schutbladen + eerste blad.indd - Vlaanderen.be
schutbladen + eerste blad.indd - Vlaanderen.be schutbladen + eerste blad.indd - Vlaanderen.be
den effectieve gezondheidswinst opleveren. Daarom moet de Vlaamse gezondheidszorg initiatieven overwegen om de wisselwerking en de samenwerking tussen niet-conventionele zorgcircuits en de professionele zorg te verbeteren en te ondersteunen. Het selectief opnemen van alternatieve zorgvormen in de opleiding van professionele hulpverleners kan hiertoe een eerste aanzet zijn. 8. Effectieve participatie van de patiënt Gezondheidsalert gedrag, zelfhulpgroepen, de wet op patiëntenrechten, ombudsfunctie in ziekenhuizen (en morgen wellicht ook daarbuiten), wijzen op het ontstaan van een veranderingsproces: van een passieve consument naar een actieve en mondige Vlaming op het gebied van gezondheid en gezondheidszorg. Er zijn dringend gepaste en effectieve kanalen nodig om dat proces te onderbouwen. Klachten, eisen, rechten en plichten moeten worden omgebogen naar dialoog, participatie en medeverantwoordelijkheid. Vlaanderen zal dus scenario’s, methodieken en structuren moeten ontwikkelen om een mondiger Vlaming in de gezondheidszorg en het gezondheidsbeleid aan het woord te brengen. De aangekondigde herziening van de wet op de patiëntenrechten kan een goede invalshoek zijn. 9. Dialoog met alle betrokkenen over het geneesmiddelengebruik Het geneesmiddelengebruik van de Vlaming wordt beïnvloed door een aantal factoren, zoals de demografische structuur, het morbiditeitprofiel, diverse sociaal-culturele factoren, marketing en overheidsregulering. Het wordt gestuurd door een aantal actoren, zoals individuele burgers, voorschrijvende artsen, apothekers, ziekenfondsen, farmaceutische industrie en overheid. Deze complexe realiteit vereist een samenspraak van alle betrokkenen. Via een breed maatschappelijk debat zal de Vlaamse gezondheidszorg een uitspraak moeten doen over de spanningsbogen rond innovatie en toegevoegde waarde, gedeelde risico’s en noden, en de organisatie van maatschappelijke solidariteit. 10. Maatschappelijk debat over de toekomstige Vlaamse gezondheidszorg Significante verschillen in gemiddelde levensverwachting, in gezonde (en ongezonde) gedragspatronen, in prevalentie en incidentie van ziekten, psychische problemen en handicaps, in zorg- en geneesmiddelengebruik wijzen onmiskenbaar op het naast elkaar bestaan van verschillende gezondheidsculturen in België. Ze zijn verankerd in gemeenschappen met een eigen levensstijl. De Vlaamse gezondheidszorg wordt uitgedaagd een eigen antwoord te ontwikkelen voor de specifieke gezondheidsnoden en gedragspatronen van de Vlaming en moet hiervoor de nodige structuren en processen uittekenen. Dat moet gebeuren met respect voor en in solidariteit met alle andere gemeenschappen in dit land, en rekening houdend met een groeiende Europese regelgeving rond gezondheid en gezondheidszorg. Analoog met de conferenties over gezondheidsdoelstellingen zou een breed maatschappelijk debat over een toekomstige Vlaamse gezondheidszorg zeker niet te vroeg komen. Noten 1 De notie ‘Vlaming’ in deze bijdrage omvat alle bevolkingsgroepen die in Vlaanderen wonen. 2 De Vlaamse Liga tegen Kanker opperde in 2008 ook een rookverbod in de wagen en thuis in het bijzijn van kinderen. 3 Dit is een praktische vertaling van de richtlijnen voor een evenwichtig eetpatroon van de Hoge Gezondheidsraad, het wetenschappelijk adviesorgaan van de FOD Volksgezondheid, Veiligheid van de Voedselketen en Leefmilieu. 4 Experts pleiten voor gratis vaccinatie omdat ervaring leert dat enkel zo een voldoende hoge vaccinatiegraad wordt bereikt. 193 Al ge m e e n - Ge zo n d h e i d
