schutbladen + eerste blad.indd - Vlaanderen.be

er vaak niets in de plaats. Het krottenprobleem bleef bestaan. Geleidelijk aan werd wel
het accent verlegd van sloop naar renovatie. Al bij al bleef de impact beperkt en het ontbreken
van een gefocust woningkwaliteitsbeleid zou één van de voornaamste kritieken
op het huisvestings-/woonbeleid blijven. In de periode 1950-1979 ging slechts 5% van het
totale Belgische budget voor huisvestingsbeleid naar renovatie en sanering van bestaande
woningen. Een vergelijking met het Vlaamse beleid voor de periode 1986-1995 leert dat
er in die periode alvast meer middelen voor werden uitgetrokken, namelijk 17% van het
totale budget (Deschamps, 1997).
Naast de sociale huisvesting is in België nauwelijks sprake geweest van een gericht huurbeleid.
Als gevolg van de grondwettelijke bescherming van eigendom, kwam en komt
de overheid nauwelijks tussen. In de private huurwetgeving staat als gevolg daarvan het
principe van de vrije contractvorming voorop waarbij wordt uitgegaan van een formele
gelijkheid tussen huurders en verhuurders, een erfenis van de pre-Belgische ‘Code Napoleon’
(Lancksweerdt en Lavrysen, 1988).
1.1.2. Het Vlaamse ‘woonbeleid’: nieuwe accenten
Met de wet op de voorlopige gewestvorming begon in 1974 de aanpassing van het huisvestingsbeleid
aan de regionalisering van het land. Vanaf dan konden Vlaanderen, Wallonië
en Brussel een eigen koers varen. De herschikking van bevoegdheden vroeg in de praktijk
heel wat tijd. Het zou bijvoorbeeld nog duren tot 1 oktober 1990 alvorens de Vlaamse
Huisvestingsmaatschappij (VHM) en de Vlaamse Landmaatschappij (VLM) officieel
werden opgericht. En het is pas in 1997 dat Vlaanderen met de Vlaamse Wooncode haar
eerste eigen woningwet zou krijgen.
Met de regionalisering kwam er wel gaandeweg een beleidswijziging. Daar waar in de naoorlogse
periode economische doelstellingen het huisvestingsbeleid domineerden, kwamen
vanaf begin jaren ‘80 ook bescheiden territoriale en categoriale beleidsprioriteiten
naar voor, bijvoorbeeld met de stads- en dorpsherwaarderingsoperaties (1982-1983) en de
subsidies voor kansarme buurten (1991).
Het juridische sluitstuk van het regionaliseringproces werd uiteindelijk de Vlaamse
Wooncode (15 juli 1997). Aspecten van het wonen waarvoor Vlaanderen bevoegd is, werden
in de Vlaamse Wooncode gebundeld en decretaal vastgelegd. Het centrale uitgangspunt
van de Wooncode is het grondwettelijk recht op behoorlijk wonen. Ten opzichte van
het vroegere beleid legde de Vlaamse Wooncode nieuwe beleidsaccenten. Een inclusieve
aanpak werd één van de uitgangspunten. Er kwam aandacht voor de woonomgeving,
de leefbaarheid, de sociale vermenging, contacten tussen bewoners, ecologische verantwoorde
bouwmaterialen en bouwwijzen en voor de raakpunten tussen het huisvestingsbeleid
en andere beleidsdomeinen als ruimtelijke ordening, welzijnsbeleid, armoedebeleid
en stedelijk beleid. Ook de samenwerking tussen woonactoren, lokale besturen, welzijnsorganisaties
en de bewoners werden belangrijk geacht. Om al deze redenen werd in de
Wooncode niet langer meer gesproken van ‘huisvestingsbeleid’, maar van ‘woonbeleid’.
Ten slotte voerde de Vlaamse Wooncode ook nieuwe regulerende beleidsinstrumenten in
die vooral tot doel hadden de woningkwaliteit te verbeteren 3 . De sociale verhuurkantoren
en huurderbonden evenals hun overlegstructuur verkregen onder de noemer ‘erkende
huurdiensten’ een formele erkenning.
Naast de klassieke financieringsmechanismen voor sociale huisvesting, de premies en de
huisvestingsfiscaliteit, groeide tijdens de jaren ‘90 geleidelijk een gamma van bijkomende
financierings- en subsidie-instrumenten. Eén van de opvallendste beleidswijzigingen was
So c i a l e St a a t v a n Vl a a n d e re n 2009 202