schutbladen + eerste blad.indd - Vlaanderen.be

veelvuldig gebruik van dit onderzoekswerk. De auteurs haalden bijkomend inspiratie uit
de discussie die hierover plaats vond binnen het team wonen van het Steunpunt Ruimte
en Wonen.
Voor onderzoek over de evolutie van het wonen zijn de Volks- en Woningtellingen van
groot belang. De laatste telling werd uitgevoerd in 2001 onder de naam ‘Socio-Economische
Enquête 2001’ (SEE 2001). Het grootste voordeel hiervan is dat de volledige bevolking
is bevraagd (hoewel op sommige vragen een redelijk grote uitval zit). De informatie
is echter minder diepgaand en ook minder recent. Dat vergelijking mogelijk is met de
resultaten van voorgaande tellingen, is dan weer een pluspunt.
Evoluties schetsen is ook mogelijk door vergelijking van de resultaten van de surveys uit
2005 met vroegere surveys, zoals het ‘Socio-Economisch Panel’ (SEP) en de ‘Panel Studie
Belgische Huishoudens’ (PSBH).
Bij elk van de behandelde thema’s wordt gezocht naar verklaringen achter evoluties door
vaststellingen met elkaar in verband te brengen. De stellingen geformuleerd in de volgende
sectie zijn hierbij de leidraad.
1. Referentiekaders
1.1. Van ‘huisvestingsbeleid’ naar ‘woonbeleid’: een historische schets
1.1.1. Het Belgische ‘huisvestingsbeleid’ 2
Het zijn de schrijnende woonomstandigheden in de groeiende industriesteden en de politieke
en maatschappelijke bedreigingen die er mee gepaard gingen, die op het einde van
de 19 de eeuw aanleiding gaven tot een aantal sociale wetgevingen. Hiertoe behoorde een
eerste huisvestingswet, die dateert van 1889 en tot doel had de huisvestingsproblemen
van arbeiders op te vangen. Deze wet zou trendsettend zijn. Hoewel de wet ook het kader
schiep voor de oprichting van op huur gerichte sociale huisvestingsmaatschappijen, zou
ze toch vooral de aanzet zijn voor een volgehouden promotie en ondersteuning van de eigendomsverwerving.
Deze beleidskeuze, die is terug te vinden doorheen heel de geschiedenis
van het Belgische en later ook Vlaamse woonbeleid, kan worden verklaard vanuit
de toenmalige sociale, economische en politieke context.
De opties van de wet van 1889 sloten aan bij de opvattingen van de heersende politieke
machten. Voor de Liberalen was eigendom één van de wezenskenmerken van de ideologie.
Ook in Katholieke kringen werd het belang van het woningbezit in gezinsverband
onderstreept, hierbij steunend op de sociale leer van de kerk zoals die onder meer in de
encycliek ‘Rerum Novarum’ – en later opnieuw in de encycliek ‘Quadrigesimmo Anno’
– werd verkondigd. Stimulering van eigen woningbezit werd daarom gezien als het beste
instrument voor het lenigen van de woningnood. De beoogde woning was een eengezinswoning,
bij voorkeur met tuin (zie bijvoorbeeld De Caigny, 2007).
De beleidsopties van toen kunnen ook niet los gezien worden van de maatschappelijke
ontwikkelingen en de mogelijke politieke implicaties. De 19 de -eeuwse industrialisatie ging
gepaard met een sterke urbanisatie. Gezien de laagwaardige kwaliteit van de woningen
en onbestaande en dus chaotische stedenbouw leidde dit niet alleen tot zeer onhygiënische
omstandigheden en epidemieën (waar ook de niet-arbeiders slachtoffer van werden),
maar ook tot moreel verval (alcoholisme, promiscuïteit, incest, secularisatie) en – als
So c i a l e St a a t v a n Vl a a n d e re n 2009 200