces industrie<br />
Hasselt (B)<br />
www.cadac.com<br />
17 april, BIMformatiedag<br />
Nijkerk<br />
www.cadac.com<br />
17 april, Productpresentatie Autodesk Inventor<br />
Amsterdam<br />
www.cadcompany.nl<br />
17 april, Productpresentatie Autodesk Data<br />
Management<br />
Boxtel<br />
www.cadcompany.nl<br />
17 april, Productpresentatie Auto<strong>CAD</strong><br />
Mechanical<br />
Emmen<br />
www.cadcompany.nl<br />
17 april, Demo Cimatron MoldDesign<br />
‘s-Hertogenbosch<br />
www.cadmes.nl<br />
17 april, Seminar EPLAN Electric P8 Kick Off<br />
Waalre<br />
www.eplan.nl<br />
17 april, Seminar Media & Entertainment<br />
‘s-Hertogenbosch<br />
www.icn-solutions.nl<br />
18 april, Hands-On Workshop MSC SimOffice<br />
Nieuwegein<br />
www.hecbv.nl<br />
18 april, Seminar Inventor<br />
‘s-Hertogenbosch<br />
www.icn-solutions.nl<br />
22-24 april, Vakbeurs Overheid & ICT<br />
Utrecht, Jaarbeurs<br />
www.overheid-en-ict.nl<br />
22 april, Seminar Migratie van EPLAN 5 naar<br />
EPLAN Electric P8<br />
Waalre<br />
www.eplan.nl<br />
23 april, Inventor Gebruikersdag<br />
Meppel<br />
www.cadac.com<br />
23 april, Product Launch Evenement<br />
Meppel<br />
www.cadac.com<br />
24 april, Sessie Fast Track to PLM<br />
Alkmaar<br />
www.cadcenter.nl<br />
24 april, Productpresentatie Autodesk Data<br />
Management<br />
Amsterdam<br />
www.cadcompany.nl<br />
24 april, Productpresentatie Autodesk Inventor<br />
Boxtel<br />
www.cadcompany.nl<br />
24 april, Productpresentatie Autodesk Data<br />
Management<br />
Emmen<br />
www.cadcompany.nl<br />
24 april, Seminar Inventor<br />
‘s-Hertogenbosch<br />
www.icn-solutions.nl<br />
24 april, 3D Printing Seminar The Future in<br />
Architecture<br />
Leuven (B)<br />
www.materialise.com<br />
25 april, Hands-on Workshop Ervaar zelf de<br />
kracht en eenvoud van Pro/ENGINEER<br />
Breda<br />
www.gposolutions.nl<br />
<strong>CAD</strong><strong>Magazine</strong> Maart 2008-2<br />
23
BOUW & CIVIEL<br />
Koppers Duizer stapte over<br />
Kneden en vormen in 3D<br />
“Eerst werkten we bij Koppers<br />
Duizer Architecten met Auto<strong>CAD</strong><br />
Architectural Desktop (ADT) maar bij<br />
Cadac zeiden ze, kijk eens naar Revit<br />
Architecture”, vertelt Anne Duizer.<br />
“Eigenlijk wilden we niet veranderen<br />
maar waren we uit op training in<br />
Auto<strong>CAD</strong> ADT omdat we het niet optimaal<br />
gebruikten. Cadac tipte ons dus<br />
met Revit, want als je toch investeert in<br />
opleidingen, kun je dat het beste doen<br />
voor de software waar je het meeste<br />
mee kunt.<br />
Destijds dus de vergelijking gemaakt<br />
Revit versus ADT. In Revit komt 3D er<br />
beter uit, meer zoals we hadden gehoopt.<br />
Grotere projecten met meerdere<br />
gelinkte bestanden liepen niet lekker in<br />
ADT. Voor die projecten zijn er meer<br />
mogelijkheden in Revit.”<br />
“Het inrichten van Revit voor eigen<br />
toepassing is een stuk simpeler, vooral<br />
het werken met bibliotheken. In ADT<br />
is wel veel in te stellen, maar je moet<br />
veel zelf doen, je ziet dan door de bomen<br />
het bos niet meer. Revit is meer<br />
specifiek voor de bouw en heeft minder<br />
toeters en bellen. De inwerktijd<br />
Door Job van Haaften<br />
Koppers Duizer Architecten is gevestigd in een fraai oud pand aan<br />
de Havendijk in Gorinchem. Anne Duizer vertelt over het gebruik<br />
van Revit en is met name enthousiast over de relaties die bouwelementen<br />
hebben, waardoor je kunt kneden en vormen zonder dat de<br />
aansluiting gevaar loopt.<br />
De Burcht in Werkendam,<br />
tien appartementen met<br />
winkels eronder en vier<br />
twee-onder-een-kap woningen.<br />
voor Revit viel ontzettend mee, de<br />
mensen hier willen niet meer terug<br />
naar ADT.”<br />
Kneden en rekken<br />
Duizer vervolgt: “Een groot voordeel is<br />
dat je het ontwerp als een model opbouwt,<br />
je ziet alles real-time wat de beheersbaarheid<br />
veel beter maakt.<br />
Doorsneden maken was altijd veel<br />
werk, nu trek je een lijntje en je hebt de<br />
doorsnede. Omdat ik alles meteen in<br />
3D voor me zie, kan ik alles dus meteen<br />
oplossen. In het project De Burcht<br />
in Werkendam zijn geen twee dezelfde<br />
huizen of appartementen, maar qua oppervlak<br />
mochten er geen grote verschillen<br />
zijn. Dat hoefde ik niet constant<br />
uit te meten, want alles stond in<br />
een tabel, die vanzelf mee wijzigde.<br />
Ook het erin zetten van bijvoorbeeld<br />
een trap ging zo een stuk makkelijker.<br />
Als je 2D tekent kom je nog wel eens<br />
voor verrassingen te staan, en past het<br />
uiteindelijk vaak niet. Dat heb je nu<br />
veel eerder door.<br />
In Revit werk je met massa’s, je kunt er<br />
dan nog in kneden, rekken en vormen.<br />
Wanden schuiven mee bij elke wijziging,<br />
alles heeft relaties met elkaar en<br />
je houdt de boel bij elkaar. Vooral door<br />
dit project hebben we de beslissing genomen<br />
DeModus van de Cadac Group<br />
aan te schaffen, dat heeft de bibliotheek<br />
een stuk verfijnd.”<br />
Presenteren<br />
“Met name in het voorontwerp (VO)<br />
heb je meteen een goed beeld voor de<br />
opdrachtgever. Presenteren doen we<br />
dan vaak eerst in zwart-wit, wel met<br />
schaduwen. Vul je de kleur dan al in<br />
dan geeft dat meer emotie en krijg je te<br />
maken met smaakverschillen.” Uit -<br />
eindelijk presenteren ze ook wel in 3D<br />
met DWF’s.<br />
Job van Haaften<br />
job.van.haaften@cadmag.nl is<br />
hoofdredacteur van <strong>CAD</strong>-<strong>Magazine</strong>.<br />
Voor meer gegevens over dit<br />
onderwerp zie: www.cadac.com en<br />
www.koppers-duizer.nl.<br />
Ook in zwart-wit geven de schaduwen al een levendig beeld.<br />
<strong>CAD</strong><strong>Magazine</strong> Maart 2008-2<br />
24
BOUW & CIVIEL<br />
BIM bij DHV<br />
Conflicten signaleren<br />
en oplossen<br />
Door de redactie<br />
DHV ontwerpt zonnecelfabrieken over de hele wereld.<br />
Er komt steeds meer vraag naar zonnecellen en daarom komen<br />
er ook steeds meer fabrieken die deze cellen produceren.<br />
DHV heeft zich gestort op deze gespecialiseerde markt en ontwerpt<br />
deze wereldwijd. Dat werk vindt uiteraard plaats in 3D BIM,<br />
want daarmee kunnen de verschillende disciplines binnen<br />
het ontwerpbureau het beste samenwerken.<br />
aantal submodellen aan elkaar gekoppeld<br />
om samen één model te vormen.<br />
Hierbij wordt gebruik gemaakt van de<br />
krachtige referentietechnieken van<br />
MicroStation.” Uiteindelijk komt het<br />
er op neer dat alle ‘deliverables’ worden<br />
gegenereerd vanuit één set van<br />
modellen en er dus geen discrepanties<br />
zijn tussen lay-outs, aanzichten, doorsneden<br />
en zelfs visualisaties.<br />
DHV ontwerpt het<br />
gebouw, de site en vooral<br />
de utiliteit van<br />
zonnecelfabrieken.<br />
DHV maakt daarbij gebruik van<br />
MicroStation XM met daarbovenop<br />
de applicaties Architecture, Structural<br />
en Mechanical Systems; dit zijn BIMoplossingen<br />
van Bentley Sytems.<br />
<strong>CAD</strong>-beheerder Marc Verdaasdonk<br />
van de Eindhovense vestiging van<br />
DHV vertelt:<br />
“Het grote voordeel van de BIM-oplossingen<br />
van Bentley Systems is dat<br />
iedere module gebruik maakt van dezelfde<br />
technieken zoals het ‘data -<br />
group’-systeem en de partsets waardoor<br />
de interface hetzelfde blijft en er<br />
geen uitwisselingproblemen zijn. Dit<br />
is voor de ontwerper erg prettig.<br />
Daarnaast wordt MicroStation ook<br />
gebruikt voor het maken van visualisaties<br />
en animaties waarmee het gehele<br />
ontwerp inzichtelijk wordt gemaakt.<br />
Bij het uitwisselen van bestanden<br />
wordt tevens gebruik gemaakt<br />
van 3D PDF’s, deze worden rechtstreeks<br />
vanuit MicroStation gegenereerd.”<br />
Methodiek<br />
“De leverancier van de benodigde<br />
apparatuur geeft aan wat de afmetingen<br />
zijn van de apparatuur waarna de<br />
DHV-ontwerpteam het gebouw, de<br />
site en vooral de utiliteit ontwerpen.<br />
In principe modelleren we elk onderdeel<br />
dat ruimte nodig heeft, waarbij<br />
we de 3D-modelleerfunctionaliteiten<br />
van MicroStation gebruiken. Bentley<br />
Architecture wordt ingezet voor het<br />
ontwerpen van het gebouw. Bentley<br />
Structural voor de fundering en staalconstructies<br />
en Bentley Mechanical<br />
Systems voor de HVAC. Bij dit laatste<br />
gaat het dan om luchtbehandelingsapparatuur<br />
en -leidingen en systemen<br />
voor perslucht, vacuüm en speciale<br />
gassen, zoals bijvoorbeeld<br />
Silaan. Uiteindelijk wordt een groot<br />
Toegevoegde waarde<br />
Multidisciplinaire projecten zoals het<br />
ontwerp van een zonnecelfabriek<br />
wordt binnen DHV altijd in 3D BIM<br />
uitgewerkt in MicroStation met de<br />
BIM-oplossingen. Verdaasdonk: “Het<br />
gebruik van 3D BIM heeft een enorme<br />
toegevoegde waarde voor ons<br />
werk. We kunnen conflicten signaleren<br />
en direct oplossen voordat er gebouwd<br />
wordt. Dit levert veel tijdsbesparing<br />
op. In het algemeen geldt dat<br />
hoe groter het project is, hoe groter de<br />
winst is bij het gebruik van BIM.”<br />
Een ander voordeel van 3D ziet<br />
Verdaasdonk in het aanmaken van afbeeldingen<br />
en animaties. “Zeker in de<br />
communicatie naar de klant toe, blijkt<br />
dit enorm nuttig te zijn. We maken<br />
dan ook volop gebruik van de standaard<br />
3D-mogelijkheden die in de<br />
PDF-bestanden beschikbaar zijn gesteld.<br />
Ruimtetechnisch ontwerp<br />
“Het tekenen is eigenlijk ruimtetechnisch<br />
ontwerpen. Dat komt met name<br />
dankzij het 3D-gebruik dat meer inzicht<br />
geeft in het model en het dus<br />
makkelijker maakt voor de ontwerper<br />
om te schuiven binnen de vooraf vastgestelde<br />
marges.” zegt Verdaasdonk.<br />
Voor meer informatie over<br />
dit artikel: www.dhv.nl,<br />
www.photovoltaicproduction.com en<br />
www.bentley.nl.<br />
<strong>CAD</strong><strong>Magazine</strong> Maart 2008-2<br />
25
BOUW & CIVIEL<br />
Opnieuw beginnen houdt de projectvoorbereider scherp<br />
Uniformiteit binnen Rothuizen<br />
Door Lambert-Jan Koops<br />
Overnames, fusies en de opstart van nieuwe<br />
vestigingen, zijn in het algemeen geen goede<br />
ingrediënten voor eenvormig softwaregebruik<br />
binnen een architectenbureau. Al snel<br />
ge bruiken verschillende afdelingen verschillende<br />
ontwerppakketten en is het overzicht<br />
zoek. Zo ook bij architecten en stedenbouwkundig<br />
bureau Rothuizen van<br />
Doorn ‘t Hooft. Daarom werd er in<br />
2000 besloten te kiezen voor één<br />
algemene oplossing.<br />
Rothuizen van Doorn ‘t Hooft is een architecten- en stedenbouwkundig<br />
bureau met vestigingen in Goes,<br />
Middelburg, Terneuzen, Breda en Poznań in Polen. Het bureau<br />
is in 1930 opgericht door Arend Rothuizen. In 1942<br />
ging het bureau samen met dat van architect Piet ‘t Hooft uit<br />
Goes. Door een fusie begin jaren negentig is Rothuizen van<br />
Doorn ‘t Hooft ontstaan. Om de groeiende markt buiten<br />
Zeeland beter van dienst te kunnen zijn, werd in 1997 een<br />
vestiging in Breda geopend, die in korte tijd is uitgegroeid<br />
tot een vestiging gelijkwaardig aan Goes en Middelburg. In<br />
2000 werd een vierde vestiging aan toegevoegd. Het voormalige<br />
architectenbureau Gruisen Sanderse uit Terneuzen<br />
werd overgenomen. In oktober 2008 is een steunpunt geopend<br />
in Poznan (Polen). Momenteel zijn er zo’n negentig<br />
personen werkzaam bij het bedrijf.<br />
Naast analyse en ontwerp legt Rothuizen van Doorn ‘t Hooft<br />
zich toe op de organisatie en aansturing van ruimtelijke planvormingsprocessen.<br />
Indien het past bij een opdracht, reikt<br />
het bureau interdisciplinaire oplossingen aan, waarbij stedenbouw<br />
en architectuur elkaar aanvullen. De projecten lopen<br />
uiteen van woning- en utiliteitsbouw, scholen en ziekenhuizen<br />
tot restauratiewerkzaamheden van kerken en andere<br />
oude gebouwen. De kantoren in Middelburg en Breda zijn<br />
gevestigd in rijksmonumenten, en door Rothuizen van<br />
Doorn ‘t Hooft zelf geschikt gemaakt als architectenbureau.<br />
Software<br />
Daco van Houte is projectleider en projectvoorbereider in de<br />
Middelburgse vestiging van Rothuizen van Doorn ‘t Hooft.<br />
Hij vertelt over de software die binnen het bedrijf in gebruik<br />
is. “De stedenbouwkundige afdeling gebruikt Microstation.<br />
Dat ligt het meest voor de hand, aangezien de opdrachtgevers<br />
Nederlandse gemeenten zijn, waar dit pakket het meest<br />
wordt gebruikt. Binnen de architectuurafdeling van<br />
Rothuizen van Doorn ‘t Hooft is het minder eenduidig. De<br />
projectvoorbereiding vindt bedrijfsbreed plaats in Auto<strong>CAD</strong><br />
met daarop de bouwtechnische applicatie Alfa van Alfa<br />
Development. Voor de ontwerpfase wordt nu nog zowel<br />
VectorWorks als Auto<strong>CAD</strong> gebruikt voor het uitwerken van<br />
de ontwerpen maar ook hier zal binnenkort voor één pakket<br />
worden gekozen.”<br />
Gemeentehuis Drimmelen<br />
Vijf soorten<br />
Het uniforme softwaregebruik bij de projectvoorbereiders is<br />
het gevolg van een eerdere versnippering. Van Houte: “In<br />
1985 werden de eerste computers binnengehaald en daarop<br />
werd met hetzelfde pakket gewerkt. Door fusies, overnames<br />
en eisen van derden, zijn er allerlei pakketten in gebruik geweest,<br />
waardoor er eind jaren negentig maar liefst met vijf<br />
verschillende soorten software werd gewerkt. In 2000 is er<br />
een project gestart om eenheid te creëren. Een onderzoek<br />
wees uit dat Auto<strong>CAD</strong> het beste aansloot bij onze eisen, met
van Doorn ‘t Hooft<br />
Het interieur van ROC Technum<br />
name omdat de uitwisseling met derden<br />
hiermee het best verliep. Dit in combinatie<br />
met de applicatie Alfa, die met name<br />
kwaliteits- en snelheidsvoordelen<br />
biedt in vergelijking met kaal Auto -<br />
<strong>CAD</strong>. Momenteel worden op alle vestigingen<br />
projecten uitgewerkt met deze<br />
softwarecombinatie. Bij de introductie<br />
van de software hebben we een bedrijfsstandaard<br />
ingevoerd, een handboek<br />
met standaardprocedures geschreven<br />
en een bureaubibliotheek aangemaakt.<br />
De vestigingen produceren hierdoor<br />
identieke stukken die volledig op<br />
elkaar aansluiten.”<br />
Kruising<br />
Omdat de architecten projecten anders<br />
benaderen dan de projectvoorbereiders,<br />
zijn deze niet ook overgestapt op<br />
Auto<strong>CAD</strong> en Alfa. Van Houte legt uit<br />
waarom. “Het ontwerpen is fundamenteel<br />
anders van karakter dan het uitwerken.<br />
De architecten met wie ik er over<br />
gesproken heb, gaven aan dat ze het<br />
liefst zouden werken met een soort<br />
kruising tussen Photoshop en Auto -<br />
<strong>CAD</strong>. Dat heeft in de loop van de tijd<br />
geleid tot de keuze voor VectorWorks,<br />
wat goed aansluit bij de wens om zonder<br />
al te veel werktechnische beperkingen<br />
een presentatie van een ontwerp te<br />
kunnen maken.”<br />
Rijnland ziekenhuis<br />
Geen onderlegger<br />
Het gebruik van VectorWorks tijdens de<br />
ontwerpfase en Alfa tijdens de projectvoorbereiding<br />
heeft tot gevolg dat de<br />
modellen niet rechtstreeks worden<br />
overgedragen van de architect naar de<br />
projectvoorbereider. Van Houte en zijn<br />
collega’s gebruiken zelfs geen tekeningen<br />
uit VectorWorks als onderlegger.<br />
“Het gebruik van onderleggers heeft als<br />
gevaar dat de projectvoorbereider maatafwijkingen<br />
rechtstreeks overneemt en<br />
bijvoorbeeld een muur op honderddrie<br />
centimeter niet terugzet op één meter<br />
precies. Ook het rechtstreeks importeren<br />
van data heeft volgens ons gevaren.<br />
Soms raakt een bestand corrupt of sluit<br />
niet goed aan op de systematiek, iets dat<br />
tot bij de laatste revisies problemen kan<br />
geven.”<br />
Toch lijkt het niet-gebruikmaken van<br />
reeds aanwezige ontwerpdata een beetje<br />
dubbel werk. Van Houte begrijpt dat<br />
dit voor een buitenstaander zo kan overkomen,<br />
maar is toch overtuigd dat de<br />
huidige werkwijze de beste is. “Door<br />
het opnieuw opzetten van een model<br />
wordt de projectvoorbereider gedwongen<br />
na te denken. Op die manier wordt<br />
het model nog een keer gecontroleerd<br />
en krijgen we een technisch ontwerp<br />
dat weinig tot geen fouten bevat en conform<br />
onze bedrijfsstandaard is opgezet.<br />
De tijd die we verliezen met het opnieuw<br />
opzetten van het model, winnen<br />
we terug door een kleiner aantal revisies.”<br />
Rijnland Ziekenhuis<br />
Alhoewel de afdeling in Middelburg in<br />
de loop der jaren verschillende grote<br />
projecten heeft afgerond, zoals<br />
Hogescholen en ROC’s in Zeeland en<br />
Brabant, is er één project dat er wat betreft<br />
omvang bovenuit steekt en dat is<br />
het Rijnland Ziekenhuis in Alphen aan<br />
den Rijn. Van Houte: “Dit is een bijzonder<br />
project. Niet alleen vanwege de omvang<br />
- het betreft zowel de uitbreiding<br />
van het ziekenhuis, renovatie van verschillende<br />
afdelingen alsook de bouw<br />
van een verzorgingstehuis, parkeergarage<br />
en kantoorgebouw met verhuurbare<br />
ruimten – maar het was ook het eerste<br />
project in Alfa. We hebben destijds nog<br />
overwogen om eerst een pilot te draaien,<br />
maar we bedachten dat we het pakket<br />
het beste zouden gaan gebruiken als<br />
we meteen in het diepe zouden springen.”<br />
Voor het Rijnland Ziekenhuis is<br />
Rothuizen van Doorn ‘t Hooft betrokken<br />
bij het hele plan, van ontwerp tot en<br />
met realisatie. De werkzaamheden zijn<br />
hierbij nog steeds niet afgerond, alhoewel<br />
het nu minder tijd vraagt. In het begin<br />
werkte er een team van vier tekenaars,<br />
twee architecten en een projectleider<br />
aan het project, nu nog maar twee<br />
personen, af en toe geassisteerd door<br />
een collega. Het einde is echter in zicht,<br />
want de eindoplevering staat dit jaar gepland.<br />
Feedback<br />
Van Houte werkt zelf met name met<br />
Alfa en is tevreden over de keuze die in<br />
2000 is gemaakt. “Er zijn ongetwijfeld<br />
ook wel andere pakketten waarmee we<br />
zouden kunnen werken, maar het voordeel<br />
van Alfa is dat het een Nederlands<br />
pakket is dat in Nederland wordt ontwikkeld.<br />
Hierdoor hebben we veel<br />
meer invloed op de evolutie van de<br />
software. Zo kwamen we bijvoorbeeld<br />
bij het ziekenhuisproject in Alphen aan<br />
den Rijn tot de conclusie dat de projectbibliotheek<br />
te groot werd en wilden we<br />
deze opschonen. Alfa Development<br />
ontwikkelde toen speciaal hiervoor een<br />
tool die dit kon.<br />
Tevens is er regelmatig terugkoppeling<br />
met een aantal Alfa-gebruikers, de<br />
kern groep, om de toekomstplannen van<br />
Alfa Development te toetsen aan het<br />
gebruik in de hedendaagse bouwpraktijk.<br />
De applicatie sluit zo goed aan op<br />
onze dagelijkse praktijk.”<br />
Lambert-Jan Koops info@lambertjan.nl<br />
is voormalig hoofdredacteur van<br />
<strong>CAD</strong>-<strong>Magazine</strong>. Voor verdere informatie<br />
over het onderwerp van dit artikel zie:<br />
www.alfadevelopment.nl en<br />
www.vectorworks.be.<br />
<strong>CAD</strong><strong>Magazine</strong> Maart 2008-2<br />
27
BOUW & CIVIEL<br />
Bouwkundige coördinatie door B+M in Amsterdam Oost<br />
Transformeren naar<br />
nieuw hart<br />
Door de redactie<br />
“De transformatie van een lang vergeten stukje industrieel verleden<br />
naar het sprankelende nieuwe hart van het stadsdeel.” De website<br />
van het project Linné in Amsterdam Oost laat er geen twijfel over<br />
bestaan: hier gebeurt iets unieks. “Met behoud van, respect voor en<br />
creatief gebruik van de bestaande historische gebouwen zal Linné<br />
uitgroeien tot een aantrekkelijk woon-, werk- en winkelgebied.”<br />
verschillende bureaus (met hun eigen<br />
profielen en stempels) kan zonder informatieverlies.<br />
B+M werkt bijvoorbeeld ook samen<br />
met ABT. De constructiemodule in<br />
DeltaPi 6 maakt het mogelijk dat binnen<br />
de projectomgeving van DeltaPi<br />
zowel het constructieve deel door ABT<br />
alsook het bouwkundige deel door<br />
B+M uitgevoerd. Dit betekent tijdwinst<br />
ten opzichte van de oude si tu atie waarbij<br />
uitgewisseld werd op basis van<br />
Auto<strong>CAD</strong>-tekeningen.<br />
Bij internationale coördinatie en uitwerking<br />
is een belangrijk voordeel van<br />
DeltaPi 6 dat projecten zowel ten opzichte<br />
van Parijs als ten opzichte van<br />
elkaar te positioneren zijn. Het Bouw<br />
Informatie Grid laat de tekenaar hierbij<br />
eenvoudig heen en weer schakelen,<br />
zonder dat dit negatieve gevolgen heeft<br />
voor de snelheid van werken.<br />
De coördinatie van het tekenwerk<br />
voor dit omvangrijke project waarbij<br />
diverse architectenbureaus betrokken<br />
zijn, is in handen van B+M Den Haag.<br />
Dit bureau heeft zich vooral gespecialiseerd<br />
in het uitwerken van ontwerpen<br />
van andere architectenbureaus. Daarbij<br />
maken ze optimaal gebruik van hun<br />
grote bouwkundige kennis en van hun<br />
ervaring met coördinatie van complexe<br />
projecten.<br />
Efficiency<br />
Het welslagen van dit type werk wordt<br />
voor een belangrijk deel bepaald door<br />
de mate van efficiency waarmee het tekenproces<br />
georganiseerd is. B+M<br />
maakt daarvoor gebruik van DeltaPi.<br />
De uitgebreide configuratiemogelijkheden<br />
van de software maken het mogelijk<br />
de software exact te laten aansluiten<br />
bij de manier waarop getekend<br />
wordt. Jenny Storm, tekenaar bij B+M:<br />
“We zijn onlangs gestart met verschillende<br />
winkelonderdelen van het project<br />
Linné. Later volgen woningcomplexen<br />
en bedrijfsruimtes. Gezien de voordelen<br />
van de nieuwe versie van DeltaPi<br />
hebben we ervoor gekozen dit project<br />
vanaf het begin op te zetten in DeltaPi<br />
6. Dat betaalt zich direct terug: het bepalen<br />
van oppervlaktes van commerciële<br />
ruimtes is dankzij de nieuwe<br />
ruimtefunctie erg eenvoudig, we boeken<br />
hier aanzienlijke tijdwinst.”<br />
Samenwerken<br />
B+M werkt uiteraard intensief met andere<br />
bureaus samen. Zo tekende<br />
DeltaPi-gebruiker Soeters van Eldonk<br />
architecten het ontwerp van de winkels<br />
in Linné. Dit werd als DeltaPi-tekening<br />
aangeleverd. Uitwisselen met andere<br />
DeltaPi-tekenaars c.q. samenwerken op<br />
afstand is eenvoudig en niet foutgevoelig.<br />
Switchen tussen projecten van<br />
3D vanuit 2D<br />
Schakelen tussen profielen kan met één<br />
klik; bij Super de Boer (B+M is hier<br />
verantwoordelijk voor beheer en coördinatie)<br />
is de mogelijkheid om snel te<br />
schakelen essentieel gezien het grote<br />
aantal vestigingen. Een bijkomend<br />
voordeel is de mogelijkheid dit per vestiging<br />
te regelen.<br />
Nu we het over Super de Boer hebben,<br />
noemt Jenny een ander voordeel van<br />
DeltaPi 6. “Ik teken nu voor projecten<br />
van Super de Boer meteen 3D blocks.<br />
Deze 3D-functionaliteit (waarbij ik gewoon<br />
in 2D blijf werken) maakt het<br />
mogelijk de klant door het pand te laten<br />
lopen. Een belangrijk voordeel zie<br />
ik in de mogelijkheid eenvoudig een<br />
3D-beeld te genereren zonder dat je<br />
daar als tekenaar erg veel moeite voor<br />
moet doen.”<br />
Voor meer informatie over dit<br />
onderwerp: www.deltapi.nl en<br />
www.linne-amsterdam.nl.<br />
<strong>CAD</strong><strong>Magazine</strong> Maart 2008-2<br />
28
Finn-Log regelt stapelbouw van schets tot oplevering<br />
3D-modellen rechtstreeks<br />
naar Fins machinepark<br />
Door Lambert-Jan Koops<br />
BOUW & CIVIEL<br />
In 1982 is het Vlijmense Finn-Logs opgericht met het doel om houten woningen te ontwerpen<br />
en een op maat gefabriceerd houtpakket te leveren. Het bedrijf is hierbij betrokken bij alle<br />
onderdelen van het bouwproces, van eerste schets tot de oplevering. Daarom heeft Finn-Logs<br />
extra belang bij het opzetten van een bouwketen waarin dubbel werk, zoals het handmatig<br />
overzetten van tekeningen, in het geheel niet meer voorkomt.<br />
Jeroen Nieuwkoop is projectleider<br />
bij Finn-Logs en sinds maart 2007 gebruiker<br />
van het 3D-pakket Vertex. Hij<br />
vertelt hoe hij op dit pakket is overgestapt.<br />
“In de beginjaren van het bedrijf<br />
werd er gewoon vanaf de tekenplank<br />
gewerkt. Aan het eind van de<br />
jaren negentig zijn we overgestapt op<br />
Arc+, dat een eenvoudig 3D-systeem<br />
is met extra mogelijkheden voor wanden<br />
en kozijnen. De laatste paar jaar<br />
zijn we steeds actiever gaan kijken<br />
naar meer op productie gerichte 3Dpakketten.”<br />
Omdat Finn-Logs niet alleen het ontwerp<br />
van de woning doet, maar ook<br />
geprefabriceerde bouwdelen levert,<br />
moet het bedrijf zich ook bezighouden<br />
met bijvoorbeeld de import van<br />
het basismateriaal, de ‘logs’. Deze<br />
worden uit Finland geïmporteerd en<br />
de leverancier van de logs had<br />
Nieuwkoop en zijn collega’s al eens<br />
de tip gegeven om naar Vertex te kijken.<br />
Nieuwkoop was niet meteen enthousiast.”We<br />
waren niet overtuigd<br />
voordat Vertex G4 uitkwam. Met die<br />
versie werd het anders. Daarmee is<br />
het namelijk mogelijk om de kozijnen<br />
en details tot op de laatste spijker uit<br />
te werken. Dat is voor ons noodzakelijk,<br />
omdat al onze projecten eenmalige<br />
ontwerpen zijn en we ons zelfs<br />
niet de kleinste verrassing kunnen<br />
veroorloven in ons model. Een kleine<br />
misser in het ontwerp kan grote gevolgen<br />
hebben op de bouwplaats.”<br />
Communicatie verbeteren<br />
De overstap naar een ontwerppakket<br />
dat de Finse logleverancier ook gebruikt,<br />
biedt verschillende voordelen<br />
voor Finn-Logs. Nieuwkoop: “Onze<br />
leverancier heeft specifieke stapelbouwcommando’s<br />
en -menu’s aangemaakt<br />
binnen Vertex, die wij direct<br />
kunnen overnemen. Dat scheelt ontwikkeltijd.<br />
Daarnaast, en dat is nog<br />
veel belangrijker, is het zo dat we de<br />
communicatie met onze leverancier<br />
hebben kunnen verbeteren. Vroeger<br />
haalden we tekeningen uit Arc+ die<br />
we naar Finland stuurden, waarna ze<br />
daar werden overgetekend in het eigen<br />
systeem. Die tekeningen moesten<br />
vervolgens door ons worden goedgekeurd<br />
waarna ze in Finland dienden<br />
als basis om het machinepark aldaar<br />
aan te sturen. Dat kan vanaf nu rechtstreeks,<br />
via een XML-bestand van<br />
ons 3D-model, zonder tussenkomst<br />
van welke tekenaar dan ook. Dus met<br />
onze 3D-ontwerpen sturen we als het<br />
ware rechtstreeks het machinepark in<br />
Finland aan!”<br />
De volledige uitwisseling met de<br />
Finse leverancier heeft Nieuwkoop en<br />
zijn collega’s aan het denken gezet<br />
om ook met andere partners de uitwisseling<br />
te optimaliseren. “We zijn<br />
al in gesprek met een houtskeletbouwer,<br />
die met onze data direct zijn<br />
zaagmachines aan kan sturen. Op die<br />
manier halen we ook daar het handmatig<br />
overnemen van tekeningen uit<br />
de communicatie, zodat we uiteindelijk<br />
al het dubbele werk uit het bouwproces<br />
hebben gehaald.”<br />
Lambert-Jan Koops info@lambertjan.nl<br />
is voormalig hoofdredacteur van <strong>CAD</strong>-<br />
<strong>Magazine</strong>. Voor verdere informatie over<br />
het onderwerp van dit artikel zie:<br />
www.finn-logs.nl en<br />
www.cadserviceburo.be.<br />
<strong>CAD</strong><strong>Magazine</strong> Maart 2008-2<br />
29
BOUW & CIVIEL<br />
Stramien: facilitair bouwkundig<br />
Van ontwerp naar programma<br />
Door Job van Haaften<br />
In 1985 is Stramien 2000 begonnen als facilitair bouwkundig bureau<br />
voor architecten en aannemers. Het bureau verricht alle bouwvoorbereidende<br />
werkzaamheden, uitgezonderd het ruimtelijk ontwerpen.<br />
Ze vertalen de ontwerpen naar een volledig bouwkundig programma.<br />
Theo Meijer vertelt over het bureau en het gebruik van Archi<strong>CAD</strong>.<br />
Bankgebouw in Alphen a.d. Rijn waar Stramien 2000 de werktekeningen voor<br />
heeft gegenereerd.<br />
Stramien begon in 1985 met vier<br />
bouwkundigen, inmiddels werken er<br />
tien mensen en veel groter willen ze<br />
niet worden. Al heel snel werd gestart<br />
met de automatisering. Theo Meijer:<br />
“We begonnen met Arkey op een<br />
Atari-machine, het was toen niet veel<br />
meer dan een verlengstuk van de tekentafel.<br />
Het bleef bij lijntjes trekken in<br />
2D. Iets later zijn we overgestapt naar<br />
Architrion, een 2D- en één van de eerste<br />
