schutbladen + eerste blad.indd - Vlaanderen.be

Tabel 8. Al dan niet verrichten van vrijwilligerswerk in Vlaanderen, periode 1996-2007, in %
Ja
Neen
SCV 1996 15,5 84,5
SCV 1997 17,7 82,3
SCV 1998 18,5 81,5
TOR 1998 19,7 80,3
SCV 1999 (36,3) 19,3 a 63,7
SCV 2000 19,2 80,8
SCV 2001 16,5 83,5
SCV 2002 16,9 83,1
SCV 2005 19,5 80,5
SCV 2007 21,5 78,5
Totaal (²=264,9; df=9; p=0,00) 20,0 80,0
a
In tegenstelling tot de meeste surveys, vroeg men in de bevraging van 1999 niet uitsluitend naar het vrijwilligerswerk in het kader
van verenigingen maar ook naar de intergenerationele zorg, mantelzorg, ... in één en dezelfde vraag. Op deze manier bekwam
men uiteraard een veel hoger percentage vrijwilligers, met name 36,3%. In TOR 1998 vroeg men eveneens naar het verrichten
van vrijwilligerswerk binnen en buiten verenigingen, maar met aparte vragen. Op deze manier kon een onderscheid worden
gemaakt tussen het verrichten van vrijwilligerswerk binnen en buiten verenigingen. Hieruit bleek dat 17% van de respondenten
de verschillende vormen van vrijwilligerswerk (binnen verenigingen, zorg voor zieken, bejaarden, gehandicapten en zorg voor
kinderen) combineren. Door dit aandeel af te trekken van de 36,3% van de mensen die minstens één van de vormen van vrijwilligerswerk
doen, krijgen we een schatting van het aantal vrijwilligers in verenigingen in 1999.
Bron: SCV-survey, TOR-survey.
Ouderen doen vaker aan vrijwilligerswerk dan jongeren. Ook wordt duidelijk dat hogeropgeleiden
vaker vrijwilligerswerk doen dan lageropgeleiden, mannen vaker dan vrouwen,
huisvrouwen en studenten vaker dan werkenden, (on)regelmatig praktiserende katholieken
en christelijken vaker dan ongelovigen en onverschilligen. Als na controle voor
die invloeden naar de evolutie van het vrijwilligerswerk wordt gekeken, zien we dat er
zich tussen 1996 en 2005 een stijgende tendens aftekent.
Wat de evolutie van het vrijwilligerswerk betreft, is er dus zeker geen reden tot zorg. De
gegevens wijzen op een toename over de laatste 30 jaar.
3. Evolutie van het lidmaatschap van verenigingen
Over het lidmaatschap van verenigingen zijn in Vlaanderen betrekkelijk veel gegevens
beschikbaar. Lidmaatschap en deelname aan het verenigingsleven wordt doorgaans
beschouwd als een belangrijke indicator van sociaal kapitaal. Dat laatste is een nogal
breed, ‘multidimensioneel’ en ook wel wat vaag begrip. Soms slaat het niet alleen op sociale
participatie als dusdanig, maar op de combinatie van participatie en de houdingen en
opvattingen die daarmee samenhangen. De aandacht gaat hier heel specifiek naar sociale
participatie, deelname en deelhebben aan het verenigingsleven. Ook daarvan kunnen
echter heel veel verschillende aspecten worden onderscheiden en in de wetenschappelijke
literatuur over het verenigingsleven vindt men ook verschillende verwachtingen met betrekking
tot die verschillende aspecten. Het is geenszins de bedoeling van deze tekst die
verwachtingen te toetsen. Het lijkt ons wel interessant ze even op een rijtje te zetten om de
verschillende aspecten van de sociale participatie te inventariseren waarnaar in de literatuur
de aandacht gaat (zie ook Smits, 2007). We zullen dan in het vervolg van de bijdrage
en binnen de beperkingen van de beschikbare gegevens, de evolutie van zoveel mogelijk
van die aspecten beschrijven.
So c i a l e St a a t v a n Vl a a n d e re n 2009 244