5 De Methuselah Foundation is een private stichting die zich toelegt op de verlenging van een leven in goede gezondheid en de uitschakeling van alle ouderdomsgebonden ziekten en lijden tot ultiem doel stelt. 6 Incidentie is het aantal personen dat te maken krijgt met een bepaalde ziekte (of aandoening) in een bepaalde periode (een maand, een seizoen, een jaar), per 1.000 van de (risico)bevolking. Bijvoorbeeld: het aantal nieuwe gevallen van borstkanker in 2009 per 100.000 vrouwen van 20 jaar en ouder. Prevalentie is het aantal personen dat een bepaalde ziekte (of aandoening) heeft op een bepaald tijdstip, per 1.000 van de bevolking. Bijvoorbeeld: het aantal vrouwen met borstkanker op 31 december 2008, per 1.000 vrouwen. De prevalentie is dus een dwarsdoorsnede. De evolutie van de prevalentie hangt niet alleen af van het aantal nieuwe gevallen (dus van de incidentie), maar ook van het aantal genezingen en het aantal sterfgevallen. 7 SD Worx is de enige instantie die op systematische wijze ziekteverzuimgegevens registreert en rapporteert. Dat gebeurt op Belgisch niveau. De Vlaamse cijfers zijn steeds detailstudies van bepaalde groepen (bijvoorbeeld onderwijs) maar geven geen algemeen overzicht. 8 De informatie voor dit luik werd verzameld en verwerkt door studenten Masterjaar 2008-2009 Sociologie Universiteit Antwerpen in het kader van het seminarie Sociologie van de gezondheidszorg: C. Brys, A. De Donder, S. De Strijcker, L. Sebrechts, L. Van Aperen, T. Van Dijck, I. Van Sprundel, L.Wyn en door G. Verbergt, onderzoeksmedewerker Departement Sociologie Universiteit Antwerpen. 9 Bronnen om een zicht te krijgen op het geneesmiddelengebruik zijn: - publieke gegevens van het Riziv, enkel beschikbaar op het niveau van België - niet-gestandaardiseerde regionale cijfers van het Riziv als antwoord op parlementaire vragen van senator Louis Ide (Ide, 2008a,b); - gegevens uit de Gezondheidsenquête 2004 (WIV 2006a). Via interviews werden 12.945 personen bevraagd van wie 4.513 Vlamingen. De gezondheidsenquête meet het geneesmiddelengebruik in de totale bevolking in relatie tot specifieke achtergrondkenmerken. Een nieuwe enquête wordt momenteel verwerkt. De gegevens zouden beschikbaar zijn in 2010. 10 Het Riziv deelt de terugbetaalde geneesmiddelen in klassen in en hanteert DDD om het volume te evalueren. DDD staat voor Defined Daily Dosis en is een betere maatstaf dan verpakkingen omdat hun omvang tijdens een bepaalde periode sterk kan wijzigen. 11 European Surveillance of Antimicrobial Consumption (ESAC) is een Europees project, gecoördineerd door de Universiteit Antwerpen. Er nemen 34 landen aan deel, waaronder 27 lidstaten van de Europese Unie. 12 Geïnduceerde problemen zijn toe te schrijven aan een intolerante samenleving of zitten in de taboesfeer. 