3D-modeleerprogramma’s. Het 3D<br />
was nog steeds gebrekkig, wel konden<br />
we onderleggers en doorsneden maken.<br />
Rond 1997 stopte de ontwikkeling<br />
van die software en hebben we twee<br />
pakketten vergeleken: Microstation en<br />
Archi<strong>CAD</strong>. Veel andere pakketten waren<br />
op dat moment nog te weinig 3D<br />
gericht.”<br />
De keuze is toen gevallen op<br />
Archi<strong>CAD</strong>. Meijer: “Dat was deels<br />
door de duidelijkheid, het is meer<br />
bouwkundig gericht en heeft Neder -<br />
landse bibliotheken. Ook de uitwisseling<br />
met andere pakketten is heel belangrijk<br />
omdat we van ‘derden’ veel tekeningen<br />
aangeleverd krijgen. Bij<br />
voorkeur werken wij vanaf het voorlopig<br />
ontwerp (VO) samen met architecten.<br />
Maar ook krijgen we veel deelopdrachten<br />
van aannemers om bijvoorbeeld<br />
werktekeningen te maken. We<br />
gebruiken dan de aangeleverde tekeningen<br />
als onderlegger en bouwen dan<br />
toch ook het gebouwmodel op om hieruit<br />
de plattegronden, gevels en doorsneden<br />
te kunnen genereren.<br />
Sinds 2000 zijn we gericht aan het<br />
werk met destijds Archi<strong>CAD</strong> versie<br />
6.5, inmiddels met versie 11. Als je<br />
kijkt naar ‘oude’ ontwerpen zie je hoe<br />
snel de ontwikkeling gaat. Er is nu bijvoorbeeld<br />
geen apart plotprogramma<br />
nodig, dat is geïntegreerd. Het doorrekenen,<br />
oppervlaktes, je hebt in één klap<br />
“Je moet wel de<br />
knoppen even weten<br />
te vinden.”<br />
alle staten en overzichten. Ook van een<br />
presentatieboekje en tekeningen inclusief<br />
-lijst is de hele lay-out in één keer<br />
geregeld.”<br />
Klopt alles wel<br />
Meijer vervolgt: “Je moet wel constant<br />
zelf blijven nadenken, kloppen de details<br />
en die kozijnen wel, zijn alle materialen<br />
en onderdelen goed ingebracht<br />
Want het invoeren daarvan blijft natuurlijk<br />
mensenwerk. Van aannemers<br />
krijgen we regelmatig tekeningen die<br />
gecontroleerd en op elkaar afgestemd<br />
moeten worden. Bijvoorbeeld een kozijn<br />
die op verschillende plekken staat<br />
in de plattegrond- en doorsnedetekeningen.<br />
In voeren in Archi<strong>CAD</strong> voorkomt<br />
bouwfouten en bespaart kosten<br />
en geeft tijdwinst in de uitvoering.<br />
Toegeleverde digitale projecten werden<br />
voorheen nog wel eens in het oorspronkelijke<br />
programma verder uitgewerkt.<br />
Nu zetten we alles over en starten<br />
direct in Archi<strong>CAD</strong>. Met Archi<strong>CAD</strong><br />
kunnen we grotere en meer complexe<br />
projecten aan en het gaat sneller.<br />
Daarmee hebben we ook vertrouwen<br />
gekweekt bij opdrachtgevers. In welke<br />
fase we het ook krijgen, nieuwbouw,<br />
renovaties, restauraties, we zetten het<br />
model in Archi<strong>CAD</strong> en genereren<br />
werktekeningen vanuit het model.<br />
DWG-tekeningen kunnen we inlezen<br />
en als onderlegger gebruiken. Visua -<br />
lisaties met perspectieftekening boven<br />
een plattegrond, een gevel of doorsnede,<br />
dat is dan nauwelijks extra werk en<br />
kunnen we als service meeleveren.”<br />
“We zijn heel tevreden over<br />
Archi<strong>CAD</strong> en het onderhoudspakket<br />
bij Kubus. Onze vragen worden wel<br />
steeds lastiger omdat we beter zijn ingewerkt,<br />
dus laat het antwoord wel<br />
eens wat op zich wachten, maar het<br />
komt wel altijd.”<br />
Job van Haaften<br />
job.van.haaften@cadmag.nl is<br />
hoofdredacteur van <strong>CAD</strong>-<strong>Magazine</strong>.<br />
Voor meer gegevens over dit onderwerp<br />
zie: www.kubusinfo.nl en<br />
www.stramien.nl.<br />
<strong>CAD</strong><strong>Magazine</strong> Maart 2008-2<br />
30
BOUW & CIVIEL<br />
Stramien: facilitair bouwkundig<br />
Van ontwerp naar programma<br />
Door Job van Haaften<br />
In 1985 is Stramien 2000 begonnen als facilitair bouwkundig bureau<br />
voor architecten en aannemers. Het bureau verricht alle bouwvoorbereidende<br />
werkzaamheden, uitgezonderd het ruimtelijk ontwerpen.<br />
Ze vertalen de ontwerpen naar een volledig bouwkundig programma.<br />
Theo Meijer vertelt over het bureau en het gebruik van Archi<strong>CAD</strong>.<br />
Bankgebouw in Alphen a.d. Rijn waar Stramien 2000 de werktekeningen voor<br />
heeft gegenereerd.<br />
Stramien begon in 1985 met vier<br />
bouwkundigen, inmiddels werken er<br />
tien mensen en veel groter willen ze<br />
niet worden. Al heel snel werd gestart<br />
met de automatisering. Theo Meijer:<br />
“We begonnen met Arkey op een<br />
Atari-machine, het was toen niet veel<br />
meer dan een verlengstuk van de tekentafel.<br />
Het bleef bij lijntjes trekken in<br />
2D. Iets later zijn we overgestapt naar<br />
Architrion, een 2D- en één van de eerste<br />
3D-modeleerprogramma’s. Het 3D<br />
was nog steeds gebrekkig, wel konden<br />
we onderleggers en doorsneden maken.<br />
Rond 1997 stopte de ontwikkeling<br />
van die software en hebben we twee<br />
pakketten vergeleken: Microstation en<br />
Archi<strong>CAD</strong>. Veel andere pakketten waren<br />
op dat moment nog te weinig 3D<br />
gericht.”<br />
De keuze is toen gevallen op<br />
Archi<strong>CAD</strong>. Meijer: “Dat was deels<br />
door de duidelijkheid, het is meer<br />
bouwkundig gericht en heeft Neder -<br />
landse bibliotheken. Ook de uitwisseling<br />
met andere pakketten is heel belangrijk<br />
omdat we van ‘derden’ veel tekeningen<br />
aangeleverd krijgen. Bij<br />
voorkeur werken wij vanaf het voorlopig<br />
ontwerp (VO) samen met architecten.<br />
Maar ook krijgen we veel deelopdrachten<br />
van aannemers om bijvoorbeeld<br />
werktekeningen te maken. We<br />
gebruiken dan de aangeleverde tekeningen<br />
als onderlegger en bouwen dan<br />
toch ook het gebouwmodel op om hieruit<br />
de plattegronden, gevels en doorsneden<br />
te kunnen genereren.<br />
Sinds 2000 zijn we gericht aan het<br />
werk met destijds Archi<strong>CAD</strong> versie<br />
6.5, inmiddels met versie 11. Als je<br />
kijkt naar ‘oude’ ontwerpen zie je hoe<br />
snel de ontwikkeling gaat. Er is nu bijvoorbeeld<br />
geen apart plotprogramma<br />
nodig, dat is geïntegreerd. Het doorrekenen,<br />
oppervlaktes, je hebt in één klap<br />
“Je moet wel de<br />
knoppen even weten<br />
te vinden.”<br />
alle staten en overzichten. Ook van een<br />
presentatieboekje en tekeningen inclusief<br />
-lijst is de hele lay-out in één keer<br />
geregeld.”<br />
Klopt alles wel<br />
Meijer vervolgt: “Je moet wel constant<br />
zelf blijven nadenken, kloppen de details<br />
en die kozijnen wel, zijn alle materialen<br />
en onderdelen goed ingebracht<br />
Want het invoeren daarvan blijft natuurlijk<br />
mensenwerk. Van aannemers<br />
krijgen we regelmatig tekeningen die<br />
gecontroleerd en op elkaar afgestemd<br />
moeten worden. Bijvoorbeeld een kozijn<br />
die op verschillende plekken staat<br />
in de plattegrond- en doorsnedetekeningen.<br />
In voeren in Archi<strong>CAD</strong> voorkomt<br />
bouwfouten en bespaart kosten<br />
en geeft tijdwinst in de uitvoering.<br />
Toegeleverde digitale projecten werden<br />
voorheen nog wel eens in het oorspronkelijke<br />
programma verder uitgewerkt.<br />
Nu zetten we alles over en starten<br />
direct in Archi<strong>CAD</strong>. Met Archi<strong>CAD</strong><br />
kunnen we grotere en meer complexe<br />
projecten aan en het gaat sneller.<br />
Daarmee hebben we ook vertrouwen<br />
gekweekt bij opdrachtgevers. In welke<br />
fase we het ook krijgen, nieuwbouw,<br />
renovaties, restauraties, we zetten het<br />
model in Archi<strong>CAD</strong> en genereren<br />
werktekeningen vanuit het model.<br />
DWG-tekeningen kunnen we inlezen<br />
en als onderlegger gebruiken. Visua -<br />
lisaties met perspectieftekening boven<br />
een plattegrond, een gevel of doorsnede,<br />
dat is dan nauwelijks extra werk en<br />
kunnen we als service meeleveren.”<br />
“We zijn heel tevreden over<br />
Archi<strong>CAD</strong> en het onderhoudspakket<br />
bij Kubus. Onze vragen worden wel<br />
steeds lastiger omdat we beter zijn ingewerkt,<br />
dus laat het antwoord wel<br />
eens wat op zich wachten, maar het<br />
komt wel altijd.”<br />
Job van Haaften<br />
job.van.haaften@cadmag.nl is<br />
hoofdredacteur van <strong>CAD</strong>-<strong>Magazine</strong>.<br />
Voor meer gegevens over dit onderwerp<br />
zie: www.kubusinfo.nl en<br />
www.stramien.nl.<br />
<strong>CAD</strong><strong>Magazine</strong> Maart 2008-2<br />
30
BOUW & CIVIEL<br />
Met nieuwe versie methodiek<br />
Stap dichter bij<br />
gebouwmodel<br />
Door de redactie<br />
Onlangs bracht vMV <strong>CAD</strong>-Adviseurs een vernieuwde versie uit van<br />
hun werkmethodiek. Deze is gebaseerd op de nieuwe versie van<br />
Arkey (versie 6). René van den Brom en Jan Huurdeman vertellen<br />
over hun ervaringen.<br />
Dat de update naar versie 6 niet zonder<br />
slag of stoot is verlopen, verried de<br />
mededeling op de website van Arkey<br />
Systems dat de nieuwe versie in 2006<br />
zou worden uitgebracht. Het evenement<br />
Arkey Centraal op 1 oktober<br />
2007 was echter voor de meeste van de<br />
toen aanwezige bezoekers een eerste<br />
kennismaking met versie 6.<br />
Stap dichter bij gebouwmodel<br />
“Ondertussen zijn we bij vMV bezig<br />
geweest met het voorbereiden van de<br />
benodigde aanpassingen van de methodiek”<br />
vertelt Kees Veth. “Uitgangspunt<br />
hierbij is dat onze klanten zonder productieverlies<br />
verder kunnen met deze<br />
versie en daarbij als vanzelfsprekend<br />
gebruik maken van de nieuwe functionaliteit.”<br />
Kees is directeur van vMV<br />
<strong>CAD</strong>-Adviseurs en werkt al vanaf 1982<br />
met Arkey. “Ondanks mijn ervaring<br />
was de eerste kennismaking met Arkey<br />
versie 6 een heel avontuur. Omdat de<br />
introductie van stijlen (definitie van de<br />
grafische primitieven) direct invloed<br />
heeft op het eindresultaat stonden wij<br />
voor een behoorlijke opgave.”<br />
Het stijlenmechanisme van Arkey is in<br />
feite de koppeling tussen de materiaaleigenschappen<br />
en de grafische presentatie,<br />
een logische volgende stap naar<br />
het gebouwmodel. “Al geruime tijd zijn<br />
wij met de ontwikkeling van een gebouwmodel<br />
bezig. Arkey heeft hiervoor<br />
Adomi aangekondigd, een gebouwmodelleur<br />
die volledig gebaseerd<br />
is op de Arkey-filosofie.” Op de Bouw<br />
& ICT Beurs kunnen bezoekers hier<br />
een voorproefje van krijgen.<br />
Gebruikerservaringen<br />
Nog voordat Versie 6 uitgeleverd<br />
werd, organiseerde vMV al in september<br />
2007 de eerste updatecursussen.<br />
Ook René van den Brom was<br />
hierbij aanwezig. Voor René, bouwkundig<br />
medewerker bij architektenburo<br />
Roos en Ros BNI BNA in Oud-<br />
Beijerland, was het een verrassende<br />
kennismaking. “Ik heb al een lange<br />
Arkey-ervaring maar ben toch wel<br />
geschrokken toen ik de software voor<br />
de eerste keer opstartte. Al snel leerde<br />
ik dat de nieuwe functionaliteit met<br />
name gericht is op het verbeteren van<br />
de productiviteit. Het is goed dat we<br />
met een paar collega’s deze updatecursus<br />
hebben gevolgd. Wij kunnen<br />
nu het voorbereidende werk doen en<br />
onze bureaustandaard aanpassen aan<br />
de vernieuwde vMV-methodiek in<br />
combinatie met Arkey V6.<br />
Binnenkort worden onze overige 23<br />
tekenaars en ontwerpers door vMV<br />
opgeleid, hoe eerder hoe liever.”<br />
Grote stap voorwaarts in<br />
interactie tussen 3D en 2D<br />
Jan Huurdeman noemt versie 6 in<br />
combinatie met de vMV-methodiek<br />
een stap voorwaarts. “Dit was hard<br />
nodig om de snelle ontwikkelingen in<br />
<strong>CAD</strong>-land bij te kunnen houden. Met<br />
name de uitgebreide stijl- en arceringstabellen<br />
maken het leven voor<br />
een bouwkundig ontwerper en tekenaar<br />
een heel stuk aangenamer.” Jan<br />
heeft een eigen buro, Studiowerk in<br />
Deventer en geeft advies en ondersteuning<br />
aan architectenbureaus in<br />
heel Nederland.<br />
“Verder maakt de heldere scheiding<br />
tussen 2D en 3D het voor mij een<br />
stuk makkelijker. Aparte menu’s voor<br />
de verschillende functies maken het<br />
ontwerpen en tekenen erg transparant.<br />
Omdat ik veel presentaties maak, heb<br />
ik geleerd dat het overgrote deel van<br />
mijn klanten nog steeds 2D-tekenen.<br />
Met de komst van Arkey/vMV V6 is<br />
de stap naar 3D snel te maken. De<br />
koppeling tussen 2D en 3D is een<br />
ijzersterk pluspunt van Arkey ten opzichte<br />
van andere pakketten.”<br />
Voor meer informatie:<br />
www.vmv-cad.nl,<br />
www.roosros.nl en<br />
www.studiowerk.nl.<br />
32
Het platform voor ICT toepassingen en diensten in de bouw en de bouwketen
BOUW & CIVIEL<br />
Revit-aanvulling Structure<br />
Van dialoog tot draaiboek<br />
Door de redactie<br />
Vanaf 1 februari 2008 is ICN Solutions ook<br />
geautoriseerd voor Revit Structure. ICN Solutions<br />
implementeert reeds vele jaren de BIM-oplossing<br />
Revit Architecture met succes bij haar relaties.<br />
Van enkele grotere bedrijven o.a. Jo Coenen & Co,<br />
32 licenties tot middelgrote, o.a. Brummelhuis,<br />
7 licenties tot aan vele kleinere en<br />
eenmansorganisatie, o.a. MDR advies, 1 licentie.<br />
lijk te laten aansluiten op de wensen<br />
van voornoemde gebruikers. Op de<br />
laatste gebruikersbijeenkomst presenteerde<br />
de bouwafdeling van ICN<br />
Solutions dan ook de laatste nieuwe<br />
DVD met een behoorlijke uitbreiding,<br />
onder meer een volledige kozijnserie<br />
van de Vries.<br />
De bibliotheek is een onderdeel van<br />
de DVD die verschillende andere informatie<br />
bevat zoals handige<br />
‘Templates’ en filters onder andere<br />
om van de .rvt zichten van Revit tot<br />
zogenaamde ‘True DWG’s’ Auto -<br />
<strong>CAD</strong>-tekeningen te komen. Zodat in<br />
organisaties waar Revit gecombineerd<br />
wordt met Auto<strong>CAD</strong> de informatie<br />
tussen gebruikers goed kan<br />
worden uitgewisseld. De via het filter<br />
verkregen Auto<strong>CAD</strong>-tekeningen behouden<br />
hiermee een behoorlijk deel<br />
van de intelligentie, bijvoorbeeld arcering<br />
blijft arcering, net zoals tekst<br />
en maatlijnen, de Revit ‘Families’<br />
worden Auto<strong>CAD</strong> ‘Blocks’.<br />
ICN Solutions manifesteert zich hiermee<br />
als een partner die meer doet dan<br />
alleen het leveren van de software.<br />
Bij meerdere organisaties heeft ICN<br />
Solutions een draaiboek gemaakt en<br />
geïmplementeerd waardoor de overstap<br />
van <strong>CAD</strong> naar BIM gecontroleerd<br />
en vlot is verlopen.<br />
Groot of klein, één ding hebben ze<br />
allemaal gemeen, het enthousiasme<br />
over de Revit-oplossing. ICN<br />
Solutions heeft van het begin af aan<br />
de zaak op verschillende fronten aangepakt.<br />
Bouwkundige specialisten<br />
werden opgeleid als Revit-specialist.<br />
ICN richtte het Revit gebruikersplatform<br />
op en de docenten schreven<br />
Nederlandstalig cursusboeken. Daar -<br />
naast produceerde ICN een aanvullende<br />
bibliotheek op de door<br />
Autodesk standaard bijgeleverde bibliotheek.<br />
De praktijk toonde aan dat<br />
dit zeer nuttig was.<br />
Vanuit de Revit gebruikersgroep organiseerde<br />
ICN Solutions tevens gebruikersdagen<br />
waarin de dialoog<br />
werd gezocht om met name de ICN<br />
Solutions-bibliotheek zo goed moge-<br />
Revit Structure<br />
Om nog meer van het BIM-principe<br />
te kunnen profiteren introduceerde<br />
Autodesk Revit Structure. ICN<br />
Solutions keek eerst even ‘de kat uit<br />
de boom’, zeker met alle wetenschap<br />
van wat er meer nodig is om een oplossing<br />
succesvol te implementeren,<br />
en dat was niet voorhanden vanuit<br />
Autodesk.<br />
Bovendien vond ICN Solutions dat er<br />
ook bouwkundige constructeurkennis<br />
aan boord diende te zijn. Al die hiaten<br />
zijn door ICN Solutions nu aangepakt,<br />
buiten de versterking van het<br />
specialistenteam is tevens samenwerking<br />
gezocht met professionele constructeursorganisaties<br />
die ICN Solu -<br />
tions van advies voorzagen en aan de<br />
basis staan van een tevens krachtige<br />
bibliotheek ter aanvulling op de architectenbibliotheek.<br />
ICN Solutions heeft ook verschillende<br />
seminardata gepland om (potentiële)<br />
gebruikers de mogelijkheid te geven<br />
zich eens goed te oriënteren op<br />
de mogelijkheden van BIM-toepassing<br />
ten aanzien van het <strong>CAD</strong>-gebruik.<br />
Geen shows met plaatjes en<br />
verhalen van hoe goed we allemaal<br />
zijn, maar heldere demonstraties van<br />
de mogelijkheden van de software.<br />
Voor meer informatie over dit<br />
onderwerp: www.icn-solutions.nl.<br />
<strong>CAD</strong><strong>Magazine</strong> Maart 2008-2<br />
34
Itannex: Efficiënte procesbenadering en data-integratie<br />
Combineer Auto<strong>CAD</strong> met Civil3D<br />
Door Chris Berends<br />
BOUW & CIVIEL<br />
Civiele projecten maken gebruik van GIS-ondergronden,<br />
landmeetkundig ingemeten (3D) terreindata, rasterbestanden of<br />
sonderinggegevens. Steeds vaker zijn deze gecombineerd<br />
met Google Earth-technologie. Itannex combineert<br />
GIS- en civiele projectkennis met Auto<strong>CAD</strong> Civil3D.<br />
Itannex ziet Civil3D als een enorme<br />
gereedschapskist, waaruit alle verschillende<br />
vakdisciplines in het civiele<br />
werkveld naar behoefte handig gereedschap<br />
kunnen lenen om werkprocessen<br />
efficiënt uit te voeren. Civil3D vormt<br />
een geïntegreerd geheel met Auto<strong>CAD</strong><br />
Map3D. Hiermee wordt het mogelijk<br />
een zeer uitgebreide variëteit GIS-formaten<br />
te benaderen, van lijngebaseerde<br />
data tot objectgebaseerde data of direct<br />
uit diverse spatial databases. Data kan<br />
geanalyseerd worden en als ondergronden<br />
samengevoegd worden in civiele<br />
projecten. Eenvoudig inlezen van topografische<br />
bestanden, gecombineerd<br />
met luchtfoto (raster-) materiaal, ingepast<br />
in een 3D-terreinmodel, kan als<br />
ondersteunende basis dienen in complexe<br />
situaties.<br />
Trimble-module<br />
Naast de standaard aanwezige landmeetkundige<br />
dataverwerkingsmodule<br />
in Civil3D, levert Trimble een gratis<br />
volledige geïntegreerde module binnen<br />
Civil3D. Hierdoor is het mogelijk landmeetkundig<br />
ingewonnen data (GPS en<br />
Totalstation, puntgebaseerd en lijncoderinggebaseerd,<br />
2D en 3D) direct zonder<br />
tussenkomst van extra conversie<br />
software in te lezen. Ontworpen objecten,<br />
maar ook het volledige model, zijn<br />
middels de Trimble link direct aan te<br />
bieden aan GPS, total station of machinebesturingssoftware<br />
voor uitzetten in<br />
het veld.<br />
Sonderingen<br />
Door sonderinggegevens geleverd in<br />
.GEF formaat te zien als een grote hoeveelheid<br />
meetwaarden met dezelfde X<br />
en Y maar met een verschillende diepte<br />
en bijbehorende procentuele conuswrijvingsweerstand,<br />
levert Itannex een<br />
eenvoudige applicatie om sonderinggegevens<br />
direct zichtbaar te maken als<br />
grondlagen in elk willekeurig profiel.<br />
Niet alleen luchtfotomateriaal in allerlei<br />
dataformaten, maar ook via Google<br />
Earth verkregen data zijn naadloos te<br />
gebruiken in Civil3D, aangezien rekening<br />
gehouden wordt met verschillende<br />
coördinaatsystemen. Al het aanwezige<br />
gescand analoog kaartmateriaal is<br />
bruikbaar als projectondergrond binnen<br />
Civil3D.<br />
Itannex en Civil-dag<br />
Itannex levert civieltechnische totaaloplossingen<br />
voor landschapsarchitect<br />
tot wegontwerper en elke discipline<br />
er tussen. Civil3D kan één van de<br />
componenten zijn van zo’n totaal -<br />
oplossing. Een gratis site-check<br />
waarbij huidige werkprocessen in<br />
combinatie met standaardisatie/<br />
efficiëntievraagstukken leiden tot<br />
een optimalisatieadvies. Software -<br />
matige opleiding, werkplekbegeleiding,<br />
projectbegeleiding/ uitvoering<br />
staat volgens Itannex altijd in het<br />
teken van kennisoverdracht en een<br />
langdurige klantrelatie. Op 18 september<br />
organiseert Itannex haar landelijke<br />
civiele gebruikersdag onder<br />
het motto ‘alle wegen leiden naar<br />
Itannex’ in het bouw - en infra<br />
opleidingsinstituut in Harderwijk. Er<br />
zijn technische workshops, buiten<br />
meten, managementvraagstukken<br />
met als doel: niet luisteren maar zelf<br />
doen.<br />
Visualisatie<br />
Een civieltechnische tekening of een<br />
hoeveelhedenstaat is voor veel projectmedewerkers<br />
het einddoel. Het opsporen<br />
van ontwerpfouten in een pril stadium<br />
is vaak lastig, aangezien de derde<br />
dimensie op tekeningniveau ontbreekt.<br />
Itannex levert een volledig Neder -<br />
landstalige visualisatieapplicatie om op<br />
eenvoudige wijze vanuit Civil3D, rekeninghoudend<br />
met objecten en gekoppelde<br />
(eigen) materialen, direct door<br />
het project te kunnen lopen. Door 3Dobjecten,<br />
zoals gebouwen, verkeersmeubilair<br />
en bomen, toe te voegen, is<br />
een fotorealistische virtuele visualisatie<br />
te maken, op elk willekeurig moment<br />
binnen de projectplanning. Met één<br />
druk op de knop kan een .avi bestand<br />
worden aangemaakt.<br />
Chris Berends cberends@itannex.com is<br />
directeur van Itannex. Voor meer<br />
informatie over de in dit artikel<br />
besproken onderwerpen surft u naar<br />
www.itannex.com.<br />
<strong>CAD</strong><strong>Magazine</strong> Maart 2008-2<br />
35
Van kipwagens tot vliegende schotel<br />
Veel meer doen met<br />
profiel en plaat<br />
Door de redactie<br />
Graitec Advance Steel is van oorsprong een op Auto<strong>CAD</strong><br />
gebaseerde staalconstructie-tekenapplicatie. Het getekende<br />
3D-model wordt als basis genomen en via automatische<br />
nummering leidt dit tot algemene overzichtstekeningen,<br />
productietekeningen, lijsten en Nc- bestanden.<br />
Met elke nieuwe versie bewijst<br />
Advance Steel zich opnieuw als de oplossing<br />
voor constructies met ‘niet-traditionele’<br />
staaldelen. Versie 8.1 heeft<br />
vernieuwingen die gegroepeerd kunnen<br />
worden in drie belangrijke gebieden:<br />
de modellering van complexe<br />
constructies en plaatwerk; de kwaliteit<br />
en de hoge graad van automatisering<br />
van productietekeningen en de uitwisselbaarheid.<br />
Het project UFO in het centrum van Zoetermeer-West.<br />
Kipwagen<br />
Theo Tel Staalbouw (TTS) levert een<br />
groot aantal diensten en realiseert een<br />
diversiteit aan producten in de industriële,<br />
agrarische en sportsector. TTS<br />
is onder andere actief in staalbouw en<br />
landbouwmachines, het ontwikkelt en<br />
bouwt showrooms, garages, fitnesscentra,<br />
sporthallen, clubgebouwen en<br />
bedrijfspanden. De afdeling landbouw<br />
produceert een diversiteit aan<br />
landbouwwerktuigen. Deze machines<br />
worden ontwikkeld en uitgevoerd<br />
naar de wensen van de opdrachtgevers.<br />
Enkele voorbeelden hiervan<br />
zijn: diepladers, dumpers, akkerbouwkippers,<br />
vacuumtanken, transportwagens<br />
en snipperkippers.<br />
Jeroen van der Graaf, ontwerper staal<br />
en landbouw bij TTS-TheoTel<br />
Machine Fabriek: “Het Graitec Staal<br />
3D-tekenprogramma is voor mij een<br />
uitstekend programma. Juist met onze<br />
diversiteit aan producten biedt<br />
Graitec Staal mij de mogelijkheid om<br />
elk product van A tot Z te ontwerpen,<br />
uit te werken en te beheren. Of dit nu<br />
gaat om één van de landbouwmachines<br />
of om één van staalconstructies<br />
die oplopen tot meer dan 400 ton<br />
staal. Vooral het toevoegen van eigen<br />
profielen, in de al ruime bibliotheek,<br />
biedt voor mij een eindeloze mogelijkheid<br />
tot het ontwikkelen en uitwerken<br />
van de machines en staalconstructies.”<br />
Vliegende schotel<br />
CSM nv, met vestigingen in Achel en<br />
Hamont (België), werd in 1964 opgericht<br />
en is uitgegroeid tot één van de<br />
belangrijkste bedrijven in de engineering,<br />
fabricage, conservering en montage<br />
van staalconstructies. Bij het uitvoeren<br />
van de projecten staan de<br />
kwaliteit, respecteren van termijnen,<br />
veiligheid bij de uitvoering en goed<br />
contact met de opdrachtgever centraal.<br />
CSM is actief in hoogbouw, industriële<br />
bouwwerken, bruggen, offshore,<br />
attracties voor pretparken, architectonische<br />
constructies en turn-key<br />
projecten. CSM verwerkt per jaar ongeveer<br />
10.000 ton staal.<br />
De heer Vrolix, constructeur bij CSM<br />
over Project UFO Centrum West-<br />
Zoetermeer. “Dit project lijkt op een<br />
vliegende schotel. Het gewicht bedraagt<br />
ruim 290 ton, voor een doorsnede<br />
van 35 meter en een grootte<br />
van 12 meter en bestaande uit zes cirkelsegmenten.<br />
Het is een sportcomplex<br />
in het winkelcentrum van<br />
Zoetermeer. Op het architectenplan<br />
zag het er als een echte uitdaging uit:<br />
de meerderheid van de balken wordt<br />
gebogen, de verbindingen zijn specifiek,<br />
de constructie berust op drie betonsokkels<br />
van 80 cm doorsnede en<br />
een hoogte van 11,5 m.”<br />
“CSM heeft de berekening van de<br />
globale constructie, de plaatselijke<br />
elementencontrole, de productie van<br />
alle plannen, de productie in de<br />
werkplaats en de montage op het<br />
terrein gerealiseerd. Dit project<br />
toont de uitgebreide mogelijkheden<br />
van Advance Staal, zoals modellering<br />
van complexe geometrieën, gebogen<br />
balken, specifieke gebruikersverbindingen.<br />
Advance Staal houdt<br />
er duidelijk rekening mee om dit<br />
soort complexe constructies te kunnen<br />
realiseren, met de enorme mogelijkheden<br />
die het biedt voor ontwerp<br />
en realisatie.”<br />
Voor meer informatie over dit<br />
onderwerp: www.technosoft.nl en<br />
www.graitec.com.<br />
<strong>CAD</strong><strong>Magazine</strong> Maart 2008-2<br />
36
Courant<br />
Baksteen<br />
smijten<br />
Pag<br />
2.<br />
GreatStar, <strong>CAD</strong>software<br />
uit China<br />
Pag 2.<br />
Pagina 1. | Gratis verspreiding in iedere uitgave van <strong>CAD</strong>-<strong>Magazine</strong><br />
14 Maart | 1e jaargang | nummer 2<br />
Personeel belangrijkste veiligheidsrisico<br />
Nederlandse ondernemingen zien het onbewust<br />
lekken van vertrouwelijke informatie door werknemers<br />
als grootste beveiligingsrisico voor de<br />
komende jaren, blijkt uit het ‘Webwereld<br />
Security Onderzoek in samenwerking met<br />
NUzakelijk.nl & Security.nl’.<br />
Van de ondervraagde managers geeft 23% aan<br />
het eigen personeel als één van de grootste<br />
bedreigingen te zien. Bescherming van vertrouwelijke<br />
gegevens wordt door 19% gezien als de<br />
grootste bedreiging, gevolgd door gerichte aanvallen<br />
door hackers (14%); bewust doorspelen<br />
van vertrouwelijke informatie (9%) en spam<br />
(9%).<br />
De angst voor het lekken van vertrouwelijke informatie<br />
is niet ten onrechte. 16% van de managers<br />
geeft aan dat dit wel eens is voorgekomen.<br />
Ook zegt 16 procent dat zij dagelijks een<br />
aanval van computervirussen te verwerken krijgen.<br />
Bij 27% is in de afgelopen twee jaar ten<br />
minste een poging gedaan om het bedrijfsnetwerk<br />
te hacken.<br />
Het onderzoek in samenwerking is eind december<br />
en begin januari uitgevoerd onder 2,389<br />
bezoekers van Webwereld, NUzakelijk.nl en<br />
Security.nl. Van de respondenten werkt grofweg<br />
de helft als manager, de andere helft is vanaf<br />
zijn of haar werkplek een gebruiker van technologie.<br />
Het onderzoek schetst een beeld de<br />
stand van beveiliging in Nederland. “Bedrijven<br />
BitDefender presenteert<br />
malware-top 10 van 2007<br />
Amsterdam - BitDefender, een grote leverancier<br />
van antivirussoftware en beveiligingsoplossingen,<br />
publiceert de malware-top 10 van het jaar 2007.<br />
De top 10 wordt beheerst door de Trojan.Peed,<br />
beter bekend als de Storm Worm of Nuwar Worm.<br />
Deze malware streefde met bijna tien procent de<br />
categorie trojan-<strong>download</strong>ers voorbij en is goed<br />
voor 33,94 procent van alle malware die<br />
BitDefender in 2007 opspoorde.<br />
De top 10 van 2007 bestaat uit veel massamailings.<br />
In deze categorie domineren nog steeds<br />
drie verschillende Netsky-varianten. Hiermee is<br />
Netsky.P waarschijnlijk de meest schadelijke en<br />
langst levende massamailing ooit. In de categorie<br />
virussen was Sality.M de meest onderschatte bedreiging<br />
van het jaar. Dit is een gevaarlijk, polymorf<br />
