schutbladen + eerste blad.indd - Vlaanderen.be

mate het gevolg van de stijgende participatie van de hoogopgeleiden. Zo bekeken dienen
we vast te stellen dat het verenigingsleven groeit omdat het soort mensen dat vroeger al
werd bereikt nu nog meer en talrijker wordt bereikt, niet omdat de verenigingen er in slagen
de mensen te bereiken die ze vroeger ook al niet bereikten. Eenzelfde dynamiek kan
trouwens worden vermoed op basis van het verband tussen televisiegebruik en sociale
participatie. Gematigde kijkers lijken over de tijd meer te zijn gaan participeren, terwijl
intense kijkers aan de buis gekluisterd bleven. Het vergroten van de democratische reikwijdte
van het verenigingsleven wordt een nog belangrijker opdracht dan voorheen.
Toenemende participatie kan ook worden toegeschreven aan de actievere deelname van
de onregelmatig praktiserende en randkerkelijke katholieken en christelijken. Dat heeft
tot gevolg dat het grote verschil in participatie tussen kern- en kerkse gelovigen enerzijds,
randkerkelijke anderzijds, afneemt. Er is allengs ook een actievere deelname van oudere
leeftijdsgroepen gegroeid. Deze manifesteert zich vooral in de sportverenigingen.
Naast de verbondenheid die verwezenlijkt wordt via het verenigingsleven zijn er ook de
zogeheten ‘informele’ sociale contacten, met buren, familie, vrienden en kennissen. Hoewel
het verre van zeker is dat aan dergelijke contacten dezelfde of gelijkaardige gevolgen
kunnen worden gekoppeld als aan de participatie aan verenigingen, werd hun evolutie in
deze bijdrage toch kort geschetst. De proportie mensen (19- tot 75-jarigen) die weinig of
geen contact hebben met buren, vrienden, kennissen en niet inwonende familie, ligt rond
de 8%. Die proportie vereenzaamde mensen vertoont wat schommelingen, maar geen
duidelijke trend tussen 1997 en 2007.
In dezelfde periode praat gemiddeld 70% van de Vlamingen minstens eens per week met
de buren, 64% ontvangt of gaat minstens eens per week op bezoek bij niet inwonende
familie en 58% doet minstens eens per week iets samen met vrienden of kennissen. Vlaanderen
lijkt ook informeel sterk sociaal bekabeld. Toch zien we dat de proportie mensen
die heel frequent informele contacten heeft, afneemt. De heel frequente, dagelijkse
contacten nemen, in het geval van buren, vrienden en kennissen, af ten voordele van
de minder frequente wekelijkse of zelfs maandelijkse contacten. Ook de intensiteit van
informele contacten is ongelijk verdeeld over de bevolking. Opmerkelijk is dat laaggeschoolden
systematisch meer informeel contact hebben met anderen dan hooggeschoolden.
De laatsten verwezenlijken sociale verbondenheid relatief meer via verenigingen en
ICT, de eersten via buren, familie, vrienden en kennissen.
Noten
1 Net als bij de bevraging van het lidmaatschap van verenigingen, werden ook bij het vrijwilligerswerk in
het kader van verenigingen de sportorganisaties niet opgenomen in 1981 (zie verder).
2 De gegevens voor Vlaanderen zijn beschikbaar voor de EVS-databanken in 1990 en 1999, niet voor 1981.
Om de evolutie over een zo lang mogelijke periode te bekijken, besloten we om de evolutie te baseren op
de Belgische data.
3 Spanje, Italië, Frankrijk, Ierland, Duitsland, Nederland, Denemarken, Zweden en België.
4 SCV-survey: in 1999, 2001, 2002, 2003, 2004, 2005, 2006 en 2007 werd lidmaatschap (lijst van verenigingen)
bevraagd in vijf categorieën (nooit, ooit, passief, actief, bestuurslid). De andere jaren (1996, 1997,
1998 en 2000) werd een ja/nee vraag gesteld naar actief lidmaatschap (lijst van verenigingen).
TOR-survey 1998: lijst van verenigingen met vijf antwoordcategorieën (nooit, ooit, passief, actief, bestuurslid).
Welzijnssurvey 2006: vraag naar het aantal verenigingen waarvan men actief en bestuurslid is.
Survey Recreatief Vlaanderen 2004: lijst van verenigingen met drie antwoordcategorieën (geen lid, actief
lid, deelnemer maar geen lid).
So c i a l e St a a t v a n Vl a a n d e re n 2009 274