schutbladen + eerste blad.indd - Vlaanderen.be

De structurele files en de verminderde voorspelbaarheid van het pendelen oefenen hun
invloed uit op migratiegedrag. Wanneer het moeilijker wordt om elke dag op tijd op het
werk te geraken, dan wordt de prikkel groter om hetzij een job dichter bij huis te zoeken,
hetzij te verhuizen. In regio’s met een belangrijk onevenwicht tussen jobs en woningen zal
de eerste optie vaak niet realistisch zijn. Verhuizen omwille van het verkeer lijkt maatschappelijk
gezien een correct antwoord op het mobiliteitsvraagstuk, maar kan negatieve
effecten hebben voor de personen en gezinnen in kwestie, alsook voor de sociale netwerken
waar zij deel van uitmaken. Bovendien zijn de vanuit de economische kerngebieden
beter bereikbare woonlocaties over het algemeen duur, waardoor verhuizen weleens het
inleveren van woonkwaliteit zou kunnen betekenen. Ondanks belangrijke fiscale stimuli,
met name het invoeren van de meeneembaarheid van registratierechten (Ministerie van
de Vlaamse Gemeenschap, 2002), kan voorlopig slechts een minimale stijging van het
aantal verhuizers worden opgetekend.
Een tweede domper vinden we in de externe effecten die snellere verplaatsingen met zich
meebrengen. De mogelijkheid om zich sneller te verplaatsen leidt er op de lange termijn
toe dat mensen zich ook over grotere afstanden gaan verplaatsen. Dit heeft meer ongewenste
externe effecten, zoals energieverbruik, uitstoot en vervuiling, en voor wat betreft
het wegverkeer ook ongevallen en congestie tot gevolg. Bovendien materialiseert
dit fenomeen zich in een verdere uitspreiding van ruimtelijke ontwikkelingen, die een
omgekeerde evolutie (waarbij de afgelegde afstanden weer kleiner zouden worden) hypothekeert
(Boussauw & Witlox, 2008).
2. Toegankelijkheid
Mobiliteit kan nooit los gezien worden van toegankelijkheid. Onder toegankelijkheid
wordt in het Mobiliteitsplan Vlaanderen (LIN, 2001) verstaan ‘het faciliteren van de verplaatsingsbehoefte’
waarbij het streefdoel een zo groot mogelijke ‘toegang’ tot de mobiliteit
is. Die toegang bestaat zowel uit toegang tot het vervoerssysteem als geheel als tot de
individuele of collectieve vervoermiddelen.
Het eerste element in de definitie van toegankelijkheid houdt in dat de maatschappelijke
behoefte tot verplaatsen van individuen kan ingevuld worden. Deze verplaatsingsbehoefte
is uiteraard niet voor iedereen gelijk. In het Mobiliteitsplan Vlaanderen (LIN, 2001)
wordt er daarom gewerkt met een opdeling naar leeftijd om de verplaatsingsbehoeften
per groep in kaart te brengen en na te gaan aan welke voorwaarden het vervoerssysteem
moet voldoen om hieraan tegemoet te komen.
In tweede instantie is toegankelijkheid de toegang tot individuele en collectieve vervoermiddelen.
Momenteel is deze toegang tot de mobiliteit erg ongelijkmatig verdeeld over
de verschillende groepen van de samenleving. Het streven naar een sociaal duurzame
mobiliteit impliceert dan ook een herverdeling van de mobiliteit. Streefdoel hierbij is
het garanderen van de mobiliteit voor iedereen, ook voor mensen die geen auto bezitten
of mogen/kunnen besturen, zodat vervoersarmoede niet of nauwelijks meer bestaat (of
tenminste waar armoede geen vervoersarmoede impliceert) en de vervoersongelijkheden
tussen de verschillende maatschappelijke groepen tot een aanvaardbaar niveau zijn teruggebracht
(LIN, 2001).
So c i a l e St a a t v a n Vl a a n d e re n 2009 294