virus dat zich via e-mail en andere wegen<br />
verspreidt. De meest verspreide file-infector van<br />
2007 is de Virtob.2. Dit is een relatief onschadelijk<br />
virus met de neiging om steeds dezelfde documenten<br />
te besmetten.<br />
De top 10 van 2007 ziet er als volgt uit:<br />
1. Trojan.Peed.Gen 33,94%<br />
2. BehavesLike:Trojan.Downloader 24,86%<br />
3. Win32.Netsky.P@mm 6,49%<br />
4. Trojan.Peed.A 2,13%<br />
5. Win32.Nyxem.E@mm 2,13%<br />
6. Win32.Sality.M 2,06%<br />
7. Win32.NetSky.D@mm 2,06%<br />
8. Win32.Virtob.2.Gen 1,60%<br />
9. Win32.Netsky.AA@mm 1,49%<br />
10. Others 23,24%<br />
www.bitdefender.com.<br />
blijken vooral aan symptoombestrijding te<br />
doen,” zegt Tom Sanders, hoofdredacteur van<br />
Webwereld. “Zij blokkeren concrete bedreigingen,<br />
maar het ontbreekt vaak aan structureel<br />
beleid dat toekomstige beveiligingsproblemen<br />
kan voorkomen.”<br />
Zo verzuimt 30 procent van de bedrijven om<br />
accounts van vertrokken werknemers snel te<br />
verwijderen. Bij 2 procent bleek dit zelfs tot<br />
een half jaar te kunnen duren. Een derde van<br />
de bedrijven licht de beveiliging van het bedrijfsnetwerk<br />
niet regelmatig door en laat het<br />
ook niet certificeren.<br />
WASHINGTON - Op 1 augustus 2007 stortte in<br />
Minneapolis de brug van de snelweg<br />
(Interstate) 35W over de Mississippi in. Na uitgebreid<br />
onderzoek door de National<br />
Transportation Safety Board (NTSB) is de oorzaak<br />
vast komen te staan: te dunne inzetplaten.<br />
Verschillende van de inzetplaten tussen de belangrijkste<br />
bruggebinten waren half zo dik als<br />
nodig om binnen de veiligheidsnormen te blijven.<br />
Op acht van de 112 knooppunten is geconstateerd<br />
dat de inzetplaten op verschillende<br />
Worstelen met nieuwe media<br />
Bedrijven hebben moeite met de omgang met<br />
nieuwe media. Zo heeft ten minste 32% geen<br />
beleid over het publiceren van bedrijfsinformatie<br />
op blogs of sociale websites zoals Hyves en<br />
Youtube, en 37% heeft nog niet nagedacht over<br />
blogs. De bedrijven die wel over nieuwe media<br />
hebben nagedacht, zien deze vooral als een bedreiging.<br />
Terwijl netwerksites en blogs bedrijven<br />
helpen om direct gesprekken aan te gaan<br />
met hun klanten. Het geeft ze een menselijk gezicht.<br />
Veel bedrijven zijn echter overgegaan op<br />
een verbod (15%) of blokkeren dergelijke diensten<br />
(16% blokkeert netwerksites). Slechts 4%<br />
geeft werknemers onbeperkt toestemming om<br />
te bloggen, 14% stelt voorwaarden en bij 13%<br />
mag het personeel wel bloggen, maar niet over<br />
de baas.<br />
Van alle bedrijven kiest 45% ervoor om toegang<br />
tot bepaalde websites volledig te blokkeren.<br />
Vooral Youtube wordt vaak afgesloten: 8,5<br />
procent van de Nederlandse bedrijven verhindert<br />
toegang tot deze video website. Ook<br />
Hyves (7,7%), Myspace (6,3%), Facebook<br />
(5,0%) en Flickr (4,5%) worden vaak ‘ongeschikt<br />
voor de werkvloer’ verklaard.<br />
“Met name de kennis die managers van hun eigen<br />
netwerk hebben is bedroevend. Zo weet<br />
bijna een vijfde niet hoe vaak het netwerk door<br />
virussen en andere malware wordt aangevallen,<br />
en is zelfs een derde niet op de hoogte van pogingen<br />
door hackers om in te breken,” zegt<br />
Joran Polak, hoofdredacteur van Security.nl.<br />
“Niet alleen het personeel, maar ook bestuurders<br />
moeten zich veel meer in IT-beveiliging<br />
verdiepen om continuïteit en veiligheid binnen<br />
de organisatie te waarborgen.”<br />
www.idg.nl/<br />
Verbindingen brug Minneapolis te dun<br />
plekken gebroken waren. Bij een inspectie van<br />
het ontwerp van de brug, bleek dat in het oorspronkelijke<br />
ontwerp van de Interstate 35W een<br />
belangrijke fout is gemaakt. De NTSB constateerde<br />
dat 16 inzetplaten, twee per knooppunt, ongeveer<br />
de helft van de noodzakelijke dikte hadden,<br />
ze waren te dun om te voldoen aan de veiligheidsnormen.<br />
De fout heeft dertien mensen<br />
het leven gekost en er waren 145 gewonden.<br />
De NTSB heeft geen reden om aan te nemen dat<br />
er bij meer bruggen deze fout is gemaakt. De minister<br />
voor Transport heeft de aanbeveling van<br />
de NTSB overgenomen, alle staten is geadviseerd
Pagina 2. | Gratis verspreiding in iedere uitgave van <strong>CAD</strong>-<strong>Magazine</strong><br />
Vehicle Dynamic prijs<br />
voor studente Laura Luijten<br />
ARNHEM - Tijdens de diploma-uitreiking op 13<br />
februari voor de opleiding Autotechniek van de<br />
Hogeschool van Arnhem en Nijmegen (HAN)<br />
ontving studente Laura Luijten de Vehicle<br />
Dynamic prijs 2008 uit handen van de heer<br />
Iginio Voorhorst, Commercieel en R&D directeur<br />
van VB-Airsuspension uit Varsseveld.<br />
De Vehicle Dynamic prijs bestaat uit een oorkonde<br />
en een geldprijs van 500 euro en is bedoeld<br />
voor studenten die zich tijdens het afstuderen<br />
onderscheiden op het gebied van voertuigdynamica.<br />
Ing. Laura Luijten voerde haar afstudeeropdracht<br />
uit bij Toyota Motorsport GmbH in<br />
Keulen. In opdracht van Toyota hield zij zich<br />
bezig met temperatuurontwikkelingen in de<br />
banden van een Formule 1 raceauto tijdens diverse<br />
manoeuvres, waardoor karakteristieken<br />
van de auto beter voorspelbaar zijn.<br />
Haar rapport oogstte veel lof bij zowel Toyota<br />
Motorsport als bij de begeleidende docenten<br />
van Laura. Geheel in overeenstemming hiermee<br />
werd de afstudeeropdracht uiteindelijk gewaardeerd<br />
met het cijfer 9. Laura Luijten werd vanuit<br />
HTS-Autotechniek begeleid door docent Bert<br />
van Breugel en lector Mobiliteitstechnologie<br />
Joop Pauwelussen.<br />
VB-Airsuspension BV uit Varsseveld is fabrikant<br />
van luchtveringsystemen voor bijna elk merk en<br />
Laura Luijten ontvangt de Vehicle Dynamicprijs<br />
2008 uit handen van dhr. I.S. Voorhorst.<br />
type lichte bedrijfswagen. De samenwerking<br />
tussen VB-Airsuspension en de opleiding<br />
Autotechniek van de HAN bestaat al vele jaren.<br />
Met deze prijs onderstreept het de goede samenwerking<br />
met de HAN en wil het studenten<br />
op het gebied van voertuigdynamica stimuleren.<br />
www.han.nl en www.vbairsuspension.com<br />
Baksteen smijten<br />
Strukton bedenkt stad<br />
onder Amsterdam<br />
14 Maart | 1e jaargang | nummer 2<br />
UTRECHT – Strukton heeft een plan ontworpen<br />
waarbij de leefomgeving van Amsterdam wordt<br />
verbeterd, zonder dat dit ten koste gaat van de<br />
bereikbaarheid van de stad. Met het plan wordt<br />
als het ware een nieuwe stad onder de hoofdstad<br />
gecreëerd. Het ontwerp en initiatief komt<br />
van Strukton, voor de architectonische invulling<br />
is architectenbureau Zwarts & Jansma uit<br />
Amsterdam in de arm genomen.<br />
Het plan, Amfora (Alternatieve MultiFunctionele<br />
Ondergrondse Ruimte Amsterdam) genaamd,<br />
bestaat uit de aanleg en indeling van multifunctionele<br />
ruimte onder de grachten van<br />
Amsterdam. Door een stelsel van ondergrondse<br />
ruimtes, die in- en uitritten hebben op diverse<br />
plaatsen op de ringweg A10, kunnen verschillende<br />
functies in diverse lagen ondergronds<br />
worden gebracht. Hierbij kan onder andere gedacht<br />
worden aan parkeergelegenheden, sportzalen,<br />
bioscopen, kabels en leidingen, bevoorrading,<br />
de mogelijkheden zijn legio. In het plan is<br />
veel aandacht geschonken aan de ondergrondse<br />
beleving en architectuur. Ruimte, veiligheid en<br />
een goede oriëntatie staan hierin centraal.<br />
Het plan Amfora is onlangs gepresenteerd en<br />
enthousiast ontvangen op het internationale<br />
congres voor het Centrum Ondergronds Bouwen<br />
in Amsterdam. Bas Obladen, Senior Adviseur<br />
Strukton Civiel en bedenker van het plan, zegt:<br />
“Met dit innovatieve plan wil Strukton een bijdrage<br />
leveren aan een aanzienlijke verbetering<br />
van de leefomgeving in Amsterdam. Het is een<br />
duurzaam en realiseerbaar plan. Een stad uitbreiden<br />
de diepte in is niet futuristisch, maar<br />
noodzaak van deze tijd.”<br />
www.strukton.nl<br />
GreatStar, <strong>CAD</strong>-software uit China<br />
Ooit gedacht: Wat als ik een realistisch uitziende<br />
schuimrubberen baksteen had Waarschijnlijk<br />
niet - maar wacht maar tot je er een hebt.<br />
Megagadgets is trots om deze meest realistische<br />
nepbaksteen die er ooit is gemaakt te introduceren.<br />
Te lang is dit essentiële item een droom geweest<br />
voor de meeste van ons, maar eindelijk is<br />
ie er dan en kunnen de mensen samenkomen op<br />
straat en samen halleluja zingen! Oké dat is misschien<br />
een beetje overdreven.<br />
Misschien heb je er nooit aan gedacht, dat je deze<br />
baksteen nodig zou kunnen hebben. Dat hadden<br />
wij ook nooit gedaan, tot we een partijtje<br />
gingen overgooien met ‘s werelds meest bizarre<br />
item. Denk er maar eens over na: Hoe vaak kun<br />
je deze baksteen naar een collega gooien zonder<br />
dat je hem/haar van tevoren moet waarschuwen.<br />
Je roept de naam van je slachtoffer en gooit de<br />
steen, kijk hoe ze uit hun vel zullen springen.<br />
Maar zo gauw als de steen de vloer, het bureau<br />
of zelfs henzelf raakt zal de logica weer overnemen.<br />
Maar de uitdrukking op de gezichten is onbetaalbaar.<br />
Oké het is misschien niet de meest beschaafde<br />
soort humor, maar het mist z’n uitwerking niet.<br />
nb. Gooi geen echte bakstenen rond in je kantoor<br />
of waar je dan ook bent, anders wordt je<br />
zeker ontslagen, of weggedragen door de mannen<br />
in witte pakken, of allebei.<br />
www.megagadgets.nl<br />
GreatStar Software is een Chinese provider van<br />
<strong>CAD</strong>-software. GreatStar beweegt zich in China<br />
al zestien jaar op de <strong>CAD</strong>-markt. Het belangrijkste<br />
product van GreatStar is GStarI<strong>CAD</strong> dat is<br />
gebaseerd op Intelli<strong>CAD</strong>-software, een belangrijke<br />
standaard voor betaalbare <strong>CAD</strong>-software.<br />
Het heeft een vergelijkbare interface, menu en<br />
bediening als Auto<strong>CAD</strong> en is compatibel daarmee<br />
in beide richtingen. GStarI<strong>CAD</strong> maakt gebruik<br />
van OpenDWG-bestanden en ondersteunt<br />
onder meer Auto<strong>CAD</strong>-commando’s, menu’s,<br />
scripts, stijlen en patronen en het is geïntegreerd<br />
met Microsoft Windows. GStarI<strong>CAD</strong><br />
wordt onder andere gebruikt door Beijing KDKE<br />
Architectural Design Co. die een belangrijk deel<br />
van het Olympische hoofdstadion heeft ontworpen<br />
(Bird’s Nest).<br />
Open communicatie<br />
Import en export van DWG-bestanden, DXF- en<br />
SCR-bestanden, import van mnu en dcl-bestanden,<br />
export van WMF-, EMF-bestanden en SLD.<br />
Lezen van BMP-,GIF-, JPG-, TIF- en PCX-afbeeldingen<br />
in DWG-bestanden.<br />
www.staricad.com.
GRATIS SEMINAR<br />
Autodesk 2009 software<br />
Werktuigbouw<br />
Bouw<br />
Media & Entertainment<br />
Kijk op www.<strong>CAD</strong>express.eu<br />
BENELUX’<br />
GROOTSTE<br />
Auto<strong>CAD</strong> LT<br />
2009<br />
Auto<strong>CAD</strong> LT 2009<br />
Auto<strong>CAD</strong> LT 2008/07/06 naar Auto<strong>CAD</strong> LT 2009<br />
Auto<strong>CAD</strong> LT 2009 5<br />
pack<br />
Auto<strong>CAD</strong> LT Subscription Programma a 1 jr.<br />
Auto<strong>CAD</strong> 2009<br />
Auto<strong>CAD</strong> 2009<br />
Auto<strong>CAD</strong> 2008/07/06 06 naar Auto<strong>CAD</strong> 2009<br />
Auto<strong>CAD</strong> LT 2008/07/06 naar Auto<strong>CAD</strong> 2009<br />
Omzetting naar netwerklicentie<br />
Auto<strong>CAD</strong> Subscription Prorgamma a<br />
1 jr.<br />
<strong>CAD</strong> SOFTWARE algemeen<br />
advies<br />
1.450<br />
700<br />
0<br />
6.450<br />
235<br />
advies<br />
4.775<br />
v.a. 725<br />
3.5755<br />
1.195<br />
550<br />
<strong>CAD</strong>express ess<br />
BEL<br />
BEL<br />
BEL<br />
BEL<br />
<strong>CAD</strong>express<br />
BEL<br />
ACTIE<br />
BEL<br />
BEL<br />
BEL<br />
www.<strong>CAD</strong>express.eu<br />
ww.<strong>CAD</strong>express.eu<br />
info@<strong>CAD</strong>express.nl<br />
tel. +31 (0)88 - 3977 377<br />
7<br />
fax +31 (0)88 - 3977 388<br />
LT<br />
2009 update<br />
vanLT<br />
2006/07/08<br />
mét<br />
1 jr. subscription<br />
Sketchup 6 Pro<br />
Sketchup 6 Pro slm/nlm 1 licentie<br />
e<br />
SketchUp 6 Pro slm/nlm 2 tot 5<br />
licenties es<br />
SketchUp Pro slm/nlm meer dan 6 licenties es<br />
Sketchup 6 Pro update van een eerdere e release<br />
advies<br />
355<br />
5<br />
v.a. 320<br />
v.a. 3000<br />
30<br />
<strong>CAD</strong>express<br />
BEL<br />
BEL<br />
BEL<br />
BEL<br />
ArtLantis<br />
advies<br />
<strong>CAD</strong>express<br />
Artlantis tis<br />
R voor Sketchup 6 Pro, incl. gratis Artlantis boek<br />
(1 per order)<br />
495<br />
475<br />
ArtLantis tis R update van 4.0<br />
of 4.5<br />
385<br />
370<br />
Artlantis tis Studio voor or Sketchup 6 Pro, incl. gratis Artlantis boek (1 per order)<br />
795<br />
770<br />
Artlantis tis Studio voor or Sketchup 6 Pro update van Artlantis tis<br />
R<br />
300<br />
0<br />
285<br />
WERKTUIGBOUWKUNDIGE KUNDIGE SOFTWARE<br />
Autodesk Auto<strong>CAD</strong><br />
Mechanical 2009<br />
advies<br />
<strong>CAD</strong>express<br />
Auto<strong>CAD</strong> Mechanical cal 2009<br />
5.2755<br />
BEL<br />
Auto<strong>CAD</strong> Mechanical cal 2008/07/06<br />
naar Auto<strong>CAD</strong> Mechanical cal 2009<br />
v.a. 825<br />
ACTIE<br />
Auto<strong>CAD</strong> 2008/07/06 /06 naar Auto<strong>CAD</strong> Mechanical cal 2009<br />
v.a. 825<br />
ACTIE<br />
Auto<strong>CAD</strong> LT 2008/07/0607/06 Auto<strong>CAD</strong> Mechanical cal 2009<br />
4.075<br />
BEL<br />
Omzetting naar netwerklicentie<br />
1.320<br />
BEL<br />
Auto<strong>CAD</strong> Mechanical cal<br />
Subscription Programma a<br />
1 jr.<br />
5755<br />
BEL<br />
van € 935 € 690<br />
(Retirement: gratis volgende release.)<br />
Auto<strong>CAD</strong> LT<br />
2009<br />
incl.1 jaar subscription!<br />
van € 1.685<br />
Autodesk Auto<strong>CAD</strong><br />
Electrical 2009<br />
Auto<strong>CAD</strong> Electrical cal 2009<br />
Auto<strong>CAD</strong> Electrical cal 2008/07/06 naar Electrical cal 2009<br />
Mechanical 2006/AIS9/AIP9 of later naar Electrical cal<br />
2009 (companion)<br />
Auto<strong>CAD</strong> 2008/07/06 /06 naar Auto<strong>CAD</strong> Electrical cal 2009<br />
Auto<strong>CAD</strong> LT 2008/07/0607/06 naar Auto<strong>CAD</strong> Electrical cal 2009<br />
Omzetting naar netwerklicentie<br />
Auto<strong>CAD</strong> Electrical cal<br />
Subscription Programma a 1 jr.<br />
advies<br />
6.430<br />
v.a. 950<br />
2.750<br />
895<br />
4.760<br />
1.610<br />
660<br />
<strong>CAD</strong>express<br />
BEL<br />
ACTIE<br />
ACTIE<br />
ACTIE<br />
BEL<br />
BEL<br />
BEL<br />
€ 1.595<br />
(nóg meer korting met subscription<br />
voor 2 of 3 jaar!)<br />
Uw<br />
GOEDkope <strong>CAD</strong>-leverancier
VIZ<br />
2008<br />
update van VIZ 2005<br />
incl. subscription<br />
en update training<br />
• Modeling<br />
• Belichting<br />
• Animatie<br />
• Rendering<br />
Productstop<br />
t<br />
op<br />
Autodesk<br />
k 2006 software<br />
v.a. 30% KORTING<br />
op updates naar de nieuwe 2009 versies<br />
Inclusief Mental-Ray 3.5<br />
€ 2.575<br />
De laatste<br />
spectaculaire<br />
e-mail<br />
aanbiedingen<br />
anbi<br />
ontvangen<br />
Schrijf nu in op<br />
<strong>CAD</strong>express.eu<br />
Adobe CS3 Design<br />
premiumm UK WIN<br />
incl. Photoshop,<br />
InDesign, Illustrator,<br />
Flash, Dreamweaver, aver Acrobat Prof.<br />
MEDIA & ENTERTAINMENT ERTA<br />
SOFTWARE<br />
Autodesk VIZ<br />
advies<br />
<strong>CAD</strong>express<br />
Autodesk VIZ 2008<br />
2.450<br />
BEL<br />
Autodesk VIZ 2007/06/05 naar Autodesk VIZ 2008<br />
v.a. 600 ACTIE<br />
Autodesk VIZ 2008 legacy (van VIZ 2004<br />
of ouder, subscription verplicht)<br />
1.715<br />
BEL<br />
Omzetting naar netwerklicentie e<br />
615<br />
BEL<br />
Autodesk VIZ<br />
subscription Programma<br />
a<br />
350<br />
BEL<br />
ADOBE SOFTWARE<br />
Een greep uit ons assortiment:<br />
<strong>CAD</strong>express<br />
Photoshop oshop<br />
CS3 UK voor Windows 712,21<br />
Illustrator CS3 UK voor MAC 720,60<br />
InDesign CS3 EN voor Windows 893,16<br />
Dreamweaver CS3 UK voor Windows 501,89<br />
Design Standaard d CS3 NL/UK voor MAC of Windows va. 1.290,46<br />
(incl. Photoshop, InDesign, Illustrator,<br />
Acrobat Prof.)<br />
Design Premium CS3 UK voor Windows 2.055,00<br />
(incl. Photoshop, InDesign, Illustrator,<br />
Flash, Dreamweaver,<br />
Acrobat Prof.)<br />
Web Standaard CS3 EN voor Windows 1.043,68<br />
(incl. Flash, Dreamweaver,<br />
Fireworks, Contribute)<br />
Web Premium CS3 EN voor MAC 1.747,20<br />
(incl. Flash, Dreamweaver,<br />
Fireworks, Contribute, Photoshop, Illustrator,<br />
Acrobat Prof.)<br />
Wilt<br />
u een van deze of andere Adobe pakketen in een andere taal of voor een ander besturingsysteem BEL!!<br />
3D CONTROLLERS<br />
€ 2.055<br />
3D Controllers<br />
advies<br />
<strong>CAD</strong>express<br />
SpaceNavigator avigator Personal Edition 49<br />
SpaceNavigator avigator<br />
(voor Auto<strong>CAD</strong>, VIZ, Design Review, ew, Google SketchUp, Acrobat 3D en Adobe CS) 92<br />
SpaceTraveler 199<br />
185<br />
SpaceExplorer er<br />
(voor Auto<strong>CAD</strong>, VIZ en SketchUp) 299<br />
259<br />
SpacePilot (o.a. voor Autodesk Inventor) 399<br />
359<br />
CALCOMP DIGITIZERS/OPNEMERS<br />
Calcomp Digitizers/Opnemers<br />
advies <strong>CAD</strong>express<br />
Drawingboard VI, A4 excl. opnemer, incl. kit<br />
574<br />
445<br />
Drawingboard VI, A3 excl. opnemer, incl. kit<br />
904 ACTIE<br />
Drawingboard VI, A2 excl. opnemer, incl. kit<br />
2.574<br />
2.175<br />
Penopnemers/haarkruisloepen emers/haarkruisloepen<br />
draadloos of met draad 190<br />
170<br />
Neem<br />
contact op voor A1 en A0 Calcomp Digitizers<br />
Uw GOEDkope <strong>CAD</strong>-leverancier
Geldig op<br />
Autodesk<br />
2006 software!<br />
!<br />
update NU U met de<br />
hoogste korting<br />
(retirement i t actie i<br />
tot t 15 juli 2008)<br />
08)<br />
HEWLETT PACKARD ARD DESIGNJETSETS<br />
HP A1 plotters<br />
advies <strong>CAD</strong>express<br />
HP 110 plus (nr), A1+ kleur (netwerkkaart en automatische rolinvoer)<br />
v.a. 1.220<br />
v.a. 992,42<br />
HP 130 nr A1+ kleur (incl. netwerkkaart en automatische atisch<br />
rolinvoer) 2.440 v.a. 1.382,88<br />
HP T610 (24”) kleur, rolinvoer, HP-GL2, 128MB<br />
2.450 2.016,29<br />
HP T1100 (24”) kleur, rolinvoer, HP-GL2, 256MB, 40GB schijf 3.400 2.796,15<br />
HP A0 plotters<br />
advies <strong>CAD</strong>express<br />
HP 500 plus (42”) kleur, onderstel, rol, HP-GL, 32 MB<br />
3.460<br />
2.814,57<br />
HP T610 (44”) kleur, rolinvoer, onderstel, HP-GL2, 128MB<br />
3.650 3.001,75<br />
HP T1100 (44”) kleur, rolinvoer, onderstel, HP-GL2, 256MB,<br />
40GB schijf<br />
6.000 4.934,38<br />
HP 1050C+ A0 (36”) kleur, onderstel, 64MB, netwerkkaart 8.999 7.320,32<br />
HP 1055CM+ A0 (ps) (36”) kleur, onderstel, HP-GL2, 64MB,<br />
netwerkkaart, 7,5GB schijf<br />
12.075<br />
9.846,14<br />
BENELUX’<br />
GROOTSTE<br />
www.<strong>CAD</strong>express.eu<br />
ww.<strong>CAD</strong>express.eu<br />
info@<strong>CAD</strong>express.nl<br />
tel. +31 (0)88 - 3977 377<br />
fax +31 (0)88 - 3977 388<br />
HP DesignJet<br />
Z2100 A1 (24”)<br />
kleur,<br />
rolinvoer, onderstel, 128 MB,<br />
40 GB harde schijf, 1200x2400 dpi<br />
randloos<br />
printen! Voor <strong>CAD</strong> en afbeeldin-<br />
gen! (excl. hp-gl kaart)<br />
HP Large Format Photo Color Printers<br />
advies<br />
<strong>CAD</strong>express<br />
HP Z2100 (24”) rolinvoer, onderstel, 128MB, 40GB, 2400x1200 200 dpi, randloos printen 3.200<br />
2.638,00<br />
HP Z3100 (24”) rolinvoer, onderstel, 128MB, 40GB, 12 inkten 4.750 3.906,00<br />
HP CARE PACK garantie antie<br />
advies <strong>CAD</strong>express<br />
voor HP 110/130 series es 3 jr. next day on-site<br />
351 324,10<br />
voor HP 500/500ps, 3 jr. next day on-site<br />
v.a. 450<br />
415,51<br />
voor HP T1100 , 3 jr. next day on-site<br />
474<br />
460<br />
Papier<br />
advies <strong>CAD</strong>express<br />
Ongecoat Inktjet papier p rol, 50 mtr, 61 cm, 90 grs, per 3, p.p.st p<br />
19,15<br />
14,50<br />
Ongecoat Inktjet papier rol, 50 mtr 91,4 cm, 90 grs., per 3,<br />
p.p.st.<br />
28,65 23,50<br />
BEL VOOR OPTIES,<br />
CARTRIDGES EN OVERIGE PAPIERSOORTEN<br />
HARDWARE<br />
ARE<br />
HP Workstations<br />
<strong>CAD</strong>express<br />
XW4400, Core 2 Duo E6600, 2GB, 250GB, Vista Business / XP<br />
Prof. downgrade, 3 j os<br />
736,34<br />
XW4600, Core 2 Duo E6750, 2.66 GHz, 2GB, 250GB, Vista Business / XP Prof. o<br />
downgrade, d<br />
,<br />
3 j os<br />
910,33<br />
XW4600,<br />
Core 2 Quad Q6600 2.4 GHz, 4 GB, 500 GB, Vista Business / XP Prof. downgrade, 3 j os<br />
938,70<br />
XW6400, Quad-Core Xeon E5320 / 1.86 GHz, 2 GB, 250 GB, Gigabit Ethernet, et,<br />
Win XP Pro, 3 j os<br />
1.150,14<br />
XW6400,<br />
Quad-Core Xeon E5345 / 2.33 GHz, 2 GB, 250 GB, Gigabit Ethernet, et, Vista Business, 3 j os 1.444,81<br />
van € 3.200<br />
€ 2.638<br />
(op=op)<br />
<strong>CAD</strong> systeem<br />
•<br />
Hewlett ett<br />
Packard XW4600, 2,4 GHZ<br />
• 2GB geheugen<br />
• NVIDIA FX1700, 512 MB<br />
• HP L2065 20” TFT<br />
• Win. Vista<br />
(downgrade d naar XP mogelijk!)<br />
Monitoren<br />
<strong>CAD</strong>express<br />
HP L1950T, 19” TFT, 1280 x 1024, 75 Hz<br />
206,70<br />
HP LP2065, 20” TFT<br />
1600 x 1200, 75 Hz<br />
394,62<br />
HP<br />
Pavilion W2007, 20” breedbeeld TFT, 1680 x 1050, 60 Hz<br />
met geintegreerde e<br />
luidsprekers ers<br />
207.97<br />
Grafische kaarten<br />
<strong>CAD</strong>express<br />
NVIDIA Quadro FX1500/PCIE 256MB<br />
384,47<br />
PNY<br />
NVIDIA FX1700/PCIE0/PCIE 512MB DDR2, PCI Express x16, Digitale Visuele Interface (DVI) (HDCP)<br />
379,12<br />
€ 1.345<br />
* (op = op) Nieuwe werkplek Systeem nodig<br />
compleet et<br />
met cadsoftware BEL!)<br />
Uw GOEDkope <strong>CAD</strong>-leverancier<br />
erancierr
Helpdesk voor uw<br />
Autodesk software<br />
v.a. € 69<br />
BENELUX’<br />
GROOTSTE<br />
(geldig bij elke order)<br />
www.<strong>CAD</strong>express.eu<br />
info@<strong>CAD</strong>express.nl<br />
tel. +31 (0)88 - 3977 377<br />
fax +31 (0)88 - 3977 388<br />
GRATIS<br />
1 JAAR<br />
A<br />
SUBSCRIPTION<br />
S<br />
I<br />
BIJ AUTO<strong>CAD</strong><br />
OF AUTO<strong>CAD</strong> LT<br />
BASISTRAINING<br />
AININ<br />
TRAININGEN<br />
Algemeen<br />
een<br />
Aantal dagen<br />
<strong>CAD</strong>express<br />
Auto<strong>CAD</strong> AD (LT) basis<br />
4 dagen<br />
1.095<br />
Auto<strong>CAD</strong> AD LT update training van Auto<strong>CAD</strong> LT 2008/07/06 08/07/06<br />
1 dag<br />
450<br />
Auto<strong>CAD</strong> AD update training van Auto<strong>CAD</strong> 2008/07/06 1 dag<br />
450<br />
Auto<strong>CAD</strong> AD update training van Auto<strong>CAD</strong> 2005/2004 004 of ouder v.a. 2 dagen<br />
795<br />
Auto<strong>CAD</strong> AD gevorderden en<br />
2 dagen<br />
595<br />
Auto<strong>CAD</strong> AD plotter<br />
1 dag<br />
495<br />
Auto<strong>CAD</strong> AD 3D<br />
2 dagen<br />
795<br />
Auto<strong>CAD</strong> AD visual basic 3 dagen<br />
995<br />
Auto<strong>CAD</strong> AD beheer eer<br />
en optimalisatie 1 dag<br />
495<br />
Auto<strong>CAD</strong> AD programmeren en<br />
lisp basis<br />
3 dagen<br />
995<br />
Werktuigbouwkundig<br />
Aantal dagen<br />
<strong>CAD</strong>express<br />
Autodesk Inventor basis<br />
5 dagen<br />
1.375<br />
Autodesk Inventor gevorderden en<br />
2 dagen<br />
795<br />
Autodesk Inventor update van Inventor 2008<br />
2 dagen<br />
695<br />
Autodesk Inventor update van Inventor 11/10<br />
v.a. 3 dagen<br />
995<br />
Autodesk Inventor Professional Tube & Piping 1 dag<br />
575<br />
Autodesk Inventor Professional Cable & Harness s<br />
1 dag<br />
575<br />
Auto<strong>CAD</strong> AD Mechanical cal<br />
basis<br />
3 dagen<br />
995<br />
Auto<strong>CAD</strong> AD Mechanical cal update 2 dagen<br />
895<br />
Elektrotechnisch<br />
Aantal dagen<br />
<strong>CAD</strong>express<br />
Auto<strong>CAD</strong> AD Electrical cal<br />
basis<br />
3 dagen<br />
1.095<br />
Autodesk Vault basis<br />
1 dag<br />
575<br />
Autodesk Product Stream basis<br />
1 dag<br />
575<br />
Bouwkundig<br />
Aantal dagen<br />
<strong>CAD</strong>express<br />
Autodesk Revit basis<br />
4 dagen<br />
1.225<br />
Autodesk Revit basis 2<br />
2 dagen<br />
795<br />
Autodesk Revit<br />
update 1 dag<br />
495<br />
Auto<strong>CAD</strong> AD Architecture e basis<br />
4 dagen<br />
1.225<br />
Auto<strong>CAD</strong> AD Architecture e<br />
update training 2 dagen<br />
795<br />
vol = vol!<br />
Media<br />
& Entertainment<br />
Aantal dagen<br />
<strong>CAD</strong>express<br />
Autodesk VIZ basis<br />
4 dagen<br />
1.225<br />
Autodesk td<br />
VIZ<br />
update van 3D Studio VIZ 2006/05<br />
05<br />
2dagen<br />
795<br />
bel<br />
Ook maatwerktraining ng en trainingen op locatie mogelijk...<br />
Bel of e-mail voor meer informatie of een<br />
aanbieding!<br />
Leveringsvoorwaarden:<br />
Vóór 15.000 uur besteld:<br />
morgen in huis<br />
(uitzonderingen en voorbehouden)<br />
• Alle genoemde prijzen zijn in EURO, exclusief ef<br />
BTW, rembourskosten osten<br />
en eventuele verzend- en administratiekosten<br />
• Prijs-, modelwijzigingen, en,<br />
en drukfouten onder voorbehoud. oud. Afbeeldingen en kunnen afwijken.<br />
• Aanbiedingen gelden en<br />
zolang de voorraad strekt.<br />
• Betaling uitsluitend onder rembours (tot 1000), 0), vooruit of via een<br />
automatische atisch<br />
incasso. Bij opdrachten onder de 1.000<br />
worden 17,50 verzend- en/of administratiekosten sten in rekening gebracht. Transportkosten osten<br />
voor<br />
LaserJet et printers en HP DesignJet et<br />
plotters t/m 42” 38;<br />
DesignJets ets boven 42” <br />
124; HP DesignJet et 5000, 60” 1,40 per km. Monitoren 10.<br />
• Op alle aanbiedingen en van en overeenkomsten eenkom<br />
met <strong>CAD</strong>express ess BV zijn de algemene e<br />
voorwaarden r<br />
van<br />
<strong>CAD</strong>express ess BV van toepassing. Een kopie wordt u op verzoek toegezonden.<br />
en.<br />
<strong>CAD</strong>express ess BV,<br />
Postbus 3594, 5203 DN ‘s-Hertogenbosch
BOUW & CIVIEL<br />
We doen er alles mee<br />
Alt M ontsteeg zijn functie<br />
Door Job van Haaften<br />
Rolf Botman is mede-eigenaar van Alt-M Achritechten en<br />
halverwege de jaren negentig zocht hij een goede 3D/2D-applicatie.<br />
Met een broer die in de IT zat, en MS-DOS vloeken in de kerk vond,,<br />
keek hij verder dan de meest populaire software. Samen met<br />
Ewoud Blok heeft hij Alt-M Architectenbureau opgericht.<br />
stedenbouwkundig model en dan de<br />
invulling qua architectuur. Het<br />
gebouw is in de omgeving als massa<br />
neergezet. Nadat de opdrachtgever<br />
tevreden was, gingen we rond de tafel<br />
met de stedenbouwkundige van de<br />
gemeente, de ambtenaren waren er<br />
heel blij mee en de politiek heeft, na<br />
eerst veel weerstand vanwege de<br />
hoogte, het ontwerp met een ruime<br />
meerderheid goedgekeurd.” Scha -<br />
duwen speelden daarbij een belang -<br />
rijke rol. Op de kortste dag zou de<br />
schaduw van het gebouw om<br />
ongeveer 15.00 uur nog niet over de<br />
huizen vallen. Die schaduwberekeningen<br />
gaven de doorslag voor<br />
de acceptatie van de hoogte.<br />
In de omgeving geplaatst.<br />
Rolf Botman: “Iedereen hobbelt<br />
overal achteraan, wat maar het meest<br />
verkocht wordt, of het nou een auto<br />
is of software. Daarom heb ik verder<br />
gekeken. In 1995 had ik, in een<br />
schuurtje achteraf, het eerste bureau<br />
in Noord-Holland dat 3D-modellen<br />
met Arc+ kon maken. De hoofdlijnen<br />
in Arc+ zijn altijd hetzelfde<br />
gebleven, alleen is alles verbeterd.<br />
We kunnen direct in 3D uitwerken,<br />
het heeft de mogelijkheid om te renderen<br />
en werktekeningen te maken<br />
zonder enige andere applicatie erbij.”<br />
Bij de helpdesk van Cadez leerde hij<br />
de toenmalige student Ewoud Blok<br />
kennen. Vier jaar hebben ze samen<br />
projecten gedaan en toen hebben ze<br />
samen Alt-M opgericht. Alt-M is een<br />
functietoets van Arc+ voor het rekken<br />
of krimpen van een item. Botman:<br />
“Alt-M-en was een gevleugelde uitspraak<br />
geworden op kantoor voor<br />
alles dat aangepast moest worden, het<br />
ontsteeg zijn functie. Het ligt ook<br />
