schutbladen + eerste blad.indd - Vlaanderen.be

mensen zonder kinderen. Het lijkt er op dat vooral de mensen die weinig met tijdsaanspraken
worden geconfronteerd ook minder participeren. Een mate van tijdsdruk blijkt
bevorderlijk voor de participatie.
Het tv-kijken drukt de participatie. De tijd die voor televisie wordt doorgebracht, wordt
in betrekkelijk grote mate onttrokken aan het verenigingsleven. Over de tijd is de kloof
tussen zwakke en intense kijkers zelfs groter geworden, vooral omdat de zwakke kijkers
nu meer dan vroeger participeren aan het verenigingsleven, iets wat vooral merkbaar is
in de sportverenigingen. De mensen die veel voor de televisie zaten, zijn daar als het ware
blijven zitten. Van degenen die minder beeldbuisgeklonken waren, zijn er heel wat gaan
sporten.
Het ene medium is het andere niet. Terwijl televisie en het verenigingsleven in een negatieve
verhouding staan, die mettertijd nog negatiever is geworden, staan internet en het
verenigingsleven in een positieve verhouding. Wie meer gebruik maakt van internet dan
de gemiddelde Vlaming heeft ook een grotere kans sterker aan het verenigingsleven deel
te nemen. Die vormen van verbondenheid zijn dus geen alternatief, maar complementair.
Gezien de recente opkomst van internetgebruik, kan zelfs worden verondersteld dat
deelname aan het verenigingsleven dat gebruik bevordert; een te onderzoeken hypothese.
Het verband tussen de verschillende vormen van verbondenheid wijst in elk geval op het
cumulatieve karakter van sociale participatie en dus ook op het risico dat er een groep
groeit die noch door werk, noch door het verenigingsleven, noch door internet met de
anderen in contact staat: een groep die enkel de televisie als venster op de wereld heeft.
Kerngelovigen en kerkse gelovigen participeren ook sterk aan het verenigingsleven. Het
zijn de onverschilligen die in mindere mate participeren. De daling van het aantal kerngelovigen
heeft echter niet geleid tot een daling van de participatiecijfers omdat de participatie
van de randkerkelijken en de onregelmatig praktiserenden - de levensbeschouwelijk
betrokkenen – is toegenomen. Dat betekent ook dat het verschil in de intensiteit tussen de
kerngelovigen en de andere levensbeschouwelijk betrokkenen over de tijd is afgenomen.
Uitleiding
In tegenstelling tot de pessimistische verwachtingen stellen we over de laatste dertig jaar
geen daling van het engagement in verenigingen vast. Het beschikbare materiaal wijst
veeleer op een toename van zowel het actieve lidmaatschap als van het vrijwilligerswerk.
Het percentage mensen dat vrijwilligerswerk verricht en/of actief of bestuurslid is van
verenigingen blijkt te zijn toegenomen. Er zijn daarenboven niet alleen meer mensen lid
van verenigingen, ze zijn bovendien ook lid van meer verenigingen. Die toename van
het aantal lidmaatschappen lijkt ook niet gepaard te gaan met kortere, meer wisselende
lidmaatschappen. Op basis van de weliswaar gebrekkige informatie over dat aspect van
het lidmaatschap lijkt de participatie van de leden integendeel duurzamer te zijn geworden.
In dat verband is er echter een grote behoefte aan het beter meten van de duur van
het lidmaatschap. Een andere onderzoeksvraag die door deze vaststellingen wordt aangereikt,
is waarom kernleden van verenigingen de indruk hebben dat het lidmaatschap
achteruitgaat en de participatie minder duurzaam wordt. Aan welke waarnemingen, verwachtingen
en perceptieschema’s ontspringt die onbehaaglijke diagnose
De toegenomen deelname aan het verenigingsleven is daarenboven een algemeen verschijnsel.
Het valt nagenoeg alle soorten verenigingen te beurt, de ene al meer dan de
So c i a l e St a a t v a n Vl a a n d e re n 2009 272