13 Deze bevindingen zijn gebaseerd op de rapporten ‘Analyse van sociale contacten Trefpunt Zelfhulp vzw’ (1985 – 2007). De aard van de vragen heeft soms betrekking op alle contacten (1987, 1988), op contacten met individuele gebruikers (1986, 1990, 1992, 1994, 1995, 1998), op de doorverwijzing naar zelfhulpgroepen (vanaf 1996) of op de ‘top 10 van problemen’ van alle contacten (vanaf 2001). Bibliografie Alonso, J. (2004). Prevalence of mental disorders in Europe: results from the European Study of the Epidemiology of Mental Disorders (ESEMeD) project. In: Acta Psychiatrica Scandinavica, 109 (s420), 21-27. Bayingana, K., Demarest, S., Gisle, L., Hesse, E., Miermans, P.J., Tafforeau, J. & Van der Heyden, J. (2006). Gezondheidsenquête door middel van interview, België, 2004. Brussel: Wetenschappelijk Instituut Volksgezondheid, Afdeling Epidemiologie, IPH/EPI REPORTS 2006/35. Berghman, J. (2005). Aanvullende sociale voorzieningen in de tweede en derde pijler. Leuven: K.U.Leuven, CeSO. Berten, H. (2007). HIV/AIDS knowledge and sexual risk behaviour among adolescents in Flemish secondary schools. Report. Gent: UGent. Bishop, F. & Lewith, G.T. (2008). A narrative review of demographic characteristics and health factors associated with Cam use. In: Evidence-based Complementary and Alternative Medicine, 1-18. Bruffaerts, R., Bonnewyn, A., Van Oyen, H., Demarest, S. & Demyttenaere, K. (2004). Zorggebruik voor mentale stoornissen in België: resultaten van de European Study on Epidemiology of Mental Disorders (ESEMeD). In: Tijdschrift voor Geneeskunde, 60 (11), 790-799. Bossuyt, N., Gadeyne, S., Deboosere, P.& Van Oyen, H. (2004). Socio-economic inequalities in health expectancy in Belgium. In: Public Health, (118), 3-10. Bracke, P. (1998). Sex differences in the course of depression: evidence from a longitudinal study of a representative sample of the Belgian population. In: Social psychiatry and psychiatric epidemiology, 33 (9), 420. Bracke, P. & Wauterickx, N. (2003). Klachten van angst en depressiviteit in een representatieve steekproef van de Belgische bevolking. In: Archives of Public Health, 61 (5), 223-247. Christelijke Mutualiteit (2006). De evolutie van de uitgaven voor de gezondheidszorg in België. CM-Themadossier. Brussel: CM, Departement Onderzoek en Ontwikkeling. So c i a l e St a a t v a n Vl a a n d e re n 2009 194
- Page 144 and 145: Figuur 16: Gemiddeld equivalent gez
- Page 146 and 147: foon), bezoek aan en van familie en
- Page 148 and 149: van de studie van schuldsituaties i
- Page 150 and 151: Bij het lage armoederisico van Nede
- Page 152 and 153: Security. Aldershot: Ashgate, 63-84
- Page 154: Bijlage Tabel 1. Samenstelling van
- Page 157 and 158: murale en institutionele voorzienin
- Page 159 and 160: sterftekans 0,01 1.2. Levensverwach
- Page 161 and 162: BOX DE OUDERE VLAMING • Tussen 19
- Page 163 and 164: hoogst bij de 19- tot 24-jarigen. 3
- Page 165 and 166: houding tegenover hiv- en aidsgeïn
- Page 167 and 168: 3. De kwetsbare Vlaming ‘De toepa
- Page 169 and 170: Er is een duidelijk verband tussen
- Page 171 and 172: 3.3.2. Evolutie De studie van Waute
- Page 173 and 174: De vaststelling dat het percentage
- Page 175 and 176: 4. De Vlaming op zoek naar zorg ‘
- Page 177 and 178: sieke hospitalisatie dan voor een d
- Page 179 and 180: de opnamen vond in Vlaanderen plaat
- Page 181 and 182: onder meer naar ziekenhuisinfecties
- Page 183 and 184: tegen acne en ADHD-middelen (Riziv
- Page 185 and 186: van zorg te onderscheiden: ‘predi
- Page 187 and 188: Dit onderdeel belicht het succes va
- Page 189 and 190: mensen in eenzelfde situatie reagee
- Page 191 and 192: De psychiatrische ziekenhuizen regi
- Page 193: en meer Vlamingen hun gezondheidszo
- Page 197 and 198: Kooiker, S. & van der Velden, K. (2
- Page 199 and 200: Verhaeghe, M., Bracke, P. & Bruynoo
- Page 201 and 202: veelvuldig gebruik van dit onderzoe
- Page 203 and 204: er vaak niets in de plaats. Het kro
- Page 205 and 206: Uit de historische schets kwam naar
