schutbladen + eerste blad.indd - Vlaanderen.be

Trend 5. Hoe lang en wanneer werken we
Toekomstbeelden over een betere wereld werden vroeger vaak beheerst door romantische
taferelen waarin de spelende mens de noodzaak van arbeid heeft overwonnen en de vrije
tijd het ware leven vormt. Al in 1958 voorspelde de Nederlandse futuroloog Polak (1958,
148) de komst van de vrijetijdsmaatschappij door toedoen van automatisering en informatisering:
‘Niet-arbeid, geenszins vrijwillig doch gedwongen, zal de nieuwe samenleving
kenmerken. We hebben dan niet meer te doen met een uitverkoren kleine ‘leisure class’,
maar met een kolos op lemen voeten: een ‘leisure mass’.
Van Polaks vrijetijdsmaatschappij is intussen in tijden niets meer gehoord. ‘Werk, werk
en nog eens werk’ zo luidde de titel van de beleidsnota van de Minister van Werk, Welzijn
op het werk en Pensioenen Frank Vandenbroucke uit 2003. De evolutie van de werkzaamheidsgraad
in de laatste 2 decennia (zie trend 1) toonde al aan dat een steeds groter
aandeel van de mensen in Vlaanderen op beroepsactieve leeftijd betaald werk verrichten.
Rekening houdend met de gelijktijdige toename van de bevolking op beroepsactieve leeftijd
in de beschouwde periode moeten we concluderen dat in Vlaanderen nog nooit zoveel
mensen aan het werk zijn als vandaag.
Toch zou het overhaast zijn hieruit te concluderen dat van ‘minder werken’ niets in huis is
gekomen. In de afgelopen 25 jaar is het gemiddelde aantal gewoonlijk gewerkte uren wel
degelijk afgenomen. Dit is vooral toe te schrijven aan de toename van korte werkweken.
Het aandeel van de werkenden dat wekelijks gewoonlijk 20 uur of minder werkt en het
aandeel dat tussen 20 en 30 uur werkt, is in de beschouwde periode zowat verdubbeld.
Deze kortere werkweek is dan weer verbonden met de stijgende arbeidsmarktparticipatie
van vrouwen. Meer vrouwen zijn aan het werk gegaan (trend 2), maar ze werken minder
uren dan mannen zowel in voltijdse als deeltijdse jobs.
Figuur 12. Aandeel van de werkenden tussen 15 en 64 jaar per categorie wekelijks gewoonlijk gewerkte uren (linker
y-as) en gemiddeld gewoonlijk gewerkte uren per week bij werkenden tussen 15 en 64 jaar (rechter y-as)
in het Vlaamse Gewest, periode 1983-2007.
100%
42
per categorie gewerkte uren per week
80%
60%
40%
20%
0%
1983
1984
1985
1986
1987
1988
1989
1990
1991
1992
1993
1994
1995
1996
1997
1998
1999
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
40
38
36
34
32
30
gemiddeld aantal gewerkte uren per week
< 20 uren 21 - 30 uren
31 - 40 uren 41 - 60 uren
> 60 uren Gemid aantal gewerkte uren per week
Bron: Eurostat – EU-LFS (Bewerking Steunpunt WSE).
85 Al ge m e e n - We r k