makkelijk in de mond, dus toen we<br />
een naam zochten voor het bureau<br />
werd dit Alt-M.”<br />
Het project in Schagen.<br />
Schaduw gaf de doorslag<br />
Botman vervolgt: “We hebben een<br />
veelzijdig bureau, veel woningbouw,<br />
bedrijfsruimtes en ook kantoren op<br />
het moment. Een mooi project waar<br />
we mee bezig zijn, is een gebouw in<br />
Schagen dat tussen woningen en een<br />
kantoorstrip komt. De bebouwing is<br />
daar tot vier bouwlagen (circa 12 meter),<br />
wij zetten er een gebouw van<br />
ruim twintig meter hoog tussen. Met<br />
tekeningen in Arc+ tonen we hoe het<br />
gebouw in de omgeving staat. We<br />
zetten het direct in een 3D-model,<br />
render loopt meteen mee, zo kun je de<br />
opdrachtgever direct iets laten zien en<br />
meebeslissen. Eerst maken we het<br />
Presentatie cruciaal<br />
“Arc+ gebruiken we van schets -<br />
ontwerp tot en met uitvoerings -<br />
tekeningen, daar is het een perfect<br />
pakket voor en ontzettend<br />
plezierig om mee te werken. Het<br />
succes van Alt-M is mede te<br />
danken aan Arc+; we doen er<br />
alles mee. Er is uiteraard verloop<br />
onder medewerkers en er komen<br />
stagiairs, die werken er allemaal<br />
graag mee. Als ze een ander<br />
pakket gewend zijn, maken ze in<br />
één dag al een 3D-model met<br />
Arc+.<br />
Presentatie is van cruciaal belang.<br />
Vertrouwen bereik je door<br />
goed te visualiseren. Dat doen we ook<br />
allemaal in Arc+, zoals filmpjes voor<br />
een studie van een 120 meter hoog<br />
gebouw langs de Afsluitdijk.” Te zien<br />
op onderstaande website.<br />
Job van Haaften<br />
job.van.haaften@cadmag.nl is<br />
hoofdredacteur van <strong>CAD</strong>-<strong>Magazine</strong>.<br />
Voor meer gegevens over dit onderwerp<br />
zie: voor het filmpje<br />
www.tussenzoetenzout.nl, www.alt-m.nl<br />
en verdere informatie over Arc+ op<br />
www.cadez.nl.<br />
<strong>CAD</strong><strong>Magazine</strong> Maart 2008-2<br />
43
BOUW & CIVIEL<br />
Nationale Dag van het Ondergronds Bouwen<br />
Ruimte voor groei en groen in<br />
Door Sonja van Poortvliet<br />
Totaal Andere Tunnels, kennismanagement, duurzaamheid, deze<br />
en vele andere onderwerpen komen aan bod tijdens de Nationale<br />
Dag van het Ondergronds Bouwen op donderdag 31 januari.<br />
Ze hebben letterlijk alles van doen met diep denken.<br />
Want Nederland doet aan enkelvoudig ruimtegebruik. En dat moet<br />
anders, willen we de druk op de ruimte het hoofd bieden.<br />
Verrassende materialen zoals<br />
piepschuim, kunnen toegepast worden.<br />
Totaal Andere Tunnels afbeelding<br />
gemaakt door ‘Sirene Ontwerpers’.<br />
Centrum voor Ondergronds Bouwen<br />
Technologisch gezien is er heel veel<br />
mogelijk op het gebied van ondergronds<br />
bouwen. Dat blijkt al snel tijdens<br />
de Nationale Dag van het<br />
Ondergronds Bouwen in de Pas senger<br />
Terminal te Amsterdam. De Noord/ -<br />
Zuidlijn, die bestaat uit twee tunnels<br />
onder de historische binnenstad van<br />
Amsterdam, is daar een actueel voorbeeld<br />
van. Maar ook Arnhem herbergt<br />
technologische hoogstandjes. In deze<br />
zogenaamde ‘ondergrondse hoofdstad<br />
van Nederland’ ligt het Watermuseum<br />
onder de grond, een Dansacademie onder<br />
het maaiveld, en wordt het afval<br />
ondergronds afgevoerd. Ook is er een<br />
parkeergarage aangelegd onder het<br />
centraal station. De organisatie van de<br />
Nationale Dag van het Ondergronds<br />
Bouwen is, net als voorgaande jaren, in<br />
handen van het COB. Dit Centrum<br />
voor Ondergronds Bouwen (en<br />
Ondergronds Ruimte gebruik) is onderdeel<br />
van een netwerk van kenniscentra:<br />
CURNET. COB wil een blijvende en<br />
duurzame bijdrage leveren aan de versterking<br />
van de kenniseconomie. En:<br />
op een kritische en innovatieve wijze<br />
omgaan met ondergronds ruimtegebruik.<br />
Klei en veen<br />
Wereldwijd gezien is Nederland geen<br />
koploper op het gebied van ondergronds<br />
bouwen. Dat is niet vreemd met<br />
een bodem die vooral bestaat uit veen<br />
en klei. Toch kent Nederland diverse<br />
parkeergarages, winkeltraverses, stations,<br />
en opslagplaatsen voor koude en<br />
warmte. Maar de meest prominente<br />
voorbeelden zijn toch wel de<br />
Heinenoordtunnel en de Wester schel -<br />
detunnel. Deze laatste ligt op sommige<br />
punten maar liefst op -60 meter NAP.<br />
Inmiddels is er zoveel kennis beschikbaar<br />
in Nederland over aanleg van tunnels<br />
in slappe bodem dat het mogelijk<br />
is om in kwetsbare, stedelijke gebieden<br />
aan de slag te gaan. Het gaat dan om<br />
geboorde, afgegraven of afgezonken<br />
tunnels die bestaan uit staal of beton.<br />
Eco-tracé tunnel<br />
Kan dat niet anders Wat als gekozen<br />
wordt voor andere materialen, andere<br />
manieren van grondverdringing En<br />
hoe geven we duurzaamheid een plek<br />
Een greep uit de ideeën: een eco-tracé<br />
tunnel, een piepschuimen tunnel, een<br />
gebakken grond tunnel. Ze zijn het gevolg<br />
van een aantal sessies in september<br />
vorig jaar waarbij ongeveer veertig<br />
mensen die betrokken zijn bij tunnelbouw<br />
bij elkaar kwamen. Het consortium<br />
Delft Cluster-COB nam hiertoe het<br />
initiatief. “Ook wilde ganzen, de mensen<br />
‘met ideeën’, die niet direct met<br />
tunnelbouw te maken hebben, waren<br />
uitgenodigd”, vertelt Marieke Kodde.<br />
Ze is innovatiemanager bij TNO Bouw<br />
en Ondergrond en projectleider van<br />
TAT, Totaal Andere Tunnels.<br />
Uiteindelijk zijn 11 conceptideeën op<br />
haalbaarheid getoetst door een klein<br />
comité. Aandachtspunten: grondverdringing,<br />
grondbehandeling, duurzaamheid,<br />
multifunctionaliteit, en tunnel-lining.<br />
Met als doel sneller, goedkoper<br />
en gemakkelijker ondergronds<br />
bouwen. De onderzoeksagenda moet<br />
nog verder worden geconcretiseerd en<br />
de vraag is wanneer het daadwerkelijk<br />
tot een Totaal Andere Tunnel komt.<br />
Het publiek tijdens deze sessie is duidelijk<br />
verdeeld. De reacties variëren<br />
van “ProRail doet mee!” tot “ Het is<br />
een illusie om het een slag goedkoper<br />
te kunnen doen.”<br />
Urgentiegevoel<br />
De techniek is vaak niet het struikelblok<br />
bij het toepassen van nieuwe<br />
ideeën voor (ondergronds) ruimtegebruik.<br />
Volgens Han Admiraal, directeur<br />
van COB, is er een gemis aan urgentiegevoel.<br />
Met name bij de politiek. Als<br />
ondertekenaar van de URGENDA pleit<br />
hij voor intensief ondergronds ruimtegebruik<br />
als duurzaamheidsperspectief.<br />
“Ons land is overvol. De druk op de<br />
ruimte is gigantisch. Wat weerhoudt<br />
ons er van om onder de grond te gaan<br />
De plannen van de ingenieurs waren er<br />
140 jaar geleden al.” En: “De komende<br />
150 jaar zal Nederland meer veranderen<br />
dan de afgelopen 500 jaar.<br />
Impressie van plan voor ondergronds bouwen<br />
door Strukton in Amsterdam.<br />
<strong>CAD</strong><strong>Magazine</strong> Maart 2008-2<br />
44
de ondergrond<br />
Ingrijpende, radicale maatregelen zijn<br />
nodig om Nederland op termijn duurzamer<br />
en klimaatrobuust te maken.<br />
Over 15 jaar is ondergronds bouwen<br />
gemeengoed geworden.”<br />
Beperkingen<br />
Naast de keynote van Admiraal discussiëren<br />
experts tijdens het middagprogramma<br />
van het congres over ‘de<br />
opgave van megaprojecten’, ‘incidenten<br />
of nieuw stedelijk weefsel’ en<br />
‘planning en duurzaamheid’. Bas<br />
Obladen, Senior Adviseur Strukton<br />
Civiel, neemt deel aan het discussiepanel<br />
van de eerste sessie. Hij zucht<br />
wanneer de term ‘beperkingen’ ter<br />
sprake komt. “Ga in godsnaam niet<br />
eerst over geld beginnen. Dan verziek<br />
je alles!” Het AMFORA (Alter natieve<br />
MultiFunctionele Ondergrondse Ruimte<br />
Amster dam) project kent dan ook<br />
een aardig kostenplaatje: 10 miljard<br />
euro.<br />
Schreudersprijs<br />
Ondanks voor- en nadelen van democratie<br />
(inspraak van de burger) en het al<br />
dan niet ontbreken van politieke moed<br />
laat menigeen zich inspireren door ‘ondergrondse<br />
vrijheid’. Voor de vijfde<br />
keer wordt de tweejaarlijkse uitgereikt<br />
als stimulans voor bijzondere prestaties<br />
op het gebied van ondergronds bouwen.<br />
De nominaties laten een gevarieerd<br />
aanbod zien: van een paviljoen<br />
dat deels ondergronds is gebouwd tot<br />
een krachtige blusmachine voor branden<br />
in gesloten ruimtes. Laatst -<br />
genoemde is ontwikkeld door Liberty<br />
Gastur bine Holland BV en deze<br />
Steamexfire is goed voor een eervolle<br />
vermelding.<br />
Het project ‘distilleerderij en jeneverstokerij<br />
Nolet’ van architecten van<br />
Mourik, aannemer Van Hattum en<br />
Blankenvoort Regio Zuid en constructeur<br />
Aronsohn raadgevende ingenieurs<br />
is de winnaar. Zij realiseerden een tunnel<br />
van 120 meter lang onder de haven<br />
van Schiedam. Deze tunnel verbindt de<br />
historische bottel- en expeditiehal aan<br />
de haven van de binnenstad met het<br />
moderne logistieke centrum aan de<br />
overzijde. Met de tunnel kan Nolet<br />
haar binnenstedelijke locatie behouden<br />
en de noodzakelijke uitbreiding en modernisering<br />
van de fabriek realiseren<br />
buiten het centrum van Schiedam.<br />
Sonja van Poortvliet<br />
www.sonjavanpoortvliet.nl is freelance<br />
tekstschrijver en vertaler. Meer<br />
informatie over de Nationale Dag van<br />
het Ondergronds Bouwen is te vinden op<br />
www.thinkdeep.nl. Een aanrader is<br />
de satellietkaart met Nederlandse ondergrondse<br />
bouwprojecten op<br />
www.cob.nl en www.urgenda.nl.<br />
COLUMN<br />
Strijkijzer<br />
Woorden roepen uiteenlopende associaties<br />
op. Mensen leggen verbindingen<br />
tussen zaken op basis van<br />
persoonlijke interesses, hun belevingswereld,<br />
ervaringen en natuurlijk de<br />
actualiteit. Een eenvoudig voorbeeld<br />
illustreert wat ik bedoel. Het onderwerp<br />
van deze column roept bij de<br />
bezoeker van de Huishoudbeurs het<br />
beeld op van een nuttig stuk gereedschap.<br />
Er zijn veel voorbeelden van<br />
mensen met compleet andere associaties<br />
bij Het Strijkijzer, de naam van een<br />
veelbesproken hoogbouwproject in<br />
Den Haag.<br />
Om eerst bij de huishoudelijke apparaten<br />
te blijven: de (inmiddels gelukkig<br />
historische) fluittonen die de Vestiawoontoren<br />
direct na oplevering veroorzaakte,<br />
riepen bij Hagenezen uit de<br />
omgeving van het Rijswijkseplein het<br />
beeld op van kokend water. Aannemers<br />
leggen ongetwijfeld een link met logistiek<br />
vakmanschap: er is daar (los van<br />
een prestigieus bouwproject) knap<br />
werk geleverd op net 1000 vierkante<br />
meter. Over knap werk gesproken:<br />
architecten weten dat AAArchitecten<br />
met dit project de Emporis Skyscraper<br />
Award won. Een internationale prijs<br />
voor de beste wolkenkrabber op het<br />
gebied van design en functionaliteit.<br />
De associatie van de softwarebouwer<br />
is weer anders. Hij weet welke rol zijn<br />
product mocht spelen bij de totstandkoming<br />
van de wolkenkrabber: een<br />
nuttig stuk gereedschap. Niet meer,<br />
maar ook zeker niet minder. En daarmee<br />
zijn we terug bij het begin, zij het<br />
dat de context een andere is. Zo bezien<br />
heeft de beurs Bouw & ICT meer te<br />
maken met de Huishoudbeurs dan je<br />
op het eerste gezicht zou vermoeden.<br />
Associëren blijft leuk.<br />
Er kan veel meer ondergronds<br />
gebouwd worden dan alleen een<br />
treinstation en een parkeergarage.<br />
Edwin Schalk<br />
commercieel<br />
directeur DeltaPi<br />
<strong>CAD</strong><strong>Magazine</strong> Maart 2008-2<br />
45
MECHANICAL & DESIGN<br />
SolidWorks World 2008<br />
Er gaat veel veranderen<br />
Door Rob Sman<br />
A room with a view.....<br />
Uitzicht vanuit hotelkamer<br />
in San Diego.<br />
Wie zijn of haar betrokkenheid bij SolidWorks eens wilde vertalen<br />
in een bezoek aan SolidWorks World (SWW) moest daar een reis<br />
naar San Diego voor over hebben. Niet direct naast de deur, de<br />
grote evenementen van de <strong>CAD</strong>-softwareleveranciers vinden nu<br />
eenmaal vaak in het land van herkomst plaats. Toch is het zeer de<br />
moeite waard er eens een bezoek aan te brengen, omdat het de<br />
mogelijkheid biedt veel over de achtergronden en het geavanceerd<br />
gebruik van SolidWorks te weten te komen. Maar liefst 4.400<br />
gebruikers waren gemotiveerd genoeg om de reis naar<br />
San Diego te ondernemen.<br />
Het evenement vond plaats van 20 tot<br />
en met 23 januari, maar de internationale<br />
pers moest al een dag eerder aanwezig<br />
zijn. Dat was overigens meteen<br />
een première. In het verleden was de<br />
pers weliswaar van harte welkom op<br />
SWW, maar het was voor het eerst dat<br />
er een speciale persdag werd georganiseerd.<br />
De belangrijkste sessie daarvan<br />
was ongetwijfeld de presentatie van<br />
Jeff Ray, SolidWorks’ CEO.<br />
Jeff maakte van de gelegenheid gebruik<br />
om zich in deze rol voor te stellen.<br />
Hij was al sinds oktober 2003 in<br />
dienst bij SolidWorks, en is in juli 2007<br />
tot CEO benoemd. Het persbericht dat<br />
destijds werd uitgegeven windt er geen<br />
doekjes om : “Ray will be responsible<br />
for making Solid Works the industry<br />
standard in mainstream 3D <strong>CAD</strong>.”<br />
Overigens sluit dat prima aan op de<br />
missie van het bedrijf, dat zich ten doel<br />
heeft gesteld de kracht van 3D-modelleren<br />
voor iedereen beschikbaar te maken.<br />
De voorganger van Jeff Ray, John<br />
McEleney, heeft SolidWorks ontwikkeld<br />
van een startende onderneming tot<br />
een wereldwijd succesvol bedrijf.<br />
McEleney heeft de tijd genomen om<br />
zijn opvolging voor te bereiden. Jeff is<br />
hem daar dankbaar voor, want het is<br />
een mooie basis om op voort te borduren.<br />
Maar, zo stelt hij : “Ik ben de nieuwe<br />
CEO, en er gaat veel veranderen,<br />
maar toch ook weer niets”. Hiermee<br />
bedoelde hij dat SolidWorks zal doorgaan<br />
met het verwezenlijken van zijn<br />
missie; dat verandert dus niet.<br />
Anderzijds vergt dat het aanpassen van<br />
de producten aan de eisen en wensen<br />
van de gebruikers. Die producten zullen<br />
dus voortdurend veranderen.<br />
Er wordt overigens sterk de nadruk gelegd<br />
op de inbreng van de gebruikers<br />
ten aanzien van de softwareontwikkeling.<br />
Dit moet leiden tot een verhoogde<br />
klanttevredenheid, en ook tot een ‘prettiger’<br />
ervaring leiden. Het verzamelen<br />
van gegevens van de gebruikers gebeurt<br />
niet alleen passief. Het is vanuit<br />
SW verplicht, vooral voor het management,<br />
jaarlijks een aantal klanten te bezoeken<br />
en daar gedurende een dag te<br />
observeren hoe de software wordt ge-<br />
<strong>CAD</strong><strong>Magazine</strong> Maart 2008-2<br />
46
Bekend van de Discovey Channel documentaires: Bob Ballard en de Titanic.<br />
bruikt en hoe het ontwerpproces in elkaar<br />
zit. Jeff sluit dit onderwerp af met<br />
te zeggen dat SolidWorks zich zeer<br />
verantwoordelijk voelt voor haar product,<br />
en dat ze de klant nooit met problemen<br />
willen laten zitten.<br />
Dassault - SolidWorks<br />
De relatie tussen Dassault Systemes<br />
(DS) en SolidWorks blijft voor de buitenwacht<br />
bron van speculatie. Ter informatie:<br />
DS is eigenaar van<br />
SolidWorks, en brengt zelf producten<br />
als Catia op de markt. Er gingen de<br />
laatste tijd geruchten dat DS Catia ook<br />
via de SW-dealers aan de man zou willen<br />
brengen. Zonder dat hem hierom<br />
gevraagd werd haalde Jeff Ray dit punt<br />
zelf aan en stelde met grote nadruk dat<br />
de geruchten volkomen onjuist zijn.<br />
Hij voegde er nog wel aan toe dat hij<br />
het anderzijds jammer vond dat maar<br />
zo weinig van de bij DS aanwezige<br />
technologische kennis met SW wordt<br />
gedeeld. Overigens beweegt dat wel<br />
een beetje in de goede richting, want<br />
het kortgeleden uitgekomen DS-pakket<br />
3DVIA Composer is ook beschikbaar<br />
voor het SW-verkoopkanaaal.<br />
Voor meer succes bij zowel DS als SW<br />
is het delen van technologie volgens<br />
Ray van vitaal belang. Met de groei<br />
van de functionaliteit in pakketten als<br />
SolidWorks, neemt de kans toe dat<br />
men DS ooit eens in de weg gaat lopen<br />
toe. Nu het onderwerp Dassault toch<br />
was aangesneden werd de vraag gesteld<br />
of DS restricties oplegt aan SW.<br />
De vraag werd met enige tegenzin uiteindelijk<br />
goed begrepen, en het antwoord<br />
was dat er geen beperkingen<br />
zijn..….maar je moet wel altijd verstandig<br />
met klanten omgaan….. Die<br />
laatste toevoeging nodigt uit tot het<br />
trekken van conclusies, maar zeker weten<br />
is er niet bij. Tenslotte werd nog gevraagd<br />
naar de beweegredenen om de<br />
user-interface zo sterk te veranderen in<br />
SolidWorks 2008, inclusief het gebruik<br />
van ribbons e.d. Heel wat gebruikers<br />
schijnen daar over te mopperen.<br />
Volgens Ray leert de ervaring dat het<br />
nogal meevalt en bereiken SW weinig<br />
negatieve reacties. Men is er bij SW in<br />
ieder geval van overtuigd dat de bruikbaarheid<br />
van de software ermee is toegenomen.<br />
Waar SW 2008 dus ging<br />
over bruikbaarheid, staat de ontwikkeling<br />
van SW 2009 in het teken van<br />
prestaties (it’s about performance).<br />
Hierover later meer.<br />
Robots en racewagens<br />
Over de volgende persconferenties kan<br />
korter bericht worden. Marie Planchard<br />
is bij SW verantwoordelijk voor opleidingen<br />
en onderwijs. SW is in het onderwijs<br />
wijd verspreid, en in vele landen<br />
wordt het gebruik gestimuleerd<br />
door allerlei competities. Vaak gaat het<br />
hier om het ontwerpen van robots of<br />
zelfs racewagens. Zij is er trots op dat<br />
SW een educatieve versie van de software<br />
voert die mede voorzien is van<br />
een uitgebreid curriculum. De lesstof is<br />
gebaseerd op ontwerpen van klanten,<br />
www.BIMslim.nl<br />
dé online bibliotheek<br />
van <strong>CAD</strong>&Company<br />
voor Autodesk ® Revit ®<br />
Building<br />
Solutions<br />
ECM Solutions<br />
ICT Solutions<br />
Mechanical Solutions<br />
Service Center<br />
Training Center<br />
www.cadcompany.nl<br />
ww.<br />
.nl<br />
<strong>CAD</strong><strong>Magazine</strong> Maart 2008-2<br />
47
en daarmee realistisch.<br />
Ook op de werkelijkheid gebaseerd<br />
is het eisenpakket<br />
voor de certificering van SWgebruikers.<br />
De bedoeling van<br />
een certificering is uiteraard<br />
om een standaard te hebben.<br />
Als werkgever weet je wat je<br />
mag verwachten van een<br />
werknemer met een SW-certificaat<br />
op zak. De klanten,<br />
werkgevers dus, hebben uiteindelijk<br />
de eisen geformuleerd<br />
die zij aan een werknemer<br />
zouden willen stellen. Het<br />
afleggen van het examen is nu<br />
ook mogelijk on-line, dus wereldwijd<br />
kan men hieraan<br />
deelnemen. Opmerkelijk is<br />
ook VEXplorer. Dit speelgoed,<br />
als je het nog zo mag<br />
noemen, is een kit waarmee<br />
‘robots’ kunnen worden gebouwd.<br />
Op een bescheiden<br />
schaal; denk aan een flinke<br />
speelgoedauto. Het geheel is<br />
van een Meccano-achtige opzet, maar<br />
uiteraard geavanceerder. Om je robot te<br />
kunnen ontwerpen, zit in de doos tevens<br />
een versie van SW. De leeftijd<br />
van de doelgroep is 14-18 jaar.<br />
VEXplorer is een product van Revell.<br />
Vooruitstrevend <strong>CAD</strong>-systeem<br />
Ten slotte kwam John Hirschtick aan<br />
het woord. Hij is één van de oprichters<br />
van SW. Hoewel zijn voordracht “the<br />
history of <strong>CAD</strong>” als titel had, was het<br />
meest belangrijke wat hij had te vertellen<br />
betrekking op de toekomst. De geschiedenis<br />
van <strong>CAD</strong> begint vroeg in de<br />
60er jaren, wanneer Ivan Sutherland<br />
In de gangen van het Convention Center.<br />
van het MIT met Sketchpad het eerste<br />
echte cadsysteem neerzet. Het heeft eigenlijk<br />
al alle kenmerken van de systemen<br />
die heden ten dage worden gebruikt.<br />
Na het opsommen van heel wat<br />
andere hoogtepunten uit de <strong>CAD</strong>-geschiedenis,<br />
komt John tot de kern van<br />
de zaak.<br />
Mede gebaseerd op de visie van<br />
Sutherland droomde Hirschtick van het<br />
voortbrengen van een vooruitstrevend<br />
<strong>CAD</strong>-systeem. Uiteindelijk leidt dat,<br />
na wat andere ondernemingen, tot de<br />
oprichting van SolidWorks in 1993.<br />
Het verhaal van toen tot nu is het verhaal<br />
van SolidWorks en een aantal generatiegenoten<br />
van andere ontwikkelaars.<br />
Lezers van dit<br />
blad zullen ongetwijfeld<br />
enigszins bekend zijn met de<br />
recente ontwikkelingen.<br />
Blijft over wat de toekomst zal<br />
brengen. Uiteraard blijft dat<br />
voor iedereen koffiedik kijken,<br />
maar een paar trends houdt<br />
John Hirschtick zeker in de<br />
gaten. De belangrijkste zijn de<br />
ontwikkelingen op het gebied<br />
van invoerapparaten. Denk<br />
aan mogelijkheden voor<br />
spraak en gebaren, en ‘touchinterfaces’.<br />
Voor de ontwikkeling<br />
van de grafische mogelijkheden<br />
van computers ziet<br />
hij een baanbrekende rol weggelegd<br />
voor spelcomputers.<br />
Daar worden immers hoge eisen<br />
gesteld aan het real-time<br />
weergeven van complexe 3Dscenes.<br />
Ook 3D-printen als<br />
controle op een ontwerp wordt<br />
steeds gewoner en betaalbaarder.<br />
Op het gebied van de softwareontwikkeling<br />
zal vooral hosted-computing<br />
een vlucht nemen. Straks draait dus<br />
niet alleen telebankieren op een computer<br />
ver weg, maar ook een <strong>CAD</strong>-systeem.<br />
Vlot en levendig presenterend<br />
brengt Hirschtick zijn verhaal, en voor<br />
je het weet zit de dag voor de pers er al<br />
weer op.<br />
Betrokken bij initiatieven<br />
De drie dagen die het feitelijke evenement<br />
duurt, bestaan hoofdzakelijk uit<br />
talloze lessen die gevolgd kunnen worden<br />
in één van de vele klassen die daarvoor<br />
zijn ingericht. Gemiddeld werden<br />
Ook AR<strong>CAD</strong>IS Nederland kiest voor de<br />
NedInfra oplossingen van NedGraphics.<br />
NedGraphics. Voor complete en modulaire <strong>CAD</strong>/GIS systemen.<br />
GEO<strong>CAD</strong>, IGOS, NedBrowser, NedCT, NedGeodataManager, NedGeodata-<br />
Warehouse, NedInwinning, NedOffi ce, NedPlan, NedTekeningenbeheer,<br />
NedView, Topo<strong>CAD</strong>, WO<strong>CAD</strong><br />
NedGraphics BV<br />
T +31 (0)347 329600<br />
cadgis.info@nedgraphics.nl<br />
www.nedgraphics.nl<br />
<strong>CAD</strong><strong>Magazine</strong> Maart 2008-2<br />
48
er per dag zo’n 50 lessen verzorgd,<br />
over zeer uiteenlopende onderwerpen.<br />
Vrijwel alle deelnemers zijn zeer te<br />
spreken over de lesstof en de wijze<br />
waarop de lessen verzorgd worden.<br />
Voorafgaand aan deze ‘schooldagen<br />
vond elke dag een General Session<br />
plaats. Deze bestaan uit een mengeling<br />
van nieuwsvooziening door SW en lezingen<br />
verzorgd door gastsprekers. Om<br />
met dat laatste te beginnen. Zowel Bob<br />
Ballard, ontdekker van de wrakken van<br />
de Titanic en de Bismarck, en Dean<br />
Kamen, ontwerper van de Segwayscooter,<br />
maken zich zorgen om de opvolging<br />
van de huidige generatie wetenschappers<br />
en engineers. Ook in de<br />
VS is het blijkbaar niet erg populair<br />
een technische studie te volgen. Met<br />
name Kamen trekt van leer tegen de<br />
Amerikaanse levensstijl, waar kinderen<br />
alleen aandacht hebben voor computergames<br />
en sporthelden maar nauwelijks<br />
weet hebben van dingen die er echt toe<br />
doen. Beide sprekers zijn betrokken bij<br />
initiatieven om jeugd te laten kennismaken<br />
met techniek. Uiteraard ondersteunt<br />
SW deze projecten. Als het ze<br />
lukt is het de hoogste tijd dergelijke initiatieven<br />
ook in Nederland op grotere<br />
schaal te ontplooien. Voor een indruk<br />
van de projecten verwijs ik u graag<br />
naar onderstaande websites.<br />
Een optreden van een heel ander kaliber<br />
was dat van de vermaarde<br />
Nederlandse kunstenaar Theo Jansen,<br />
die de aandacht van de aanwezigen<br />
lang vast wist te houden met zijn verhaal<br />
over het ontwikkelen van een<br />
nieuwe natuur. Het resultaat zijn de beroemde<br />
wandelende, door de wind aangedreven<br />
constructies van PVC-electrapijp.<br />
Ook een mooi staaltje van engineering.<br />
En dan was er ook nog Don<br />
Norman, die zijn Human-Centered<br />
Design filosofie voor het voetlicht<br />
bracht. Deze 72-jarige design-goeroe<br />
stelt dat de mens centraal moet staan<br />
bij het ontwikkelen van nieuwe producten.<br />
Tenslotte moeten ze door mensen<br />
worden gebruikt. Het product moet<br />
derhalve zeer bruikbaar zijn, geen opschriften<br />
nodig hebben om te kunnen<br />
worden bediend en, niet in de laatste<br />
plaats: het moet mooi zijn; “Perception<br />
is more important than reality”.<br />
Een ontwerp uit één van<br />
de vele onderwijsprojecten.<br />
Twee monitoren<br />
SW zelf had natuurlijk ook het één en<br />
ander te melden in deze General<br />
Sessions. Het meest zit iedereen te<br />
wachten op nieuws over de volgende<br />
versie. Op de eerste dag legt Jeff Ray<br />
aan de gebruikers uit dat de focus nu<br />
ligt op Performance. Wat overigens<br />
meer betekent dan alleen maar snelheid.<br />
Het gaat hem om een totaalbeeld<br />
waarin ook betrouwbaarheid en ondersteuning<br />
een belangrijke plaats innemen.<br />
Op de laatste dag wordt het plaatje<br />
meer ingekleurd, maar eerst mag de<br />
SolidWorks User Group de lijst met de<br />
tien meest gekozen wishlist-items opsommen.<br />
Tien is te veel om hier te herhalen,<br />
maar heel verassend stond boven<br />
alle wensen die betrekking hebben<br />
op de modelleerfuncties en dergelijke,<br />
de wens tot ondersteuning van twee<br />
monitoren op de eerste plaats. Goede<br />
kans dat we dat, met een flink deel van<br />
de andere wensen, terug zien in SW<br />
2009.<br />
Na dit optreden van de User Group<br />
werden in een opvallend leuk en boeiend<br />
vormgegeven presentatie alvast<br />
wat geheimen prijsgegeven van de volgende<br />
versie. De volgende opsomming<br />
is niet compleet maar geeft een goed<br />
beeld van de vooruitgang. Met ‘performance’<br />
in het achterhoofd wordt er gewerkt<br />
aan technieken om de grafische<br />
prestaties op te krikken door het slim<br />
uitschakelen van niet zichtbare, verborgen,<br />
onderdelen. Ook wordt waar mogelijk<br />
de representatie van de wèl zichtbare<br />
delen vereenvoudigd. In het<br />
sketchen is een intelligente vorm van<br />
automatisch bematen voorhanden en<br />
mogen ook negatieve waarden voor<br />
maten worden ingegeven, zodat men<br />
een object gemakkelijk naar een andere<br />
zijde kan verplaatsen. Ook kunnen<br />
‘sensors’ worden gedefinieerd waarin<br />
grenswaarden voor afmetingen, massa<br />
enzovoorts kunnen worden vastgelegd.<br />
Overschrijding van die waarden resulteert<br />
in een waarschuwing.<br />
Voor ‘sheetmetal’ werd een leuke methode<br />
gedemonstreerd om rond een bekende<br />
vorm snel een plaatwerkdeel te<br />
ontwikkelen. In samenstellingen is nu<br />
ook de volledige stuklijst beschikbaar<br />
en kunnen gegevens van onderdelen<br />
ook in de tabel worden aangepast. In<br />
Wire Harness Design wordt het gebruik<br />
van lintkabels ondersteund, inclusief<br />
automatisch vouwen, en is het<br />
genereren van tekeningen verbeterd.<br />
Design validation met behulp van<br />
Cosmos was al erg belangrijk in de<br />
huidige generatie software, maar neemt<br />
in de toekomst een nog prominentere<br />
plaats in. Tot slot valt nog een uitbreiding<br />
aan de user interface op: een vergrootglas<br />
dat de noodzaak van zoomen<br />
en pannen terug moet dringen.<br />
Al met al genoeg voorbodes van de<br />
ontwikkelingen die in SolidWorks<br />
plaatsvinden. Wellicht kunt u zich de<br />
fijne kneepjes daarvan bij de volgende<br />
SWW laten bijbrengen. Begin februari<br />
2009 bent u welkom in Orlando,<br />
Florida. Da’s in ieder geval iets dichterbij.<br />
Tussen al dit geweld was er nog ruimte<br />
voor het bekendmaken van de uitslag<br />
van de Design Contest. Reden om daar<br />
nog even op terug te komen is de eerste<br />
plaats die behaald werd in de categorie<br />
Model door de Burton Kit Car. Dit ontwerp<br />
van Rob Wolkers van Naber<br />
Plastics won eerder de Nederlandse<br />
Design Contest. Hierover is eerder uitgebreid<br />
