schutbladen + eerste blad.indd - Vlaanderen.be

3.3. Ontgroening en vergrijzing
De leeftijdstructuur van de bevolking is in aanzienlijke mate veranderd. Het aandeel van
de jongeren neemt af, dat van de ouderen neemt toe. Het gaat om de ‘ontgroening’ en ‘vergrijzing’
van onze samenleving.
Het aandeel van de 0- tot 19-jarigen is tussen 1981 en 2008 gedaald van bijna 30% naar
22%. De groep tussen 20 en 65 jaar steeg van 58% naar 60%. Het aandeel 65-plussers is in
dezelfde periode toegenomen van 14% naar 18%.
Binnen België is het Vlaamse Gewest momenteel de meest vergrijsde regio.
Tabel 2. Evolutie van een aantal afhankelijkheidsratio’s in het Vlaamse Gewest, periode 1981-2020.*
1981 1990 2000 2008 2020
Vergrijzing 13,6 14,2 16,7 17,9 20,0
[(65 jaar en ouder/totale bevolking) x 100]
Ouderenafhankelijkheidsindex 23,6 23,3 27,8 29,7 36,1
[(65 jaar en ouder/20-64 jaar) x 100]
Potentiële steun 4,2 4,3 3,6 3,4 2,8
(20-64 jaar/65 jaar en ouder)
Veroudering binnen de veroudering 18,1 23,2 20,3 26,3 29,2
[(80 jaar en ouder/65 jaar en ouder) x 100]
* Cijfers van 1981 tot 2008 gebaseerd op waarnemingen, cijfers voor 2020 gebaseerd op bevolkingsvooruitzichten 2007-2060.
Bron: ADSEI.
De vergrijzing kan aan de hand van meerdere afhankelijkheidsratio’s worden geïllustreerd.
Eén daarvan is de ‘ouderenafhankelijkheidsindex’ die de verhouding weergeeft van het aantal
65-plussers tegenover het aantal personen tussen 20 en 64 jaar. In 1981 staan tegenover
100 personen op actieve leeftijd, 24 personen van 65 jaar of ouder. In 2008 gaat het al om
30 ouderen tegenover 100 actieven. De ratio ‘potentiële steun’ halveert bijna tussen 1981
en 2020 en de ratio betreffende de ‘veroudering binnen de veroudering’ geeft aan dat er een
meer dan proportionele stijging is van het aantal oude ouderen (80 jaar en ouder).
Deze puur demografische ratio’s focussen op de afhankelijkheid van de ene leeftijdsgroep
ten overstaan van de andere en doen afbreuk aan het feit dat ouderen niet alleen zorgvragers
zijn, maar zelf ook vaak zorg verlenen (Vanderleyden, 2006). In deze context suggereert
het Federaal Planbureau het gebruik van andere maatgetallen, bijvoorbeeld een
sociaaldemografische afhankelijkheidsratio (aantal gepensioneerden/aantal personen met
een job én werklozen) of een sociaaleconomische afhankelijkheidsratio (aantal gepensioneerden/degenen
die effectief werken). Dergelijke oefening voor België leert dat de stijging
van de waarde van deze ratio’s minder sterk is, en dus dat de lasten minder dramatisch zijn
dan wat uit de geprojecteerde zuiver demografische maatgetallen mag blijken (Vanderleyden,
2009).
Ook de beroepsbevolking vergrijst. Verhoudt men de leeftijdsgroep van 40 tot 64 jaar tegenover
de groep van 20 tot 39 jaar, dan komt men uit bij een coëfficiënt van 0,97 voor het
Vlaamse Gewest in 1990. Dat betekent dat er ongeveer evenveel oudere als jongere personen
zijn op arbeidsleeftijd. Deze verhouding neemt vervolgens gestaag toe: van 1,02 in 1995
over 1,13 in 2000 tot 1,38 in 2008 (Pelfrene, 2009).
21 Co n t e x t