schutbladen + eerste blad.indd - Vlaanderen.be

4.1. Gebruik van medische zorg
4.1.1. Huisartsen
Over de centrale rol van de huisarts in het zorggebeuren bestaat een brede maatschappelijke
consensus. In de Gezondheidsenquête 2004 rapporteert 80% van de Vlamingen
minstens 1 contact met zijn huisarts in het afgelopen jaar, terwijl 2% nog nooit bij een
huisarts ging. 30 jaar geleden was dat respectievelijk 67 en 5%. De Vlamingen hebben dus
nu regelmatiger contact met de huisarts dan vroeger.
Betekent regelmatiger ook frequenter Volgens dezelfde enquête heeft de Vlaming per
jaar gemiddeld 4,6 contacten met zijn huisarts, wat neerkomt op 1 contact om de 2,6
maanden. 30 jaar geleden was dat 1 contact om de 2 maanden. De lichte daling heeft vermoedelijk
te maken met een stijging van het aantal contacten met specialisten. Vrouwen
gaan meer naar de huisarts dan mannen, 75-plussers meer dan kinderen en jongeren en
lager opgeleiden meer dan hoger opgeleiden. Deze verschillen vinden een verklaring in
een ongelijke spreiding zowel van objectieve morbiditeit als van (on)gezondheidsgevoel.
Contacten met de huisarts kunnen consulten (in de spreekkamer van de arts) of visites
(bij de patiënt thuis) zijn. Het aantal visites is de voorbije jaren spectaculair gedaald en
bedroeg in 2004 nog slechts 26% van de huisartscontacten. 20 jaar geleden waren er nog
meer visites dan consulten. De dalende trend van het aantal visites wordt al jaren vastgesteld,
maar is de laatste 10 jaar opvallend sterker. Het toenemende aantal vrouwelijke
huisartsen en de remgeldregelingen verklaren dit fenomeen gedeeltelijk (Vandaele, 2008).
Veel doet vermoeden dat de visites als huisartsprestatie, slechts onder zeer specifieke
voorwaarden gelegitimeerd zullen blijven (Verrijken, 2008). Opmerkelijk is dat het verschil
tussen het aantal visites en het aantal consulten veel groter is in Vlaanderen dan in
Wallonië. In Vlaanderen worden in verhouding veel minder visites gemaakt. Een van de
belangrijkste indicatoren hiervoor is dat in Vlaanderen veel meer duo- en groepspraktijken
bestaan dan in Wallonië. Deze maken de organisatie van huisartsenpraktijken en
afspraaksystemen efficiënter en bijgevolg ook de consulten.
4.1.2. Specialisten
Tussen 1988 en 2007 is het aantal contacten met specialisten met 16% gestegen (Rijksdienst
voor Ziekte- en Invaliditeitsverzekering, 2008).
De meerderheid van de nieuwe contacten met specialisten gebeurt op initiatief van de
patiënt en niet na verwijzing door de huisarts. 10 jaar geleden was dat minder het geval:
53% in 1997, 62% in 2001 en 55% in 2004. Deze tendens manifesteert zich sterker in Brussel
en Wallonië dan in Vlaanderen. Ook sociale determinanten spelen een belangrijke rol.
Hoger opgeleiden doen relatief meer een beroep op specialisten en nemen daartoe ook
vaker zelf het initiatief. Culturele en financiële drempels kunnen hiervoor een verklaring
zijn (Vancorenland, 2006).
4.1.3. Ziekenhuizen
De voorbije 10 jaar is het aantal ziekenhuisopnamen toegenomen. De stijging is overwegend
gesitueerd in de dagklinieken en blijft miniem voor de klassieke ziekenhuisopnamen
(Vlaams Agentschap Zorg en Gezondheid, 2009c).
Tussen 1999 en 2005 steeg het aandeel van de opnamen in een dagkliniek in de algemene
ziekenhuizen van 34,0 tot 45,1%. Deze stijging is hoofdzakelijk toe te schrijven aan medische
behandelingen en in mindere mate aan chirurgische ingrepen. Opnamen in een
dagkliniek komen evenveel voor bij mannen als bij vrouwen. Bij 65-plussers neemt hun
percentage sterk af. Lager opgeleiden worden twee keer vaker opgenomen voor een klas-
175 Al ge m e e n - Ge zo n d h e i d