schutbladen + eerste blad.indd - Vlaanderen.be

den. Daarnaast is er ook de mogelijkheid dat net de onderwijservaring een aantal vaardigheden
en mogelijkheden bijbrengt, die de leerlingen later toelaten een sociaal actievere
rol te spelen. Zo gaan Verba e.a. (1995) uit van een ‘resources model’: participatie in het
publieke leven wordt pas mogelijk en zinvol indien men daartoe over de nodige hulpbronnen
of resources beschikt, bijvoorbeeld tijd, geld en mobiliteit maar ook de integratie in
reeds bestaande netwerken of het beschikken over voldoende cognitieve vaardigheden.
Heel veel activiteiten binnen het verenigingsleven vergen inderdaad enige kwalificaties,
in de vorm van vergadertechnieken, rapportering, het woord voeren, het organiseren van
activiteiten,... Hoe dan ook: we hebben hier te maken met een cumulatieve verhouding:
diegenen die in het onderwijssysteem de meeste kansen hebben gekregen en/of hebben
kunnen benutten, zullen ook later in het culturele, het politieke en het verenigingsleven
het sterkst tot participatie overgaan (Elchardus & Glorieux, 2002; Wilson & Musick,
1997).
De logistische regressie (tabel 19) toont inderdaad dat hogeropgeleiden significant vaker
lid zijn van alle soorten verenigingen. Deze oververtegenwoordiging is het grootst in de
sociale bewegingen, gevolgd door de culturele verenigingen en de religieuze verenigingen.
Het scholingsniveau van de Vlaamse bevolking is over de jaren heen lichtjes gewijzigd, in
die zin dat het aantal respondenten met een diploma hoger secundair onderwijs licht is
toegenomen. De invloed van het scholingsniveau op het lidmaatschap van verenigingen
in het algemeen blijkt ook te verschillen naargelang het meetpunt. Het verschil tussen
hoger- en lageropgeleiden is over de tijd nog groter geworden in het voordeel van de eersten.
De toename van het lidmaatschap situeert zich voornamelijk bij de hogeropgeleiden.
Voor het jaar 2000 was 60% van de hogergeschoolden actief lid van een vereniging, in de
periode na 2000 was twee derde (66%) van hen actief of bestuurslid van een vereniging.
Dezelfde trend vinden we terug bij de middengeschoolden, maar in minder sterke mate.
Deze stijgende trend vinden we echter niet terug bij de lageropgeleiden. Deze vaststelling
bevestigt de stelling dat de invloed van het onderwijsniveau steeds sterker wordt en
het risico op sociale uitsluiting en niet-participatie van de laaggeschoolden steeds groter
(Elchardus & Glorieux, 2002).
4.2.3. Vervrouwelijking
Uit participatieonderzoek blijkt meestal dat vrouwen in geringere mate dan mannen
deelnemen aan het verenigingsleven, en aan het publieke leven in het algemeen. Specifiekere
analyses tonen echter dat vrouwen niet minder lid zijn van verenigingen, wel minder
bestuursfuncties uitoefenen en enkel ondervertegenwoordigd zijn in sportverenigingen.
De participatiepatronen van vrouwen en mannen zijn bovendien duidelijk verschillend.
Mannen participeren meer in sportverenigingen, vrouwen in sociaal-culturele verenigingen
(Elchardus & Smits, 2000; Stevens & Elchardus, 2001; Smits, 2004).
De logistische regressie-analyse (tabel 19) bevestigt dat vrouwen minder lid zijn van verenigingen
in het algemeen, een ondervertegenwoordiging die volledig te wijten is aan
de lagere participatie van vrouwen in sportverenigingen. Als we het lidmaatschap van
alle verenigingen bekijken zonder sport- en jeugdverenigingen verdwijnt immers het genderverschil.
Binnen deze groep van verenigingen zijn er echter nog verschillen. Mannen
zijn vaker lid van sociale bewegingen, sociopolitieke verenigingen, wijk- en buurtverenigingen
en van culturele verenigingen. Vrouwen zijn dan weer sterker vertegenwoordigd
265 Al ge m e e n - So c i a l e p a rt i c i p a t i e