schutbladen + eerste blad.indd - Vlaanderen.be

Atlas geeft aan dat de gemeente Geetbets een relatief hoog percentage van 65-plussers
telt en dat het percentage van meer bemiddelde huishoudens toeneemt. Op basis van het
natuurschoon en de toename in het aantal bemiddelde huishoudens zou Grazen als een
plattelandskern met een dynamiek door aantrekkelijkheid beschreven kunnen worden.
Door de hoge bouwgrondprijzen en de vergrijzing bestaat evenwel het gevaar dat het
dorp stilvalt tot een stagnerende kleine kern.
Kanne ten slotte ligt tegen de landsgrens met Nederland. Maastricht ligt slechts 4 kilometer
verderop. Volgens de bevraagden telt Kanne praktisch geen voorzieningen en is het
percentage aan nieuwe inwoners met een Nederlandse identiteit erg hoog. Deze zorgen
er volgens hen voor dat de bouwgrondprijzen stijgen en blijken geen interesse te vertonen
in het dorpsleven. Jonge mensen trekken er weg omwille van de slechte bereikbaarheid
en het gebrek aan werkgelegenheid. Vanuit het oogpunt van de Nederlandse bewoners
zou Kanne omwille van de nabijheid van Maastricht, als een plattelandskern met een
dynamiek door mogelijkheden beschreven kunnen worden. Vanuit het oogpunt van de
Vlaamse bewoners is het dorp misschien eerder een stagnerende kleine kern.
De 5 geselecteerde kleine verspreide landelijke dorpen bevestigen de ontwikkeling van een
nieuwe ruimtelijke verscheidenheid. Zo zijn Zuienkerke, Eel, Kanne en Grazen duidelijk
woondorpen: de eerste 2 met (nieuwe) dynamiek, de laatste 2 twijfelen tussen dynamiek
en stagnatie. Sint-Maria-Horebeke lijkt samen met de naburige deelkern Sint-Kornelis
Horebeke eerder als een autonoom dorp te functioneren.
Uitleiding
Dorpsverschraling is gedefinieerd als het proces waarbij de leefbaarheid van een dorp
afneemt. Om dorpsverschraling te meten is de evolutie van een aantal ruimtelijke en sociale
omgevingskenmerken van de Vlaamse gemeenten in kaart gebracht. Een analyse van
deze evolutie leert dat dorpsverschraling inderdaad speelt, maar dat dit nergens leidt tot
een terugval in het aantal gezinnen. Een onderzoek naar de beleving van dorpsverschraling
in 5 kleine verspreide landelijke dorpen maakt duidelijk dat de bewoners van deze
dorpen inderdaad ervaren dat de leefbaarheid in hun dorp afneemt, maar toont tegelijkertijd
aan dat deze bewoners in staat zijn zich aan te passen aan deze afname.
Een duidelijke illustratie van dorpsverschraling is de transformatie van wat ooit autonome
dorpen waren naar woondorpen (Thissen & Droogleever Fortuijn, 1998). Thissen
e.a. (2001) tonen overtuigend aan dat deze transformatie niet noodzakelijk als negatief
ervaren wordt door de bewoners. Zo kunnen woondorpen erg dynamisch zijn: een nieuw
publiek aantrekken, op een sterk sociaal netwerk terugvallen en een actief verenigingsleven
kennen. Maar evengoed kunnen deze woondorpen stagneren en verworden tot onaantrekkelijke
leefomgevingen.
Of een woondorp een (nieuwe) dynamiek kent of stagneert, is volgens Thissen e.a. (2001)
afhankelijk van de mogelijkheden van het dorp en de aantrekkelijkheid. Met mogelijkheden
doelen de auteurs op de goede ligging ten opzichte van werkgelegenheidscentra
en op de mogelijkheid tot woonuitbreiding door verkaveling. In tegenstelling tot andere
West-Europese regio’s is Vlaanderen erg dicht bebouwd en uitgerust met een dicht wegennetwerk.
Voorzieningen en werkgelegenheid zijn dan wel uit landelijke kernen weggetrokken,
maar enkel om zich langs de meer bereikbare steen- en snelwegen te vestigen.
Aangezien het overgrote deel van de Vlaamse bevolking mobiel is (SVR, 2008) betekent
dit dat de locatiekeuze van de Vlaming niet zozeer bepaald wordt door de onmiddellijke
So c i a l e St a a t v a n Vl a a n d e re n 2009 424