schutbladen + eerste blad.indd - Vlaanderen.be

in die zin voor de meeste mensen dan ook niet langer louter afhankelijk van de mogelijkheden
om er een bestaan op te bouwen of van plaatselijke voorzieningen, maar steeds
vaker van de kwaliteit van de woningvoorraad en de woonomgeving (Thissen & Linseele,
2001). De terugval in het aantal voorzieningen wordt simpelweg gecompenseerd door een
toename in autogebruik, tenminste voor diegenen die mobiel zijn. Voor de vervoersarme
plattelandsbewoner dreigt het isolement (Kesteloot & Meys, 2008).
Onderzoek toont dus aan dat veronderstelde dorpsverschraling niet altijd en overal tot
een negatieve beleving leidt. Om inzicht te krijgen in de toestand in Vlaanderen zullen in
wat volgt eerst een aantal ruimtelijke en sociale omgevingskenmerken in kaart gebracht
worden. Het doel is om na te gaan of en waar de evolutie van deze kenmerken op verschraling
zou kunnen wijzen. Hoe vaak komt dorpsverschraling voor in Vlaanderen Is
er sprake van een geografische concentratie
2. Dorpsverschraling in Vlaanderen
Om het voorkomen en de geografische spreiding van dorpsverschraling in Vlaanderen
in kaart te brengen, moet er eerst een meetinstrument ontwikkeld worden waarmee de
verschraling van een gemeente of regio gemeten kan worden. In het kader van leefbaarheidstudies
bestaat een lange traditie in het ontwikkelen van dergelijke instrumenten.
Zo suggereert Van Dorst (2005) dat een instrument dat de veronderstelde leefbaarheid
van een leefomgeving moet meten 2 domeinen in kaart moet brengen: de kwaliteit van
de woning (onder andere grootte, staat en privacy) en de kwaliteit van de woonomgeving
(onder andere aanwezigheid en kwaliteit van voorzieningen en groen, gemiddeld inkomen
en bevolkingssamenstelling van de buurt, woning- en bevolkingsdichtheid). Heylen
e.a. (2007) voegen hier nog 2 domeinen aan toe: de kwaliteit van de sociale omgeving en
de veiligheid in de buurt.
Dorpsverschraling is gedefinieerd als het proces waarbij de leefbaarheid van een dorp
afneemt. Het in kaart brengen van veronderstelde dorpsverschraling gebeurt hier door
het in kaart brengen van de evolutie in de vermelde domeinen. Niet alle aspecten van deze
domeinen kunnen hier behandeld worden. Voorliggende studie is verkennend en wil in de
eerste plaats het bestaan van dorpsverschraling in Vlaanderen nagaan en de meerduidigheid
ervan illustreren. Daarom werd voortbouwend op het werk van Van Dorst (2005) en
Heylen e.a. (2007) en rekening houdend met wat cijfermatig beschikbaar is een selectie
gemaakt. Volgende aspecten komen aan bod:
1. de bevolkingsevolutie;
2. de evolutie van het aantal huishoudens;
3. de groene en grijze druk;
4. de evolutie van de bouwgrondprijzen;
5. kansarmoede;
6. de demografie van de ondernemingen;
7. werkzaamheid en werkloosheid;
8. de evolutie in het aantal actieve ondernemingen in de dienstensector;
9. de tevredenheid over de aanwezige voorzieningen;
10. de intensiteit aan sociale contacten.
Bij de beschrijving van deze aspecten wordt de focus gelegd op de Vlaamse plattelandsgemeenten.
De ontwikkelingen in het landelijke gebied worden tegelijk vergeleken met de rest
van Vlaanderen. Er wordt gebruik gemaakt van de zogenaamde VRIND-gebiedsindeling
(SVR, 2008). Daarbij worden de Vlaamse steden en gemeenten ingedeeld in 9 groepen:
405 Fo c u s - Wo n e n