schutbladen + eerste blad.indd - Vlaanderen.be

hoger opgeleiden. Doerbecker & Hake (1979) gaven in hun onderzoek al aan dat burgers
met een hoog opleidingsniveau niet alleen over kennis en vaardigheden beschikken om in
de samenleving (inclusief arbeidsmarkt) beter te functioneren, maar ook dat ze beter weten
hoe ze moeten studeren. Hun voorgaande leerervaringen zijn positief waardoor ook
hun attitude ten opzichte van leren en hun vertrouwen in eigen kunnen vaak hoger zijn
dan die van de laaggeschoolden. Daarnaast kunnen we deze bevindingen linken met de
habitustheorie van Bourdieu: hoger opgeleiden zijn meer vertrouwd met de studiecultuur.
In tabel 9 wordt dit gegeven duidelijk weerspiegeld door de sterk negatieve coëfficiënt
voor het hoogste opleidingsniveau. Cursisten met een diploma hoger onderwijs ervaren
dus minder gecontroleerde motivatie.
Ook regelmatige cultuurbezoekers zijn minder gecontroleerd gemotiveerd, daarentegen
zijn sociaal actieven dan weer meer gecontroleerd gemotiveerd. Vanuit diverse bronnen
(Pauwels & Pickery, 2007; Colpaert e.a. 2007) weten we dat bepaalde groepen minder
deelnemen aan dergelijke activiteiten. Een antwoord op de vraag wie al dan niet deelneemt
aan bepaalde activiteiten geeft nog altijd geen antwoord op de vraag waarom of
vanuit welk motief men deelneemt. Lievens e.a. (2005) beschrijven een cultuursurvey en
geven aan dat de ene groep deelnemers dit doet omwille van een interesse in de culturele
activiteit zelf, een andere groep omwille van het sociale plezier en alles wat er aan toegevoegde
waarde bij komt. Ook in deze literatuur vinden we dus geen afdoend bewijs om
het ervaren van gecontroleerde motivatie bij sociaal actieven te verklaren.
Daarnaast blijken cursisten die minder dan 1 jaar participeren aan een formele leeractiviteit
minder gecontroleerd gemotiveerd te zijn dan zij die al langer deelnemen. We
zouden dit hypothetisch kunnen verklaren door te stellen dat zij die reeds langer participeren
een grotere druk voelen om de opleiding effectief succesvol af te ronden en het
eindgetuigschrift van de opleiding te behalen. Op het moment van de bevraging hebben
zij ook al effectief meer in hun cursus geïnvesteerd, zowel financieel als tijdsmatig, dus is
het eveneens mogelijk dat zij meer druk ervaren om de verhoopte baten te realiseren.
Tot slot halen we ook nog aan dat cursisten uit het Deeltijds Kunstonderwijs minder
gecontroleerd gemotiveerd zijn. In onze tabel met betrekking tot persoonlijke of jobgerelateerde
motieven scoorde dit onderwijstype al zeer laag op het arbeidsmarktgerelateerde
aspect en gezien de specificiteit van deze onderwijsvorm is dit resultaat niet verrassend
te noemen.
4.2.2. Autonome motivatie
De effecten voor geslacht en leeftijd zijn beiden significant. Vrouwen zijn meer autonoom
gemotiveerd. Vrouwen zouden zoals hogerop aangegeven meer participeren om hun sociale
relaties met anderen te onderhouden en als een vorm van zinvolle vrijetijdsbesteding.
Deze sociale dimensie zit ook duidelijk vervat in de autonome component. Jongere
deelnemers zijn minder autonoom gemotiveerd. Ouderen zien deelnemen meer als een
persoonlijke verrijking met aandacht voor sociale contacten en een blijvende individuele
ontplooiing (Price & Lyon, 1982). De interpretatie van een verminderde autonome motivatie
bij cursisten in de hogere inkomensklassen is een moeilijker gegeven. Wel weten we
uit de profielbeschrijvingen dat het hier voornamelijk gaat om hoger opgeleide universiteitsstudenten.
Uit descriptieve gegevens voor deze groep alleen blijkt dat zij voornamelijk
deelnemen uit interesse voor de opleidingsinhoud an sich, maar minder bezig zijn
met de sociale aspecten van het opleidingsgebeuren. Een bevestiging voor deze hypothese
vinden we echter niet direct terug in de literatuur.
Een kanttekening bij het model voor autonome motivatie is dat de totale verklaarde variantie
slechts 7,4 % bedraagt, wat toch eerder laag is. Een mogelijke verklaring hiervoor is
So c i a l e St a a t v a n Vl a a n d e re n 2009 330