verslag gedaan in dit blad.<br />
Proficiat. Dat er ook nog een ontwerp<br />
van een complete ruimte-telescoop met<br />
een speciale Grand Prize aan de haal<br />
ging doet niets af aan deze prestatie.<br />
Rob Sman rob.sman@cadmag.nl is<br />
redacteur Mechanical voor<br />
<strong>CAD</strong>-<strong>Magazine</strong>. Voor meer informatie<br />
over dit onderwerp: www.solidworks.nl,<br />
www.usfirst.org en www.jason.org<br />
<strong>CAD</strong><strong>Magazine</strong> Maart 2008-2<br />
49
PLATFORM<br />
Océ Project Logic workshop<br />
Documenten onder controle<br />
Door Job van Haaften<br />
Océ organiseert met regelmaat klantendagen en workshops rondom het gebruik van hun<br />
producten. Één daarvan is de Project Logic workshop waar Organice centraal staat.<br />
Deze software voor documentbeheer is ontwikkeld door de Cadac Group op basis<br />
van Microsoft SharePoint.<br />
Van links naar rechts: Evert Broekers van Océ; Mark Hendrikx en Harry Bus van Licom; Jan van den Boom en Willy Baten<br />
van UMC St. Radboud en Stefan Tatarek van Licom.<br />
In een organisatie of bedrijf zijn vaak duizenden documenten<br />
aanwezig waar diverse personen toegang toe moeten<br />
hebben, om te raadplegen maar ook om te wijzigen en te<br />
delen met anderen. Tot nu toe was documentbeheer veelal<br />
een archiefzaak met eindeloze rijen kasten met hangmappen.<br />
Documenten opbergen en zoeken moet daarin volgens<br />
een strak systeem, want een document dat eenmaal in een<br />
verkeerde hangmap terechtkomt, is voorgoed onvindbaar.<br />
Een document dat geleend wordt en niet wordt teruggeplaatst<br />
kan rampzalige fouten veroorzaken, net als een verouderde<br />
versie van een bouwtekening. Het gebruik van software<br />
voor documentbeheer kan veel van deze fouten en<br />
problemen voorkomen.<br />
Op 29 januari woonde <strong>CAD</strong>-<strong>Magazine</strong> bij Océ in Den<br />
Bosch zo’n workshop bij. Daarbij aanwezig waren medewerkers<br />
van het Universitair Medisch Centrum St. Radboud<br />
uit Nijmegen; Lomans Installatiebedrijf uit Leusden en het<br />
Limburgse Licom Bedradingssytemen. Het voordeel van<br />
een workshop is dat niet alleen Océ op een interactieve manier<br />
kan laten zien wat het heeft te bieden, maar dat er ook<br />
een waardevolle uitwisseling van kennis en ideeën met<br />
branchegenoten mogelijk is.<br />
Snel te leren<br />
Onderzoek van de TU Eindhoven wijst uit dat een werkvoorbereider<br />
maar liefst bijna twintig procent van zijn tijd<br />
kwijt is aan documentbeheer. Een systeem zoals Organice is<br />
geen overbodige luxe: het drukt namelijk de faalkosten, verlaagt<br />
de tijdsdruk in projecten en komt tegemoet aan de to<br />
nemende verantwoordingseisen vanuit overheden en opdrachtgevers.<br />
De software werkt op basis van MS-Share -<br />
Point, Organice versterkt dit platform en breidt dit uit. Het is<br />
een schil over SharePoint met allerlei extra’s, zoals de verwerking<br />
van documenten en tekeningen uit diverse Officeen<br />
<strong>CAD</strong>-software. De interface lijkt sterk op die van<br />
Outlook; links de mappen, in het midden de inhoud van de<br />
mappen en rechts een viewer met daarin het uitgelichte document;<br />
van generiek links naar specifiek rechts. Dat maakt<br />
het heel gebruiksvriendelijk en snel te leren.<br />
Matrix<br />
De input voor Organice bestaat uit scans en overige digitale<br />
documenten. De output gaat via printers en printsoftware, of<br />
wordt digitaal verstuurd. Océ Matrix Logic Professional kan<br />
bijvoorbeeld, voor een aannemer die offertes wil laten uitbrengen,<br />
de sets printen voor alle onderaannemers zoals<br />
loodgieters en schilders. In het systeem zitten alle tekeningen<br />
van een project, en met de matrix wordt bepaald welk<br />
deel van de documenten naar welke onderaannemer gaat.<br />
De printers worden aangestuurd en bij elke set komt een documentenlijst,<br />
geprint op gekleurd papier zodat de scheiding<br />
tussen de sets goed zichtbaar is. Worden er verschillende<br />
printers gebruikt, kleur en zwart-wit of verschillende formaten,<br />
dan moeten alleen de deelsets nog worden samengevoegd.<br />
Van Océ Matrix Logic Professional is in februari<br />
versie 3 beschikbaar gekomen.<br />
Het verzenden van documenten met Océ Matrix Logic<br />
Professional is een stuk minder arbeidsintensief en foutgevoelig<br />
dan het kopiëren, printen en het (schoolkrant)rapen<br />
van documenten op lange tafels. Niet alleen kost dat veel<br />
ruimte en tijd, bij het rapen wordt snel een document dubbel<br />
meegenomen of een document overgeslagen waardoor de<br />
<strong>CAD</strong><strong>Magazine</strong> Maart 2008-2<br />
50
sets niet compleet zijn.<br />
En uitzoeken waar de<br />
fout zit, is zo goed als<br />
onmogelijk met dergelijke<br />
grote aantallen<br />
documenten.<br />
Inventarisatie<br />
Bij Lomans wordt volgens<br />
Gert Mulder al<br />
wel gebruik gemaakt<br />
van SharePoint: “De<br />
meesten van ons werken<br />
nog vanuit directories,<br />
maar langzamerhand<br />
raakt Share -<br />
Point ingeburgerd. Het<br />
is nog niet volledig bij<br />
een project gebruikt.” Stefan Tatarek: “Bij Licom zijn de bestanden<br />
opgeslagen in een directorystructuur en daarnaast is<br />
er een engineering systeem met een database en nog steeds<br />
zijn er archiefkasten met statische mappen en geprinte tekeningen<br />
en lijsten. Het kan goed gebeuren dat de ene afdeling<br />
wel een wijziging heeft, maar dat het niet bij ons in een map<br />
terechtkomt, het is immers een bedrijf van ongeveer 1.000<br />
medewerkers.”<br />
Bij het UMC St. Radboud wordt gebruik gemaakt van verschillende<br />
systemen. Willy Baten: “Binnen de afdeling<br />
Gebouwbeheer gebruiken we Meridian van BlueCielo,<br />
maar niet in het gehele ziekenhuis. Door de nieuwbouw die<br />
plaatsvindt, willen veel mensen inzicht in tekeningen en<br />
plannen om die te bespreken.” Jan van den Boom vult aan:<br />
“Behalve Meridian is er nog een archiefsysteem, een uitwisselingssysteem<br />
met derden en daarnaast de bekende directorystructuur.<br />
Meridian, daar kan zo ongeveer alles mee maar<br />
het is behoorlijk complex en om het goed in de organisatie<br />
te zetten moet je het systeem goed inrichten.” Stefan<br />
Tatarek van Licom merkt op: “Met ISO-normen en allerlei<br />
andere regelingen en kwaliteitsnormen waar we aan moeten<br />
voldoen, is het duidelijk dat we naar een documentbeheersysteem<br />
toe moeten dat integraal werkt, zoals Organice.”<br />
Zoeken in metadata<br />
Willy Baten van UMC St. Radboud: “Is Organice te gebruiken<br />
voor projecten zoals nieuwbouw, voor beheer van gebouwen<br />
of allebei” Evert Broekers van Océ antwoordt:<br />
“Organice is te gebruiken in de totale levenscyclus van een<br />
project: van ontwerp en bouw tot en met onderhoud. Het<br />
verschil maak je vooral via de autorisaties, de gebruikers die<br />
gebruik kunnen maken van de documenten.”<br />
In Organice worden de gegevens over de tekeningen in een<br />
vast blok ingevuld. Voorbeelden van dergelijke velden zijn<br />
bestandsnaam, aanmaakdatum, datum van laatste wijziging,<br />
titel, auteur, aangepast door, enzovoorts. Het kan verplicht<br />
worden gesteld om die velden in te vullen voordat een document<br />
wordt opgeslagen. Ook kunnen bepaalde velden,<br />
zoals naam en datum, automatisch worden ingevuld. Die instellingen<br />
zijn door de beheerder te bepalen. Met een zoekfunctie<br />
kunnen de juiste documenten met deze metadata, die<br />
zijn opgeslagen in de velden, worden gevonden. Ook is er<br />
een ‘full text’-zoekfunctie<br />
op de inhoud,<br />
met woorden en<br />
woordcombinaties.<br />
Door te dubbelklikken<br />
op het document in<br />
Organice wordt het<br />
weergegeven in de ingebouwde<br />
viewer. Dat<br />
kan met veel verschillende<br />
bestandsformaten<br />
zoals DWG, DWF,<br />
PDF, DOC en JPG.<br />
Binnen de viewer, die<br />
in grootte kan worden<br />
aangepast, zijn er diverse<br />
mogelijkheden zoals<br />
zoomen, scrollen en<br />
meten. Wie de documenten kan wijzigen, wie ze kan bekijken,<br />
wie toegang heeft tot de projecten en mappen, is afhankelijk<br />
van de autorisatie per gebruiker of gebruikersgroep.<br />
Zodra een gebruiker het document opent om te bewerken,<br />
wordt er een vlaggetje aan gehangen. Dit is zichtbaar in de<br />
interface, zodat duidelijk blijkt dat het document is uitgecheckt.<br />
Dan kan het wel door anderen bekeken worden,<br />
maar niet gewijzigd. Pas als het document weer is in -<br />
gecheckt, kan een andere gebruiker het openen. In de viewer<br />
kunnen ook twee tekeningen met elkaar worden vergeleken.<br />
Met kleuren wordt dan zichtbaar wat toegevoegd of<br />
gewijzigd is.<br />
De laatste update van Organice kwam kortstondig na de update<br />
van SharePoint 2007 waarop het is gebaseerd. Nieuwe<br />
mogelijkheden in SharePoint kunnen dus snel benut worden.<br />
Bovendien zal een oudere versie van Organice kunnen<br />
draaien op een nieuwe versie van Sharepoint, de gebruiker<br />
mist dan alleen de vernieuwingen.<br />
Implementeren met een pilot<br />
Océ sluit met Organice aan op de verschuiving van papier<br />
naar digitaal, met alle voordelen van dien. Océ kan de<br />
volledige implementatie van Organice verzorgen, inclusief<br />
de training van gebruikers en beheerders. Imple -<br />
menteren kan overigens heel goed starten met een pilot.<br />
Tijdens zo’n pilot-project kun je ontdekken hoe Organice<br />
het best kan worden ingericht, welke definities je geeft<br />
aan bestandstypen en welke velden voor metadata verplicht<br />
moeten worden ingevuld. Een pilot maakt het mogelijk<br />
om Organice geleidelijk in te voeren zodat de organisatie<br />
in haar eigen tempo alle voordelen kan benutten.<br />
Daarnaast kan Océ Business Services tevens diverse documentgerelateerde<br />
taken uit de organisatie overnemen.<br />
Voorbeelden hiervan zijn project documentbeheer, repro,<br />
postkamer en archiefbeheer.<br />
Job van Haaften job.van.haaften@cadmag.nl is<br />
hoofdredacteur van <strong>CAD</strong>-<strong>Magazine</strong>. Voor meer<br />
gegevens over dit onderwerp zie projectlogic.oce.nl.<br />
<strong>CAD</strong><strong>Magazine</strong> Maart 2008-2<br />
51
MECHANICAL & DESIGN<br />
Snel schema’s tekenen<br />
P&ID’s in Hi<strong>CAD</strong> neXt<br />
Door Marcel de Klein<br />
Voordat een procesinstallatie wordt uitgewerkt, wordt over het<br />
algemeen eerst een schematische overzichtstekening gemaakt van<br />
het leidingwerk en de instrumenten die hierin voorkomen.<br />
Hi<strong>CAD</strong> neXt biedt hiervoor de P&ID module.<br />
Afbeelding 1. Een voorbeeld van een P&ID schema.<br />
P&ID staat voor Piping and<br />
Instrumentation Diagram. Dit is een<br />
schematische tekening die weergeeft<br />
hoe leidingen en de overige onderdelen<br />
in een procesinstallatie met elkaar<br />
verbonden zijn.<br />
Werken in projecten<br />
In Hi<strong>CAD</strong> neXt start de constructeur<br />
met een P&ID project. Het P&ID<br />
project is een verzameling van alle<br />
data die tot een opdracht behoren zoals<br />
de stroomschema’s, de symboolbibliotheken<br />
en de stuklijsten. Als het<br />
project wordt aangemaakt, start de<br />
constructeur met een voorblad waarop<br />
alle projectinformatie ingevuld<br />
kan worden en hier worden ook de<br />
basisinstellingen voor het complete<br />
project gemaakt. Bij basisinstellingen<br />
moet de constructeur denken aan de<br />
norm waarin hji wil werken, maar<br />
ook bijvoorbeeld of de nummering<br />
van de componenten per blad moet<br />
lopen of door het hele project moet<br />
doornummeren.<br />
Schema’s tekenen<br />
Vanuit het voorblad kan de constructeur<br />
nieuwe bladen aanmaken. Er<br />
wordt automatisch een bladnummering<br />
gegenereerd. Op dit nieuwe blad kan<br />
men de P&ID gaan opzetten. Het opzetten<br />
van een P&ID kan op twee verschillende<br />
manieren gebeuren. Bij de<br />
eerste manier haalt de constructeur de<br />
benodigde componenten, zoals aggregaten,<br />
drukvaten, pompen, kleppen uit<br />
de bibliotheek en plaatst deze op het<br />
schemablad. Als hij hiermee klaar is,<br />
geeft de constructeur aan dat hij een<br />
nieuwe leiding wil beginnen en geeft<br />
de volgorde aan waarin de componenten<br />
met elkaar verbonden moeten worden.<br />
Hi<strong>CAD</strong> genereert automatisch de<br />
leidinglijnen tussen de componenten.<br />
Afhankelijk van de componenten die<br />
geselecteerd zijn, zal Hi<strong>CAD</strong> ook automatisch<br />
herkennen wat voor een component<br />
het is en hierbij ook een pijpleiding,<br />
signaalleiding of aandrijving genereren.<br />
Hierna heeft de constructeur<br />
nog de mogelijkheid om een leidingnummer<br />
aan de leiding te hangen of<br />
die automatisch te laten genereren.<br />
De tweede manier van werken houdt in<br />
dat de constructeur als eerste de hoofdcomponenten<br />
plaatst en daartussen de<br />
leidinglijnen genereert. Vervolgens<br />
gaat de constructeur de leidingcomponenten<br />
zoals kleppen e.d. achteraf in de<br />
leiding plaatsen. Hij selecteert een<br />
component uit de bibliotheek en plaatst<br />
deze vervolgens op een leiding. Tijdens<br />
het plaatsen herkent Hi<strong>CAD</strong> de richting<br />
waarin de leiding loopt en zal de<br />
component automatisch draaien, zodat<br />
deze keurig in de leiding past. Ook<br />
wordt de leiding automatisch onderbroken<br />
zodat de component ertussen past.<br />
Aan het begin of einde van een schema<br />
kan de constructeur een zogenaamd inen/of<br />
uitstroomsymbool plaatsen. Dit is<br />
makkelijk als het schema niet op één<br />
blad past. De constructeur kan dan een<br />
nieuw blad maken en daar verder gaan.<br />
Het symbool zorgt ervoor dat de schema’s<br />
gekoppeld zijn en als de constructeur<br />
met de muis op het symbool klikt,<br />
wisselt hij direct naar het andere blad<br />
waar het schema verder gaat.<br />
Symbolen en leidingen benoemen<br />
Een symbolische weergave van een lijn<br />
zegt nog niets over wat voor een soort<br />
leiding het betreft. Vandaar dat leidingen<br />
en componenten nog benoemd<br />
kunnen worden. Een leiding kan bijvoorbeeld<br />
een NENN-diameter, een<br />
materiaal en een NENN-druk meekrijgen.<br />
Het voordeel is dat als een leiding<br />
al een bepaalde diameter heeft meegekregen<br />
en de constructeur gaat daarna<br />
een klep benoemen die in de leiding<br />
zit, de database alleen nog maar put uit<br />
kleppen met dezelfde NENN-diameter.<br />
Het benoemen van de componenten<br />
kan heel gedetailleerd, tot en met de<br />
leverancier aan toe. Hi<strong>CAD</strong> biedt ook<br />
de mogelijkheid om de componenten<br />
juist niet te benoemen, zodat het proces<br />
<strong>CAD</strong><strong>Magazine</strong> Maart 2008-2<br />
52
Afbeelding 2. Symboolbibliotheek<br />
van kleppen.<br />
al in kaart is gebracht, maar de uiteindelijke<br />
invulling later of door een ander<br />
bureau gebeurt.<br />
Om het toekennen van de componenten<br />
te vereenvoudigen, kan gebruik<br />
worden gemaakt van classificatiebeheer.<br />
Er kan een klasse worden gedefinieerd,<br />
bijvoorbeeld speciaal voor de<br />
zuivelindustrie, waarin alle componenten,<br />
die aan de klasse voldoen, worden<br />
opgenomen. Bij het toekennen van de<br />
componenten wordt het dan eenvoudiger<br />
voor de constructeur, want deze<br />
hoeft niet uit een enorme database van<br />
componenten te kiezen en hij weet zeker<br />
dat de component die hij kiest aan<br />
de klasse voldoet. In een aantal gevallen<br />
zal het toekennen zelfs automatisch<br />
gaan.<br />
Indien een gedeelte van het schema in<br />
het totale project meerdere keren terugkeert,<br />
kan dit gedeelte van het schema<br />
opgeslagen worden als een ‘module’.<br />
Zo’n module kan op ieder blad eenvoudig<br />
ingevoegd worden zodat niet<br />
steeds hetzelfde getekend hoeft te<br />
worden.<br />
Lijsten genereren<br />
Als de constructeur klaar is met het<br />
project, kunnen automatisch diverse<br />
lijsten gegenereerd worden. Als eerste<br />
een inhoudsopgave waarin alle bladnummers<br />
staan. Ook de inhoudsopgave<br />
is gekoppeld aan de bladen, dus als de<br />
constructeur een item in de inhoudsopgave<br />
aanklikt wisselt Hi<strong>CAD</strong> direct<br />
naar het betreffende blad. Verder kunnen<br />
diverse stuklijsten gegenereerd<br />
worden. Voorbeelden zijn lijsten van<br />
alle leidingen met leidingnummers,<br />
lijsten met alle leidingcomponenten en<br />
lijsten met alle drukvaten. In de stuklijst<br />
wordt ook per component aangegeven<br />
waar deze zich bevindt in het<br />
project, bijvoorbeeld Blad 3, D7.<br />
Als een stuklijst wordt gegenereerd,<br />
controleert Hi<strong>CAD</strong> eerst of alle componentaanduidingen<br />
eenduidig zijn. Is<br />
dit niet het geval dan wordt visueel gewaarschuwd<br />
waar het probleem zit, zodat<br />
de constructeur dit kan aanpassen.<br />
Symbool editor<br />
Uiteraard bevat Hi<strong>CAD</strong> ook een symbool<br />
editor zodat de constructeur zijn<br />
eigen symbolen kan toevoegen aan de<br />
bibliotheek. Symboolbibliotheken worden<br />
altijd in de tekening mee opgeslagen,<br />
zodat ook gewaarborgd wordt dat<br />
als de tekening naar een ander bedrijf<br />
wordt gestuurd dat dit over alle gebruikte<br />
symbolen kan beschikken.<br />
Veel automatische controles<br />
Als de constructeur veel P&ID’s moet<br />
tekenen, dan biedt de P&ID-module<br />
van Hi<strong>CAD</strong> veel voordelen. Veel handelingen<br />
zijn geautomatiseerd en tijdens<br />
het plaatsen en toekennen, vinden<br />
veel controles plaats om fouten te voorkomen.<br />
Doordat Hi<strong>CAD</strong> automatisch<br />
alle betreffende stuklijsten genereert,<br />
hoeft de constructeur ook niet meer<br />
handmatig componenten e.d. te tellen.<br />
Verder kan de P&ID gebruikt worden<br />
om de uiteindelijk plant construction<br />
op te zetten. Er blijft een koppeling tussen<br />
het 3D-model en de P&ID, maar<br />
daar zal ik in een volgend artikel verder<br />
op doorgaan.<br />
Bij het artikel over het gebruik van<br />
bibliotheken in Hi<strong>CAD</strong> neXt, in de<br />
december-uitgave, nummer 8 van vorig<br />
jaar, zijn per ongeluk de illustraties<br />
geplaatst die bij dit artikel hoorden.<br />
Hiervoor onze excuses.<br />
Marcel de Klein<br />
m.de.klein@isdbenelux.nl schrijft<br />
artikelen over Hi<strong>CAD</strong> voor<br />
<strong>CAD</strong>-<strong>Magazine</strong>. Voor meer informatie<br />
over het onderwerp in dit artikel:<br />
www.isdbenelux.nl<br />
DENK 3D, TEKEN 2D<br />
Demodagen DeltaPi 6<br />
Nijmegen: 2 april<br />
Rotterdam: 4 april<br />
Leeuwarden: 8 april<br />
Meld u aan voor een<br />
kennismaking op niveau<br />
via www.deltapi.nl<br />
<strong>CAD</strong><strong>Magazine</strong> Maart 2008-2<br />
53
PLATFORM<br />
Auto<strong>CAD</strong> LT 2008<br />
Compleet 2D-tekenpakket<br />
Door Jean-Pierre van Gastel<br />
Inmiddels is Auto<strong>CAD</strong> 2008 ruimschoots aan bod gekomen in de laatste uitgaven van<br />
<strong>CAD</strong>-<strong>Magazine</strong>. Uiteraard bestaat ook nog steeds het kleinere broertje van Auto<strong>CAD</strong> 2008<br />
genaamd Auto<strong>CAD</strong> LT. Geen Auto<strong>CAD</strong> Light maar Auto<strong>CAD</strong> Low Technology om er een<br />
positieve draai aan te geven. In dit artikel komen de mogelijkheden aan bod van Auto<strong>CAD</strong><br />
LT 2008 en de verschillen met haar grote broer Auto<strong>CAD</strong> 2008.<br />
Autodesk positioneert Auto<strong>CAD</strong> LT als Werelds vooraanstaande<br />
2D-ontwerp en tekensoftware waarbij uitwisseling<br />
met het wereldwijde standaard DWG-formaat<br />
voorop staat. Er zijn genoeg personen die simpele 2Dschetsjes<br />
of complete tekeningen willen maken of wijzigen<br />
en deze later weer moeten aanleveren in het DWGformaat.<br />
Voor die groep gebruikers is Auto<strong>CAD</strong> LT 2008<br />
een prima tool.<br />
Auto<strong>CAD</strong> LT 2008 heeft net als Auto<strong>CAD</strong> 2008 een<br />
compleet Dashboard waarin alle tekentools zijn te vinden.<br />
Aangezien er geen 3D-ontwerp en presentatiemogelijkheden<br />
aanwezig zijn in Auto<strong>CAD</strong> LT, ontbreekt er uiteraard<br />
ook de 3D Workspace die we tegenkomen in Auto<strong>CAD</strong><br />
2008.<br />
Het hele Dashboard is aan te passen naar eigen wensen en<br />
door middel van wat eenvoudige scripts kunnen tekenwerkzaamheden<br />
geautomatiseerd worden. Het programmeren<br />
in AutoLisp, VBA, ARX behoort echter niet tot de<br />
mogelijkheden in Auto<strong>CAD</strong> LT 2008 en om die reden<br />
kan de gebruiker bijvoorbeeld ook geen AutoLisp routine<br />
activeren vanuit het Dashboard. Auto<strong>CAD</strong> LT 2008 gaat<br />
net zo goed om met Microstation DGN-bestanden als<br />
Auto<strong>CAD</strong> 2008. DGN-bestanden kunnen ingelezen worden<br />
of weer weggeschreven worden indien de gebruiker<br />
wil communiceren met een MicroStation-gebruiker.<br />
Op het gebied van lagen zijn de verschillen minimaal met<br />
Auto<strong>CAD</strong> 2008. Het lagendialoogvenster heeft exact<br />
dezelfde mogelijkheden om kolommen aan of uit te zetten<br />
of opnieuw te rangschikken, waardoor het overzicht<br />
van de aanwezige lagen duidelijker wordt. Lagen kunnen<br />
eigenschappen krijgen per actieve viewport door middel<br />
van een ‘Viewport Override’, zie afbeelding 1. Met het<br />
commando SETBYLAYER worden automatisch alle eigenschappen<br />
van objecten aangepast naar de eigenschappen<br />
van de laag. Lagen die vergrendeld zijn, worden automatisch<br />
vervaagd zodat dit duidelijk is in de tekening.<br />
Meerdere lay-outs in een tekening kunnen eenvoudig gerangschikt<br />
worden door lay-outs te verplaatsen met behulp<br />
van de linkermuisknop. Auto<strong>CAD</strong> LT kan echter<br />
nog steeds alleen rechthoekige viewports maken op een<br />
lay-out. Een ronde viewport, handig voor bijvoorbeeld<br />
een detail, is hierdoor (nog) niet mogelijk, wel vanaf LT<br />
2009.<br />
Verschalen<br />
In Auto<strong>CAD</strong> LT was het juist verschalen van een tekening<br />
een hekel punt. Vooral voor het verschalen van arcering<br />
en tekst was gewoonweg geen goede oplossing. In de<br />
<strong>CAD</strong><strong>Magazine</strong> Maart 2008-2<br />
54
wordt dit direct aangepast in de<br />
Auto<strong>CAD</strong> LT 2008-tekening. Via de<br />
‘Data Link Manager’ is de Microsoft<br />
Excel link terug te vinden.<br />
2008-versie van zowel LT als Full werd dit probleem opgelost<br />
door de nieuwe ‘Annotation Scale’. Er kunnen<br />
meerdere schalen worden toegekend aan objecten zoals<br />
bemating, arcering, tekst, symbolen, ‘Multi Leaders’ en<br />
‘Attributes’. Zodra de gebruiker een schaal instelt op een<br />
viewport, worden automatisch alle objecten volgens de<br />
juiste schaal weergegeven, zie afbeelding 2. Dit is per<br />
viewport in te stellen en lost een heleboel ellende op. Om<br />
in Auto<strong>CAD</strong> LT 2008 annotaties te plaatsen kan de gebruiker<br />
onder andere de nieuwe ‘Multi Leader’ benutten.<br />
Een ‘Multi Leader’ is vooraf volledig vast te leggen in<br />
een stijl. ‘Multi Leaders’ kunnen voorzien worden van<br />
een ballonnetje een vierkantje of zelfs een eigen vorm. Na<br />
het plaatsen van ‘Multi Leaders’, kan de gebruiker deze<br />
uitlijnen zodat ze netjes naast of onder elkaar staan, zie<br />
afbeelding 3. Tekst in Auto<strong>CAD</strong> LT 2008 kan net als in<br />
Auto<strong>CAD</strong> 2008 over meerdere kolommen worden geplaatst.<br />
De complete uitlijning hiervan vindt de gebruiker<br />
terug in het nieuwe Paragraph dialoogvenster, dat beschikbaar<br />
is via de ‘MTekst Editor’.<br />
Maatvoering in Auto<strong>CAD</strong> LT 2008 is identiek aan<br />
Auto<strong>CAD</strong> 2008. De automatische maatvoering ontbreekt<br />
echter in Auto<strong>CAD</strong> LT 2008. Maatlijnen die elkaar doorkruisen<br />
kan de gebruiker nu wel eenvoudig onderbreken,<br />
waarbij de associativiteit behouden blijft. Auto<strong>CAD</strong> LT<br />
2008 kan met tabellen omgaan. Via het ‘Insert Table’-dialoogvenster<br />
kan de gebruiker een lege tabel plaatsen of<br />
kan hij een link maken met Microsoft Excel spreadsheet.<br />
Het genereren van stuklijsten (‘Attribute Extract’) zoals<br />
in Auto<strong>CAD</strong> 2008 ontbreekt echter. De opmaak van een<br />
tabel legt de gebruiker vast in een ‘Table’-stijl. Via het<br />
‘Paste Special’-<br />
menu kan de<br />
gebruiker een<br />
Microsoft Excel<br />
spreadsheet<br />
plaat sen in een<br />
tekening waarbij<br />
er een actieve<br />
koppeling ontstaat,<br />
zie afbeelding<br />
4. Zodra de<br />
gebruiker iets in<br />
Excel wijzigt<br />
Externe referentie<br />
Het werken met dynamische symbolen<br />
gaat exact hetzelfde als in<br />
Auto<strong>CAD</strong> 2008. Een enkel symbool<br />
kan meerdere weergaven bevatten, zodat<br />
de gebruiker snel een vervangend<br />
symbool kan kiezen. De ‘Reference<br />
Editor’ ontbreekt dan wel voor het<br />
aanpassen van symbolen en externe<br />
referentietekeningen maar het ‘Block<br />
Edit’-commando, dat eigenlijk gemaakt is voor<br />
Dynamische symbolen, kan ook prima werken voor standaardsymbolen.<br />
Op het gebied van externe referentietekeningen<br />
(Xref) zijn de verschillen nog wel groot.<br />
Auto<strong>CAD</strong> LT 2008 biedt geen mogelijkheden tot het<br />
goed beheren van externe referentie aangezien de<br />
Reference Manager niet beschikbaar is.<br />
Op het gebied van arcering is er ook nog een klein verschil<br />
met Auto<strong>CAD</strong> 2008. Het vullen van vlakken met<br />
een kleurverloop (gradiënt) ontbreekt in Auto<strong>CAD</strong> LT<br />
2008. Teken functio na liteit is nagenoeg gelijk aan<br />
Auto<strong>CAD</strong> 2008. Het zijn vooral de beheer/manager tools<br />
die ontbreken. Ook de complete Sheet Set Manager aanwezig<br />
in Auto<strong>CAD</strong> 2008 is niet terug te vinden in<br />
Auto<strong>CAD</strong> LT. Het werken met tekenstandaards, in de<br />
vorm van een actieve controle op het gebruik van bijvoorbeeld<br />
lagen, bematingstijlen en tekststijlen, ontbreekt ook<br />
in Auto<strong>CAD</strong> LT. Vroeger zat er nog wel een verschil in<br />
de ‘Object Snaps’ omdat het ‘Object Snap Tracking’ en<br />
gebruik van de ‘Extension Snap’ ontbraken. Deze zijn<br />
echter nu wel volledig beschikbaar in Auto<strong>CAD</strong> LT 2008.<br />
In de ‘Layers II Toolbar’ komt de gebruiker de belangrijkste<br />
scripts tegen om met lagen om te gaan. Het complete<br />
Express menu van Auto<strong>CAD</strong> 2008 ontbreekt echter<br />
en dit vanwege het feit dan er geen ‘AutoLisp’ ondersteuning<br />
wordt geboden in Auto<strong>CAD</strong> LT 2008.<br />
Auto<strong>CAD</strong> LT 2008 is professioneel compleet tekenpakket<br />
voor iemand die een in 2D wil tekenen, maar geen<br />
gebruik wil maken van allerlei extra mogelijkheden.<br />
Auto<strong>CAD</strong> LT 2008 is alleen beschikbaar in een 32 bitsuitvoering,<br />
vanaf LT 2009 zal 64-bit ook worden ondersteund.<br />
Auto<strong>CAD</strong> LT kan via een netwerk worden geïnstalleerd,<br />
maar beschikt niet over een Network License<br />
Manager. Microsoft Vista wordt wel ondersteund en door<br />
gebruik te maken van de ‘Portable License Utility’ kan<br />
een licentie nog wel worden omgezet vanaf een werkstation<br />
naar bijvoorbeeld een laptop.<br />
Jean-Pierre van Gastel<br />
jean-pierre.van.gastel@pollux.nl is<br />
freelance redacteur voor <strong>CAD</strong>-<strong>Magazine</strong>.<br />
Voor dit onderwerp zie ook: www.autodesk.nl.<br />
<strong>CAD</strong><strong>Magazine</strong> Maart 2008-2<br />
55
VISUALISATIE<br />
Archi<strong>CAD</strong> achtergrond deel 7<br />
Renderen met LightWorks in<br />
Door Mariëlle Vissers<br />
De LightWorks Rendering Engine die geïntegreerd is in Archi<strong>CAD</strong>, maakt gebruik van ‘Ray<br />
Tracing’, waardoor onder andere de weerspiegeling die zichtbaar is in glas en ook schaduw<br />
mooier en zachter zijn dan bij de Internal Engine van Archi<strong>CAD</strong>. Voor het berekenen van<br />
fotorealistische renderingen zijn er twee belangrijke aandachtspunten: het licht en de<br />
eigenschappen van de materialen. Hieronder wordt aan de hand van een stappenplan<br />
een rendering van een project gemaakt, gekoppeld aan het gebouwmodel in Archi<strong>CAD</strong>.<br />
