schutbladen + eerste blad.indd - Vlaanderen.be

4. De Vlaming op zoek naar zorg
‘Patiënten wensen toegang tot een kwalitatieve zorg en verwachten van gezondheidswerkers
dat ze zich baseren op de best beschikbare wetenschappelijke evidentie en gebruik maken
van de meest aangepaste technologie, die zowel toegenomen effectiviteit als patiëntenveiligheid
waarborgt ...
Het gezondheidszorgsysteem moet ervoor zorg dragen dat betalingen voor gezondheidszorg
fair worden verdeeld in functie van financiële draagkracht, zodat ziekte of het gebruik van
gezondheidsvoorzieningen niet tot verarming van individuen en gezinnen leidt …’
Uit: Tallinn Charter on Health Systems for Health and Wealth, 2008 (WHO, 2009).
De voorbije 30 jaar kende het zorgaanbod een indrukwekkende expansie en differentiatie.
Dat heeft het gedrag van de Vlaming op zoek naar zorg grondig beïnvloed. Het
vrij statische denken in termen van extramurale zorg (de huisarts) en intramurale zorg
(het ziekenhuis) heeft in het hervormde zorglandschap plaatsgemaakt voor een veel grotere
dynamiek. Zieke mensen die zorg vragen, worden in hun zoektocht vaak van de ene
voorziening naar de andere verwezen. Het beeld van de slalom met de vele hindernissen,
is nooit ver weg. Voor elke patiënt moet een aangepast zorgtraject worden uitgestippeld.
Het gezondheidssysteem is niet langer een opeenstapeling van specialisatie- of toegankelijkheidsniveaus,
maar bestaat uit dwarsverbindingen tussen de niveaus. Het streeft naar
een zorgcontinuüm of zorgketen, waar voorzieningen naadloos en dynamisch bij elkaar
aansluiten.
Een gelijkaardige evolutie deed zich voor in de geestelijke gezondheidszorg. Ook hier vonden
de voorbije decennia grondige verschuivingen en differentiaties in het zorglandschap
plaats. In een streven naar resocialisatie en re-integratie van de patiënten, werd in 1990
een reconversie doorgevoerd. Blikvanger was de afbouw van het beddenaantal in de 39
psychiatrische instellingen in Vlaanderen. De ziekenhuizen beperken zich voortaan tot
de behandeling van acute problemen, terwijl het residentiële aanbod diversifieert. Het
beddenaantal in psychiatrische afdelingen van algemene ziekenhuizen is verdubbeld en
instellingen zoals psychiatrische verzorgingstehuizen, initiatieven van beschut wonen en
centra voor geestelijke gezondheidszorg staan in voor verdere begeleiding en verzorging
van patiënten.
Ook de ouderenzorg heeft een metamorfose ondergaan. In de jaren ’60 en ’70 won de opvatting
meer veld dat ouderen een onderdak en een gezinsvervangende omgeving moesten
kunnen vinden in een rusthuis. Naarmate het aantal ouderen met functionele beperkingen
toenam, schakelden de rusthuizen zich gedeeltelijk of volledig om tot rust- en verzorgingstehuizen,
met een sterke klemtoon op de verzorging van de bewoners. Bij het begin
van de 21 ste eeuw kwamen er woon- en zorgcentra, met een nieuw autonomiebevorderend
evenwicht tussen wonen en zorg krijgen. Dat is echter maar een deel van het zorgaanbod.
Het intramurale domein zoekt voortdurend aansluiting bij het extramurale (de zorg die
thuis wordt verleend) en bij het transmurale domein. Dat is de zorg die in principe in een
ziekenhuis of thuis kan worden gegeven, maar waarvoor een kleinschalige tussenoplossing
wordt gevonden onder de vorm van onder meer dag- en nachtopvang, kortverblijf
buitenshuis, lokale dienstencentra, serviceflats, dagkliniek en nachthotel (Vanderleyden,
2009).
Wat betekent dat gewijzigde landschap voor de Vlaming op zoek naar zorg In dit deel
komen onder meer aan bod: medische zorg, geestelijke gezondheidszorg, geneesmiddelen
en niet-conventionele geneeswijzen.
So c i a l e St a a t v a n Vl a a n d e re n 2009 174