schutbladen + eerste blad.indd - Vlaanderen.be

in vrijetijdsverenigingen en in helpende verenigingen. In de religieuze verenigingen zijn
mannen en vrouwen even sterk vertegenwoordigd.
Vrouwen zijn dan wel minder lid van verenigingen in het algemeen. Het zou best kunnen
dat ze bezig zijn met een inhaalbeweging en dat er in bepaalde verenigingen dan ook
sprake is van een vervrouwelijking. Over de beschouwde periode stellen we een significante
stijging vast van het aantal vrouwelijke leden (tabel 19). In de periode 1995-1999 was
42% van de vrouwen lid van een vereniging, in de periode 2000-2007 was dit 46%. Dit is
een toename van 4 procentpunten. Bij de mannen is het lidmaatschap echter nog sterker
toegenomen, namelijk met 6 procentpunten, van 50% naar 56% leden. Het gevolg hiervan
is dat de genderkloof met 2 procentpunten is toegenomen.
De genderkloof bij de sportverenigingen, toch een klassiek mannenbastion, is daarentegen
heel lichtjes afgenomen, van 15 procentpunten in de jaren ‘90 naar 14 procentpunten
na 2000. Het lidmaatschap van mannen is minder sterk gestegen (met 5 procentpunten)
dan het lidmaatschap van de vrouwen (met 6 procentpunten).
De genderkloof bij alle verenigingen zonder sport- en jeugdverenigingen, waarbij er een
overwicht van vrouwen is, is eveneens verkleind, van 4 procentpunten in de jaren ‘90 tot
1 procentpunten na het jaar 2000. Het lidmaatschap van mannen is gestegen met 5 procentpunten,
terwijl de toename bij de vrouwen minder sterk was, met 2 procentpunten.
We kunnen dus stellen dat vrouwen een inhaalbeweging hebben gemaakt voor wat de
sportverenigingen betreft, en mannen een inhaalbeweging voor de andere verenigingen.
Omdat de inhaalbeweging van mannen groter is geweest dan deze van de vrouwen, is de
globale genderkloof voor de totale participatie licht toegenomen (van 8 naar 10 procentpunten).
4.2.4. Tijdsdruk
De auteurs die een daling van de maatschappelijke participatie menen te onderkennen,
schrijven deze niet zelden toe aan verhoogde tijdsdruk. Sommige leeftijdsgroepen worden
geconfronteerd met het zogeheten spitsuur van het leven - de cumulatieve tijdsaanspraken
van beroep en gezin - waardoor er nog relatief weinig tijd zou overblijven voor
vrijetijdsactiviteiten. Men kan verwachten dat het uitoefenen van bezoldigde arbeid en
het tweeverdienerschap bijdragen tot tijdsdruk. In die zin vinden we in onze gegevens
een duidelijke aanwijzing van toegenomen tijdsdruk. Het aantal werkenden is immers
toegenomen met 3 procentpunten en het aantal huisvrouwen afgenomen met bijna 4 procentpunten.
De hypothese dat toenemende tijdsdruk naar afnemende participatie leidt, wordt echter
geenszins door de observaties bevestigd en verdient op zijn minst flinke nuancering.
Mensen die nauwelijks tijdsverplichtingen hebben, bijvoorbeeld omdat ze geen werk hebben,
blijken ook nauwelijks actief te zijn in het verenigingsleven. Zoals al eerder gemeld,
blijkt de stelling van de vermenigvuldiging van de tijd vruchtbaarder in het verklaren van
participatiepatronen dan de stelling van de verdringing van de tijd. Engagementen op
verschillende maatschappelijke domeinen blijken elkaar veeleer aan te zwengelen dan af
te remmen of uit te sluiten.
De logistische regressie (tabel 19) wijst inderdaad uit dat de huisvrouwen, werklozen en
zieken, arbeidsongeschikten en werkonderbrekers minder participeren dan de werkenden.
Als we dan kijken naar het soort verenigingen waar ze minder participeren, blijkt
dat ze minder lid zijn van sportverenigingen dan werkenden. Ook gepensioneerden zijn
minder lid van sportverenigingen dan de werkenden. Gepensioneerden zijn eveneens
minder lid van sociopolitieke verenigingen maar zijn daarentegen sterker vertegenwoor-
So c i a l e St a a t v a n Vl a a n d e re n 2009 266