schutbladen + eerste blad.indd - Vlaanderen.be

Wonen in Vlaanderen: over kwaliteit, betaalbaarheid en woonzekerheid 1
Sien Winters* & Pascal De Decker**
Inleiding
Om te beschrijven hoe het is om te wonen in Vlaanderen, biedt de Vlaamse Wooncode
een goede vertrekbasis. De Wooncode verwoordt wat essentieel is om te kunnen spreken
van goed wonen: iedereen moet kunnen beschikken over een aangepaste woning, van
goede kwaliteit, in een behoorlijke woonomgeving, tegen een betaalbare prijs en met
woonzekerheid. De situatie en de evolutie op deze vier vlakken beschrijven, vormt dan
ook de eerste opdracht van deze bijdrage. Door relaties te leggen tussen elk van deze
aspecten en na te gaan of er verschillen zijn naargelang kenmerken van de huishoudens
is het mogelijk een eerste zicht te krijgen op de verschillen tussen groepen binnen Vlaanderen
en op de mogelijke verklaringen achter de evoluties. Om ten volle te begrijpen wat
er gebeurt, moet men daarbij ook de relatie leggen met de economische, maatschappelijke
en culturele omstandigheden en vroegere ontwikkelingen. Niet zelden zijn beleidsbeslissingen
uit het verleden, wanneer een beleid wordt volgehouden, diep ingebed in
de samenleving. Als gevolg daarvan vertrekt geen enkel (woon)beleid van een wit blad;
het is contextgebonden. Dit geldt ook voor het Vlaamse woonbeleid. Het is geënt op het
Belgische huisvestingsbeleid, waarvan de voornaamste krachtlijnen al op het einde van
de 19 de eeuw als een reactie op de toen geldende problemen werden vastgelegd. Om deze
reden wordt in deze bijdrage vooraleer te starten met de beschrijving van de situatie op
het vlak van het wonen (de foto van vandaag) eerst een korte schets gegeven van het relevante
huisvestings- en woonbeleid.
De voornaamste bronnen voor de beschrijving van de recente situatie zijn de ‘Woonsurvey
2005’ en de ‘Uitwendige Woningschouwing 2005’, twee surveys die werden uitgevoerd
door het ‘Kenniscentrum voor Duurzaam Woonbeleid’. Het was in 2005 de eerste
maal dat in Vlaanderen dergelijk grootschalig onderzoek over wonen werd uitgevoerd.
Met de ‘Woningschouwing 2005’ werden 8.249 woningen in het Vlaamse Gewest op een
systematische wijze onderworpen aan een uitwendige technische schouwing door inspecteurs
van het Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap. Bij een deelsteekproef van 5.216
huishoudens werd tijdens een interview gepeild naar de woonsituatie en –behoeften, de
uitgaven voor wonen en de afgelegde woongeschiedenis. Belangrijk om weten bij de interpretatie
van deze gegevens is dat in de steekproef van beide surveys alleen woningen
zijn opgenomen waar personen of gezinnen officieel gedomicilieerd zijn (verder genoemd
‘domiciliewoningen’). Langdurig leegstaande woningen, tweede verblijven, studentenkamers
of woningen bewoond door personen zonder legaal verblijfsstatuut zijn dus niet
terug te vinden in de resultaten.
Met beide surveys kwam een schat aan informatie over wonen in Vlaanderen beschikbaar.
Sedert de afname van de surveys werden door het Kenniscentrum en nadien het
Steunpunt Ruimte en Wonen, waarin het Kenniscentrum overging, diverse analyses uitgevoerd
over woningkwaliteit en betaalbaarheid van het wonen. Deze bijdrage maakt
* Hoger Instituut voor de Arbeid (HIVA), Katholieke Universiteit Leuven en Steunpunt Ruimte en Wonen.
E-mail: sien.winters@hiva.kuleuven.be.
** Hogeschool Gent en Hogeschool WenK, Sint-Lucas Gent/Brussel en Steunpunt Ruimte en Wonen.
199 Al ge m e e n - Wo n e n