- Page 207 and 208: draagt het aandeel eengezinswoninge
- Page 209 and 210: ar equivalent huishoudinkomen (in q
- Page 211 and 212: Tabel 2. Verschillen in socio-econo
- Page 213 and 214: leefruimte, zonder geluidsoverlast,
- Page 215 and 216: Tabel 3. Comfort van de bewoonde pa
- Page 217 and 218: Maar ook bij de woningen die al dec
- Page 219 and 220: omgeving. In het Vlaamse Gewest von
- Page 221 and 222: nog voor elektriciteit, water en ga
- Page 223 and 224: ar activiteitenstatus van het gezin
- Page 225 and 226: mensen met jobinstabiliteit of alle
- Page 227 and 228: eigenaar is, men doorgaans ook lang
- Page 229 and 230: verbazing wekt, is dat ondanks de o
- Page 231 and 232: Inzake woonzekerheid zijn we uitgeg
- Page 233 and 234: 2 Voornamelijk gebaseerd op Smets (
- Page 235 and 236: Pannecoucke, I., Van Dam, R., Geurt
- Page 237 and 238: modernisering, industrialisering en
- Page 239 and 240: en relatief veel tv kijken. De vers
- Page 241 and 242: meer contacten met hun buren dan we
- Page 243 and 244: Tabel 4. Frequentie informele socia
5 De Methuselah Foundation is een private stichting die zich toelegt op de verlenging van een leven in goede<br />
gezondheid en de uitschakeling van alle ouderdomsgebonden ziekten en lijden tot ultiem doel stelt.<br />
6 Incidentie is het aantal personen dat te maken krijgt met een <strong>be</strong>paalde ziekte (of aandoening) in een <strong>be</strong>paalde<br />
periode (een maand, een seizoen, een jaar), per 1.000 van de (risico)<strong>be</strong>volking. Bijvoor<strong>be</strong>eld: het<br />
aantal nieuwe gevallen van borstkanker in 2009 per 100.000 vrouwen van 20 jaar en ouder.<br />
Prevalentie is het aantal personen dat een <strong>be</strong>paalde ziekte (of aandoening) heeft op een <strong>be</strong>paald tijdstip,<br />
per 1.000 van de <strong>be</strong>volking. Bijvoor<strong>be</strong>eld: het aantal vrouwen met borstkanker op 31 decem<strong>be</strong>r 2008, per<br />
1.000 vrouwen. De prevalentie is dus een dwarsdoorsnede. De evolutie van de prevalentie hangt niet alleen<br />
af van het aantal nieuwe gevallen (dus van de incidentie), maar ook van het aantal genezingen en het<br />
aantal sterfgevallen.<br />
7 SD Worx is de enige instantie die op systematische wijze ziekteverzuimgegevens registreert en rapporteert.<br />
Dat ge<strong>be</strong>urt op Belgisch niveau. De Vlaamse cijfers zijn steeds detailstudies van <strong>be</strong>paalde groepen<br />
(bijvoor<strong>be</strong>eld onderwijs) maar geven geen algemeen overzicht.<br />
8 De informatie voor dit luik werd verzameld en verwerkt door studenten Masterjaar 2008-2009 Sociologie<br />
Universiteit Antwerpen in het kader van het seminarie Sociologie van de gezondheidszorg: C. Brys, A.<br />
De Donder, S. De Strijcker, L. Sebrechts, L. Van Aperen, T. Van Dijck, I. Van Sprundel, L.Wyn en door<br />
G. Ver<strong>be</strong>rgt, onderzoeksmedewerker Departement Sociologie Universiteit Antwerpen.<br />
9 Bronnen om een zicht te krijgen op het geneesmiddelengebruik zijn:<br />
- publieke gegevens van het Riziv, enkel <strong>be</strong>schikbaar op het niveau van België<br />
- niet-gestandaardiseerde regionale cijfers van het Riziv als antwoord op parlementaire vragen van senator<br />
Louis Ide (Ide, 2008a,b);<br />
- gegevens uit de Gezondheidsenquête 2004 (WIV 2006a). Via interviews werden 12.945 personen <strong>be</strong>vraagd<br />
van wie 4.513 Vlamingen. De gezondheidsenquête meet het geneesmiddelengebruik in de totale<br />
