schutbladen + eerste blad.indd - Vlaanderen.be

van een straf. Ryan & Deci (2002) spreken de laatste jaren meer over autonome en gecontroleerde
motivatie. De autonome motivatie zien ze als een synoniem voor ‘willen’, de
gecontroleerde voor ‘moeten’. Deze nieuwe zienswijze vatten zij samen onder de noemer
zelfdeterminatietheorie. Uit voorgaand onderzoek is duidelijk gebleken dat autonome
motivatie uiterst positieve effecten heeft op het leergedrag van cursisten (Vansteenkiste
e.a., 2005). Autonoom gemotiveerden beschikken over meer doorzettingsvermogen, ronden
een cursus vaker positief af, genereren meer inzichten in de leerstof en geven blijk van
een grotere nieuwsgierigheid. Gecontroleerd gemotiveerden komen sneller terecht in de
groep van de zogenaamde drop-outs of ongekwalificeerde uitstromers.
Met betrekking tot de deelname aan de volwasseneneducatie wordt vaak een opdeling gemaakt
tussen werkgerelateerde motieven en persoonlijke niet-werkgerelateerde motieven
(Courtney, 1992). Toch is het niet altijd even makkelijk om de scheidingslijn tussen deze 2
velden te trekken en lopen ze vaak in elkaar over. Werken met schalen die verschillende
items van beide sferen hanteren is daarom een betere oplossing. Hoe we dit concreet hebben
opgevangen in ons onderzoek wordt in de sectie data en methode beschreven.
3. Profielstudie van Vlaamse cursisten
3.1. Onderzoeksvragen en -hypothesen
Bovenstaande tekst maakt ons duidelijk dat profielbeschrijvingen ons een goed inzicht
geven in welke groepen over- en ondervertegenwoordigd zijn in geselecteerde vormen van
formele volwasseneneducatie. Daarnaast hebben we ook aangetoond dat motivatie zeer
divers kan zijn en een grote rol kan spelen in het al dan niet slagen van een cursist.
Vanuit deze theoretische bevindingen formuleren we 3 onderzoeksvragen: (1) Welke socio-demografische,
socio-economische en socio-culturele kenmerken typeren de populatie
van Vlaamse volwassenen die deelnemen aan een cursus binnen de Centra voor Volwassenenonderwijs,
het Deeltijds Kunstonderwijs, de hogescholen en de universiteiten
(2) Welke motieven tot deelname kunnen we onderscheiden (3) Welke profielkenmerken
kunnen we in verband brengen met de onderscheiden vormen van motivatie
Op basis van de internationale literatuur kunnen we volgende hypothesen formuleren:
(1) Jongeren, hoger opgeleiden, werkenden en volwassenen actief op sociaal en cultureel
vlak zijn oververtegenwoordigd in de profielstatistieken levenslang leren. (2) Motivatie
kan opgedeeld worden in 2 subdimensies: het echt zelf willen (autonome motivatie) en het
door externe druk moeten (gecontroleerde motivatie). (3) Groepen met minder gunstige
of duurzame perspectieven op de arbeidsmarkt zijn meer gecontroleerd gemotiveerd.
3.2. Data
De gegevens waarop deze bijdrage gebaseerd is, zijn verzameld in het kader van het Europese
project ‘LLL2010, Towards a lifelong learning society in Europe, the contribution
of the education system’ waaraan het Hoger Instituut voor de Arbeid aan de K.U.Leuven
meewerkt. In elk van de 13 deelnemende landen 2 werd gedurende het jaar 2007 een vragenlijst
afgenomen bij een vooropgestelde steekproefomvang van 1000 volwassenen die
effectief participeren aan een vorm van formele volwasseneneducatie. Een volwassen
cursist werd door het consortium gedefinieerd als iemand die het initiële onderwijs, dat
hij onafgebroken gevolgd heeft vanaf de start van de leerplicht, reeds minimaal 2 jaar
verlaten heeft. Op deze manier zijn we zeker dat de respondenten in onze survey volwas-
321 Fo c u s - On d e r w i j s