schutbladen + eerste blad.indd - Vlaanderen.be

tegen acne en ADHD-middelen (Riziv cijfers van 2007). Het gebruik van niet-voorgeschreven
geneesmiddelen neemt in verhouding af vanaf 65 jaar.
Sociale determinanten spelen duidelijk een rol bij het gebruik van geneesmiddelen. Laaggeschoolden
nemen aanzienlijk meer geneesmiddelen dan mensen met een hogere opleiding.
Volgens de Gezondheidsenquête 2004 had 71,2% van de ondervraagden zonder
diploma de voorbije 2 weken geneesmiddelen genomen. Bij de ondervraagden met een
diploma lager middelbaar onderwijs was dit 60,7% en bij ondervraagden met een diploma
hoger onderwijs 52,1%. Dat heeft te maken met een verschil in morbiditeit, werkomstandigheden,
levensstijl en gezondheidscultuur. Hoe hoger de scholingsgraad, hoe lager het
gebruik van voorgeschreven geneesmiddelen. Hoger geschoolden gebruiken meer nietvoorgeschreven
geneesmiddelen dan lager geschoolden (WIV, 2006a).
Polifarmacie neemt toe bij dalend opleidingsniveau en bij stijgende leeftijd. In 2004 gebruikte
7% van de Vlamingen elke dag 5 of meer verschillende geneesmiddelen. Langdurig
en chronisch zieken en personen met meerdere ziekten of aandoeningen, gebruiken
vaak verschillende geneesmiddelen tegelijk. Polifarmacie komt bijgevolg vooral voor bij
ouderen en het meest bij 75-plussers. 80% van hen neemt minstens 1 geneesmiddel en 36%
neemt 4 of meer geneesmiddelen. 60% van alle geneesmiddelen is trouwens voor rekening
van de 60-plussers.
4.4.6. Optimaal gebruik
Wat is een optimaal geneesmiddelengebruik Wellicht moet men hierbij zowel op overconsumptie
als op onderconsumptie wijzen. In 2006 stond België op de 5 de plaats van
de Europese ranglijst wat het gebruik van antibiotica betreft (ESAC, z.d.). 11 Volgens de
apothekers zijn overconsumptie en misbruik het grootst bij pijnstillers, koortswerende
middelen, slaapmiddelen en kalmeermiddelen. Bij bepaalde geneesmiddelen kan overconsumptie
tot verslaving leiden. Het risico op misbruik is groter als de producten niet
via de officiële circuits worden afgeleverd. Volgens sommigen is er ook sprake van onderconsumptie.
Dat kan het geval zijn wanneer een ziekte niet of te laat wordt vastgesteld,
zoals diabetes. Het kan ook te maken hebben met het feit dat bepaalde geneesmiddelen
niet beschikbaar zijn voor financieel kwetsbare groepen. Een andere verklaring kan de
beperkte en vertraagde toegang tot vernieuwende geneesmiddelen zijn.
Een indicator voor de Euro Health Consumer Index is de snelheid waarmee nieuwe geneesmiddelen
beschikbaar zijn. België krijgt daarvoor de score 75 (tegenover een gemiddelde
score van 93) en komt daardoor op de 13 de plaats in de ranglijst van 31 landen.
Commentaar van de EHCI: ’Nieuwe geneesmiddelen dringen merkwaardig traag door. Hoe
dat komt Dat wordt bewust afgeremd om de uitgaven te beperken.’
4.4.7. Uitdagingen
Wat het geneesmiddelengebruik betreft, staat de samenleving voor 3 grote uitdagingen.
In de eerste plaats moet de toegang tot de geneesmiddelen gevrijwaard blijven. Men moet
ervoor zorgen dat vernieuwende geneesmiddelen tijdig in terugbetaling komen en toegankelijk
zijn voor de patiënt. Daarnaast moet men de overconsumptie tegengaan, door
te vermijden dat bepaalde geneesmiddelen onnodig worden voorgeschreven of gebruikt.
Niet alleen omwille van de financiële gevolgen voor de ziekteverzekering en de gebruikers
maar ook - en vooral - omwille van de gevaren voor de gezondheid. Ook de onderconsumptie
moet worden tegengegaan, door de geneesmiddelen toegankelijk te maken voor
patiënten die ze nodig hebben. Een laattijdige diagnose en behandeling brengen aanzienlijke
maatschappelijke kosten mee en kunnen leiden tot een opname in het ziekenhuis.
So c i a l e St a a t v a n Vl a a n d e re n 2009 182