schutbladen + eerste blad.indd - Vlaanderen.be

Het stimuleren van een juiste en tijdige diagnose is bijgevolg belangrijk. Dat alles nodigt
uit tot een debat met en een nauwere samenwerking tussen overheid, producenten, betalers,
zorgverleners en samenleving. Dat debat zal zich moeten buigen over de spanningsbogen
rond innovatie en toegevoegde waarde, rond gedeelde risico’s en interesses
en rond solidariteit. Het moet gebeuren in een breder kader van preventie, behandeling,
maatschappelijke kosten en financiering van onderzoek en ontwikkeling.
4.5. Gebruik van alternatieve gezondheidszorg
In Vlaanderen maakten alternatieve geneeswijzen hun opgang vanaf de jaren ’70 van de
vorige eeuw. Ze zaten aanvankelijk in een taboesfeer en hadden zeer uitgesproken vooren
tegenstanders. Intussen lijkt hun realiteit een stuk genuanceerder. Synoniem met alternatieve
therapieën zijn onder meer niet-conventionele en complementaire therapieën.
De begrippen ‘alternatief’ en ‘niet-conventioneel’ schuiven de ‘zachte’ geneeswijzen naar
voor, als vervanging van negatief geëvalueerde klassieke behandelingen. De term ‘complementair’
focust meer op het aanvullende karakter van de alternatieve takken van de
medische praktijk.
Hoewel ze in België nog niet geregulariseerd zijn (Test-Aankoop, 2007), werden de nietconventionele
geneeswijzen de afgelopen 30 jaar steeds vaker gebruikt. De bekendste
zijn homeopathie, acupunctuur, osteopathie en chiropraxie. Deze zijn op basis van wetenschappelijke
gegevens in 1998 door een commissie erkend als ‘voldoende waardevol’.
Enkele zorgverzekeraars voorzien in hun aanvullende vrije verzekering een terugbetaling
van bepaalde alternatieve behandelingen.
4.5.1. Prevalentie
In de jaren ’70 bleek uit de schaarse peilingen dat 10 tot 20% van de Belgische bevolking
alternatieve therapieën volgde (Van Hove e.a., 1976; Vanhecke, 1978). Volgens cijfers
van de WGO uit 1998 had 40% van de Belgische bevolking ooit een beoefenaar van een
niet-conventionele therapie geraadpleegd. De meest gebruikte therapieën waren homeopathie
(81%), acupunctuur (38%), osteopathie (27%), fytotherapie (25%) en chiropraxie
(21%) (Maddalena, 1999). Door extrapolatie op basis van eigen gegevens, becijferde Test-
Aankoop in 2007 dat 20% van de Belgische bevolking zijn toevlucht nam tot alternatieve
geneeswijzen. Dit aandeel vertegenwoordigde meer dan 900.000 patiënten en 5 miljoen
consulten.
De Gezondheidsenquête 2004 toonde aan dat 10,8% van de Vlamingen contact had met
een niet-conventionele therapeut (WIV, 2006a).
Niet-conventionele behandelingen zijn meestal een aanvulling op een reguliere therapie.
Test- Aankoop (2007) stelde vast dat bijna 60% van de patiënten die de afgelopen 3 jaar
een beroep deden op een niet-conventionele therapie, eerst langsging bij een huisarts of
specialist en een volledige conventionele behandeling volgde. Bijna de helft (49%) onderbrak
zijn klassieke basisbehandeling niet. Het gebruik van niet-conventionele geneeswijzen
nam toe tussen 1997 en 2001. Hoewel de recentste cijfers nog niet beschikbaar zijn,
lijkt het gebruik te stagneren. In 1997 had 8% van de Vlaamse bevolking contact met een
alternatieve therapie; in 2001 steeg het aandeel gebruikers tot 11,2% maar in 2004 daalde
het tot 10,8%. Vlamingen hadden in 2004 iets minder contact met niet-conventionele therapieën
dan Brusselaars en Walen maar de verschillen zijn niet significant (WIV, 2006a).
4.5.2. Gebruikers
Omdat de niet-conventionele geneeswijzen zo gevarieerd zijn, is het bijna onmogelijk een
gebruikersprofiel te maken. Het is zinvoller een aantal determinanten voor het gebruik
183 Al ge m e e n - Ge zo n d h e i d