schutbladen + eerste blad.indd - Vlaanderen.be

De vaststelling dat het percentage mensen met beperkingen in de verschillende gezondheidsenquêtes
stabiel blijft (ongeveer 20%), gaat in tegen de algemene teneur dat de veroudering
van de bevolking in elk geval gepaard gaat met een toename van het aantal
personen met beperkingen.
Gegevens over de spreiding van Vlamingen met een handicap of functiebeperkingen
leveren belangrijke informatie aan beleidsmakers. Minstens even cruciaal is de vraag
welke de implicaties hiervan zijn voor de betrokkenen. De Sociaal-Economische Enquête
leert dat in 2001 aanzienlijk minder personen met functiebeperkingen op arbeidsleeftijd
aan het werk waren (39,6%) dan personen zonder functiebeperkingen (64,1%) (FOD
Wetenschapsbeleid, 2001). Uiteraard wordt de werkzaamheidgraad beïnvloed door leeftijd,
geslacht en opleidingsniveau, maar dezelfde enquête wijst functiebeperkingen aan
als een autonome factor die in belangrijke mate de kans op werk bepaalt. Personen met
functiebeperkingen hebben ook minder sociale contacten en nemen veel minder deel aan
vrijetijdsactiviteiten. Dat suggereert opnieuw een sociaal meer geïsoleerde positie.
Functiebeperkingen spelen ook een belangrijke rol in de subjectieve situatiebeleving van
de betrokkenen. In 2003 peilde de Administratie Planning en Statistiek naar de mate
van tevredenheid over een aantal levensdomeinen, zoals sociale contacten, levensstandaard,
inkomen en gezondheid. Voor alle levensdomeinen maar vooral voor de eigen
gezondheidstoestand, tekenden zich markante verschillen af. 57,7% van de respondenten
met functiebeperkingen is zeer ontevreden over de eigen gezondheid tegenover 19,5% van
de respondenten zonder functiebeperkingen (Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap,
2003). De aanwezigheid van een handicap of een langdurig gezondheidsprobleem leidt
uiteraard tot een meer negatieve gezondheidsbeleving, maar maakt de Vlaming ook ongelukkiger
en minder tevreden met andere aspecten van het dagelijkse leven.
3.5. Ziekteverzuim
Het is al langer bekend dat afwezigheid op het werk niet alleen te maken heeft met een
objectief vaststelbare ziekte maar ook - en wellicht vooral - met wrevel over de werkomstandigheden,
te zware werkdruk en een onaangename werksfeer. Het percentage ziekteverzuim
is dus ook een sterke indicator van sociale onvrede en wordt voor een groot deel
toegeschreven aan psychologische oorzaken (Schmidt, 2000).
Het totale Belgische ziekteverzuim bedroeg 5% in 2006. Dat is de hoogste score sinds
2002 (SD Worx, 2008). Dat zou erop kunnen wijzen dat werknemers toenemend onder
druk staan 7 .
3.6. Mortaliteit
In 2006 overleden 3 van de 4 Vlamingen aan kanker, hart- en vaatziekten of ademhalingsziekten
(Vlaams Agentschap Zorg en Gezondheid, 2009b). Hart- en vaatziekten staan op
de 1 ste plaats met 18.851 sterfgevallen in 2006, gevolgd door kanker (15.836 sterfgevallen)
en ziekten van het ademhalingsstelsel (6.412 sterfgevallen). De uitsplitsing volgens leeftijd
toont aan dat verkeersongevallen een belangrijke rol spelen bij de 10- tot 24-jarigen, zowel
bij mannen als bij vrouwen. Bij de 25- tot 39-jarige mannen en vrouwen is zelfdoding
de voornaamste doodsoorzaak. Vanaf dan begint bij vrouwen borstkanker zijn tol te
eisen. Van 40 tot en met 69 jaar is dat bij vrouwen de belangrijkste doodsoorzaak. Longkanker
is de grootste ‘killer’ bij 50- tot 74-jarige mannen.
Gedragswijziging of een tijdige medische ingreep kan het aantal sterfgevallen gevoelig
verminderen. Door primaire preventie (wegnemen van de oorzaak) kunnen 3.878 sterfge-
So c i a l e St a a t v a n Vl a a n d e re n 2009 172