schutbladen + eerste blad.indd - Vlaanderen.be

In 2006 bedroeg de werkzaamheidsgraad van Belgen 62% (figuur 7). Voor buitenlanders,
zowel EU15-burgers als niet-EU15-burgers, lagen deze percentages lager, respectievelijk
58,8% en 35,8%. Wanneer we de cijfers opsplitsen naar regio dan zien we dat de situatie
voor niet-EU15-burgers iets gunstiger was in Vlaanderen (41,3%) dan in het Brusselse
Hoofdstedelijk Gewest (34,9%) en Wallonië (27,7%). Hoewel er nog een zeer lange weg te
gaan is naar het streefdoel om de nationaliteitskloof volledig weg te werken tegen 2010
(Hoge Raad voor de Werkgelegenheid, 2007) zien we een evolutie in positieve zin. Sinds
1999 is de werkzaamheidsgraad bij niet-EU15-burgers in België gestegen met 6,4 procentpunten.
Een verdere opsplitsing van de cijfers leert dat er grote verschillen bestaan al naargelang
nationaliteit. De werkzaamheidsgraad van mensen uit Oost-Europa bedraagt 48%,
terwijl deze van bevolkingsgroepen met een Marokkaanse of Turkse nationaliteit onder
30% duikt.
Nationaliteit is echter niet het enige relevante criterium om allochtonen van autochtonen
te onderscheiden. Ook andere criteria, zoals de etniciteit (herkomst) van de persoon, zijn
van belang. Een allochtoon wordt dan gedefinieerd als ‘een persoon die zich legaal in
België bevindt, ongeacht of hij/zij de Belgische nationaliteit heeft, en die tegelijkertijd aan
de volgende voorwaarden voldoet: (a) minstens één van zijn/haar ouders of grootouders
is geboren buiten België; (b) hij/zij bevindt zich in een achterstandspositie vanwege zijn/
haar etnische afkomst of zwakke sociaaleconomische situatie’ (Artikel 2 van het Decreet
van 28/4/98 inzake het Vlaamse beleid ten aanzien van etnisch-culturele minderheden).
Uit een recent rapport van de Hoge Raad voor de Werkgelegenheid (2007) blijkt dat
vooral de tweede en derde generaties migranten meer moeilijkheden ondervinden om
zich op de arbeidsmarkt in te schakelen ook al hebben zij de Belgische nationaliteit. Veel
administratieve databanken bevatten echter geen informatie over etniciteit. De weinige
arbeidsmarktgegevens over etniciteit schetsen wel een scherper beeld van de situatie van
allochtonen op de arbeidsmarkt. Zo blijkt uit een analyse van de evolutie van het aantal
niet-werkende werkzoekenden 4 dat de werkloosheid bij niet-Europeanen minder sterk
stijgt dan bij Europeanen wanneer men enkel naar nationaliteit kijkt. Gebruikt men etniciteit
als criterium dan stelt men het tegenovergestelde vast (Tielens, 2005).
Beperken we ons tot allochtonen die de weg naar werk gevonden hebben, dan zijn 2 dingen
opvallend. Een eerste opvallend fenomeen is de etnostratificatie. Dat betekent dat
allochtonen - hier gedefinieerd op basis van etniciteit 5 - in vergelijking met autochtonen
oververtegenwoordigd zijn in specifieke beroepen, meer bepaald in banen met een
hoge werkonzekerheid, slechte arbeidsomstandigheden en –voorwaarden en op lagere
echelons in de organisaties (Verhoeven, 2000). Tratsaert (2004) onderzocht op basis van
hetzelfde databestand in welke mate loontrekkende nieuwe Belgen en loontrekkende
niet-Belgen verschillen in termen van positionering op de arbeidsmarkt. Ze concludeert
dat de genaturaliseerde Belgen in vergelijking met niet-Belgen in andere – en dan vooral
minder zwakke – sectoren terecht komen (bijvoorbeeld commerciële jobs in de dienstensector
in tegenstelling tot landbouw, horeca en bouw) en meestal ook onder een ander
arbeidsregime werken (bijvoorbeeld eerder voltijds, dan als seizoensarbeider of deeltijds).
Samengevat, hoewel de nieuwe Belgen absoluut niet de gunstige arbeidsmarktpositie van
autochtonen en EU-burgers kunnen evenaren, doen ze het iets beter dan de niet-Belgen
(Tielens, 2005).
Ten tweede toont onderzoek van het Steunpunt Werk en Sociale Economie in de arrondissementen
Antwerpen, Hasselt en Gent aan dat allochtonen meer moeite hebben
77 Al ge m e e n - We r k