<strong>be</strong>volking in relatie tot specifieke achtergrondkenmerken. Een nieuwe enquête wordt momenteel verwerkt.<br />
De gegevens zouden <strong>be</strong>schikbaar zijn in 2010.<br />
10 Het Riziv deelt de terug<strong>be</strong>taalde geneesmiddelen in klassen in en hanteert DDD om het volume te evalueren.<br />
DDD staat voor Defined Daily Dosis en is een <strong>be</strong>tere maatstaf dan verpakkingen omdat hun omvang<br />
tijdens een <strong>be</strong>paalde periode sterk kan wijzigen.<br />
11 European Surveillance of Antimicrobial Consumption (ESAC) is een Europees project, gecoördineerd<br />
door de Universiteit Antwerpen. Er nemen 34 landen aan deel, waaronder 27 lidstaten van de Europese<br />
Unie.<br />
12 Geïnduceerde problemen zijn toe te schrijven aan een intolerante samenleving of zitten in de taboesfeer.<br />
13 Deze <strong>be</strong>vindingen zijn gebaseerd op de rapporten ‘Analyse van sociale contacten Trefpunt Zelfhulp vzw’<br />
(1985 – 2007). De aard van de vragen heeft soms <strong>be</strong>trekking op alle contacten (1987, 1988), op contacten<br />
met individuele gebruikers (1986, 1990, 1992, 1994, 1995, 1998), op de doorverwijzing naar zelfhulpgroepen<br />
(vanaf 1996) of op de ‘top 10 van problemen’ van alle contacten (vanaf 2001).<br />
Bibliografie<br />
Alonso, J. (2004). Prevalence of mental disorders in Europe: results from the European Study of the Epidemiology<br />
of Mental Disorders (ESEMeD) project. In: Acta Psychiatrica Scandinavica, 109 (s420), 21-27.<br />
Bayingana, K., Demarest, S., Gisle, L., Hesse, E., Miermans, P.J., Tafforeau, J. & Van der Heyden, J. (2006).<br />
Gezondheidsenquête door middel van interview, België, 2004. Brussel: Wetenschappelijk Instituut Volksgezondheid,<br />
Afdeling Epidemiologie, IPH/EPI REPORTS 2006/35.<br />
Berghman, J. (2005). Aanvullende sociale voorzieningen in de tweede en derde pijler. Leuven: K.U.Leuven,<br />
CeSO.<br />
Berten, H. (2007). HIV/AIDS knowledge and sexual risk <strong>be</strong>haviour among adolescents in Flemish secondary<br />
schools. Report. Gent: UGent.<br />
Bishop, F. & Lewith, G.T. (2008). A narrative review of demographic characteristics and health factors associated<br />
with Cam use. In: Evidence-based Complementary and Alternative Medicine, 1-18.<br />
Bruffaerts, R., Bonnewyn, A., Van Oyen, H., Demarest, S. & Demyttenaere, K. (2004). Zorggebruik voor<br />
mentale stoornissen in België: resultaten van de European Study on Epidemiology of Mental Disorders<br />
(ESEMeD). In: Tijdschrift voor Geneeskunde, 60 (11), 790-799.<br />
Bossuyt, N., Gadeyne, S., Deboosere, P.& Van Oyen, H. (2004). Socio-economic inequalities in health expectancy<br />
in Belgium. In: Public Health, (118), 3-10.<br />
Bracke, P. (1998). Sex differences in the course of depression: evidence from a longitudinal study of a representative<br />
sample of the Belgian population. In: Social psychiatry and psychiatric epidemiology, 33 (9), 420.<br />
Bracke, P. & Wauterickx, N. (2003). Klachten van angst en depressiviteit in een representatieve steekproef van<br />
de Belgische <strong>be</strong>volking. In: Archives of Public Health, 61 (5), 223-247.<br />
Christelijke Mutualiteit (2006). De evolutie van de uitgaven voor de gezondheidszorg in België. CM-Themadossier.<br />
Brussel: CM, Departement Onderzoek en Ontwikkeling.<br />
So c i a l e St a a t v a n Vl a a n d e re n 2009 194