schutbladen + eerste blad.indd - Vlaanderen.be

sieke hospitalisatie dan voor een daghospitalisatie. In 2005 verlaten patiënten sneller het
ziekenhuis dan in 2001.
De opnameduur stijgt met de leeftijd. De gemiddelde opnameduur is het hoogst bij personen
zonder diploma of met enkel een diploma lager onderwijs (WIV, 2006a). De recente
ontwikkeling van klinische zorgpaden heeft zowel de functie als het gebruik van
het ziekenhuis grondig gewijzigd en maakt de klassieke opdeling tussen extramurale en
institutionele zorg steeds minder relevant.
Wat met het gebruik van de spoeddienst Als regel geldt dat deze dienst is bedoeld voor
dringende en onmiddellijke hulpverlening en niet voor de behandeling van niet-spoedeisende,
onbelangrijke aandoeningen. Zoals in de meeste West-Europese landen is in België
het gebruik (en wellicht ook het misbruik) van de spoeddienst de voorbije decennia
onmiskenbaar toegenomen. Toch is er de laatste jaren sprake van een zekere stabilisatie,
zowel wat het aantal personen (12%) als wat het gemiddelde aantal contacten per 100 inwoners
(22) betreft. Deze cijfers zijn echter veel hoger in het Brusselse Gewest (15%) dan
in het Vlaamse Gewest (10%). Wanneer de Gezondheidsenquête als belangrijkste reden
voor het gebruik van de spoeddienst noteert: ‘omdat die dienst 24 uur op 24 uur open is’ en
slechts marginaal verwijst naar ‘de ernst en dringendheid van het probleem’, kan men wel
degelijk tot een oneigenlijk gebruik van de spoeddienst besluiten.
4.1.4. Andere verschuivingen in het zorglandschap
Thuisverpleging zit duidelijk in de lift. Tussen 1994 en 2006 is het budget van het Rijksinstituut
voor Ziekte- en Invaliditeitsverzekering (Riziv) met 140% toegenomen. Onderzoekers
noemen dat een ‘beheerste expansie’ in 2 fasen: een verdubbeling tussen 1997 en 2001
en een stagnatie op hoog niveau tussen 2001 en 2004 (Pacolet e.a., 2008).
In de thuisverpleging worden persoonlijke zorginterventies, immobiliteitinterventies en
psychosociale interventies frequenter uitgevoerd dan zuiver technische interventies. Vermits
het beleid een verdere verschuiving van de ziekenhuiszorg naar de thuiszorg ondersteunt,
zal het belang van de technische interventies op termijn ongetwijfeld toenemen
(De Vliegher e.a., 2002). Naast de thuisverpleging winnen ook de andere componenten
van de thuiszorg aan belang zoals gezinszorg, poetshulp en mantelzorg. In Vlaanderen
bestaat een duidelijk verband tussen het gebruik van thuiszorg en sociale determinanten.
Personen met een lager opleidingsniveau doen significant meer een beroep op thuiszorg
dan personen met een hogere opleiding (Pacolet e.a., 2008). Naast sociaal-culturele factoren
kan het verschil in prijs en terugbetalingmodaliteiten hiervoor een verklaring zijn.
Nachtzorg vult de thuisverpleging van overdag aan en is de ontbrekende schakel voor een
continue thuiszorg. Dit nieuwe zorgtype ging in 2004 van start in Antwerpen en kent een
voorzichtige uitbreiding naar andere provincies. De centrale doelstelling is de mantelzorg
te ontlasten door enkele nachten per week nachtoppas en nachtzorg aan te bieden
aan palliatieve, dementerende en chronisch zieke patiënten met een slechte nachtrust. De
zorg gebeurt meestal aan huis door vrijwilligers en beroepskrachten en kent vele formules
(Nachtzorg Antwerpen, 2007). Nachtzorg past binnen een evoluerend zorglandschap,
waarin men werkt aan oplossingen om op een geïntegreerde en continue wijze te reageren
op de wensen van de zorgvrager en diens omgeving (Mainil & Meulemans, 2005).
In Vlaanderen vindt iets meer dan de helft van de sterfgevallen in het ziekenhuis plaats.
Dat aandeel is de laatste 10 jaar wel lichtjes gedaald, terwijl het aandeel sterfgevallen in
rusthuizen lichtjes is gestegen. Onderzoek van de VUB bevestigt echter dat een meerderheid
van de bevolking in zijn thuismilieu wenst te sterven. Volgens Deliens e.a. (2008)
So c i a l e St a a t v a n Vl a a n d e re n 2009 176