schutbladen + eerste blad.indd - Vlaanderen.be

van zorg te onderscheiden: ‘predisposing factors’, ‘need factors’ en ‘enabling factors’.
Waarom doen mensen een beroep op een alternatieve geneeswijze
4.5.2.1. Predisposing factors
Predisposing factors omvatten kennis, attituden, opvattingen en verwachtingen van individuen
in verband met ziekte, gezondheid en gezondheidszorg. Ze hangen samen met
sociaaldemografische determinanten zoals geslacht, leeftijd en opleidingsniveau.
Belgische vrouwen (23%) maken vaker gebruik van een niet-conventionele geneeswijze
dan mannen (14%). Vrouwen gaan over het algemeen vaker op consult dan mannen (Test-
Aankoop, 2007). In Vlaanderen is dat het geval voor homeopathie (6,6% versus 4,6%) en
osteopathie (4% versus 2,8%). Voor acupunctuur bestaan geen significante verschillen
tussen mannen en vrouwen. Voor chiropraxie hebben mannen het overwicht (2,4% versus
2,1%) (WIV, 2006a). De bevindingen over het gebruik van niet-conventionele geneeswijzen
in functie van de leeftijd lopen zeer sterk uiteen. Wel is men het er min of meer over
eens dat jongere mensen en personen van de middenleeftijd grotere gebruikers zijn dan
ouderen (Bishop & Lewith, 2008). Ook in Vlaanderen doen vooral de 25-tot 54-jarigen
een beroep op alternatieve therapieën (WIV, 2006a). Er bestaat een duidelijk verband
tussen het opleidingsniveau en het gebruik van alternatieve therapieën (Bishop & Lewith,
2008). In Vlaanderen had 15,5% van de personen met een diploma hoger onderwijs het
voorafgaande jaar contact met een alternatieve geneeswijze. Bij personen die geen of
enkel lager onderwijs volgden, was dat slechts 3,7%.
4.5.2.2. Need factors
Need factors zijn de omschrijving van de gezondheidstoestand door het individu. De ervaren
gezondheid en specifieke aandoeningen worden dikwijls aangehaald als ‘triggers’
om een beroep te doen op zorg. Geldt dat ook voor alternatieve geneeswijzen
De stereotiepe hypothese dat gebruikers van niet-conventionele geneeswijzen vaker aan
psychische aandoeningen lijden dan niet-gebruikers, kon tot op heden niet hard worden
gemaakt. Er zijn geen significante verschillen op het vlak van emotionele stabiliteit en
sociale betrokkenheid. Gebruikers lijken zich veeleer te onderscheiden door een grotere
neiging tot non-conformisme (Test-Aankoop, 2007). Naarmate mensen meer chronische
aandoeningen rapporteren, doen ze vaker een beroep op niet-conventionele geneeswijzen.
Vooral artritis, musculaire aandoeningen en een beroerte geven er aanleiding toe. Ook
angst, rugproblemen, chronische pijn en problemen met de urinewegen zijn belangrijke
‘triggers’ voor een frequent gebruik van niet-conventionele geneeswijzen. Bij specifieke
problemen aan spieren en gewrichten doet men een beroep op acupunctuur en vooral
op osteopathie en chiropraxie (Test-Aankoop, 2007). Sociaaldemografische factoren en
gezondheidsfactoren voorspellen onafhankelijk van elkaar het gebruik van niet-conventionele
geneeswijzen.
4.5.2.3. Enabling factors
Enabling factors zijn de kosten van een behandeling (zowel financieel als op het gebied
van verplaatsing, tijd en opschorting van werk).
De Gezondheidsenquête peilde niet naar de samenhang van het inkomen en het gebruik
van niet-conventionele geneeswijzen. In internationaal onderzoek was dat verband minder
consistent aanwezig dan de relatie met het opleidingsniveau. De terugbetaling kan de
toegang tot niet-conventionele geneeswijzen makkelijker maken. In België vond 1 op de
4 artsen in 1998 dat men deze therapieën moest terugbetalen. Van de gebruikers zei 95%
bereid te zijn zich hiertoe aanvullend te verzekeren. Van de niet-gebruikers slechts 36%
(Maddalena, 1999).
So c i a l e St a a t v a n Vl a a n d e re n 2009 184