schutbladen + eerste blad.indd - Vlaanderen.be

draagt het aandeel eengezinswoningen 53% (Vanneste e.a., 2007). De dominantie van de
eengezinswoning met tuin hangt nauw samen met het hoge aandeel eigenaars. De ideale
eigendomswoning is al voor zeer lange tijd en blijft de eengezinswoning met tuin. Ook het
beleid heeft deze vorm van woningbouw sterk aangemoedigd (zie boven).
Grote verschuivingen in de woningtypologie zijn er de laatste decennia niet geweest. In
1991 en 1981 bedroegen de percentages voor eengezinswoningen telkens 79% (Goossens
e.a., 1997). Toch tekent zich op vlak van nieuwbouw een kentering af. Waar tot het einde
van de jaren ‘80 het aantal nieuw vergunde appartementen amper een derde van het aantal
vergunde eengezinswoningen bedroeg, is sindsdien de nieuwbouw van appartementen
sterk toegenomen. Terwijl de bouw van eengezinswoningen een flinke duik kende op het
einde van de jaren ‘90, is de bouw van appartementen nagenoeg steeds blijven toenemen.
In 2002 heeft het aandeel appartementen voor het eerst de 50%-grens van het aantal
vergunde nieuwbouwwoningen overschreden. Dit is blijven aanhouden, ook toen in 2007
voor het eerst het aantal vergunde appartementen daalde (VCB, 2008).
De verschuiving naar meer appartementen en naar kleinere woningen hangt ontegensprekelijk
samen met de gezinsverdunning. Meer mensen dan voorheen wonen alleen in
een huurwoning. Echtscheiding blijkt bijvoorbeeld een voorname factor om vanuit een
eigendomswoning naar een huurwoning te verhuizen (De Decker & Geurts, 2003; Heylen
& Winters, 2009a). Een andere mogelijke verklarende factor voor de toename van de
appartementsbouw is de ‘meeneembaarheid’ van de registratierechten. Het lijkt erop dat
jonge huishoudens (zowel alleenstaanden als samenwonenden) sneller overgaan tot de
aankoop van een eigen woning (Vandorpe e.a., 2007), maar dat zij daarbij als een eerste
stap in hun wooncarrière kiezen voor de aankoop van een kleine woning of appartement,
om die later opnieuw te verkopen en een meer definitieve grotere woning aan te schaffen
(De Decker, 2005). De gestegen grondprijzen en (mede als gevolg hiervan) de noodzaak
om het woningbudget binnen de grenzen van de betaalbaarheid te houden (zie verder),
spelen evenzeer mee. Een derde verklaring ligt in de toegenomen welvaart, waardoor
het voor heel wat huishoudens die eigenaar werden in de jaren ‘60 en ‘70 mogelijk is om
zich na afbetaling van de hypothecaire lening voor de eerste woning - die doorgaans niet
langer dan 20 jaar liep -, een tweede woning aan te schaffen (niet zelden aan de kust:
zie Moortgat & Vandekerkchove, 2007). Deze aanschaf werd en wordt bovendien fiscaal
gestimuleerd.
Opmerkelijk is de relatieve groei van zowel de kleinere als van de grotere woningen. Zo
steeg tussen 1981 en 2001 het aandeel woningen met een oppervlakte van minder dan
55m² van 17,4% naar 27,2% en dit voor woningen met een oppervlakte tussen de 105m²
en 125m² van 9,6% naar 13,3%. Voor de andere klassen (de groep woningen er tussen in
en de allergrootste woningen) bleef het aandeel nagenoeg stabiel. De trend naar kleinere
woningen zien we ook in de statistieken van de nieuwbouw: de gemiddelde bewoonbare
oppervlakte van de nieuw begonnen woningen in Vlaanderen daalde van 140,5m² in 1998
naar 105m² in 2006 (ADSEI).
2.2. Een toenemend eigen woningbezit
De eigen woning blijft een ideaal voor heel veel Vlamingen. In de Woonsurvey 2005 (Heylen
e.a., 2007) antwoordde 49,7% van alle huurders ooit eigenaar te willen worden. Bij
een bevraging in 2000 was het antwoord op deze vraag gelijkluidend (Doms e.a., 2001).
Vooral financiële motieven spelen een rol: een eigen woning wordt gezien als een goede
So c i a l e St a a t v a n Vl a a n d e re n 2009 206