schutbladen + eerste blad.indd - Vlaanderen.be

3.3.2. Evolutie
De studie van Wauterickx & Bracke (2005), gebaseerd op een panel van Belgische huishoudens
tussen 1992 en 1999, noteert een duidelijke opwaartse trend in het voorkomen
van depressieve klachten, dit zowel bij vrouwen als bij mannen. In 1998 vertoonden 8%
van de mannen en 13% van de vrouwen in de 3 maanden voorafgaand aan de enquête
regelmatig depressieve gevoelens.
Mogelijke oorzaken hiervan zijn onder meer de vergrijzing en de oververtegenwoordiging
van vrouwen in de oudste leeftijdscategorieën, de toegenomen stress in de huidige samenleving
en de stijgende druk op het evenwicht tussen arbeid en gezin (Symoens & Bracke,
2007). En tegelijkertijd vermindert de draagkracht om zich aan deze stressfactoren aan te
passen, onder meer door gewijzigde gezinsstructuren, een ongezonde levensstijl, sociale
anomie en verandering van sociale rollen.
3.3.3. Risicogroepen
Sommige groepen in de bevolking hebben meer psychische klachten of lopen meer risico
op stemmingsstoornissen dan andere. Zo hebben het geslacht, de sociaaleconomische
status, leeftijd, etniciteit, burgerlijke staat en woonplaats een invloed op de mentale gezondheid.
Verschillen naar geslacht zijn één van de meest consistente bevindingen uit de
psychiatrische epidemiologie (Bracke, 1998). In België hebben mannen 2 keer meer met
problematisch drinkgedrag en alcoholverslaving (10%) te maken dan vrouwen, terwijl
vrouwen meer klachten van depressiviteit vertonen dan mannen (10% tegenover 6%). Of
iemand zich goed in zijn vel voelt, hangt voor een groot deel af van zijn scholingsniveau,
zijn inkomen en zijn arbeidssituatie. Hooggeschoolden hebben doorgaans minder klachten
van angst en depressiviteit (Bracke & Wauterickx, 2003). Depressieve klachten komen
frequenter voor bij personen die zich onder de armoedegrens bevinden (Levecque, 2003).
De sociale determinant in mentale gezondheid is een gradueel verschijnsel. Hoe hoger
op de sociale ladder, hoe minder klachten van depressiviteit en angst. Arbeid is een bron
van zelfvoorziening, erkenning en sociale contacten. Werkloosheid heeft bijgevolg een
diepgaande impact op de mentale gezondheid. In alle leeftijdsgroepen hebben werklozen,
zowel mannen als vrouwen, meer depressieve gevoelens en depressies dan mensen
die beroepsactief zijn (Bracke & Wauterickx, 2003). Los van de eigen arbeidssituatie, zou
ook de werkloosheidsgraad van de buurt de mentale gezondheid beroeren, voornamelijk
bij vrouwen. Dat blijkt uit een Belgische studie van Van Praag e.a. (2009). Vrouwen zijn
immers meer met het buurtleven verbonden (Robert, 1999).
De meeste studies wijzen op een verband tussen leeftijd en depressie, met een hogere prevalentie
bij jongeren en senioren. Jongvolwassen krijgen veel meer dan vroeger te maken
met gemoedsstoornissen (Wauterickx & Bracke, 2005).
Bij allochtonen en etnische minderheden liggen sociaaleconomische achterstelling en
stress omwille van discriminatie, verlies van sociaal netwerk, onvervulde jobaspiraties
en aanpassingsproblemen, aan de basis van psychische problemen. Allochtonen van
Turkse en Marokkaanse herkomst lopen meer risico op depressie- en angstsymptomen
dan personen van Belgische of een andere Europese nationaliteit. Allochtone vrouwen
zijn de kwetsbaarste groep (Levecque e.a., 2008). Eenzaamheid vormt een risicofactor
voor mentale problemen. Wie een levenspartner heeft, kent doorgaans een betere mentale
gezondheid en dit ongeacht de officiële burgerlijke staat. Echtscheiding kan een oorzaak
zijn van mentale problemen (Wauterickx e.a., 2005).
Voor de meeste indicatoren van mentale gezondheid bestaat een kloof tussen de regio’s:
Vlaanderen enerzijds, Brussel en Wallonië anderzijds. In het Vlaamse Gewest heeft bijvoorbeeld
6% van de bevolking een problematisch alcoholgebruik, in het Brusselse en het
So c i a l e St a a t v a n Vl a a n d e re n 2009 170