schutbladen + eerste blad.indd - Vlaanderen.be

gemaakt. Hoewel de data ontbreken om stevige uitspraken te doen, zijn er signalen van
een krapte op de Vlaamse woningmarkt. Investeringen in woningbouw zijn in België en
Vlaanderen voor het overgrote deel overgelaten aan het particuliere initiatief, wat als
gunstig gevolg heeft gehad dat het aandeel eigenaars is gestegen tot driekwart van de
Vlaamse huishoudens. Tijdens de laatste decennia zijn het echter in hoofdzaak de huurders
met de relatief hoogste inkomens geweest die de stap hebben gezet naar eigendomsverwerving.
De keerzijde hiervan is dat op de huurmarkt veel huishoudens aanwezig zijn
met een beperkte koopkracht. Met uitzondering voor het hogere marktsegment is daardoor
slechts een beperkt rendement te behalen op de verhuring van private woningen en
is investeren in nieuwbouw of renovatie voor verhuring in de goedkopere marktsegmenten
niet aantrekkelijk. De overheid zou in antwoord hierop ook die private huursector
impulsen kunnen geven via vraag- en/of aanbodsubsidies, of de sociale huisvesting verder
kunnen uitbreiden tot er voldoende aanbod is voor de groep voor wie een eigen woning
buiten het bereik blijft. Een privaat huurbeleid is echter nagenoeg afwezig. En hoewel de
inspanningen voor sociale woningen de laatste jaren zijn toegenomen, wijzen de cijfers er
op dat dit het doel (een goede en betaalbare woning voor iedereen) verre van bereikt is.
Het huidige voornemen van de Vlaamse Regering om het aantal sociale huurwoningen
sterk op te trekken en na te denken over de introductie van een huursubsidie speelt in op
deze vastgestelde noden.
De tweede stelling hield in dat als gevolg van de krapte op de woningmarkt de bestaande
woningvoorraad - en dus ook minderwaardige woningen - noodzakelijkerwijze in gebruik
moet blijven. Op dit vlak is enige nuance nodig. Zoals gezegd is de kwaliteit van de
woningen over het algemeen sterk toegenomen. Maar tegelijkertijd blijft wel een harde
kern van slechte woningen in gebruik. Ondermaatse woningen zijn zoals gesteld vooral
te vinden bij oudere eigenaars en bij private huurders. In beide gevallen is het gebrek aan
woningkwaliteit mede (maar niet alleen) het gevolg van een tekort aan inkomen. Bij de
private huurders is dit verband niet rechtstreeks. Het zijn hier de verhuurders die afzien
van de noodzakelijke investeringen omdat ze de kosten niet kunnen terugverdienen via
een verhoging van de huur. De overheid zou de markt dus kunnen bijspringen daar waar
ze zichzelf onvoldoende corrigeert. Zoals de historische schets aantoonde, is in België en
in Vlaanderen echter nooit echt werk gemaakt van een gericht renovatiebeleid in deze
segmenten waar de renovatie het sterkst nodig is.
De derde stelling volgde uit de eerste: als de woningmarkt krap is en het aantal huishoudens
neemt toe, stijgen de prijzen en komt de betaalbaarheid voor bepaalde bevolkingscategorieën
in het gedrang. Deze hypothese kan worden bevestigd, maar de nuance
dat dit enkel het geval is voor bepaalde groepen kan niet genoeg worden onderstreept.
Deze betaalbaarheidsproblemen alleen toeschrijven aan een gebrekkig woonbeleid zou
onjuist zijn. Wat hier mede zichtbaar wordt, is een tekortschietend inkomensbeleid (Van
Mechelen & Bogaerts, 2008). Met minimale sociale uitkeringen die grotendeels onder de
armoedegrens liggen, kan het weinig verwondering wekken dat een grote groep mensen
niet in staat is om goed en betaalbaar te wonen.
Noten
1 Deze bijdrage maakt gebruik van onderzoek uitgevoerd door medewerkers van het Steunpunt Ruimte en
Wonen en van de inhoudelijke inbreng van volgende personen: Erik Buyst, Bart Claessens, Eva Debusschere,
Marja Elsinga, Kristof Heylen, Marie Le Roy, Michael Ryckewaert, Katrien Tratsaert, Brecht
Vandekerckhove en Frank Vastmans.
231 Al ge m e e n - Wo n e n