schutbladen + eerste blad.indd - Vlaanderen.be

ingen zijn het pionierswerk van Max Frank (1973), de bijdragen van Hans Geeroms in
de jaren ’80 (1983, 1984) en een reeks bijdragen uit het begin van de jaren ‘90, gebundeld
in een uitgave getiteld ‘De donkere kant van de maan’ (Desaeyere & Van Haegendoren,
1993).
Deze bijdrage wordt als volgt opgebouwd. In een eerste onderdeel worden de belangrijkste
concepten besproken die ons in staat stellen om de problematiek te schetsen. Nadat de
centrale concepten zijn verduidelijkt, wordt aangegeven op welke wijze de hechte relatie
tussen informeel werk en de bestaansmiddelen van irreguliere migranten gedacht kunnen
worden.
Bij wijze van situering van het probleem volgt nadien een overzicht van de schattingen
van de grootte van de informele sector en het aantal irreguliere migranten. Voor de zoektocht
naar het meten van de omvang van de ondergrondse economie en informele tewerkstelling,
situeren we Vlaanderen in de Belgische en internationale context. Daarbij wordt
kort ingegaan op macro-economische schattingen en schattingen op basis van enquêtegegevens.
Daarbij wordt nagegaan of deze gegevens consistent zijn.
Om ons een idee te vormen van het aantal irreguliere migranten en hun relatieve deelname
in de informele sector wordt gebruik gemaakt van statistieken van de sociale inspectiediensten
en van de federale politie gecombineerd met bestaand onderzoek. Deze
benaderingen worden eveneens kort gepresenteerd.
Het derde onderdeel geeft een overzicht van onderzoek naar informele markten aan de
hand van 2 recente onderzoeken waarvan de resultaten samengevat worden. In een eerste
casus wordt zwartwerk in de bouwsector gepresenteerd en verklaard. Deze belangrijke
fraudegevoelige sector is recent onderzocht door middel van een enquête bij een steekproef
van aannemers en bouwbedrijven. We presenteren de resultaten voor Vlaanderen
en vergelijken ze met de globale resultaten van het onderzoek. De tweede casus is een
studie naar de kwaliteit van het werk van informele huishoudelijke werkers. Deze data
zijn gebaseerd op een bevraging van een staal van Vlaamse huishoudens en hun huishoudelijke
helpers in 2007 en 2008.
In het vierde en laatste onderdeel van de bijdrage worden de voornaamste inzichten over
informeel werk door irreguliere migranten gepresenteerd. Daarbij wordt dieper ingegaan
op de rol die verscheidene kapitaalsoorten spelen bij de (informele) activiteiten van irreguliere
migranten.
1. Begrippen
Wanneer het gaat over informele economische activiteiten, dan valt vooreerst op dat heel
veel verschillende begrippen gebruikt worden: informele, ongedocumenteerde ongerapporteerde,
illegale, secundaire, marginale, huishoudelijke, verborgen, onbelaste, parallelle,
schaduw, grijze, zwarte, ondergrondse of verborgen economie (Kazemier, 2003).
De begripsverwarring is dan ook groot. Om enige kans te maken op een sociaalwetenschappelijke
verduidelijking en verklaring bestaat de eerste taak erin om het probleem
conceptueel te duiden.
Hoewel weinig overeenstemming bestaat over de precieze begrippen, lijkt er wel overeenstemming
te bestaan om minstens 3 belangrijke dimensies te onderscheiden in de
337 Fo c u s - We r k