Verspreidingshoek<br />
5 (links) en<br />
20 (rechts).<br />
Stap 1: PhotoRendering Settings<br />
De LightWorks Rendering Engine berekent nauwkeurig<br />
verschillende soorten licht. Er zijn twee soorten lichtbronnen:<br />
de standaard Archi <strong>CAD</strong>-lichtbronnen en de Light -<br />
Works-lichtbronnen. De LightWorks-lichtbronnen hebben<br />
veel meer instelmogelijkheden en worden daardoor zeer<br />
fotorealistisch berekend. Via de menu-opdracht ‘Docu -<br />
ment’/’Creative Imaging’/’PhotoRendering Settings’ kan<br />
gekozen worden met welke lichtbronnen en in welke mate<br />
er met de lichtbronnen gerekend wordt.<br />
Standaard Archi<strong>CAD</strong>-lichtbronnen<br />
De lichtbronnen ‘Sun’ en ‘Ambient’ zijn de zon en het omgevingslicht<br />
van Archi<strong>CAD</strong> zelf, die bij ‘View’/3D ‘View<br />
Mode’/ 3D ‘Projection Settings’ onder de knop ‘More<br />
Sun…’. De ‘Sun’- en ‘Ambient’-licht bronnen bevatten<br />
geen eigenschappen die specifiek geschikt zijn voor de<br />
LightWorks Rendering Engine, maar de rendering wordt<br />
wel sneller gemaakt. Met de cameralichtbron kan er extra<br />
licht vanuit het camerapunt naar het kijkpunt gericht worden,<br />
zodat ook schaduwvlakken belicht worden.<br />
Met deze drie lichtbronnen kan de gebruiker de belichting<br />
voor de rendering regelen, maar maakt deze geen gebruik<br />
van de verfijnde lichtberekening van de LightWorks<br />
Rendering Engine. Wanneer de gebruiker hier wel gebruik<br />
van wil maken, vinkt hij deze lichtbronnen dan in eerste instantie<br />
‘uit’. Deze lichtbronnen worden later alleen nog gebruikt<br />
om eventueel bij te lichten.<br />
Speciale LightWorks-lichtbronnen<br />
Om gebruik te maken van de verfijnde lichtberekening<br />
dient de gebruiker ‘Lamps’ aan te vinken en op de plattegrond<br />
de speciale LightWorks-lichtbronnen te plaatsen.<br />
Uiteraard dient de gebruiker bij ‘Shadow<br />
Casting’ ook ‘By Lamp Settings’ aan te vinken<br />
om de verfijnde schaduwberekening te krijgen.<br />
Er zijn drie LightWorks-lichtbronnen: het<br />
‘Hemelobject’, voor het simuleren van het diffuus<br />
indirect licht (omgevingslicht); het<br />
‘Zonobject’, voor het simuleren van de zon en de slagschaduw<br />
en het ‘Raamlicht’, voor het simuleren van extra diffuus<br />
licht dat door de ramen naar binnen valt, bij interieurplaatjes.<br />
Stap 2: Plaatsen van de basislichtbronnen<br />
De gebruiker activeert het lichtgereedschap en zoekt in de<br />
bibliotheek de map op met de naam LightWorks/<br />
LightWorks-lichtbronnen. Vervolgens plaatst op een willekeurige<br />
plaats in de plattegrond het ‘Hemelobject’ en het<br />
‘Zonobject’. Het ‘Zon’- en ‘Hemelobject’ nemen automatisch<br />
de instellingen van de Archi<strong>CAD</strong>-zon over.<br />
Zon- en Hemelobject<br />
Het ‘Zonobject’ is een aantal felle lichtbronnen bij elkaar<br />
die de zon simuleren. Bij de parameters kan naast de intensiteit<br />
en de kleur ook de Verspreidingshoek en het aantal<br />
lichtbronnen ingevuld worden. De verspreidingshoek zorgt<br />
voor een geleidelijke overgang van de slagschaduw naar het<br />
door de zon verlichte oppervlak. Hoe groter de verspreidingshoek<br />
hoe groter het overgangsgebied. Meer lichtbronnen<br />
geven een geleidelijkere overgang van de slagschaduw.<br />
Het raamobject.<br />
<strong>CAD</strong><strong>Magazine</strong> Maart 2008-2<br />
56
Archi<strong>CAD</strong><br />
Hoe hoger de intensiteit van de zon hoe harder en donkerder<br />
de slagschaduw.<br />
Het ‘Hemelobject’ is een soort koepel die over het gehele<br />
project staat en diffuus licht simuleert door vanuit kruispunten<br />
van ‘lengtegraden’ en ‘breedtegraden’ licht te<br />
schijnen op het project. Hoe hoger de intensiteit van het<br />
‘Hemelobject’ hoe minder hard de slagschaduw van de<br />
zon is. Zet om zachtere schaduw te krijgen de intensiteit<br />
van het ‘Zonobject’ lager en de intensiteit van het<br />
‘Hemelobject’ hoger. De rendering kan later in zijn geheel<br />
iets lichter gemaakt worden door het ‘Ambient’<br />
Archi<strong>CAD</strong>-licht iets aan te zetten in de ‘Photorendering<br />
Settings’ (bijvoorbeeld 30%).<br />
Raamlicht<br />
Het ‘Raamlicht’ is alleen nodig als de gebruiker renderingen<br />
van een interieur maakt. Plaats het ‘Raamlicht’ bij alle<br />
ramen die invloed hebben op de interieurrendering. Geef<br />
het ‘Raamlicht’ dezelfde hoogte en breedte als het raam en<br />
plaats het aan de binnenkant. In het 3D-venster is de afmeting<br />
van de bol in het midden een indicatie voor de hoeveelheid<br />
zonlicht die door dit raam naar binnen valt. Deze<br />
afmeting is gerelateerd aan de stand van de zon en/of de<br />
lichtintensiteit die bij dit object is ingesteld.<br />
Verhoog bij grote ramen de lichtresolutie. Stel dit in met<br />
de parameter ‘Resolutie licht’ in het ‘Raamlicht’. De lichtinval<br />
wordt dan beter over het hele oppervlak van het<br />
raam verdeeld. Houd er rekening mee dat de berekeningstijd<br />
hierdoor ook langer wordt.<br />
Voorbeeld 1.<br />
Voorbeeld 2.<br />
Stap 3: Maken van een proef-rendering<br />
Kies een interessant camerastandpunt (‘Generic<br />
Perspective + 3D projection Settings’). Vink in de ‘Photo -<br />
Rendering Settings’ bij de lichtbronnen in eerste instantie<br />
alleen ‘Lamps’ aan. Kies bij ‘Size’ voor ‘600 x 400’ en<br />
maak hiermee een kleine proefrendering (‘Document’/<br />
‘Crea tive Ima ging’/‘PhotoRender Projec tion’ of rechtermuisknop<br />
in het 3D-venster).<br />
Stap 4: ‘Fine tunen’ van het licht<br />
Als de rendering te donker is, kan de gebruiker deze bijstellen<br />
door in de ‘Lamp Settings’ van het ‘Zon’-,<br />
Voorbeeld 3.<br />
ACCOUNT MANAGERS | APPLICATION ENGINEERS<br />
Cadmes groeit en biedt uitdagende functies in de wereld van <strong>CAD</strong>, CAM, PDM & CAE<br />
Ga aan de slag voor een van onze klanten, zoals Donkervoort!<br />
Voor meer informatie: www.cadmes.com | tamara@cadmes.nl<br />
<strong>CAD</strong>MES<br />
CREATIVE SOLUTIONS, SOLID TECHNOLOGY<br />
<strong>CAD</strong><strong>Magazine</strong> Maart 2008-2<br />
57
Océ TDS700:<br />
Fits the way you want it!<br />
Of u nu wilt printen, scannen of kopiëren… de Océ TDS700 biedt alle opties<br />
die u nodig heeft.<br />
De nieuwste oplossing van Océ is er op gericht om uw werk eenvoudiger te<br />
maken. Gecombineerd met onze software bieden wij u een sterk concept dat<br />
altijd in uw werkproces past. Met de Océ TDS700 heeft u de mogelijkheid om<br />
uw eigen configuratie volledig op maat samen te stellen. Zo kunt u kiezen uit 2<br />
verschillende scanners, 2 tot 6 rollen, 1 tot 3 sheetfeeders en verschillende<br />
afwerkmogelijkheden.<br />
Nog meer belangrijke voordelen van de Océ TDS700:<br />
• Een constante hoge productiesnelheid, ook bij het gebruik van wisselende<br />
papierformaten.<br />
• Een haarscherpe afdrukkwaliteit dankzij de 600 x 1200 dpi printhead met<br />
pico printing technologie.<br />
• Besparen van tijd, geld en moeite door de geïntegreerde online vouwer.<br />
• Ongeëvenaard gebruiksgemak dankzij de nieuwe user interface.<br />
• Toekomstvaste investering doordat u de configuratie<br />
voortdurend kunt aanpassen aan uw<br />
behoefte.<br />
• Iedere afdruk is altijd perfect door gebruik<br />
van Océ Image Logic.<br />
• Vriendelijk voor het milieu en uw werkomgeving<br />
dankzij Océ Eco-design.<br />
Kortom: er is altijd een Océ TDS700 die<br />
bij u past. Voor meer informatie, ga naar<br />
http://tds700.oce.nl
‘Hemelobject’ en ‘Raamlicht’ de lichtintensiteit<br />
(‘Light Intensity:’) te verhogen<br />
en eventueel een andere kleur (wit)<br />
te kiezen. Mocht de rendering dan nog<br />
te donker zijn, stel dan de belichting bij<br />
door in het LightWorks Effects tabblad<br />
van het ‘PhotoRendering Settings’-<br />
venster bij ‘Light Sources’ de algemene<br />
lichtbronnen ‘Ambient’, ‘Camera’<br />
en/of ‘Sun’ aan te zetten met een laag<br />
percentage (bijvoorbeeld 40%), zie<br />
voorbeeld 1.<br />
In binnenruimtes met weinig ramen zal<br />
een gerenderde scène al snel te donker<br />
worden. In de bibliotheek van<br />
Archi<strong>CAD</strong> bevindt zich een groot aantal<br />
lichtbronnen, die in de scène zijn toe<br />
te passen. Gebruik voor het plaatsen<br />
van de lichtbronnen het lampgereedschap.<br />
In ons voorbeeld zijn TL-armaturen<br />
geplaatst die zijn uitgeschakeld.<br />
Ingeschakeld en met een lichtintensiteit<br />
van 20% ziet de rendering er uit als in<br />
voorbeeld 2.<br />
Stap 5: Materialen<br />
Wil de gebruiker een echte LightWorks<br />
‘Shader’ gebruiken (‘Shaders’ kunnen<br />
van kleur veranderen en zijn parametrisch,<br />
texturen niet) dan kan hij het<br />
beste gebruik maken van bestaande<br />
LightWorks ‘Shaders’ en deze eventueel<br />
wijzigen. Kies in het venster bij<br />
‘Create Preview with’ eerst voor<br />
‘LightWorks Rendering Engine’, zodat<br />
de juiste preview actief is. Onder de<br />
knop ‘Load Settings from Archives’<br />
zitten honderden voorgedefinieerde<br />
materialen. De gebruiker kiest er één<br />
uit en past de instellingen eventueel<br />
aan.<br />
Voorgedefinieerde materialen<br />
wijzigen<br />
Door op een ‘Class’ knop te klikken,<br />
kunnen de verschillende parameters<br />
van die groep bewerkt worden. De<br />
verschillende ‘Classes’ zijn: ‘Colour’,<br />
‘Reflectance’, ‘Transparancy’, ‘Dis -<br />
place ment’, ‘Texture Space’ en<br />
‘Pipeline’. Elke ‘Class’ heeft basis-<br />
’Shaders’, die weer bepaalde parameters<br />
bevatten. De ene ‘Shader’ heeft<br />
meer parameters dan de andere.<br />
In dit voorbeeld kiest de gebruiker ervoor<br />
het materiaal van het plafond te<br />
laten oplichten. Hij opent in het venster<br />
‘Material Settings’ de instellingen<br />
van het plafondmateriaal, past met<br />
‘Attenuation’ de lichtemissie van de<br />
Materiaalinstellingen<br />
materiaal aan. De ‘Attenuation’ bepaalt<br />
hoe snel de lichtemissie van een<br />
oppervlak afneemt als de kijkrichting<br />
minder loodrecht op dat oppervlak is.<br />
Hoe hoger de ‘Attenuation’ hoe lager<br />
de lichtemissie van het materiaal als<br />
je er schuin tegenaan kijkt, zie voorbeeld<br />
3.<br />
Stap 6: Beeld en instellingen<br />
opslaan<br />
Het eindresultaat kan direct worden<br />
opgeslagen onder het gewenste formaat<br />
(‘File’/’Save as’). Wil de gebruiker<br />
echter het beeld nog een keer<br />
renderen nadat deze het model gewijzigd<br />
heeft en/of altijd een up-to-date<br />
rendering op zijn lay-out plaatsen,<br />
dan kan hij het beste het camerastandpunt<br />
en de gemaakte ‘Photo ren -dering’-instellingen<br />
opslaan als een<br />
‘View’, zodat de zorgvuldig gekozen<br />
camerastandpunten en de ‘Photo-rendering<br />
Settings’ worden vastgelegd.<br />
De gebruiker stel de ‘Photorendering<br />
Settings’ naar wens in en opent het<br />
3D-venster met het gewenste camera<br />
standpunt, hij activeert in de ‘Navi -<br />
gator’ de ‘Viewmap’ en kies voor<br />
‘Save Current View’. Vervolgens<br />
kiest hij bij het tabblad ‘3D only’<br />
voor ‘Generate in’: ‘Photorendering<br />
Window’. Nu worden de ‘Photo -<br />
rendering Settings’ opgeslagen bij de<br />
View. Geef daarna de ‘View’ een duidelijke<br />
naam.<br />
Mariëlle Vissers (Kubus) schrijft voor<br />
<strong>CAD</strong>-<strong>Magazine</strong>. Voor meer gegevens<br />
over Archi<strong>CAD</strong> zie:<br />
www.kubusinfo.nl. Voor vragen of<br />
opmerkingen is de auteur van dit artikel<br />
te bereiken op mvissers@kubusinfo.nl.<br />
COLUMN<br />
Geven<br />
Heb je veel tijd geïnvesteerd in die ene<br />
routine, vraagt die collega om een<br />
kopie. Je staat in tweestrijd maar besluit<br />
wijselijk om het wel te doen. Hij<br />
bedankt je vluchtig en duikt achter zijn<br />
pc. Binnen de kortste keren is er niets<br />
meer van te herkennen. Helemaal verbouwd.<br />
Dat doet waarschijnlijk pijn.<br />
Niet voor mij als dit mij overkomt. Ik<br />
geef alles als ze er om vragen. Stel een<br />
A4-tje op met de naam, doel van de<br />
routine, werking, korte handleiding en<br />
je naam en e-mailadres. Meldt het in<br />
het gebruikersoverleg dat je een routine<br />
hebt ontwikkeld en dat je graag wilt<br />
dat jouw collega’s er eens kritisch<br />
naar kijken. Misschien kan hij anderen<br />
ook van nut zijn.<br />
Geef geen garanties. Stoor je niet aan<br />
de kritiek van de collega’s, ze hoeven<br />
‘m niet te gebruiken hoor. Jij hebt deze<br />
tool ontwikkeld omdat jij hem nodig<br />
had. Voor jou is hij klaar en het werkt.<br />
Positieve reactie zul je ook krijgen.<br />
Anderen willen dat jij er ook nog functies<br />
aan toevoegt. Weer anderen laten<br />
zien wat zij ontwikkeld hebben.<br />
Je zult ook zien dat een collega er niets<br />
in ziet maar een maand later met een<br />
nèt iets andere tool in het gebruikersoverleg<br />
komt. Geniet van dat moment.<br />
Jij hebt voor deze kruisbestuiving<br />
gezorgd. Jij hebt deze ontwikkeling in<br />
gang gezet. Waardeer deze collega<br />
openlijk. Bedank hem dat ook hij zijn<br />
kennis deelt met anderen. Jij weet wel<br />
beter, maar hij ook. Het is eigenlijk het<br />
mooiste compliment. Geef en gij zult<br />
ontvangen. Heftig filosofisch, fijn<br />
diepzinnig.<br />
Ik las ergens: “Niet gekopieerd<br />
worden is erger”.<br />
Ook zulke ervaringen<br />
Laat het me weten:<br />
redactie@cadmag.nl<br />
Willem Barendsz<br />
<strong>CAD</strong><strong>Magazine</strong> Maart 2008-2<br />
59
VISUALISATIE<br />
Autodesk Combustion 2008<br />
Tekst beweegt zich over een<br />
Door Jean-Piere van Gastel<br />
Onlangs heeft Autodesk vrij onverwacht dan toch nog een nieuwe versie van Combustion<br />
uitgebracht. Combustion is een applicatie om composities te maken vanuit verschillend<br />
beeldmateriaal in de vorm van film en of stilstaande afbeeldingen. Combustion heeft<br />
een perfecte integratie met 3ds Max en Autodesk VIZ.<br />
Afbeelding 1.<br />
Combustion 2008 is beschikbaar<br />
voor zowel Windows als het OS X-<br />
platform van de Apple Mac. Het<br />
hoofddoel van Combustion is dus het<br />
maken van een compositie. Heel simpel<br />
gezegd afbeelding A op afbeelding<br />
B plakken. Bij het opstarten van<br />
Combustion heeft de gebruiker de<br />
keuze om onder andere in een Paintomgeving<br />
te starten die het meest lijkt<br />
op Adobe Photoshop. Met overigens<br />
wel een groot verschil dat namelijk<br />
alles is te animeren in deze Photo -<br />
shop-omgeving. Zo heeft de gebruiker<br />
een ruime keuze uit diverse penselen<br />
om te schilderen op een afbeelding<br />
of film-/videomateriaal. Geba -<br />
seerd op een actieve kleur of kleurverloop<br />
kan de gebruiker zelfs in<br />
Combustion schilderen, wat direct<br />
zichtbaar is op een 3D-object in 3ds<br />
Max. In 3ds Max moet er dan overigens<br />
wel gebruik gemaakt worden<br />
van de Combustion ‘texture map’.<br />
Teksten scrollen<br />
Naast de Paint-omgeving heeft Com -<br />
bustion ook een aparte tekstomgeving.<br />
Hierin kan de gebruiker op diverse manieren<br />
tekst in het beeld laten scrollen.<br />
Tekst kan over een pad voortbewogen<br />
worden in alle richtingen, naar beneden<br />
scrollen of automatisch geschreven<br />
worden. Er is een ruime keuze uit lettertypes<br />
en die worden ook vooraf getoond,<br />
dus is het maken van een keuze<br />
hieruit eenvoudig. Overigens is het<br />
plaatsen van tekst ook mogelijk vanuit<br />
de Paint-omgeving. Het ‘Painten’ of<br />
plaatsen van tekst gebeurd op basis van<br />
een lagenstructuur. Elke laag heeft een<br />
positie, rotatie en schaal. Afhankelijk<br />
van de 2D- of 3D-compositie waarin<br />
de gebruiker begonnen is, heeft deze al<br />
dan niet de keuze uit een Z-positie.<br />
Het interessante van Combustion is dat<br />
het een 2D-applicatie is maar dat deze<br />
lagen onafhankelijk van elkaar geplaatst<br />
kunnen worden in alle richtingen.<br />
Bovendien op een dusdanige wijze<br />
dat lagen dus schaduw op elkaar<br />
kunnen geven of reflecties. Hiervan<br />
kan de gebruiker per laag aparte instellingen<br />
maken. Het hoofdniveau van de<br />
lagenstructuur is de compositie waarin<br />
de gebruiker alle lagen op elkaar gestapeld<br />
ziet. Het gedrag, hoe lagen zich<br />
tonen, is in te stellen op basis van de<br />
‘Surface Mode’. Wordt de informatie<br />
van de laag toegevoegd aan de onderliggende<br />
laag (kleuren) of er juist uitgehaald<br />
om maar een simpel voorbeeld te<br />
noemen. Daarnaast kan de gebruiker<br />
per laag een zogenaamde operator toevoegen.<br />
Denk hierbij aan kleurcorrecties,<br />
helderheid en contrast, verschillende<br />
vormen van vervaging (‘Blur’) en<br />
ga zo maar door. Zowat alle Photo -<br />
shop-filters zijn hierbij beschikbaar met<br />
als grote pluspunt dat alles is te animeren.<br />
Combustion heeft immers een eigen<br />
tijdlijn, waarop een animatie kan<br />
worden weergegeven.<br />
<strong>CAD</strong><strong>Magazine</strong> Maart 2008-2<br />
60
pad<br />
Om diverse effecten toe te voegen op<br />
bijvoorbeeld filmmateriaal of een rendering,<br />
kunnen er ‘Special Effects’ geplaatst<br />
worden in de vorm van<br />
‘Particles’. ‘Particles’ is een aparte<br />
Combustion-omgeving waarin de gebruiker<br />
kan beginnen maar die ook<br />
kan worden toegevoegd aan elke willekeurige<br />
laag. ‘Particles’ zijn in een<br />
3D-product namelijk erg zwaar, en indien<br />
deze niet hoeven te reageren met<br />
de rest van de aanwezige geometrie,<br />
dan is het aan te raden om deze gewoon<br />
in 2D als laag ergens op te plakken.<br />
Er is een ruime bibliotheek voorradig<br />
met rook, vuur en tal van andere<br />
effecten, zie afbeelding 1. Het gedrag<br />
hiervan is volledig aan te passen en<br />
ook weer te animeren. Om een<br />
‘Particle’-systeem een al bestaande beweging<br />
te laten volgen, benut de gebruiker<br />
één van de twee meegeleverde<br />
trackers. Een handige tip hierbij is om<br />
bijvoorbeeld in Maya of 3ds Max een<br />
Afbeelding 2.<br />
extra object uit te renderen met een<br />
helder materiaal (‘Self Illuminated”).<br />
De tracker zoekt namelijk naar contrast<br />
in een bewegend beeld en kan op<br />
deze wijze automatisch de beweging<br />
blijven volgen.<br />
Afbeelding 3.<br />
Filmpjes monteren<br />
Om verschillende filmpjes aan elkaar<br />
te monteren beschikt Combustion over<br />
een Edit-omgeving. Deze Edit-omgeving<br />
is erg eenvoudig en bevat een<br />
standaard aantal overgangen om van<br />
het ene beeldmateriaal naar het andere<br />
te gaan. Wat wel uniek van Com -<br />
bustion is dat al deze omgevingen met<br />
elkaar gecombineerd kunnen worden,<br />
wat het geheel erg gebruikersvriendelijk<br />
maakt.<br />
De grootste kracht van Combustion zit<br />
in de mogelijkheden van RPF-bestanden.<br />
Een RPF-bestand staat voor een<br />
‘Rich Pixel Format’ en kan vanuit 3ds<br />
Max worden weggeschreven. Een RPF<br />
lijkt een eenvoudige rendering maar<br />
bevat alle informatie van de oorspronkelijke<br />
3D-positie van de objecten.<br />
Door in de diverse objecten een zogenaamd<br />
‘G Buffer Channel’ op te nemen<br />
via de properties in 3ds Max, kunnen<br />
deze kanalen in Combustion hergebruikt<br />
worden. Een RPF opgeslagen in<br />
<br />
<br />
<br />
<strong>CAD</strong><strong>Magazine</strong> Maart 2008-2<br />
61
pad<br />
Om diverse effecten toe te voegen op<br />
bijvoorbeeld filmmateriaal of een rendering,<br />
kunnen er ‘Special Effects’ geplaatst<br />
worden in de vorm van<br />
‘Particles’. ‘Particles’ is een aparte<br />
Combustion-omgeving waarin de gebruiker<br />
kan beginnen maar die ook<br />
kan worden toegevoegd aan elke willekeurige<br />
laag. ‘Particles’ zijn in een<br />
3D-product namelijk erg zwaar, en indien<br />
deze niet hoeven te reageren met<br />
de rest van de aanwezige geometrie,<br />
dan is het aan te raden om deze gewoon<br />
in 2D als laag ergens op te plakken.<br />
Er is een ruime bibliotheek voorradig<br />
met rook, vuur en tal van andere<br />
effecten, zie afbeelding 1. Het gedrag<br />
hiervan is volledig aan te passen en<br />
ook weer te animeren. Om een<br />
‘Particle’-systeem een al bestaande beweging<br />
te laten volgen, benut de gebruiker<br />
één van de twee meegeleverde<br />
trackers. Een handige tip hierbij is om<br />
bijvoorbeeld in Maya of 3ds Max een<br />
Afbeelding 2.<br />
extra object uit te renderen met een<br />
helder materiaal (‘Self Illuminated”).<br />
De tracker zoekt namelijk naar contrast<br />
in een bewegend beeld en kan op<br />
deze wijze automatisch de beweging<br />
blijven volgen.<br />
Afbeelding 3.<br />
Filmpjes monteren<br />
Om verschillende filmpjes aan elkaar<br />
te monteren beschikt Combustion over<br />
een Edit-omgeving. Deze Edit-omgeving<br />
is erg eenvoudig en bevat een<br />
standaard aantal overgangen om van<br />
het ene beeldmateriaal naar het andere<br />
te gaan. Wat wel uniek van Com -<br />
bustion is dat al deze omgevingen met<br />
elkaar gecombineerd kunnen worden,<br />
wat het geheel erg gebruikersvriendelijk<br />
maakt.<br />
De grootste kracht van Combustion zit<br />
in de mogelijkheden van RPF-bestanden.<br />
Een RPF-bestand staat voor een<br />
‘Rich Pixel Format’ en kan vanuit 3ds<br />
Max worden weggeschreven. Een RPF<br />
lijkt een eenvoudige rendering maar<br />
bevat alle informatie van de oorspronkelijke<br />
3D-positie van de objecten.<br />
Door in de diverse objecten een zogenaamd<br />
‘G Buffer Channel’ op te nemen<br />
via de properties in 3ds Max, kunnen<br />
deze kanalen in Combustion hergebruikt<br />
worden. Een RPF opgeslagen in<br />
<br />
<br />
<br />
<strong>CAD</strong><strong>Magazine</strong> Maart 2008-2<br />
61
COLUMN<br />
Paard en wagen<br />
3ds Max kan in een 2D- of 3D-compositie<br />
in Combustion worden geopend.<br />
Vervolgens kan de gebruiker in real-time<br />
een scherptediepte effect plaatsen<br />
zonder elke keer opnieuw te moeten<br />
renderen, zie afbeelding 2. Ook het<br />
aanpassen van elementen in de 3D-rendering<br />
kan in real-time en per object.<br />
Het gebruik van een van de vele kleurcorrecties<br />
om bijvoorbeeld interactief<br />
de kleur van een gevel aan te passen is<br />
subliem. Combustion 2008 beschikt<br />
over de ‘Color Warper’ die uit de ‘High<br />
End Systems’ komen. In Combustion<br />
2008 is het zelfs mogelijk om in een<br />
rendering die al gedaan is nog even een<br />
textuur te vervangen of een object uit<br />
de rendering te verwijderen, zonder dat<br />
er een gat ontstaat in de rendering. Als<br />
het om een animatie gaat die in een<br />
RPF-sequentie is weggeschreven, weet<br />
Combustion de weg die de camera in<br />
3D heeft afgelegd te onthouden. Op<br />
deze wijze kan de gebruiker vrij eenvoudig<br />
nog extra lagen toevoegen waar<br />
de camera niet doorheen zal gaan, zie<br />
afbeelding 3.<br />
Dieren op blauwe achtergrond<br />
Een andere optie om heel effectief met<br />
3ds Max of Maya om te gaan is te renderen<br />
naar lagen. In 3ds Max bevinden<br />
zich in het ‘Render Scene’ dialoogvenster<br />
de ‘Render Elements’. In Maya<br />
zien we deze terug in de ‘Channel Box<br />
Editor’ waar onderin de ‘Render<br />
Layers’ zijn terug te vinden. Alle informatie<br />
wordt per laag uitgerenderd.<br />
Denk hierbij aan de kleur, reflecties,<br />
schaduw, licht enzovoorts. Al deze lagen<br />
op elkaar, vormen het complete<br />
beeld (composities) en kan per laag<br />
Afbeelding 4.<br />
kan de gebruiker in Combustion nog<br />
aanpassingen blijven doen om nog<br />
even de schaduw wat lichter te maken,<br />
de reflecties wat zachter te maken enzovoorts.<br />
Combustion 2008 bevat een<br />
‘Schematic View’ waarin de gebruiker<br />
een schematische weergave ziet van de<br />
actieve compositie.<br />
Als laatste niet geheel onbelangrijke<br />
deel in Combustion zijn de ‘Key’-mogelijkheden.<br />
Personen of dieren gefilmd<br />
op een groene achtergrond of<br />
blauwe achtergrond, worden als een<br />
aparte laag geplaatst bijvoorbeeld op<br />
een 3D-model gemaakt in 3ds Max.<br />
Door de groene of blauwe kleur te verwijderen<br />
lijkt het alsof het persoon of<br />
dier in de 3D-ruimte wordt geplaatst.<br />
Door gebruik te maken van<br />
Combustions belichtingsmogelijkheden,<br />
zal zelfs schaduw worden geprojecteerd<br />
in het 3D-model. Afbeelding 4<br />
geeft een 3ds Max-scene weer en een<br />
echte tijger gefilmd op een blauwe achtergrond,<br />
en deze zorgt voor schaduw<br />
in de 3ds Max-scene. Wanneer de gebruiker<br />
tevreden is, wordt het uiteindelijke<br />
resultaat opnieuw gerenderd vanuit<br />
Combustion.<br />
Combustion is een absolute aanrader<br />
voor iedere 3ds Max- en Maya-gebruiker,<br />
of nee misschien wel voor iedereen<br />
die wel eens rendert en achteraf nog<br />
wat wil aanpassen zonder weer uren<br />
opnieuw te moeten gaan renderen.<br />
Jean-Pierre van Gastel<br />
jean-pierre.van.gastel@pollux.nl is<br />
freelance redacteur voor <strong>CAD</strong>-<br />
<strong>Magazine</strong>. Voor dit onderwerp zie ook:<br />
www.autodesk.com/combustion.<br />
De deadline voor een column is altijd<br />
ruim voor de verschijningsdatum. Deze<br />
column is dus geschreven tijdens het bruisende<br />
carnaval in Zuid-Nederland. Zelfs<br />
hierin zie je gelijkenissen met de <strong>CAD</strong>business.<br />
Ieder dorp vindt het ei gen<br />
carnaval het beste, het lijken wel <strong>CAD</strong>leveranciers.<br />
Ik mocht als Oetel donker dit<br />
jaar een echt Mestreechts meisje meenemen.<br />
En als je het carnaval goed laat zien,<br />
dan krijgt het de waardering die het<br />
verdient. Net als met bouwkundige oplossingen:<br />
laten zien dat je aansluit op wat<br />
men verwacht, doet goed responderen.<br />
Eigenlijk wat ik in de vorige column ook<br />
al schreef: goed oriënteren is waarderen.<br />
Innovatie, momenteel een sleutelwoord<br />
van menige overheidsbestuurder. Bouw -<br />
kundigen zijn echter wat terughoudender<br />
in innoveren. Velen vinden 3D nog steeds<br />
een vies woord, en houden vol dat ze er<br />
niets mee doen, zelfs niet nodig hebben.<br />
3D is beslist geen toverwoord, maar een<br />
extra dimensie om de huidige werkwijze te<br />
optimaliseren. Meer informatie uit het<br />
tekenwerk te krijgen, meer inzicht met<br />
waar je mee bezig bent. 3D is net als 2D,<br />
dus zoals alle automatisering, geen doel<br />
op zich, maar een nuttig ‘gereedschap’.<br />
Tarieven staan onder druk, levertijden<br />
idem, dus oriënteer u en laat u informeren.<br />
Durf te investeren in tijd om uw voordeel<br />
te doen met de hedendaagse mogelijkheden.<br />
U komt toch ook niet meer met<br />
paard en wagen naar de zaak, en de overgang<br />
van een dergelijk vervoermiddel<br />
naar uw huidige ging ook met aanpassingen<br />
en dus tijd investeringen gepaard,<br />
Alhoewel, ik ken nog steeds bouwkundigen<br />
die heel gelukkig zijn met het werken<br />
op een tekentafel met potlood en tekenpen.<br />
Dus al met al, er is bijna geen standaard<br />
van hoe je moet werken, wel informeren<br />
hoe je kunt werken.<br />
Ad de Jongh<br />
Salesmanager<br />
ICN Solutions<br />
<strong>CAD</strong><strong>Magazine</strong> Maart 2008-2<br />
63
MECHANICAL & DESIGN<br />
Van het één komt het ander<br />
Kopiëren van objecten<br />
Door Rob Sman<br />
Als van de fles het oppervlak is gekopieerd kan de steun daar tegenaan geëxtrudeerd worden.<br />
Er staan de ‘inventor’ verschillende methoden ter beschikking om<br />
gegevens of geometrie van een onderdeel in een ander onderdeel te<br />
hergebruiken. Er kan dan al of niet een relatie behouden worden<br />
met het oorspronkelijke onderdeel. Denk bijvoorbeeld aan het delen<br />
van parameters, of ‘Derived Component’. Deze laatste werd ooit al<br />
eens in deze reeks besproken, maar kent in ‘Copy Object’ een<br />
alternatief dat het bespreken waard is.<br />
Enige kennis van Inventor kan hierbij<br />
geen kwaad; een werkend exemplaar<br />
bij de hand is nog mooier. Als u het<br />
artikel over Derived Component ter<br />
referentie wilt nalezen kunt u naar<br />
Cad<strong>Magazine</strong> 2/2004 zoeken, maar<br />
makkelijker is het om op de website<br />
van <strong>CAD</strong>-<strong>Magazine</strong> te zoeken naar het<br />
online artikel met de titel Afleidings -<br />
manoeuvres.<br />
Oude wijn<br />
‘Copy Object’ is een nieuwe feature in<br />
Inventor 2008, maar eigenlijk ook een<br />
oude bekende. Hoewel: bekend In de<br />
vorige versie van Inventor heette deze<br />
