schutbladen + eerste blad.indd - Vlaanderen.be

Wat de analyse van de 5 verschillende diversiteitsindicatoren echter ook duidelijk maakt,
is dat we rekening moeten houden met de aard van de diversiteit. Het feit dat er een nietsignificant
effect is gevonden, betekent dat er gemeenten zijn die een hoge diversiteit weten
te koppelen aan een hoog sociaal kapitaal. Deze gemeenten behoren stuk voor stuk
tot de meest welvarende gemeenten in het Vlaamse Gewest. Diversiteit in deze gemeenten
heeft vooral te maken met een toevloed van inwoners uit andere EU-lidstaten, en vooral
dan Nederland. Hoewel er in de betrokken gemeenten zelf soms met gemengde gevoelens
wordt gereageerd op deze instroom, moeten we vaststellen dat deze vorm van diversiteit
het samenleven niet uitholt. We willen hierbij opmerken dat er zeer weinig onderzoek
bestaat over de manier waarop deze gemeenschappen diversiteit en sociaal kapitaal met
elkaar weten te verzoenen. Het overgrote deel van het onderzoek spitst zich immers toe
op minder welvarende gemeenschappen waar het samenleven mogelijk als problematisch
wordt ervaren. Vanuit theoretisch standpunt zou het echter bijzonder interessant zijn om
na te gaan via welke mechanismen de welvarende diverse gemeenschappen er in slagen
op deze manier te functioneren.
Men kan echter opwerpen dat zo te weinig aandacht wordt besteed aan het gangbare discours
over diversiteit. Als het gaat over diversiteit, dan denken de meeste waarnemers niet
onmiddellijk aan EU-burgers, maar veeleer aan de instroom van niet-Europese vreemdelingen.
Als we deze laatste indicator in de analyse opnemen, dan verdwijnt het positieve
verband en is de relatie eerder curvilineair. De enige veilige conclusie is dan ook dat het
aandeel niet-Europese vreemdelingen onder de bevolking géén rechtlijnige invloed heeft
op de hoeveelheid sociaal kapitaal in de samenleving. In een eerdere analyse toonden we
al aan dat een soortgelijke conclusie geldt voor de Europese landen: op landenniveau is
er géén statistisch significant verband tussen diversiteit en sociaal kapitaal (Hooghe e.a.,
2009). In deze analyse komen we tot dezelfde conclusie op gemeentelijk niveau: er is géén
statistisch significant verband tussen het aandeel niet-Europese vreemdelingen en het
vertrouwen op gemeentelijk niveau. De pessimistische conclusie van Robert Putnam over
de impact van diversiteit op de Amerikaanse samenleving kan dus niet zomaar overgeplaatst
worden naar de Vlaamse context.
Noten
1 Hooghe e.a. (2008) tonen aan dat in de periode 1980-1990 er circa 40.500 immigranten per jaar naar België
kwamen. In de periode 1991-2004 steeg dit tot gemiddeld 59.800 per jaar.
2 We gebruiken de diversiteitsdata van 2006 om problemen van endogeniteit uit de weg te gaan. Aangezien
we op zoek gaan naar het effect van diversiteit op sociaal kapitaal komt diversiteit altijd eerder in de causale
keten. Dit probleem wordt opgelost door diversiteitsindicatoren van 2006 te koppelen aan gegevens
over sociaal kapitaal van 2007.
3 In Amerikaans onderzoek wordt een dergelijke fractionaliseringsindex opgesteld op basis van de tienjaarlijkse
volkstelling waarbij fractionalisering berekend wordt op basis van de 5 grootste etnische categorieën.
Voor alle zekerheid hebben wij ook een fractionaliseringsindex berekend voor de Vlaamse
gemeenten, maar deze index correleert bijzonder sterk met het aandeel niet-Belgen in de totale bevolking,
wat betekent dat gemeenten met een groot aandeel vreemdelingen ook de gemeenten zijn die qua omvang
van de verschillende immigrantengroepen vrij divers zijn.
4 Met de derde generatie wordt hier bedoeld: de personen die Belg zijn vanaf hun geboorte maar een moeder
hebben die zelf bij haar geboorte een niet-Belgische nationaliteit had.
5 De aantallen verschillen uiteraard wel. Gemiddeld kan men stellen dat het aantal personen van vreemde
herkomst (ongeacht de nationaliteit) 2,2 keer hoger ligt dan het aantal vreemdelingen met een niet-Belgische
nationaliteit.
6 Het design van de SCV-survey laat ook toe om in multileveltermen te denken, aangezien de respondenten
steekproefgewijs uit verschillende gemeenten van het Vlaamse Gewest getrokken zijn. Een dergelijke
datastructuur, waarbij individuele respondenten kunnen toegewezen worden aan een hogere eenheid, is
een vereiste voor het gebruik van multilevelanalyse, omdat op deze manier de standaardfouten van de
regressieparameters correcter worden geschat. Eén van de assumpties van gewone enkelvoudige regres-
443 Fo c u s - So c i a l e p a rt i c i p a t i e