schutbladen + eerste blad.indd - Vlaanderen.be

nog voor elektriciteit, water en gas. Voor private huurders gaat het voor 2005 gemiddeld
over 127 euro per maand, voor sociale huurders over 122 euro per maand en voor
eigenaars om 172 euro. In de hiernavolgende gegevens zijn deze bijkomende uitgaven niet
inbegrepen (Heylen e.a., 2007). Vooraleer over te gaan tot de bespreking van de betaalbaarheid
van de naakte woonkosten, past het te wijzen op de toenemende problemen
met het betalen van deze bijkomende uitgaven. In 2006 ontving 17,2% van alle Vlaamse
afnemers van elektriciteit en/of aardgas een ingebrekestelling 10 van hun leverancier. Voor
72.747 gezinnen (dit is 2,1% van de gezinnen) leidde dit tot een afbetalingsplan. Van deze
afbetalingsplannen werd 30% niet nageleefd. Ten opzichte van 2005 stelt de VREG toenemende
afbetalingsproblemen vast. Ook het klantenbestand van de netbeheerders die
klanten opvangen waarvan het leveringscontract uiteindelijk wordt opgezegd door de
leverancier omwille van wanbetaling, steeg. Op 31 december 2006 werden zo 53.645 gezinnen
van elektriciteit en 37.948 gezinnen van aardgas voorzien door de netbeheerders.
Het betrof een stijging met respectievelijk 49% en 54% ten opzichte van het voorgaande
jaar. Eind 2006 hadden 410 gezinnen geen toegang meer tot elektriciteit en 823 gezinnen
geen toegang meer tot aardgas, wat ook weer een stijging betekende tegenover het jaar
voordien (VREG, 2007).
4.2. Betaalbaarheid: een groeiende kloof tussen huurders en eigenaars
‘Betaalbaarheid van het wonen’ is een normatief concept. Het zegt hoeveel mensen mogen
uitgeven voor hun woning. De woonuitgaven mogen geen onredelijke belasting betekenen
voor het inkomen. Maar ondanks het wijd verspreide gebruik van het begrip bestaat
er geen algemeen aanvaarde definitie en is er geen overeenstemming over de normen. Essentieel
in de definities die we aantreffen in de internationale literatuur, is de verwijzing
naar de relatie tussen woonuitgaven en inkomen van het huishouden 11 . De wijze waarop
de relatie wordt gelegd tussen woonuitgave en inkomen, kan verschillen. We bekijken 3
verschillende methoden: de woonquote, het resterend inkomen en de subjectieve beoordeling
door de bewoner.
4.2.1. Gemiddelde woonquote
Een eerste mogelijke methode om de betaalbaarheid te meten, is na te gaan welk deel
van het inkomen huishoudens gemiddeld besteden aan de huur of aan de afbetaling van
de lening. Men noemt dat de ‘woonquote’. Gemiddeld voor het Vlaamse Gewest is de
woonquote nu 13%, wat zeer redelijk is. Maar dit gemiddelde wordt sterk gedrukt door
de eigenaars voor wie de lening is afbetaald. De eigenaars met een nog lopende lening betalen
gemiddeld 21,7% van hun beschikbaar inkomen, private huurders 29,5% en sociale
huurders 22,3%. Ondanks de veel hogere uitgaven voor wonen bij de eigenaars dan bij de
huurders (zie hierboven), vragen deze uitgaven dus van eigenaars een relatief kleiner deel
van het inkomen dan van huurders. De grote verschillen in inkomen tussen huurders en
eigenaars die in 2.3. besproken werden, bieden hiervoor de verklaring.
Blikken we terug naar het verleden, dan zien we op figuur 3 dat de verschillen tussen
huurders en eigenaars niet steeds zo groot geweest zijn. De verhouding tussen de uitgaven
en het inkomen voor huurders en eigenaars evolueerde ongeveer gelijk tussen 1976 en
1992. Pas daarna groeide een duidelijke kloof tussen beide groepen. De betaalbaarheid
van huurders kwam vanaf dan steeds meer in het gedrang, en dit terwijl de afbetaalde
sommen voor eigenaars sterker stegen dan de huur. De verklaring ligt bij de verschillende
evolutie van het inkomen: terwijl het gemiddelde inkomen van huurders sedert 1992 is
gezakt, is dat van eigenaars gemiddeld een flink stuk gestegen.
So c i a l e St a a t v a n Vl a a n d e re n 2009 220