schutbladen + eerste blad.indd - Vlaanderen.be

doet 41% van de personen die in België overlijden, in de laatste 3 levensmaanden een
beroep op gespecialiseerde multidisciplinaire palliatieve zorg. Kankerpatiënten maken
hiervan 2 keer meer gebruik dan patiënten die aan een andere aandoening sterven. 6 op
de 10 kankerpatiënten sterven nog in het ziekenhuis, maar de voorbije jaren is daar een
dalende trend merkbaar. Men kan dus stellen dat de verdere uitbouw van de thuiszorg en
vooral van de palliatieve zorg het sterven thuis sterk zal doen toenemen. 8
4.2. Gebruik van geestelijke gezondheidszorg
In functie van de aard en de ernst van hun klachten, kunnen mensen met psychische
problemen een beroep doen op diverse vormen van hulpverlening. Ze kunnen terecht bij
huisartsen, psychiaters, psychotherapeuten, centra voor geestelijke gezondheidszorg, algemene
en psychiatrische ziekenhuizen en allerlei transmurale voorzieningen. Cijfermateriaal
over het gebruik van deze diverse vormen van geestelijke gezondheidszorg blijft
grotendeels achterwege, is onvolledig en zeker niet altijd up-to-date.
Personen met psychische klachten zoeken vaak geen professionele hulp of staken hun behandeling.
Angst voor stigmatisering speelt hierbij een rol (Verhaeghe e.a., 2007). Daartegenover
staat dat bij meer dan de helft van de Belgen die langsgaan bij een medische
hulpverlener, geen klinische diagnose van mentale problemen kan worden vastgesteld.
Het gaat vaak om emotionele problemen die niet gecategoriseerd kunnen worden als
ernstige psychiatrische stoornis.
Van de personen die psychische hulp zoeken, stapt 41,4% naar de huisarts, 18,4% naar
de psycholoog, 12,8% naar de psychiater en 25,9% naar zowel de huisarts als de psychiater.
34,9% verkreeg uiteindelijk een medicamenteuze behandeling of een psychologische
behandeling (26,9%) of beide (13,8%) (Bruffaerts e.a., 2004). Uit de European Study of
the Epidemiology of Mental Disorders (ESEMed) (2001-2002) blijkt dat 60% de huisarts
verkiest, 36% de specialist en 19% doet een beroep op psychotherapie. De huisarts is met
andere woorden het aanspreekpunt bij uitstek bij psychische problemen (Gouwy e.a.,
2008), voornamelijk voor laaggeschoolden en personen met een lager inkomen. Het beroep
doen op de geestelijke gezondheidszorg is duidelijk sociaal gelaagd. Uit de nationale
gezondheidsenquêtes 2001 en 2004 blijkt dat voornamelijk mannen, jongeren, ouderen en
werklozen minder snel professionele zorgverleners raadplegen (Gouwy e.a., 2008). Ook
allochtonen brengen hun huisarts niet vlug op de hoogte van psychische klachten.
Omdat de Centra voor Geestelijke Gezondheidszorg pas in 2003 met een uniforme registratie
van gegevens begonnen, zijn nauwelijks tendensen op lange termijn weer te geven.
De beschikbare kerncijfers suggereren een stabilisatie van het aantal cliënten met een
actieve zorgperiode (53.786 in 2004 tegenover 53.439 in 2006). De gemiddelde duur van
de hulpverlening is licht toegenomen en er is een kleine stijging van de wachttijd voor het
intakegesprek. Ook de wachttijd tussen het intakegesprek en de start van de behandeling
is lichtjes toegenomen. Meer dan de helft van de cliënten in de centra voor geestelijke
gezondheidszorg startte een zorgperiode in het laatste registratiejaar. Dat kan wijzen
op een bestendig verloop. De meeste cliënten (67%) zijn tussen 18 en 59 jaar oud. Oudere
leeftijdsgroepen zijn minimaal vertegenwoordigd (5%). In de cliëntengroep nemen vrouwen
een dominante plaats in. Een uitzondering is de leeftijdscategorie van 0 tot 17 jaar,
waar meer jongens worden geregistreerd.
Het aantal gedwongen opnamen in de psychiatrie stijgt in België al jaren. Met ongeveer
4.783 opnamen in 2006 overtreft België ruim de meeste buurlanden. Meer dan 50% van
177 Al ge m e e n - Ge zo n d h e i d