schutbladen + eerste blad.indd - Vlaanderen.be

teerd dan in 2006. De ontwikkeling van hogesnelheidsspoorlijnen betekent op sommige
verbindingen (Brussel-Parijs en Brussel-Londen) belangrijke concurrentie voor de luchtvaart,
maar op quasi alle andere verbindingen is het vliegverkeer sterk toegenomen. Bovendien
zijn er de laatste jaren heel wat vliegverbindingen bijgekomen vanuit luchthavens
in Vlaanderen en omgeving (met de luchthaven van Charleroi als grote uitschieter). De
toename van de mobiliteit is wellicht het grootst binnen deze markt, die een belangrijk
democratiseringsproces doormaakt. Een typisch kenmerk van het luchtverkeer is de grote
prijselasticiteit. De vraag is sterk afhankelijk van prijsschommelingen, wat de sector
erg kwetsbaar maakt voor prijsstijgingen van fossiele energie. Een hoge prijselasticiteit
wijst er ook op dat een groot deel van het vliegverkeer als niet-essentieel verkeer kan
worden beschouwd. Mensen hebben er weinig moeite mee om een vlucht over te slaan als
die te duur zou zijn.
Hoewel de lokale milieueffecten van vliegverkeer beperkt blijven tot geluidsoverlast, betekent
bijkomend vliegverkeer een exponentiële toename van afgelegde afstanden, en dus
van energieverbruik en uitgestoten broeikasgassen. Deze elementen moeten dan ook als
een potentiële barrière worden gezien voor de verdere ontwikkeling van de luchtvaart.
4. Externe negatieve effecten van verkeer
Onmiskenbaar hebben mobiliteit en alle recente en minder recente ontwikkelingen binnen
mobiliteit positieve gevolgen gehad voor de mens. Toch zijn er ook minder positieve
gevolgen aan deze evolutie. Het verkeer is een belangrijke doodsoorzaak geworden, direct
door het aantal verkeersongevallen, en indirect door de hinder en problemen die
verkeer met zich meebrengt.
Zelfs al begint de stijgende curve van het jaarlijkse aantal afgelegde autokilometers langzamerhand
af te vlakken, toch kunnen we stellen dat groei een belangrijke constante is
wanneer we het over mobiliteit hebben. Wanneer we ook het toeristische verkeer, en dan
in het bijzonder het luchtverkeer, meetellen, dan is het einde nog lang niet in zicht.
4.1. Hinder en leefbaarheid
Verkeer zorgt ook op veel vlakken voor hinder. Heel wat mensen hebben last van geluid,
licht en geur afkomstig van verkeer. Ook de fysieke aanwezigheid van wagens in
het openbaar domein kan vaak als hinderlijk worden beschouwd. Deze hinder heeft een
grote invloed op de leefbaarheid in Vlaanderen. Overmatige blootstelling aan geluid in
de woonomgeving heeft een aantal negatieve effecten op de gezondheid van de mens
(risico op verhoging van de bloeddruk en daarmee op hart- en vaatziektes, risico op
mentale gezondheidsproblemen).
Ook lawaaihinder blijft hoog op de maatschappelijke prioriteitenlijst staan. Hoewel het
tempo waarmee bijkomende infrastructuur aangelegd wordt afgenomen is, betekent elke
nieuwe weg (vaak ‘missing link’ genoemd) of spoorweg een nieuwe bron van geluid. Het
concept ‘stiltegebied’ heeft zijn intrede gedaan. Daarbij worden stille gebieden beschouwd
als erfgoed. Ook al bestaat er geen wet- of regelgeving met betrekking tot stiltegebieden,
toch is het de bedoeling om bronnen van lawaai zoveel mogelijk te ontmoedigen, bijvoorbeeld
door snelheidsbeperkingen met het beperken van het verkeerslawaai als doel.
Het meest in het oog springende debat in verband met lawaaihinder is dat over de aan-
So c i a l e St a a t v a n Vl a a n d e re n 2009 302