schutbladen + eerste blad.indd - Vlaanderen.be

ijdragen tot meer tolerantie tegenover deze categorieën, althans wanneer er voldaan
wordt aan 4 algemene voorwaarden: (1) de verschillende groepen zijn gelijkwaardig, (2)
er is samenwerking tussen de 2 groepen, (3) de groepen hebben gemeenschappelijke doeleinden
en (4) er zijn ondersteunende normen aanwezig (Dovidio e.a., 2003). Concreet
betekent dit dat in een diverse samenleving meer tolerantie aanwezig zou moeten zijn,
waardoor er globaal genomen ook meer veralgemeend vertrouwen onder de bevolking
gecreëerd wordt, althans wanneer er geen sprake is van segregatie (Allport, 1954; Pettigrew,
1998).
Samengevat tonen de verschillende theorieën aan dat het onderzoek naar de effecten van
diversiteit op sociaal kapitaal vanuit verschillende perspectieven benaderd moet worden.
Daarbij moeten we, in de verdere operationalisering van de onafhankelijke variabele ‘diversiteit’,
dus zowel rekening houden met het statische als met het dynamische karakter
van diversiteit alsook met de gepercipieerde afstand tussen ‘ingroup’ en ‘outgroup’. In
het verdere onderzoek zullen deze verschillende benaderingen van het diversiteitsconcept
samen gehanteerd worden. De homofilietheorie en de contacttheorie kunnen getest worden
op basis van het aandeel buitenlanders binnen de gemeenten. De conflicttheorie kan
getest worden aan de hand van het aandeel immigranten, de anomietheorie aan de hand
van het aandeel vreemdelingen en het aandeel immigranten. De sociale afstandstheorie
ten slotte kan empirisch worden getoetst op basis van het aandeel niet-EU-burgers.
3. Data en analysemethode
Om na te gaan of het moeilijker samenleven is in meer heterogene gemeenten volgen we
een onderzoeksstrategie waarbij we gegevens over etnisch-cuturele diversiteit in Vlaamse
gemeenten in het jaar 2006 koppelen aan de resultaten van de ‘Sociaal-Culturele Verschuivingen’-survey
(SCV) van 2007 2 . De SCV-survey wordt jaarlijks uitgevoerd in opdracht
van de Studiedienst van de Vlaamse Regering bij ongeveer 1.500 Vlamingen en
peilt naar waarden, houdingen en gedragingen met betrekking tot tal van maatschappelijke
thema’s. In deze survey zijn ook telkens vragen opgenomen over veralgemeend
vertrouwen en sociale participatie. Op deze manier ontstaat er een unieke onderzoeksstrategie
waarbij de invloed van de context op individuele attitudes en gedrag kan onderzocht
worden. We gebruiken met andere woorden statistische gegevens over de Vlaamse
gemeenten om mee het antwoordpatroon van de respondenten in de SCV-survey te kunnen
verklaren. Bij het verklaren van de antwoorden houden we dus rekening met de kenmerken
van de gemeente waarin de respondent woont.
In dit onderzoek is sociaal kapitaal de afhankelijke variabele die we willen verklaren.
Zoals hoger vermeld wordt sociaal kapitaal gedefinieerd door netwerken, normen van
reciprociteit en veralgemeend vertrouwen. Op deze manier kan sociaal kapitaal worden
opgedeeld in verschillende componenten. De structurele component van sociaal kapitaal
verwijst meestal naar de netwerken, terwijl de culturele component verwijst naar normen
van reciprociteit en veralgemeend vertrouwen (Putnam, 1993, 2000). De culturele component
wordt hier geoperationaliseerd als het vertrouwen van het individu in de medemens,
een attitude die gemeten wordt aan de hand van de inschatting of mensen in het algemeen
betrouwbaar, hulpvaardig en eerlijk zijn (Reeskens & Hooghe, 2008). Voor de structurele
component kijken we naar de participatie in het verenigingsleven, meer bepaald naar de
vraag of men al dan niet actief lid is in ten minste één vereniging.
So c i a l e St a a t v a n Vl a a n d e re n 2009 434