schutbladen + eerste blad.indd - Vlaanderen.be

een Europees perspectief behoren we niet tot de beste van de klas, al doen Vlamingen
het beter dan inwoners uit het Waalse en het Brusselse Hoofdstedelijke Gewest. Ook wat
werkloosheidsgraad en inactiviteit betreft, kan men spreken van een gunstige evolutie.
Het aandeel van de beroepsinactieven daalde over de afgelopen 25 jaar van 38% naar
31%. De werkloosheidsgraad was weliswaar meer onderhevig aan schommelingen maar
tussen 1983 en 2007 is het aandeel toch gehalveerd.
Werkt de Vlaming meer of minder uren vergeleken met 2 decennia terug Is er (n)iets geworden
van de vrijetijdsmaatschappij die destijds door Polak werd voorspeld Refereert
men aan het gemiddelde aantal gewerkte uren, dan kan men spreken van minder uren
werk, zijnde kortere werkweken. Deze vaststelling hangt samen met de stijgende arbeidsparticipatie
van de vrouwen die door hun vaak deeltijdse arbeid minder uren werken.
Om tal van redenen kan men uitgaan van een vraag naar meer flexibiliteit en meer autonomie
over de arbeidstijden. Zowel vanuit organisaties en bedrijven die zich bewegen
in een almaar meer geglobaliseerde economie als vanuit de werknemerszijde kan deze
vraag legitiem zijn. Toch is de vaststelling dat we met zijn allen meestal werken op regelmatige
uren en dat het aandeel werkenden met atypische arbeidstijden nauwelijks is
toegenomen; het aandeel werkenden in ploegenarbeid is zelfs afgenomen als gevolg van
de dalende tewerkstelling in de industriële sectoren. Zowel de deelname aan formele opleidingen
als het leren op de werkvloer vertoont een stijgende trend in de beschouwde 20
à 25 jaar maar er gaapt een kloof tussen hoger en lager opgeleiden: een illustratie van het
gekende Mattheüseffect dat aan wie heeft, zal gegeven worden.
Van werken wordt bijna vanzelfsprekend aangenomen dat het bevorderlijk is voor het
individuele welbevinden. Het biedt mogelijkheden tot zelfontplooiing, bevordert de sociale
contacten en als dusdanig de maatschappelijke participatie. Toch zijn er ook schaduwzijden.
Wanneer wordt gepeild naar de arbeidstevredenheid die globaal genomen op een hoog
niveau ligt, dan blijkt bijvoorbeeld dat de arbeidsinhoud doorslaggevend is; niet de
werkzekerheid, niet de collega’s, de chef, het loon of de uurregeling. Die arbeidsinhoud
heeft onder meer te maken met de eisen van het werk: de werkdruk, het werktempo, al of
niet kunnen beschikken over autonomie in het verrichten van werk, al of niet monotone
en repetitieve taken moeten stellen. De evolutie inzake autonomie is niet eenduidig: er
is op dit vlak geen uitgesproken toe- of afname. Wel is er een daling van het aandeel
werkenden dat met monotone of repetitieve taken bezig is; een verdere doorgedreven automatisering
is hier allicht niet vreemd aan. Wat wel sterk is toegenomen is de werkdruk:
het aandeel werkenden dat melding maakt van een hoog werktempo of krappe deadlines
is op een periode van 15 jaar met de helft toegenomen of zelfs verdubbeld. Stress is vaak
een reden tot burn-out en een vervroegde uittreding uit de arbeidsmarkt. Dit betekent
dat een beleid dat arbeidsparticipatie wil stimuleren hieraan de nodige aandacht moet
besteden.
3. Inkomen en armoede
In de periode 1985-2006 zijn de inkomens in Vlaanderen sterk toegenomen tot een historisch
en internationaal gezien zeer hoog niveau. De inkomensongelijkheid en relatieve
inkomensarmoede (inkomen beneden armoedelijn) zijn licht toegenomen, maar veel
minder dan in de meeste buurlanden.
So c i a l e St a a t v a n Vl a a n d e re n 2009 452