feature nog ‘Promote’. Het is één van<br />
die features die wel wat toelichting kan<br />
gebruiken. ‘Copy Object’ (hierna : CO)<br />
is dus een feature. Derhalve treffen we<br />
de functie aan op het ‘Part Features<br />
Panel’. De naam verraadt al precies<br />
wat je er mee kunt doen: objecten kopiëren.<br />
Die objecten zijn dan grensvlakken<br />
of ‘Bodies’ van onderdelen.<br />
Hoewel het zinvol kan zijn CO binnen<br />
één onderdeel te gebruiken, ligt het gebruik<br />
binnen een samenstelling meer<br />
voor de hand, In een samenstelling kan<br />
namelijk geometrie van andere onderdelen<br />
naar het actieve onderdeel gekopieerd<br />
worden. Die geometrie, grensvlakken<br />
of ‘Solids’, komen in het actieve<br />
onderdeel terecht op de plaats waar<br />
ze ook in samenstelling zijn ten opzichte<br />
van het actieve onderdeel. Het mooie<br />
is dat die kopieën, naar keuze, volledig<br />
associatief kunnen zijn met de objecten<br />
waarvan ze zijn afgeleid. Dat lost bijvoorbeeld<br />
direct al een aantal problemen<br />
op bij het laten aansluiten van het<br />
ene onderdeel op het andere. Dat gaat<br />
met features als ‘Extrude’ heel goed<br />
met de optie ‘To’ voor de ‘Extents’,<br />
maar uitsluitend als het te kiezen beëindigingsvlak<br />
inderdaad vlak is. Moet<br />
daarbij de oplossing ook nog eens associatief<br />
zijn, dan moet ook nog eens<br />
gedacht worden aan het ‘Adaptive’ maken<br />
van de nodige zaken. Met CO is<br />
dit dus allemaal in één keer op te lossen,<br />
en bestaat ook de beperking van<br />
de platte vlakken niet, zie afbeelding 1.<br />
Lappendeken<br />
Het dialoogvenster van CO valt in twee<br />
delen uiteen. Enerzijds ‘Select’, anderzijds<br />
‘Output’. ‘Select’ kan dus ook als<br />
het ware opgevat worden als de<br />
‘Input’. Die ‘Input’ mag bestaan uit<br />
een aantal ‘Bodies’ òf uit een aantal<br />
grensvlakken. De nadruk ligt hier op<br />
<strong>CAD</strong><strong>Magazine</strong> Maart 2008-2<br />
64
Part met het afgeleide<br />
gietstuk er achter.<br />
‘of’ ; wanneer al een aantal objecten geselecteerd is<br />
en de gebruiker wisselt van type, dan wordt de huidige<br />
selectie opgeheven. ‘Body’ is overigens niet alleen<br />
een ‘Solid’ (dus een part), maar kan ook een zogeheten<br />
‘Quilt’ zijn. Een ‘Quilt’ (lappendeken) bestaat uit<br />
een aantal met elkaar verbonden surfaces, of oppervlakken.<br />
Wanneer ‘Face’ als selectie is gekozen, kunnen<br />
dus behalve grensvlakken van ‘Solids’ ook individuele<br />
oppervlakken binnen een ‘Quilt’ geselecteerd<br />
worden. Wat als ‘Output’ beschikbaar is, hangt mede<br />
af van de ‘Input’ en de staat van het actieve onderdeel.<br />
De keuze kan uiteraard alleen maar gemaakt<br />
worden wanneer een nieuwe feature wordt aangemaakt,<br />
dus met ‘Create New’. Hier wordt de optie<br />
‘Solid’ uitsluitend getoond indien onder ‘Select’ is gekozen<br />
voor ‘Body’, en het actieve onderdeel nog<br />
geen ‘Solid’ bevat. Dit is bijvoorbeeld het geval wanneer<br />
het onderdeel in de samenstelling net nieuw is<br />
aangemaakt. Composite (samengesteld) is alleen beschikbaar<br />
als twee of meer ‘Bodies’ zijn geselecteerd,<br />
ofwel twee of meer niet in elkaar overlopende grensvlakken.<br />
‘Surface’ maakt van elk grensvlak, of combinatie<br />
van in elkaar overlopende grensvlakken, een<br />
surface. ‘Group’ tenslotte plaatst de objecten in een<br />
groep in de ‘Construction Environment’. Het bespreken<br />
van deze laatste mogelijkheid valt buiten het bestek<br />
van dit artikel.<br />
De keuze voor ‘Associative’ laat de gekopieerde geometrie<br />
de wijzigingen van het origineel volgen, en<br />
‘Delete Original’ maakt van CO eigenlijk ‘Move<br />
Objects’. Dit is niet toegestaan wanneer de gekozen<br />
geometrie op andere parts ligt, en is dus weer hoofdzakelijk<br />
bedoeld voor het werken in de eerder genoemde<br />
‘Construction Environment’. Wanneer niet<br />
gekozen wordt voor ‘Create New’ maar voor ‘Select<br />
Existing’ kunnen aan een bestaande ‘Composite’ elementen<br />
worden toegevoegd. Het resultaat overigens<br />
van CO staat in de browser heel gewoon als ‘Surface’<br />
vermeld, en niet als ‘Copy Object’ of iets dergelijks.<br />
Toch weet de ‘Surface’-feature wel degelijk waar hij<br />
vandaan komt. Bij aanklikken met de rechter muisknop<br />
wordt de optie ‘Redefine’, en als die wordt gekozen<br />
wordt overgeschakeld naar het dialoogvenster<br />
van CO.<br />
Aan de slag<br />
Na dit overzicht de hoogste tijd om CO eens in de<br />
praktijk te zien. Ik heb gekozen voor een voorbeeld<br />
cursussen<br />
Auto<strong>CAD</strong>-Inventor<br />
TEC, het <strong>CAD</strong> College, is een uniek<br />
kenniscentrum, volledig gespecialiseerd<br />
in <strong>CAD</strong>. Middels professionele<br />
boeken en opleidingen werkt TEC<br />
aan een gedegen kennisoverdracht.<br />
Autodesk heeft haar naam gekoppeld<br />
aan TEC met de titel ‘Autodesk<br />
Training Center’. TEC-docent Ronald<br />
Boeklagen ontving een award voor<br />
zijn werk als ‘Best ATC Instructor’.<br />
c u r s u s s e n<br />
• <strong>CAD</strong><br />
tekenen<br />
Auto<strong>CAD</strong><br />
Optimalisatie<br />
Auto<strong>CAD</strong> & VBA<br />
Basis<br />
Auto<strong>CAD</strong> & VBA<br />
Gevorderden<br />
• <strong>CAD</strong><br />
Systeembeheer<br />
Auto<strong>CAD</strong> of Auto<strong>CAD</strong> LT<br />
Auto<strong>CAD</strong><br />
Basis<br />
Auto<strong>CAD</strong><br />
Gevorderden<br />
Auto<strong>CAD</strong><br />
Auto<strong>CAD</strong><br />
3D<br />
3ds Max<br />
Basis<br />
HBO diploma<br />
Auto<strong>CAD</strong><br />
Update<br />
• Ontwerpen<br />
• 3D illustraties<br />
3ds Max<br />
Ronald Boeklagen<br />
Ook HBO-opleidingen<br />
Auto<strong>CAD</strong> en Inventor<br />
Inventor of<br />
Inventor Professional<br />
Inventor<br />
Basis<br />
Inventor<br />
Gevorderden<br />
Inventor<br />
Ontwerpen<br />
• WTB ontwerpen<br />
Inventor Professional<br />
Autodesk Certificaat<br />
Complete leerboeken<br />
NIEUW<br />
of of<br />
Authorised Training Center<br />
ATC<br />
Best the<br />
Benelu x<br />
Autodesk<br />
NIEUW<br />
voor nieuwe boeken<br />
zie ook<br />
www.cadcollege.nl<br />
tel • (024) 356 56 77 • fax (024) 354 19 31<br />
• E-mail: info@cadcollege.nl<br />
• Internet: www.cadcollege.nl<br />
Kerkenbos 1018 B 6546 BA Nijmegen<br />
<strong>CAD</strong><strong>Magazine</strong> Maart 2008-2
Matrijs voor twee producten. Met één van de gekopieerde<br />
oppervlakken is al een split uitgevoerd.<br />
dat hoofdzakelijk het verschil aangeeft<br />
met het werken met ‘Derived Com -<br />
ponent’, namelijk het afleiden van een<br />
model voor een gietvorm of matrijs<br />
vanuit het eindproduct.<br />
Het eindproduct is niet wat we als uitgangspunt<br />
moeten hebben. De gaten<br />
worden naderhand aangebracht, en ook<br />
de zijvlakken moeten worden nabewerkt.<br />
Het aanpassen van het model<br />
gaat heel goed via ‘Derived Com -<br />
ponent’. De gebruiker begint aan een<br />
nieuw part en stopt onmiddellijk met<br />
de eerste sketch. Hij kiest ‘Derived<br />
Component’ in het ‘Part Features<br />
Panel’, en selecteer het gewenste ‘Part<br />
File’. Het gehele model moet worden<br />
binnengehaald, dus accepteer de standaardoptie<br />
‘Solid Body’. Het model dat<br />
nu op het scherm staat, is geheel associatief<br />
met het oorspronkelijke onderdeel;<br />
alles wat daarmee gebeurt, zal in<br />
de afgeleide ook gebeuren. Het is echter<br />
wel mogelijk op de afgeleide bewerkingen<br />
toe te passen, dat was immers<br />
de reden een afgeleide te maken.<br />
Het verwijderen van de gaten is natuurlijk<br />
mogelijk door ze als het ware dicht<br />
te smeren met een extrusie, maar het is<br />
eleganter en leerzamer om het hier eens<br />
anders te doen. De keuze valt op de<br />
feature ‘Delete Face’. Het dialoogvenster<br />
heeft een ‘Checkbox Heal’, die<br />
aangevinkt moet worden. Selecteer nu<br />
de wand van één van de gaten en klik<br />
op ‘OK’. Niet alleen wordt de wand<br />
van het gat verwijderd, maar dankzij<br />
‘Heal’ worden ook de eindvlakken hersteld,<br />
Zo blijft de ‘Solid’ een ‘Solid’.<br />
Herhaal dit voor de andere gaten. Voor<br />
het aanbrengen van de bewerkingstoeslag<br />
gaan we ook een iets meer<br />
geavanceerde feature gebruiken.<br />
Uiteraard is het niet mogelijk de hoogte<br />
van de extrusies aan te passen, want de<br />
features van het oorspronkelijke model<br />
zijn hier niet te benaderen. Het is natuurlijk<br />
wel mogelijk op de zijvlakken<br />
steeds een sketch te beginnen, en de<br />
automatisch aan de sketch toegevoegde<br />
rand van het vlak direct te extruderen.<br />
Het is dan wel zo netjes dezelfde<br />
‘Taper Angle’ aan te houden, die ook<br />
op de oorspronkelijk extrusie is toegepast.<br />
Deze zal moeten worden opgezocht<br />
in het oorspronkelijke onderdeel.<br />
Erg bewerkelijk dus allemaal en te ondervangen<br />
met ‘Move Face’. Deze feature<br />
laat toe om de eindvlakken te verplaatsen,<br />
en zal de ‘Taper Angle’ van<br />
de wanden respecteren.<br />
In dit geval kunnen de drie vlakken aan<br />
één zijde van het part gezamenlijk verplaatst<br />
worden. Kies voor ‘Direction’<br />
ook één van de vlakken, zodat de richting<br />
daar loodrecht op staat. Keer indien<br />
nodig de richting om en geef de<br />
gewenste afstand op. Herhaal dit aan<br />
de andere kant. Het onderdeel is klaar<br />
en kan worden opgeslagen. Nu moet<br />
het onderdeel in een samenstelling geplaatst<br />
worden, zodat daar de matrijs<br />
kan worden aangemaakt door de vorm<br />
van het onderdeel te gebruiken. Begin<br />
dus aan een nieuwe samenstelling en<br />
plaats het afgeleide onderdeel. Maak<br />
vervolgens binnen de samenstelling<br />
een nieuw onderdeel aan: de matrijs.<br />
Positioneer het materiaal op de juiste<br />
plaats ten opzichte van het afgeleide<br />
onderdeel. Houd de matrijs het actieve<br />
onderdeel en activeer CO. Uiteraard<br />
wordt een ‘Body’ geselecteerd, zijnde<br />
het afgeleide onderdeel, en de ‘Ouput’<br />
zal een ‘Surface’ zijn.<br />
Open nu de matrijs in een eigen venster<br />
via het contextmenu in de browser. Nu<br />
is het resultaat van CO duidelijk zichtbaar.<br />
Nu kan met de ‘Split’-feature de<br />
holte in de matrijs worden aangebracht.<br />
Kies in ‘Split’ voor ‘Split Part’. De<br />
‘Split”-tool is uiteraard de surface. Kies<br />
de juiste richting voor ‘Side To<br />
Remove’. Het onderdeel ‘matrijs’ kan<br />
nu worden opgeslagen, maar de samenstelling<br />
heeft u niet meer nodig.<br />
Hier zit ook een verschil met het gebruik<br />
van ‘Derived Component’ om de<br />
matrijs te maken. Bij die methode moet<br />
de gebruiker materiaal voor de matrijs<br />
en het afgeleide in een samenstelling<br />
plaatsen, en die dan weer in het onderdeel<br />
matrijs als ‘Derived Component’<br />
oproepen, waarbij het onderdeel van<br />
het uitgangsmateriaal moet worden afgetrokken.<br />
Bewerkelijker, en het vergt<br />
tenminste een extra bestand.<br />
Laatste Tip<br />
Wanneer meerdere onderdelen in de<br />
matrijs moeten worden geplaatst, voeg<br />
die dan gewoon in de samenstelling.<br />
Bij CO alleen even opletten dat<br />
Inventor er van uitgaat dat als u meerdere<br />
‘Bodies’ selecteert, de ‘Output’<br />
een ‘Composite’ moet zijn. Kies echter<br />
voor ‘Surface’, zodat net zoveel surfaces<br />
ontstaan als onderdelen. Met al<br />
deze surfaces moet individueel de<br />
‘Split’ worden uitgevoerd. Een ‘Split’<br />
in één keer met een ‘Composite’ is niet<br />
mogelijk.<br />
Transparanter<br />
‘Copy Object’ biedt mogelijkheden bepaalde<br />
werkwijzen eenvoudiger te maken<br />
en te stroomlijnen. De methode is<br />
ook wat transparanter; de ‘Checkbox<br />
Associative’ bijvoorbeeld is makke -<br />
lijker te bereiken dan ‘Break Link With<br />
Base Part’ in een ‘Derived Com po -<br />
nent’. Dit vergt natuurlijk wel enig<br />
denkwerk vooraf.<br />
Rob Sman rob.sman@cadmag.nl is<br />
redacteur Mechanical voor<br />
<strong>CAD</strong>-<strong>Magazine</strong>. Voor meer informatie<br />
over dit onderwerp:<br />
www.autodesk.nl/inventor.<br />
<strong>CAD</strong><strong>Magazine</strong> Maart 2008-2<br />
66
EEN KLEURENPRINTER<br />
VAN FORMAAT.<br />
€ 14.100,-<br />
excl. BTW<br />
HP DESIGNJET<br />
4500<br />
• Resolutie tot 2400 x 1200 dpi<br />
• Lijnaccuratesse met zwart pigment tot 0,1%<br />
• Printsnelheid tot 100 A1/u<br />
• Automatische papiersnijder<br />
• Optionele uitvoereenheid<br />
• Optionele automatische inlinevouwmachine<br />
Bestelnr.: Q1271A<br />
Met de nieuwe HP DesignJet 4500 haalt u niet zomaar<br />
een printer in huis. Want hiermee print u moeiteloos in<br />
elke kleur, op elk formaat. Zelfs tot A0. Door de twee<br />
automatisch wisselende papierrollen kan er continu<br />
geprint worden. En met de Embedded Webserver is op<br />
elk tijdstip het exacte verbruik per opdracht zichtbaar.<br />
Bovendien blijven de operationele kosten door de extra<br />
zuinige high-capacity kleureninktcartridges bijzonder<br />
laag. Zo print de HP DesignJet 4500 zelfs goedkoper dan<br />
de meeste zwart-witprinters. Wilt u de HP DesignJet 4500<br />
in het groot zien Bel dan voor een livepresentatie met<br />
0172-474 808. Of kijk op www.hp.com/go/designjet.<br />
HP DESIGNJET 4500 PS<br />
€ 17.300,- (excl. BTW)<br />
Bestelnr.: Q1272A<br />
HP DESIGNJET 4500 mfp<br />
€ 37.500,- (excl. BTW)<br />
Bestelnr.: Q1276A<br />
Bel 0172-474 808<br />
Kijk op www.hp.com/go/designjet<br />
Raadpleeg uw HP Business Partner<br />
© Copyright 2006 Hewlett-Packard Development Company, L.P. HP behoudt zich het recht voor om zonder vooraankondiging wijzigingen aan te brengen in materialen, specificaties of accessoires.
MECHANICAL & DESIGN<br />
Tips & Tricks<br />
‘Explode-Render-Animate’-om<br />
Door Jaap Dubbelaar<br />
Voor het maken van ‘Exploded Views’, fotorealistische afbeeldingen<br />
en animaties heeft Solid Edge de ‘Explode-Render-Animate’-<br />
omgeving. Deze gereedschappen worden vooral toegepast voor<br />
het maken van onderhoud- en reparatiehandboeken, montageinstructies,<br />
trainingsvideo’s en marketingmateriaal. In dit artikel<br />
wordt een overzicht gegeven van de belangrijkste functies.<br />
Enkele rendervoorbeelden: ‘Photorealistic’,<br />
‘Artistic’ en een ‘Scenery’ van een betonnen<br />
vloer en wanden van metselwerk.<br />
‘Exploded Views’, gerenderde weergaven<br />
en animaties kunnen gecombineerd<br />
gebruikt worden. De gebruiker<br />
kan bijvoorbeeld gerenderde animaties<br />
maken van een samenstelling waarbij<br />
getoond wordt hoe de machine geassembleerd<br />
moet worden. Alle commando’s<br />
hiervoor zijn daarom samengebracht<br />
binnen één omgeving die gekozen<br />
wordt via het ‘Application’-<br />
menu.<br />
‘Exploded Views’<br />
Bij het definiëren van een ‘Exploded’-<br />
weergave van een samenstelling, worden<br />
alle verplaatsingen van onderdelen<br />
als zogenaamde ‘Events’ binnen de<br />
‘EdgeBar’ weergegeven. Hierdoor is<br />
het eenvoudig om wijzigingen aan te<br />
brengen van bijvoorbeeld volgorde en<br />
verplaatsingsafstand. Groepen van onderdelen,<br />
subsamenstellingen en ‘Pat -<br />
terns’ kunnen als geheel of als afzonderlijke<br />
onderdelen geëxplodeerd worden.<br />
Dit kan via de ‘Automatic<br />
Explode’ of het manuele ‘Explode’-<br />
commando.<br />
Bij ‘Automatic Explode’ worden de<br />
onderdelen op basis van de ‘Mate’- en<br />
‘Allign’-relaties binnen de samenstelling<br />
verplaatst. Dit geeft in veel situaties<br />
met minimale gebruikersinput een<br />
goed resultaat. Het commando heeft de<br />
mogelijkheid één of meer subsamenstellingen<br />
of de complete topsamenstelling<br />
te laten exploderen. Hierbij kan<br />
via een optieformulier gekozen worden<br />
voor het al of niet direct mee exploderen<br />
van de subsamenstellingen binnen<br />
het geheel. ‘Grounded parts’ kunnen<br />
niet met de ‘Automatic Explode’ worden<br />
verplaatst.<br />
De niet-automatische ‘Explode’-functie<br />
kan gebruikt worden in situaties<br />
waarbij geen ‘Mate’- en ‘Allign’-relaties<br />
zijn gebruikt of indien verplaatsingen<br />
in andere richtingen gewenst zijn.<br />
De gebruiker kiest de te verplaatsen<br />
onderdelen waarna gevraagd wordt om<br />
het ‘Base part’ en een vlak haaks op de<br />
gewenste verplaatsrichting. Vervolgens<br />
wordt de verplaatsing uitgevoerd. Deze<br />
‘Explode’-functie kan ook worden gebruikt<br />
om de resultaten van de<br />
‘Automatic Explode’ aan te passen.<br />
Via het ‘Move Exploded Parts’-commando<br />
kan de gebruiker verdere verplaatsingen<br />
aangegeven. Dit kan in alle<br />
richtingen waarbij ook de ‘Flow<br />
Lines’, de richtingspijlen, zo nodig<br />
worden voorzien van ‘Joggles’. Met de<br />
functie ‘Edit Flow Lines’ kunnen de lijnen<br />
qua lengte en positie worden aangepast.<br />
Via de functie ‘Reposition’<br />
wordt de volgorde van twee onderdelen<br />
gewisseld en het ‘Unexplode’-commando<br />
zal alle ‘Explodes’ verwijderen<br />
zodat de oorspronkelijke samenstelling<br />
weer wordt weergegeven. Een ‘Explo -<br />
ded view’ wordt opgeslagen als een<br />
‘Display’-configuratie die gebruikt kan<br />
worden bij het plaatsen van een aanzicht<br />
op de 2D-tekening en binnen de<br />
hier later besproken ‘Animate’.<br />
Render<br />
De renderfuncties voor het maken van<br />
fotorealistische afbeeldingen zijn zeer<br />
uitgebreid binnen de ‘Classic’ bundel<br />
van Solid Edge. Na het kiezen van de<br />
‘Explode-Render-Animate’-omgeving<br />
via het ‘Application’-menu worden de<br />
renderfuncties geladen. In de ‘Edge -<br />
Bar’ worden twee tabbladen toegevoegd.<br />
Één voor de ‘Predefined’ renderopties<br />
en één voor de op de samenstelling<br />
aangebrachte opties. Tijdens de<br />
overschakeling naar deze renderomgeving<br />
worden zo veel mogelijk van de<br />
materiaalinstellingen van de modelleeromgeving<br />
overgenomen als renderopties.<br />
Chroom zal daardoor ook binnen<br />
het gerenderde plaatje de gewenste eigenschappen,<br />
zoals reflectie van de<br />
omgeving, meekrijgen. Ook de achtergrondkleur<br />
wordt overgenomen en een<br />
aantal standaard lichtbronnen wordt<br />
aangebracht.<br />
Hierna kan de gebruiker wijzigingen<br />
en uitbreidingen op de renderopties<br />
aanbrengen, door deze vanuit de<br />
‘Predefined’ bibliotheek naar het<br />
‘Display’-venster te slepen. Zo kunnen<br />
andere achtergronden gekozen worden<br />
en voorgronden om bijvoorbeeld mist<br />
aan te brengen. Vanuit ‘Material’ worden<br />
via ‘Drag & Drop’ materialen op<br />
de onderdelen binnen de samenstelling<br />
<strong>CAD</strong><strong>Magazine</strong> Maart 2008-2<br />
68
geving van Solid Edge<br />
Het maken van een ‘Exploded View’.<br />
aangebracht.<br />
Onder ‘Light Studio’ kunnen lichtbronnen<br />
gekozen worden. Door op een<br />
lichtbron te dubbelklikken zijn alle parameters<br />
inclusief de posities in te stellen.<br />
Uiteraard wordt door de keuze van<br />
de lichtbronnen de weergave van de<br />
schaduwpartijen bepaald.<br />
Via de ‘Render Modes’ kan de gebruiker<br />
ook voor een meer artistieke weergave<br />
kiezen zoals ‘Cartoon’, ‘Hand<br />
Drawn’ en ‘Wax Crayon’. De normaal<br />
gesproken gedetailleerde technische<br />
weergave, wordt daarmee omgezet<br />
naar een ‘handgemaakte’ kunstenaarsafbeelding.<br />
Binnen de opties van<br />
‘Scenery’ kan voor een bepaalde omgeving<br />
gekozen worden waaronder een<br />
kamer met bakstenen muren, rieten<br />
wanden, een betegelde vloer of een ondergrond<br />
van traanplaat.<br />
‘Animate’<br />
Binnen de ‘Animation Editor’ kunnen<br />
animaties gemaakt worden die uiteindelijk<br />
als film in het gewenste aviformaat<br />
kunnen worden<br />
opgeslagen. Deze editor<br />
lijkt op de interface van<br />
een videomontage-applicatie<br />
werkend met een<br />
tijdbalk waarop de timing<br />
van verschillende acties<br />
wordt vastgelegd. Deze<br />
acties bestaan uit de volgende<br />
onderdelen:<br />
Camera<br />
De camerapositie bepaalt<br />
onder welke hoek en op<br />
welke afstand naar de<br />
animatie wordt gekeken. Hierbij kan<br />
een camerapad worden aangemaakt,<br />
door om het voorwerp heen te draaien<br />
of vloeiende overgangen te maken<br />
tussen verschillende ‘Named Views’.<br />
Motors<br />
Via ‘Edit Difinition’ worden motoren,<br />
die binnen de samenstelling zijn gedefinieerd<br />
voor het laten bewegen<br />
van onderdelen, opgenomen op de<br />
tijdbalk. Deze motordefinities zorgen<br />
ervoor dat tijdens de animatie de werking<br />
van de machine wordt gedemonstreerd.<br />
Ook de functies ‘Detect<br />
Collisions’ en ‘Physical Analysis’<br />
voor onderdelen die elkaar raken en<br />
wegduwen, kan de gebruiker hierbij<br />
benutten.<br />
Explosion<br />
Onderdelen of groepen van onderdelen<br />
verplaatsen van hun ‘Exploded’-<br />
positie naar hun plaats binnen de samenstelling<br />
of omgekeerd. Via ‘Edit<br />
Definition’ van de ‘Explosion’ wordt<br />
de ‘Display’-configuratie van de<br />
‘Exploded’-weergave op de tijdbalk<br />
geplaatst waarna de ‘Events’ zonodig<br />
verschoven kunnen worden naar het<br />
gewenste tijdstip.<br />
Appearance<br />
Hiermee kan geregeld worden dat onderdelen<br />
tevoorschijn komen of verdwijnen.<br />
Na selectie van het onderdeel<br />
kan de startweergave, bijvoorbeeld<br />
geheel transparant en de eindweergave,<br />
bijvoorbeeld aluminium<br />
worden gekozen.<br />
Paths<br />
Via de ‘Path’-definitie kan een onderdeel<br />
op een bepaald moment verplaatst<br />
worden langs een gedefinieerd<br />
pad. Een gedeelte van de machine<br />
kan de gebruiker hiermee opzijzetten<br />
om bijvoorbeeld zicht te krijgen achter<br />
deze onderdelen. In het linker gedeelte<br />
van de ‘Animation Editor’<br />
staan de verschillende ‘Event’-types<br />
onder elkaar. Met de rechtermuisknop<br />
kan via ‘Edit Definition’ een ‘Event’<br />
op de tijdbalk worden geplaatst. Hier<br />
worden de verschillende acties in tijd<br />
geplaatst, versneld of vertraagd tot<br />
het gewenste resultaat is bereikt.<br />
Jaap Dubbelaar is freelance redacteur<br />
voor <strong>CAD</strong>-<strong>Magazine</strong>. Aanvullende<br />
informatie over Solid Edge is te vinden<br />
op www.solidedge.com en<br />
www.solidedge.nl. Eventuele vragen of<br />
opmerkingen zijn welkom via:<br />
solidedge.benelux@siemens.com.<br />
ACCOUNT MANAGERS | APPLICATION ENGINEERS<br />
Cadmes groeit en biedt uitdagende functies in de wereld van <strong>CAD</strong>, CAM, PDM & CAE<br />
Ga aan de slag voor een van onze klanten, zoals Donkervoort!<br />
Voor meer informatie: www.cadmes.com | tamara@cadmes.nl<br />
<strong>CAD</strong>MES<br />
CREATIVE SOLUTIONS, SOLID TECHNOLOGY<br />
<strong>CAD</strong><strong>Magazine</strong> Maart 2008-2<br />
69
MECHANICAL & DESIGN<br />
Oude technieken<br />
Gebruik van 2D-blocks in een<br />
Door Renso Kuster<br />
Veel SolidWorks-gebruikers zullen vanuit hun Auto<strong>CAD</strong>-historie de term 2D-blocks nog wel<br />
kennen. Een veel gebruikte functie om lijnen te bundelen, attributen er aan mee te geven en<br />
deze op te slaan als herbruikbare bibliotheekitems. Dus waarom zullen we deze techniek niet<br />
gebruiken in SolidWorks SolidWorks beschikt over een gelijke block-functionaliteit die zowel<br />
in de 2D- als in de 3D-omgeving gebruikt kan worden. Het is zelfs een zeer nuttige tool om<br />
een eerste uitzet te maken van een nieuw ontwerp, zeker als deze bewegingen<br />
bevat die in een vroeg stadium gecontroleerd moeten worden.<br />
Auto<strong>CAD</strong>-attributen kunnen direct gewijzigd worden in SolidWorks.<br />
Aanmaken van blocks<br />
Het aanmaken van een block is een<br />
peulenschil in SolidWorks. Terwijl de<br />
gebruiker aan het schetsen is kan deze<br />
te allen tijde met de rechtermuisknop<br />
klikken en kiezen voor de optie<br />
‘block’. De gebruiker selecteert vervolgens<br />
de entiteiten die in het block moeten,<br />
als hij deze vooraf nog niet had geselecteerd.<br />
Als de gebruiker vervolgens<br />
op ‘OK’ klikt, zullen de geselecteerde<br />
items het block vormen. Het block zal<br />
zich gedragen als één geheel en zal<br />
zich als een los item in de ‘Feature<br />
Tree’ onder de schets bevinden.<br />
Indien de gebruiker het block vaker<br />
dan eenmaal wil gebruiken in de<br />
schets, is het een kwestie van ‘Copy &<br />
Paste’ of ‘Ctrl’-slepen om een kopie te<br />
maken. De twee blocks die nu zichtbaar<br />
zijn, zijn niets anders dan twee instances<br />
van het eerste block, met andere<br />
woorden: verandert de gebruiker iets<br />
aan één van de twee blocks, dan zal het<br />
andere mee veranderen. Als de gerbuiker<br />
een block wil wijzigen, kan hij dit<br />
doen door met de rechtermuisknop erop<br />
te klikken en te kiezen voor “Edit<br />
Block” of door op het block zelf te<br />
dubbelklikken. Indien de gebruiker een<br />
block vaker dan eenmaal wil gebruiken<br />
kiest hij voor de optie ‘Save Block’ en<br />
slaat hem op, op bijvoorbeeld een netwerk<br />
bibliotheeklocatie.<br />
Wanneer de gebruiker een block heeft<br />
toegevoegd waarvan hij later denkt dat<br />
hij het block ongedaan wil maken, zodat<br />
de geometrie zich hetzelfde gedraagt<br />
als een normale schets kiest hij<br />
voor ‘Explode’. Een handig weetje is<br />
dat het ook mogelijk is om ‘Nested<br />
Blocks’ te maken. Het is dus mogelijk<br />
om een block in een block te plaatsen,<br />
de diepte van deze structuur is ongelimiteerd.<br />
<strong>CAD</strong><strong>Magazine</strong> Maart 2008-2<br />
70
3D-omgeving<br />
Middels slepen kan zonder de DWG te openen een block de interface van<br />
SolidWorks binnengesleept worden.<br />
Verplaatsen roteren en schalen<br />
Een veel gebruikte techniek voor<br />
blocks is voor het wijzigen van schetsen<br />
of delen van schetsen. Het voordeel<br />
van een block hierin is dat de gebruiker<br />
hiermee een gedeelte van de<br />
schets als het ware kan bevriezen. Als<br />
hij bijvoorbeeld een onderbepaalde<br />
schets heeft en hij gaat hier aan slepen<br />
om deze van maat te wijzigen,<br />
kan het zijn dat de onderbepaalde lijnen<br />
ook van lengte wijzigen wat hij<br />
niet wil op dat moment. Omdat een<br />
block wordt gezien als een vast geheel,<br />
zal de geometrie hierin dus gelijk<br />
blijven, welke veranderingen aan<br />
de andere schetselementen dan ook<br />
gedaan worden. Ook om delen of gehele<br />
schetsen te verplaatsen of te roteren<br />
is het makkelijk om blocks toe te<br />
passen.<br />
De gebruiker kan ook blocks gebruiken<br />
om een verschaling uit te voeren.<br />
Stel hij wil van een schets een kopie<br />
maken, maar deze moet anderhalf<br />
keer zo groot zijn. Hij maakt een<br />
block van de originele schets items en<br />
kopieert dit block. Als hij het tweede<br />
block selecteert, kan hij in de<br />
‘Property Manager’ een afwijkende<br />
schaal opgeven. Eventueel ‘Explode’<br />
de gebruiker achteraf de blocks nog<br />
eens, om een normale en grotere uitvoering<br />
van de schets te hebben.<br />
Blocks voor layouts<br />
Een andere makkelijke toepassing, is<br />
het gebruiken van blocks voor layouts<br />
of uitzetten, zoals ze ook wel<br />
eens worden genoemd. Stel dat de gebruiker<br />
een nieuw project gaat beginnen<br />
waarbij hij bijvoorbeeld een nieuwe<br />
machine op moet zetten waarvan<br />
nog geen onderdeeltje bekend is.<br />
Vaak is het dan erg gemakkelijk om<br />
de wel bekende projectparameters<br />
even snel in een schetsje op te zetten<br />
en dit stukje bij beetje verder uit te<br />
gaan werken.<br />
De gebruiker wil zich in dit stadium<br />
nog niet druk maken over 3D-modellen<br />
of relaties, maar hij wil al wel een<br />
structuur aanbrengen en de bewegingen<br />
in de machine testen. Hiervoor<br />
start hij met een nieuwe samenstelling,<br />
waarbij hij er niet voor kiest om<br />
3D-onderdelen te plaatsen maar hij<br />
kiest voor de optie ‘Create Lay out’.<br />
SolidWorks opent een lay-out 3Dschets<br />
voor de gebruiker met een<br />
active 2D ‘Plane’ op het ‘Front Plane’<br />
van de samenstelling. De gebruiker<br />
kan hier nu, zoals hiervoor beschreven,<br />
de informatie met blocks vast<br />
leggen van het project.<br />
De gebruiker kan ook wisselen van<br />
2D ‘Plane’ in de lay-out om in een<br />
andere richting de blocks te maken of<br />
ze helemaal los koppelen van de 2D<br />
‘Planes’ om de blocks daadwerkelijk<br />
in een 3D-ruimte te plaatsen. De verschillende<br />
