schutbladen + eerste blad.indd - Vlaanderen.be

Deze macro-analyse belet echter niet dat er op meer beperkte schaal en op korte termijn
een positief verband kan bestaan tussen migratie en werkloosheid. Migranten worden dan
wel aangetrokken door tekorten op de arbeidsmarkt, juist omwille van hun specifiek profiel
(scholing, taal...) kunnen zij moeilijker plaatsbaar zijn op de arbeidsmarkt, en kan de werkloosheid
onder dit segment van de beroepsbevolking dus juist hoger komen te liggen.
Uiteraard moeten we er bij deze analyse rekening mee houden dat inkomensongelijkheid
meerdere oorzaken heeft en zeker niet alleen aan migratie kan worden toegeschreven
(Stiglitz, 1993). In het algemeen geldt dat de ongelijkheid vooral uitgesproken zal zijn in
arme samenlevingen: hoe hoger het gemiddeld inkomensniveau, hoe lager de ongelijkheid
zal zijn. Bovendien heeft ook het overheidsingrijpen op de economie een belangrijke impact
op ongelijkheid: zowel het fiscaal regime als het systeem van sociale zekerheid hebben een
belangrijke herverdelende functie. Een sterkere mate van overheidsingrijpen op de economie
zal dus normaliter gepaard gaan met een vermindering van de ongelijkheid binnen de
samenleving. Deze vaststelling impliceert dat de resultaten van het onderzoek in de Verenigde
Staten – waar de diverse overheden slechts een geringe inspanning tot herverdeling
doen – zeker niet zullen kunnen vergeleken worden met de situatie in een volledig uitgebouwd
sociale zekerheidssysteem zoals we dat in Vlaanderen kennen.
2. Werkloosheid en migratie
Bij de analyse van de invloed van de migratie op de arbeidsmarkt worden gewoonlijk twee
effecten verondersteld, namelijk op het loon- en op het werkloosheidspeil. Aan de ene kant
kunnen we er van uitgaan dat immigratie een neerwaartse druk zal uitoefenen op het loonpeil,
vooral dan bij die groepen die het sterkst onderhevig zijn aan de toegenomen concurrentie
op de arbeidsmarkt. Aan de andere kant kan men veronderstellen dat de instroom
van arbeidskrachten die niet de gevraagde kwalificaties hebben, kan leiden tot een (tijdelijke)
verhoging van de werkloosheid. Dit gestegen werkloosheidsniveau kan geconcentreerd
zijn bij de migranten zelf, omwille van hun zwakke netwerken of door een gebrek aan de
noodzakelijke vaardigheden, zoals de kennis van de taal van hun land van bestemming.
Sommige auteurs gaan er echter ook van uit dat de werkloosheid kan stijgen bij de autochtone
inwoners, omwille van de toegenomen concurrentie binnen sommige segmenten van
de arbeidsmarkt.
Op korte termijn, en binnen een beperkte geografische schaal kan immigratie dus leiden tot
hogere werkloosheidsniveaus. Ten eerste bij de betrokken groep zelf. Hun opleidingsniveau
en talenkennis sluiten immers niet naadloos aan bij de vereisten van de arbeidsmarkt, en
deze groep zal dus moeilijker betaald werk vinden dan de autochtone groep. Maar ook bij
de autochtone groep kan de werkloosheid stijgen, omwille van de toegenomen concurrentie
op de arbeidsmarkt. Het feit dat relatief veel werknemers zich aanbieden, zal er daardoor
voor zorgen dat het ook voor de autochtone werknemers moeilijker wordt een baan te vinden
of te behouden (Harris & Todaro, 1970; Ortega, 2000; Berry & Soligo, 1969). Ook hier
moeten we echter vaststellen dat de empirische literatuur ons in dit verband weinig houvast
biedt. Blanchflower e.a. (2007) stellen in elk geval vast dat er geen eenduidig of duidelijk
verband optreedt tussen immigratie en werkloosheidsniveaus.
In deze bijdrage gaan we na of de hypotheses in verband met de invloed van immigratie op
loonniveau, ongelijkheid en werkloosheid, die vaak tot stand zijn gekomen naar aanleiding
van onderzoek in de Amerikaanse context, ook geldig zijn voor de situatie in Vlaanderen.
So c i a l e St a a t v a n Vl a a n d e re n 2009 366