schutbladen + eerste blad.indd - Vlaanderen.be

3. Beleving van dorpsverschraling in Vlaanderen
De cijfers en tabellen uit voorgaande paragrafen geven een inzicht in het voorkomen en
de geografische spreiding van dorpsverschraling in Vlaanderen, maar gaan niet in op de
wijze waarop individuele bewoners deze verschraling beleven en ermee omgaan. Daartoe
werden een aantal sleutelfiguren in 5 kleine verspreide landelijke dorpen in Vlaanderen
bevraagd. Bij de selectie van deze sleutelfiguren is er naar gestreefd om telkens één vertegenwoordiger
van de volgende categorieën te hebben: een oudere (65-plusser), een jongere
(tussen 25 en 35 jaar), een ‘native’ (woont al minstens 20 jaar in het dorp), een inwijkeling
(woont maximum 5 jaar in het dorp) en een bevoorrechte getuige zoals een pastoor, een
schooldirecteur of een café-uitbater. De vragenlijst is opgesteld rond de deelonderwerpen
uit figuur 2 en geïnspireerd op de leefbaarheidsstudies Dorp In Zicht 1 en Leefbaarheidsonderzoek
Lemon 2 .
De 5 kleine verspreide landelijke dorpen zijn geselecteerd op basis van 3 criteria. Het gaat
om plattelandsgemeenten, met een beperkt inwonersaantal die geografisch afgescheiden
liggen van andere dorpen. Belangrijk in dit verband is dat terwijl de veronderstelde
dorpsverschraling in kaart is gebracht op schaal van de gemeente (zie boven), de interviews
afgenomen zijn op schaal van het dorp (een deelkern van de gemeente).
Het eerste selectiecriterium bepaalt dat enkel dorpen gelegen in plattelandsgemeenten
zoals gedefinieerd door de Studiedienst van de Vlaamse Regering (2008) weerhouden
zijn. Op basis van de bevolkingstatistieken is vervolgens het inwoneraantal, het tweede
criterium, bepaald voor elke van deze dorpen. Alleen kleine dorpen zijn weerhouden.
Binnen deze studie wordt een dorp als klein beschouwd als het inwoneraantal kleiner is
dan 1.500. Het derde criterium, geografische ligging, bepaalt dat enkel die dorpen weerhouden
zijn die geografisch afgescheiden liggen ten opzichte van andere dorpen. Dit wil
zeggen dat het dorp niet mag aansluiten bij andere dorpen of dat er geen lintbebouwing
mag zijn die het dorp met een ander dorp verbindt. Deze evaluatie is gebeurd op basis
van luchtfoto’s.
Van alle dorpen die aan deze 3 selectiecriteria voldoen, is uiteindelijk voor elke provincie
één dorp weerhouden. Deze selectie resulteerde in de volgende dorpen: deelkern Zuienkerke,
gelegen in de gemeente Zuienkerke, West-Vlaanderen; Sint-Maria-Horebeke in
Horebeke, Oost-Vlaanderen; Eel in Ravels, Antwerpen; Grazen in Geetbets, Vlaams-
Brabant en Kanne in Riemst, Limburg.
De sleutelfiguren zijn geselecteerd volgens de sneeuwbalmethode 3 waarbij aan één persoon
in het dorp (de bevoorrechte getuige) gevraagd is om een aantal andere getuigen
voor te stellen. Sommige van de sleutelfiguren werden apart bevraagd, anderen in groep.
De interviews zijn door verschillende personen afgenomen maar door één en dezelfde
persoon verwerkt. Telkens werd dezelfde vragenlijst gehanteerd.
Alvorens tot de rapportering van de resultaten over te gaan, is het interessant om eerst
de tevredenheidsindex, van de gemeenten waartoe deze dorpen behoren, te bekijken en
deze te vergelijken met het Vlaamse gemiddelde. In onderstaande tabel worden de tevredenheidsindices
weergegeven, zoals bepaald in de Socio-Economische Enquête van 2001
(SEE 2001) waarin alle Belgische huishoudens bevraagd werden naar de tevredenheid
over hun woonomgeving. Belangrijk is dat deze indices berekend zijn op niveau van de
gemeente en dus slechts een indicatie kunnen zijn voor de tevredenheid in de geselecteerde
deelkernen. Wat opvalt, is dat de tevredenheid over het uitzicht van gebouwen,
netheid, luchtkwaliteit, rust en groen in 4 gemeenten (uitgezonderd Riemst) hoger ligt
dan gemiddeld in Vlaanderen. Wat betreft tevredenheid over gezondheidsvoorzieningen,
winkels, openbaar vervoer, voetpaden en aanwezigheid van administratieve voorzienin-
413 Fo c u s - Wo n e n