blocks kan hij aan elkaar<br />
koppelen met de bekende schetsrelaties,<br />
om zo de positie van de blocks<br />
ten opzichte van elkaar vast te leggen.<br />
Maar met de relaties die de gebruiker<br />
niet legt laat hij vrijheden over waarmee<br />
de blocks ten opzichte van elkaar<br />
kunnen bewegen. Voor deze bewegingen<br />
is er ook een aantal speciale<br />
block-relaties. Zo kunt de gebruiker<br />
met de relatie ‘Traction’ als het ware<br />
wrijving tussen twee blocks definiëren.<br />
Zo kan bijvoorbeeld een wiel al<br />
rollend over een vlak rollen. De<br />
‘Path’-relatie zorgt ervoor dat de gebruiker<br />
bijvoorbeeld van een aantal<br />
losse lijnen en cirkelbogen een curve<br />
kan maken, waar een ander block aan<br />
gekoppeld kan worden. Tot slot hebben<br />
we de ‘Belt Chain’-relatie hiermee<br />
kun de gebruiker tussen twee cirkels<br />
de roterende beweging overgeven<br />
in de verhouding van de cirkels,<br />
alsof er een ketting of riem tussen gemonteerd<br />
zit.<br />
Als eenmaal de lay-out is opgezet met<br />
blocks en de gebruiker is tevreden<br />
met het ontwerp, kan hij de verschillende<br />
blocks omzetten naar parts. Dit<br />
doet hij door met de rechtermuisknop<br />
te klikken op het block en te kiezen<br />
voor ‘Make Part from Block’. De gebruiker<br />
kan dan een part maken waarin<br />
direct het block wordt opgenomen<br />
als een schets. Dit nieuwe part is uitgelijnd<br />
op het block, geheel vast of<br />
met een vrijheid in de diepte.<br />
Blocks in 2D-tekeningen<br />
Natuurlijk kan de gebruiker de blocks<br />
ook gebruiken net zoals hij dit in het<br />
verleden deed in een 2D Auto<strong>CAD</strong>tekening.<br />
Als handige bibliotheek van<br />
veel gebruikte 2D-symbolen of annotaties<br />
of invulvelden als een rechteronderhoek.<br />
De gebruiker kan op een<br />
2D-tekening zelf zijn blocks aanmaken<br />
als hiervoor beschreven, maar hij<br />
kan ook de blocks die hij heeft opgeslagen<br />
ophalen het makkelijkste is dit<br />
vanuit de ‘Design Library’. De ge-<br />
<strong>CAD</strong><strong>Magazine</strong> Maart 2008-2<br />
71
COLUMN<br />
Duidelijkheid<br />
U herkent het wellicht. Op een<br />
verjaardagsfeestje vertelt een van de<br />
aanwezigen, meestal één man, iets<br />
over zijn nieuwe auto. Als je hem moet<br />
geloven is het de beste auto ter wereld.<br />
Je ziet sommigen glimlachen. Wat kun<br />
je anders verwachten van iemand, die<br />
na veel wikken en wegen een keuze<br />
heeft gemaakt. Iets dergelijks gaat ook<br />
op voor de verkoper van diezelfde<br />
auto. Niemand verwacht dat hij bij een<br />
verkoopgesprek uitgebreid ingaat op<br />
de nadelen van die auto. Anders wordt<br />
het wanneer hij feitelijk onjuiste<br />
dingen over het te verkopen product<br />
beweert of suggereert.<br />
Toch is dat nu wat er gebeurt rond<br />
BIM (Building Information Model -<br />
ling).<br />
Sommige leveranciers laten bewust<br />
onduidelijkheid bestaan over wat BIM<br />
inhoudt, om deze term te kunnen<br />
claimen voor hun product. Dat leidt<br />
dan vervolgens niet alleen tot overspannen<br />
verwachtingen bij de gebruikers<br />
van zo’n product, maar ook tot<br />
een devaluatie van het begrip BIM. Op<br />
een technische vergadering van<br />
Building SMART werd dan ook onlangs<br />
de noodzaak van ‘expectation mana -<br />
gement’ bepleit. Hoewel het jaar 2008<br />
al weer een paar maanden oud is, zou<br />
ik willen pleiten voor het voornemen<br />
dat zowel leveranciers als gebruikers<br />
duidelijk zijn over wat ze bedoelen<br />
met, resp. verwachten van BIM.<br />
Arie van<br />
Kranenburg<br />
directeur Arkey<br />
Systems<br />
Door relaties te leggen tussen blocks, kan direct het mechanisme gecheckt worden.<br />
bruiker selecteert daar het gewenste<br />
block en sleept deze in de tekening.<br />
Hij kan zijn blocks ook voorzien van<br />
zogenaamde ‘Attributes’. Dit zijn teksten<br />
die per keer te wijzigen zijn als<br />
de gebruiker de blocks gebruikt. Hij<br />
maakt deze aan door in het block een<br />
tekst te plaatsen. Als hij de tekst<br />
selecteert ziet hij in de ‘Property<br />
Manager’ dat hij de tekst een attribuutnaam<br />
mee kan geven, bijvoorbeeld<br />
‘getekend door:’ als de gebruiker<br />
een block met attributen toevoegt<br />
aan een schets, dan kan hij kiezen om<br />
de ‘Attributes’ te wijzigen. Hij kan<br />
dan bijvoorbeeld zijn eigen naam invullen<br />
als zijnde degene die het block<br />
heeft gemaakt. Deze tekst verschijnt<br />
vervolgens in het block. De blocks op<br />
de 2D-tekening zijn als de gebruiker<br />
ze opslaat dezelfde als die hij in 3D<br />
gebruikt, dus kan hij ze door elkaar<br />
heen gebruiken.<br />
Hergebruik Auto<strong>CAD</strong> blocks<br />
Wanneer de gebruiker een historie<br />
heeft aan Auto<strong>CAD</strong>-tekeningen, met<br />
daarin veelvuldig gebruik van blocks<br />
dan kan hij deze gewoon gebruiken in<br />
SolidWorks. Als hij bijvoorbeeld een<br />
DWG-bestand opent, dan zal hij zien<br />
dat wanneer hij met de muis over een<br />
block beweegt dat het hele block dan<br />
oplicht. Hij ziet ook in de ‘Property<br />
Manager’ dezelfde interface als bij<br />
een SolidWorks-block, want beide<br />
zijn ook daadwerkelijk gelijk aan<br />
elkaar. Zo kunt de gebruiker alle<br />
block ‘Attributes’ uit de Auto<strong>CAD</strong>tekening<br />
direct wijzigen.<br />
Stel de gebruiker wil een blok uit een<br />
oude Auto<strong>CAD</strong> DWG gebruiken om<br />
er een 3D-model van te maken. Dat<br />
gaat heel makkelijk, open een nieuw<br />
part en tik boven in het ‘Search’-veld<br />
de naam of één van de zoekkenmerken<br />
van de gezochte DWG in.<br />
SolidWorks laat vervolgens in de<br />
‘Task Pane’ alle bestanden zien die<br />
voldoen aan de zoekterm. Als de<br />
gebruiker de DWG gevonden heeft<br />
die hij graag wil gebruiken, dan selecteert<br />
hij deze maar daarbij krijgt hij<br />
twee iconen bij de muisaanwijzer. De<br />
eerste kan gebruikt worden om de<br />
DWG daadwerkelijk te openen, maar<br />
de tweede is om direct in de DWG te<br />
kijken zonder het bestand te openen.<br />
De gebruiker krijgt een overzicht van<br />
alle aanwezige blocks in de DWG.<br />
Eventueel als hier geneste blocks<br />
inzitten kan hij deze ook weer doorklikken.<br />
Als hij vervolgens het gewenste<br />
block heeft gevonden, dan<br />
kan hij deze direct vanuit de ‘Task<br />
Pane’ in het model slepen. Het block<br />
wordt voor de gebruiker direct in een<br />
schets geplaatst, waarna hij deze kan<br />
gebruiken om te extruderen. Een veel<br />
snellere manier van hergebruiken is er<br />
bijna niet.<br />
Renso Kuster renso@cadmes.nl is<br />
freelance redacteur voor<br />
<strong>CAD</strong>-<strong>Magazine</strong>. Voor meer gegevens<br />
over dit onderwerp zie:<br />
www.solidworks.nl.<br />
<strong>CAD</strong><strong>Magazine</strong> Maart 2008-2<br />
72
Revit Architecture 2008<br />
Reserveer alvast in uw agenda<br />
Donderdag 10 april 2008 14:00h - 20:00h<br />
De Autodesk Revit Gebruikersdag<br />
<br />
U kunt presentaties verwachten van gebruikers<br />
die u graag deelgenoot maken van hun ervaringen<br />
met Revit Architecture en Structure, eventueel<br />
aangevuld met DeModus.<br />
DeModus is een praktische werkmethodiek en<br />
bijbehorende bibliotheek ontwikkeld door Cadac<br />
Group. Kijk voor meer informatie op demodus.com<br />
De locatie voor deze dag is het hoofdkantoor van<br />
ABT in Velp. De organisatie is in handen van Cadac<br />
Group met medewerking van ABT.<br />
Kijk voor meer informatie op cadac.com<br />
00800 2255 22322<br />
www.cadac.com<br />
www.demodus.com<br />
www.koppers-duizer.nl
Tuning Auto<strong>CAD</strong><br />
Aan de slag in de CUI(sine) van<br />
Door Gerard IJzermans<br />
PLATFORM<br />
In de vorige aflevering van Tuning Auto<strong>CAD</strong> heb ik laten zien dat Auto<strong>CAD</strong> met aangepast profiel<br />
en eigen instellingen kan worden opgestart. Een volgende logische stap in het proces om Auto<strong>CAD</strong><br />
aan te passen is een aangepaste werkomgeving ofwel ‘Workspace’ instellen. Deze kan ook weer aan<br />
het profiel worden gekoppeld en is dan bij elke volgende opstart direct beschikbaar.<br />
De belangrijkste plek voor het instellen van de werkomgeving is de CUI, de Customization<br />
User Interface. Een dialoogvenster waarin naast de werkomgeving ook de voornaamste<br />
bedieningselementen zoals het menu en de toolbars kunnen worden aangepast.<br />
Afbeelding 1. Toolbar Workspaces.<br />
Met de werkomgeving wordt in<br />
Auto<strong>CAD</strong> de configuratie van de hulpmiddelen<br />
op het beeldscherm aangeduid,<br />
zoals het menu, de toolbars, het<br />
dashboard en dergelijke. De configuratie<br />
en de positie van de onderdelen op<br />
het scherm wordt in een ‘Workspace’<br />
vastgelegd. Zo is Auto<strong>CAD</strong> 2008 standaard<br />
voorzien van een drietal voorgedefinieerde<br />
werkomgevingen, ‘2D<br />
Drafting & Annotation’ dat het<br />
‘Dashboard instelt’ met de 2D-tekentools,<br />
‘3D Modeling’ stelt de omgeving<br />
in voor alles op 3D-gebied en<br />
‘Auto<strong>CAD</strong> Classic’ voor een werkomgeving<br />
die er uitziet als van voor<br />
Auto<strong>CAD</strong> 2006.<br />
Afbeelding 2. Voorkeurwerkomgeving<br />
instellen.<br />
Aan de voorgedefinieerde werkomgevingen<br />
kunnen ook eigen werkomgevingen<br />
worden toegevoegd, die bijvoorbeeld<br />
gebaseerd zijn op een eigen<br />
voorkeur of klant- of taakgeoriënteerd<br />
zijn. Het aanpassen van deze onderdelen<br />
wordt in Auto<strong>CAD</strong> aangeduid als<br />
‘Customization User Interface’, kortweg<br />
CUI. Letterlijk vertaald betekent<br />
dit: aanpassen van de gebruikersinterface.<br />
Via de CUI kunnen de afzonderlijke<br />
onderdelen van de werkomgeving<br />
ook worden aangepast, met name voor<br />
wat betreft samenstelling en functionaliteit.<br />
Gebruikersinterface<br />
Strikt genomen is de mogelijkheid om<br />
de werkomgeving in Auto<strong>CAD</strong> aan te<br />
passen niets nieuws. Al vanaf het prille<br />
begin was het mogelijk<br />
om de werkomgeving<br />
van Auto <strong>CAD</strong> via het<br />
menusysteem aan te passen<br />
aan eigen wensen.<br />
Het hart van dit systeem<br />
vormde het bestand<br />
A<strong>CAD</strong>.MNU waarin<br />
niet alleen de menu’s,<br />
maar ook de muistoetsfuncties,<br />
tool bars, imageme<br />
nu’s en dergelijke<br />
beschreven waren. Dit<br />
was een leesbaar ASCIIbestand<br />
dat met een teksteditor<br />
bewerkt kon<br />
worden, en waarvan aangepaste<br />
MNU-bestanden<br />
konden worden afgeleid.<br />
Auto<strong>CAD</strong> genereerde<br />
van het MNU-bestand<br />
weer andere bestanden<br />
zoals een MNC- en een MNR-bestand,<br />
die werden gebruikt voor de besturing<br />
van het systeem. Om een overzichtelijk<br />
en goed werkend systeem te bouwen<br />
en in stand te houden vergde het aanpassen<br />
van een MNU-bestand echter<br />
een goede discipline en een gedegen<br />
kennis van de terminologie van Auto -<br />
<strong>CAD</strong> macro’s. Het aanpassen van<br />
Auto<strong>CAD</strong> op dit niveau bleef dan ook<br />
beperkt tot maar een relatief kleine<br />
groep gebruikers.<br />
Met de nieuwe CUI die al in Auto<strong>CAD</strong><br />
2006 zijn intrede heeft gedaan, en in<br />
Auto<strong>CAD</strong> 2008 sterk is verbeterd, is<br />
het aanpassen van de werkomgeving<br />
een stuk eenvoudiger geworden. Het<br />
MNU-systeem is hierin vervangen<br />
door een CUI-bestand dat op XML<br />
(eXtensible Markup Language) is ge-<br />
Afbeelding 3. Werkomgeving aanpassen in de CUI.<br />
<strong>CAD</strong><strong>Magazine</strong> Maart 2008-2<br />
74
Auto<strong>CAD</strong><br />
de CUI geladen als het dezelfde naam heeft als het CUIbestand.<br />
Waar in het oude MNU-systeem voor een andere<br />
werkomgeving een ander menu geladen moest worden, kan<br />
in de nieuwe gebruikersinterface eenvoudig en soepel via de<br />
toolbar ‘Workspaces’ naar een andere werkomgeving worden<br />
overgeschakeld, zie afbeelding 1. Van hieruit kan ook<br />
eenvoudig een nieuwe werkomgeving tot stand worden gebracht.<br />
Afbeelding 4. Inhoud van de werkomgeving uitbreiden door slepen.<br />
Afbeelding 5. Inhoud van de werkomgeving uitbreiden door aanvinken.<br />
baseerd. Naast een CUI-bestand kent het nieuwe systeem<br />
ook een MNL-bestand van waaruit de ondersteunende<br />
AutoLISP-bestanden worden bestuurd. Dit bestand, dat ook<br />
in het MNU-systeem werd gebruikt, wordt automatisch met<br />
Nieuwe werkomgeving<br />
Een nieuwe werkomgeving kan op twee manieren tot stand<br />
worden gebracht. Een kopie maken van een bestaande<br />
werkomgeving of via de CUI een compleet nieuwe werkomgeving<br />
opzetten. Hiervan is de kopieermethode meestal<br />
het snelste. Selecteer hiervoor eerst de werkomgeving die<br />
het beste aansluit bij de gewenste werkwijze als actuele<br />
werkomgeving en bewaar deze via de optie ‘Save Current<br />
As…’ als nieuwe werkomgeving. Geef hieraan een betekenisvolle<br />
naam. In ons voorbeeld ‘Mijn Workspace’.<br />
Desgewenst kan de werkomgeving op het scherm eerst al<br />
worden aangepast door bijvoorbeeld toolbars te verwijderen<br />
of toe te voegen, maar dat hoeft niet. De nieuwe werkomgeving<br />
kan tot ‘voorkeurwerkomgeving’ worden verheven zodat<br />
deze via de knop ‘My Workspace’ in de toolbar<br />
‘Workspaces’, snel geactiveerd kan worden als dat gewenst<br />
is. Hiervoor activeren we de ‘Workspace Settings’ via de<br />
gelijknamige knop in de toolbar ‘Workspaces’, zie afbeelding<br />
2.<br />
In het dialoogvenster ‘Workspace Settings’ kan de voorkeurwerkomgeving<br />
geselecteerd worden in de listbox achter<br />
‘My Workspace =’. Het paneel ‘Menu Display and Order’<br />
van het dialoogvenster, biedt de mogelijkheid om werkomgevingen<br />
uit te schakelen die we niet in de keuzemogelijkheden<br />
willen zien, de volgorde van de werkomgevingen te<br />
<strong>CAD</strong><strong>Magazine</strong> Maart 2008-2<br />
75
Een professionele<br />
A0+ kleurenscanner<br />
voor slechts <br />
De Contex Chameleon G600!<br />
De toonaangevende leverancier van<br />
grootformaat scansystemen:<br />
• Snelle en betrouwbare oplossingen<br />
• Haarscherpe scans in superieure CCD kwaliteit<br />
• Flexibele connectiviteit<br />
•<br />
Eenvoudig in gebruik en onderhoud<br />
Aan wie vertrouwt u uw archieven toe<br />
Document archieven zijn vaak delicaat en vertrouwelijk.<br />
Kaarten, tekeningen en grootformaat originelen kunnen<br />
kwetsbaar zijn. Informatie en details kunnen eenvoudig verloren<br />
gaan. Sta hier bij stil voordat u een scanner kiest om te<br />
digitaliseren. Vraag anderen in uw situatie op welk fabrikaat<br />
scanner zij vertrouwen. De naam Contex zult u vaak horen.<br />
Immers, Contex scanners scannen meer archieven met een<br />
hogere accuratesse, kwaliteit en snelheid dan welke andere<br />
scanners in de wereld dan ook.<br />
Voor meer informatie kunt u contact opnemen met uw<br />
locale distributeur.<br />
Repromat b.v. Specialisten van formaat!<br />
Damzigt 9, Industrieterrein Oudenrijn<br />
3454 PS De Meern<br />
Telefoon 030 – 666 9020<br />
Internet: www.repromat.nl<br />
Het Chameleon scansysteem wordt live op onze stand gedemonstreerd tijdens:<br />
de Grafische Vakbeurs van 12 tot en met 14 februari in Hardenberg en<br />
op 26 en 27 maart in de Jaarbeurs te Utrecht
veranderen en een scheidingslijn in te<br />
voegen. In het paneel ‘When Swit -<br />
ching Workspaces’ kan worden aangegeven<br />
of wijzigingen in de werkomgeving<br />
al dan niet automatisch bewaard<br />
moeten worden. De werkomgeving<br />
kan in de CUI verder en in detail worden<br />
aangepast.<br />
Customizing User Interface<br />
Via de optie ‘Customize…’ van het<br />
menu dat in de toolbar ‘Workspaces’<br />
kan worden opgeroepen, opent het dialoogvenster<br />
‘Customize User Inter -<br />
face’. In afbeelding 3 laat dit de samenstelling<br />
zien van de werkomgeving<br />
‘Mijn Workspace’. In ons voorbeeld is<br />
dat een kopie van de werkomgeving<br />
‘2D Drafting & Annotation’.<br />
Het dialoogvenster CUI omvat twee<br />
tabbladen: ‘Customize’ en ‘Transfer’.<br />
In eerste instantie toont het tabblad<br />
‘Customize’ een drietal panelen: ‘Cus -<br />
to mizations in All CUI Files’, ‘Com -<br />
mand List:’ en ‘Properties’. Het paneel<br />
‘Customizations in All CUI Files’ laat<br />
in een boomstructuur de onderdelen<br />
van een CUI-bestand zien die aangepast<br />
kunnen worden zoals ‘Work -<br />
spaces’, toolbars en menu’s. Als geen<br />
ander bestand is geselecteerd, wordt de<br />
‘Main CUI File’ getoond. In het algemeen<br />
is dat het bestand A<strong>CAD</strong>.CUI,<br />
tenzij dat een ander bestand als zodanig<br />
is gedefinieerd. Daaronder bevindt zich<br />
het paneel ‘Command List:’ dit geeft<br />
een overzicht van de beschikbare commando’s.<br />
In het paneel ‘Properties’ zijn<br />
de eigenschappen van het geselecteerde<br />
item weergegeven. Afbeelding 3<br />
laat nog een vierde paneel zien:<br />
‘Workspace Contents’ waarin de inhoud<br />
van de geselecteerde werkomgeving<br />
is getoond. Op het tabblad<br />
‘Transfer’ kunnen onderdelen van het<br />
ene CUI-bestand worden gekopieerd<br />
naar een ander, bijvoorbeeld een eigen<br />
CUI-bestand.Zoals eerder aangegeven<br />
kan een nieuwe werkomgeving ook in<br />
de CUI worden aangemaakt. Hiertoe<br />
dient in het ‘Customizations’-paneel<br />
met de rechter muistoets in de tak<br />
‘Workspaces’ te worden geklikt. Via de<br />
optie ‘New Workspace’ van het menu,<br />
dat dan verschijnt, wordt een nieuwe<br />
werkomgeving ingevoegd. In het paneel<br />
‘Work space Content’ rechtsboven<br />
verschijnt dan de nieuwe werkomgeving<br />
waarvan de onderdelen toolbars,<br />
menu’s en ‘Dashboard Panels’ nog helemaal<br />
leeg zijn.<br />
Afbeelding 6. Eigenschapen van Mijn<br />
Workspace.<br />
Inhoud toevoegen<br />
De inhoud van de werkomgeving in het<br />
paneel ‘Workspace Contents’ kan nu op<br />
twee manieren worden aangepast. Klik<br />
om bijvoorbeeld toolbars aan de werkomgeving<br />
toe te voegen, in het paneel<br />
‘Customizations in All CUI Files’ de<br />
knoop ‘Toolbars’ open en sleep met ingedrukt<br />
gehouden selectietoets de gewenste<br />
toolbars één voor één naar het<br />
onderdeel ‘Toolbars’ in het paneel<br />
‘Workspace Contents’, zie afbeelding 4.<br />
Als het om enkele items gaat, die naar<br />
de werkomgeving gesleept moeten<br />
worden, volstaat deze methode, voor<br />
het toevoegen van meerdere items is er<br />
een betere methode. De inhoud kan ook<br />
worden toegevoegd door op de knop<br />
‘Customize Workspace’ te klikken. In<br />
het paneel ‘Customizations in All CUI<br />
Files’ wordt dan voor alle items een<br />
vakje afgebeeld, zie afbeelding 5. Door<br />
aanvinken kan worden aangegeven<br />
welke items we in de ‘Workspace<br />
Contents’ willen zien. Uitzetten van een<br />
vink verwijdert het betreffende item<br />
weer uit de ‘Workspace Contents’. Met<br />
de knop ‘Done’ wordt het ‘Customize’-<br />
proces afgesloten.<br />
Het paneel ‘Properties’ laat de eigenschappen<br />
van het geselecteerde item<br />
zien. Voor de toolbars zijn dat voor het<br />
geselecteerde item de wijze van afbeelden<br />
en de positie op het scherm. Deze<br />
aspecten kunnen in het paneel worden<br />
aangepast.<br />
Eigenschappen<br />
Één van de nieuwe verworvenheden<br />
van Auto<strong>CAD</strong> 2008 is dat de tabbladen<br />
in de tekeningeditor kunnen worden<br />
uitgezet, waarbij op de statusregel<br />
knoppen worden geplaatst voor het<br />
overschakelen van model naar lay-out.<br />
Deze keuze kan ook in de CUI worden<br />
gemaakt in de eigenschappen van de<br />
werkomgeving. In afbeelding 6 zijn de<br />
eigenschappen van ‘Mijn Workspace’<br />
getoond. In het deel ‘Display’ kan achter<br />
‘Start On’ worden vastgelegd of de<br />
werkomgeving start met het modelblad<br />
voor dan wel met het lay-outblad voor.<br />
Achter ‘Model/Lay-outtabs’ geeft ‘On’<br />
aan dat de tabs in de tekeningeditor<br />
worden geplaatst. Met ‘Off’ wordt de<br />
keuze voor model of lay-out naar<br />
knoppen in de statusregel verlegd.<br />
Verder kunnen vanuit het ‘Pro perties’-<br />
paneel het antieke schermmenu worden<br />
aan- en uitgezet, evenals de schuiflinialen.<br />
Vooral degenen die enigszins bekend<br />
zijn met het aanpassen van menu’s zullen<br />
ontdekken dat het aanpassen van<br />
Auto<strong>CAD</strong> via de CUI een belangrijke<br />
stap voorwaarts betekent. Eenieder die<br />
zich hieraan nog niet gewaagd heeft,<br />
hoeft niet meer terug te schrikken van<br />
‘Customizing’. Het aanpassen van de<br />
werkomgeving is een belangrijke stap<br />
om het gemak en de efficiency in het<br />
werken met Auto<strong>CAD</strong> te verbeteren.<br />
In de volgende aflevering van ‘Tuning<br />
Auto<strong>CAD</strong>’ zullen we nagaan hoe andere<br />
aanpasbare onderdelen van de gebruikersinterface<br />
zijn ingericht en hoe<br />
hier wijzigingen en uitbreidingen in<br />
doorgevoerd kunnen worden.<br />
Gerard IJzermans is freelance redacteur<br />
voor <strong>CAD</strong>-<strong>Magazine</strong>. Voor eventuele<br />
vragen of opmerkingen is de auteur<br />
bereikbaar per e-mail:<br />
g.w.ijzermans@gmail.com. Voor meer<br />
informatie over dit onderwerp zie:<br />
www.autocad.nl.<br />
<strong>CAD</strong><strong>Magazine</strong> Maart 2008-2<br />
77
De doelgroep<br />
<strong>CAD</strong>-<strong>Magazine</strong> wordt in Nederland en België verspreid onder<br />
(potentiële) gebruikers van PC <strong>CAD</strong>, GIS, Visuali satie en andere<br />
ontwerpproducten, binnen industriële ondernemingen, productie-, bouw-,<br />
instal latie- en civieltechnische bedrijven, inge nieurs-, technische advies-,<br />
ontwerp- en architecten bureaus, de centrale, lokale en provinciale overheden,<br />
nutsbedrijven, instel lingen voor middelbaar en hoger technisch onderwijs,<br />
dealerorganisaties en leveranciers in de <strong>CAD</strong>-branche.<br />
Abonnementen 2007<br />
Een abonnement op <strong>CAD</strong>-<strong>Magazine</strong> vraagt aan via de website<br />
www.cadmagazine.nl ofmiddels ingevoegde abonnementskaart. De prijs<br />
voor een jaar abonnement (acht opeen volgende nummers) bedraagt<br />
€ 76,85 excl. 6% BTW. Deze prijs geldt voor verzending binnen<br />
Nederland. Voor verzending buiten Neder land bedraagt de prijs € 98,-.<br />
Het abonnement wordt automatisch ver lengd. Opzeggingen, uitsluitend<br />
schriftelijk, dienen twee maanden voor het verstrijken van het abonnementsjaar<br />
in ons bezit te zijn.<br />
Password<br />
Servicepagina<br />
LET OP!<br />
Voor het abonnementsjaar 2007 is er vanaf januari een nieuw pass -<br />
word beschikbaar. Dit wordt op aanvraag verstrekt na betaling van het<br />
abon nement. Uw toegangscode wordt u per e-mail toegestuurd.<br />
<strong>CAD</strong>-<strong>Magazine</strong> op Internet<br />
www.cadmagazine.nl, www.cadmagazine.nl/banenmarkt<br />
www.cadplaza.nl<br />
Voor info en aanvraag abonnementen: services@cadmag.nl<br />
Informatieservice<br />
Onder elk artikel Staat de website van de producent of dealer vermeld.<br />
Geïnteres seer den kunnen hiermee zelf informatie opzoeken over de besproken<br />
onderwerpen.<br />
Gegevens onjuist<br />
Indien uw adres- of persoonsgegevens op de adresdrager van <strong>CAD</strong>-<br />
<strong>Magazine</strong> onjuist blijken te zijn, verzoeken wij u deze adres drager met<br />
gecorrigeerde gegevens in een gesloten envelop te retourneren aan:<br />
Profiteer van de voordelen van het abonnement op <strong>CAD</strong>-<strong>Magazine</strong>!<br />
Met uw persoonlijke password krijgt u toegang tot alle informatie op<br />
de website www.cadmagazine.nl.<br />
In <strong>CAD</strong>-<strong>Magazine</strong> 3 - 2008<br />
Onder Antartica’s ijs<br />
Bob Zook, chief engineer van een project dat gefinancierd is door de<br />
National Science Foundation, ontwikkelde het eerste ‘remotely operated<br />
subsea vehicle’ dat in staat is om meer dan honderd meter te duiken<br />
in de Antarctische Oceaan. Hij deed dit met behulp van<br />
SolidWorks en Cosmos. Het<br />
duikapparaat maakt onderzoek<br />
van de oceaan en de oceaanbodem<br />
mogelijk en veilig.<br />
CMedia Productions B.V.,<br />
Antwoordnummer 1036,<br />
8300 VB Emmeloord (NL).<br />
Adverteerdersindex<br />
Autodesk/Prodesk www.autodesk.nl 80<br />
Bouw & ICT www.bouw-en-ict.nl 33<br />
Cadac www.cadac.com 2, 73<br />
<strong>CAD</strong> & Company www.cadcompany.nl 47<br />
<strong>CAD</strong>2M www.cad2m.nl 11<br />
<strong>CAD</strong> Express www.cadexpress.nl 39-42<br />
<strong>CAD</strong> jobs www.cadjobs.nl 61<br />
<strong>CAD</strong>Koop www.cadkoop.nl 75<br />
Cadmes www.cadmes.nl 57, 69<br />
<strong>CAD</strong> People www.cadpeople.nl 7<br />
Printen met oog voor milieu<br />
Océ heeft samen met TNO een milieuvriendelijke afdruktechnologie<br />
ontwikkeld die gebruikt<br />
wordt in de TDS-serie. Dat<br />
milieuvriendelijk ook kostenbesparend<br />
kan zijn, bespraken<br />
Sandrine Castagne<br />
en Rob Brouns van Océ<br />
met <strong>CAD</strong>-<strong>Magazine</strong>.<br />
Delta-Pi www.deltapi.nl 53<br />
Hewlett Packard www.hp.nl 67<br />
ICN Solutions www.icn-solutions.nl 13<br />
ISD Benelux www.isdbenelux.nl 17<br />
Man & Machine www.manandmachine.nl 62<br />
Nedgraphics www.nedgraphics.nl 48<br />
Océ www.oce.nl 58<br />
Pollux www.pollux.nl 79<br />
Regma www.regma.nl 9<br />
Repromat/Contex www.contex.com 76<br />
<strong>CAD</strong>-<strong>Magazine</strong> verschijnt<br />
omstreeks 9 Mei 2008.<br />
Stabiplan www.stabiplan.nl 31<br />
Tec Cad College www.cadcollege.nl 65<br />
<strong>CAD</strong><strong>Magazine</strong> Maart 2008-2<br />
78
BEZOEK ONS OP STAND B036 EN LEER HOE BIM U KAN<br />
HELPEN MEER RENDEMENT TE HALEN UIT UW WERKPROCESSEN!<br />
Deskundigen schatten dat<br />
wereldwijd 60% van de CO2<br />
uitstoot wordt veroorzaakt<br />
door de bouw, hetgeen een<br />
grote impact heeft op de<br />
omgeving.<br />
Revit ® Software, speciaal<br />
ontwikkeld voor BIM, geeft<br />
ontwerpers de mogelijkheid<br />
om de impact van een gebouw<br />
te voorspellen – inclusief<br />
het energieverbruik en de<br />
energieverspilling- zodat ze kunnen<br />
ontwerpen op een milieuvriendelijke<br />
en energiebesparende manier.<br />
Werkend vanuit een digitaal<br />
model kunnen ontwerpers<br />
de impact op de omgeving al<br />
beoordelen, zelfs voordat er<br />
ook maar een steen is gelegd.<br />
Kom meer te weten over Building<br />
Information Modeling via<br />
www.autodesk.nl/bim<br />
HOE BUILDING INFORMATION<br />
MODELING U KAN HELPEN<br />
ENERGIEBESPAREND EN<br />
MILIEUVRIENDELIJK TE<br />
ONTWERPEN, ZELFS VOORDAT<br />
ER GEBOUWD IS.<br />
windturbine ontworpen door quietrevolution<br />
Autodesk en Revit zijn geregistreerde handelsmerken of handelsmerken van Autodesk, Inc., in de Verenigde Staten en/of andere landen. Alle andere merknamen, productnamen, of handelsmerken zijn eigendom<br />
van hun respectievelijke houders. Autodesk behoudt zich het recht voor om productaanbiedingen en specificaties op ieder tijdstip en zonder kennisgeving aan te passen, en is niet verantwoordelijk voor eventuele<br />
typografische of grammaticale fouten in dit document. ©2007 Autodesk, Inc. All rights reserved.
creëer – U bouwt een digitaal<br />
model met Autodesk ® Inventor en<br />
definieert vorm, pasvorm en functie.<br />
integreer – Voor het<br />
creëren van een vollediger<br />
digitaal prototype voegt u<br />
de gegevens van elektrische<br />
schakelschema’s toe.<br />
valideer – U simuleert<br />
prestaties in de echte<br />
wereld voordat u een<br />
fysiek prototype bouwt.<br />
HOE DIGITAL PROTOTYPING<br />
ERVOOR ZORGT DAT 17000<br />
ONDERDELEN PUNTGAAF<br />
SAMENWERKEN VOORDAT<br />
ZIJ GEBOUWD WORDEN.<br />
autodesk.nl/digitalprototyping<br />
Autodesk, Autodesk Inventor en Inventor zijn geregistreerde handelsmerken van Autodesk, Inc., in de Verenigde Staten en/of andere landen. Alle andere merknamen, productnamen en handelsmerken zijn eigendom<br />
van hun respectievelijke eigenaars. Autodesk behoudt zich het recht voor om productaanbiedingen en specifi caties op ieder tijdstip en zonder kennisgeving aan te passen, en is niet verantwoordelijk voor eventuele<br />
typografische of grammaticale fouten in dit document. © 2008 Autodesk, Inc. Alle rechten voorbehouden.
Change language