schutbladen + eerste blad.indd - Vlaanderen.be

etnisch-cultureel divers van aard. De driehoek Antwerpen-Brussel-Gent behoort tot het
meest kleurrijke gebied van Vlaanderen. Ten tweede is de huidige samenstelling van de
gemeenten een afspiegeling van de vroegere industriële geschiedenis, waarbij vooral het
Limburgse mijngebied in het oog springt. Ten derde is een aanzienlijk deel van West- en
Oost-Vlaanderen nauwelijks gekleurd, noch wat betreft het aandeel vreemdelingen, noch
wat betreft de regio van waaruit deze niet-Belgen afkomstig zijn. We kunnen daardoor
stellen dat er, binnen het Vlaamse Gewest een grote verscheidenheid bestaat inzake diversiteit,
zowel wat betreft de aantallen als wat betreft de oorsprong van de niet-Belgen.
Figuur 2.
Aandeel niet-Europese vreemdelingen (personen met een nationaliteit van een land van buiten de
EU27) op de totale bevolking in de gemeenten van het Vlaamse Gewest, 2006, in %.
Bron: ADSEI (eigen bewerking).
2. Diversiteit en sociaal kapitaal
Na deze weergave van de etnisch-culturele diversiteit in Vlaanderen, wordt in een volgende
stap nagegaan hoe deze diversiteit het sociale weefsel van deze samenleving zou
kunnen aantasten. We gaan met andere woorden op zoek naar theorieën die een mogelijk
negatief verband kunnen duiden. Alvorens we hier dieper op ingaan, geven we een
overzicht van het meest recente onderzoek naar de effecten van diversiteit op sociaal
kapitaal.
2.1. Een overzicht van het onderzoek
De onderzoeksstroming naar de effecten van diversiteit op het gemeenschapsleven werd
recent nieuw leven ingeblazen door de publicatie van het artikel ‘E Pluribus Unum’,
waarin Robert Putnam nagaat of het sociaal kapitaal in Amerika is afgenomen onder invloed
van de raciale diversiteit van de buurt waarin mensen wonen (Putnam, 2007). In dit
hoofdstuk verstaan we onder sociaal kapitaal ‘de eigenschappen van sociale organisatie,
zoals vertrouwen, normen en netwerken die de efficiënte werking van een samenleving verbeteren
door gecoördineerde acties te vergemakkelijken’ (Putnam, 1993, 167). Verschillende
studies hebben aangetoond dat sociaal kapitaal positieve externaliteiten heeft op de samenleving,
zoals de efficiënte werking van democratische instituties (Putnam, 1993), het
tegengaan van etnocentrisme en uitsluiting (Hooghe, 2003), het opwerpen van een buffer
tegen criminaliteit (Morenoff e.a., 2001) of het verhogen van de subjectieve levenskwali-
So c i a l e St a a t v a n Vl a a n d e re n 2009 430