schutbladen + eerste blad.indd - Vlaanderen.be

pitaal voor irreguliere migranten in het algemeen of voor een hele etnische groep, zoals
Gryzmala-Kazlowska (2005) dat doet. Het is primair van belang je verstaanbaar te kunnen
maken en welke taal hiervoor nodig is, is erg situatieafhankelijk. Wanneer men uit
het etnische circuit wil geraken en een brug wil slaan naar de veelal hogere lonen die Belgische
particulieren bieden, is het meestal wel nodig om iets meer te spreken dan alleen
de taal van het herkomstland.
4.2.3. Economisch kapitaal
Op het eerste gezicht is het paradoxaal om te spreken over het belang van economisch kapitaal
bij de toegang tot arbeid. De manifeste functie van werk is immers om economisch
kapitaal te verwerven. Dat neemt niet weg dat economisch kapitaal soms een drempel
kan vormen voor die toegang, zoals het begrip ‘kapitaal’ overigens veronderstelt. Wanneer
werkgevers in toenemende mate de voorkeur geven aan hybride vormen van informaliteit,
wordt het voor irreguliere migranten steeds belangrijker om valse papieren
– veelal tegen betaling – van anderen te lenen:
‘Ik heb vaak in het veld gewerkt, ik werk in het veld, fruit, aardappelen, tomaten. Er zijn
vaak mensen die dat doen. Maar zelfs daar vragen ze tegenwoordig om papieren. (…)
Als je geen papieren hebt kun je die papieren van iemand anders lenen en daarmee werken.’
(Man, Mauritanië)
Met behulp van valse papieren is men wel in staat om te werken met semiformele arrangementen.
Mocht de huidige trend zich voortzetten dan zal het voor irreguliere migranten
belangrijker worden om valse papieren te bemachtigen, en het belang van economisch
kapitaal zal dan logischerwijze toenemen.
Uitleiding
De samenleving wordt voortdurend gemonitord, gemeten en gescreend. Aan de grondige
kennis die daaruit resulteert, ontsnapt een aantal mensen en activiteiten evenwel
vrij systematisch. Deze noemen we de ‘ongekende samenleving’. De ‘ongekende samenleving’
refereert dus aan alle personen en activiteiten die niet door de officiële wereld
worden geregistreerd. Daar behoren informele economische activiteiten zoals zwartwerk
en belastingontduiking toe, maar ook die inwoners van Vlaanderen die niet geregistreerd
zijn, doorgaans aangeduid met het begrip ‘irreguliere migranten’. Deze bijdrage doet een
poging om een status quaestionis te geven van de recent verworven kennis over beide
dimensies van de ongekende samenleving.
Er kan gediscussieerd worden over de hoegrootheid van deze fenomenen. Er bestaat helemaal
geen schatting die boven de normale twijfel verheven is. Uit de bestaande schattingen
komt doorgaans wel naar voren dat in België een relatief grote sector bestaat van
zwartwerk. Er bestaan weinig indicaties dat er een significant verschil zou bestaan tussen
de regio’s. Het is met andere woorden niet aan te tonen dat de informele sector in Vlaanderen
groter of kleiner zou zijn dan in Wallonië.
Hetzelfde geldt voor irreguliere migranten. De meest beloftevolle schattingen werken
met indicatoren die via zwartwerk verzameld zijn: gegevens van controle-instanties die
bij hun controles op zwartwerk ook geregeld geconfronteerd worden met irreguliere migranten
die tewerkgesteld worden in ondergrondse activiteiten. Hoewel de schattingen
enorm kunnen uiteenlopen afhankelijk van de bron, blijft een constante dat irreguliere
So c i a l e St a a t v a n Vl a a n d e re n 2009 358