schutbladen + eerste blad.indd - Vlaanderen.be

3. De kwetsbare Vlaming
‘De toepassing van technologie op ziekten in jonge leeftijdsfasen, heeft ertoe geleid dat steeds
meer individuen van een gezond leven kunnen genieten tot op een nooit eerder geziene leeftijd
in de menselijke geschiedenis. Het moment is nu aangebroken voor een nieuwe generatie van
medische interventies om ziekten te genezen die verband houden met het langer leven als
resultaat van het degeneratieve biologisch verouderingsproces.’
Uit: Mission Statement (Methuselah Foundation, 2009). 5
De nieuwgeboren Vlaming heeft het vooruitzicht van een langer leven en van een langer
leven in goede gezondheid. Die Vlaming maakt gebruik van een grote waaier aan preventieve
diensten om zijn gezondheid in stand te houden en te verbeteren. Maar dat lukt hem
niet altijd. De doorsnee Vlaming krijgt niet alleen af te rekenen met lichamelijke klachten
maar ook en in toenemende mate met psychische problemen. Sommige Vlamingen zijn
geconfronteerd met een langdurige aandoening of een handicap, die hun dagelijkse functioneren
in belangrijke mate kan beperken. Dit onderdeel brengt een aantal belangrijke
gezondheidsproblemen in kaart en schetst een beeld van de Vlaming met een handicap
of een langdurige beperking.
3.1. Subjectieve ongezondheid
Hoe ongezond zijn de Vlamingen Het antwoord op deze vraag is niet zo vanzelfsprekend.
De eenvoudigste manier om het te achterhalen, is via bevraging van de mensen zelf.
Dat lijkt op het eerste gezicht geen wetenschappelijke aanpak en toch wordt de subjectieve
evaluatie van de gezondheid algemeen beschouwd als een van de beste gezondheidsindicatoren.
Dat verklaart waarom de meeste nationale gezondheidsenquêtes niet alleen
aandacht besteden aan (objectieve) morbiditeit, maar ook peilen naar de subjectieve perceptie
van de fysieke en psychische gezondheid.
3.1.1. Determinanten
Volgens de Gezondheidsenquête 2004 beschouwt 21% van de bevolking in het Vlaamse
Gewest de eigen gezondheid als onbevredigend (25% in het Brusselse Gewest en 27% in
het Waalse Gewest). Vanaf de leeftijd van 45 jaar is het percentage vrouwen dat ontevreden
is over de eigen gezondheid steeds groter dan dat bij mannen. Deze vaststelling geldt
in de meeste Europese landen.
Leeftijd speelt een cruciale rol bij de perceptie van de gezondheid. De morbiditeit is immers
verschoven naar en zit ‘gecomprimeerd’ in de hogere leeftijdsgroepen. Dat verklaart
de tanende positieve inschatting van de gezondheid naarmate de leeftijd toeneemt. Het
percentage dat de eigen gezondheid als onbevredigend beschouwt, varieert van 8 tot 16%
bij personen jonger dan 35 jaar en stijgt tot 47% bij 75-plussers. Van deze groep vindt 28%
dat de eigen gezondheid het afgelopen jaar verslechterd is.
Ook het opleidingsniveau beïnvloedt de manier waarop men zijn gezondheid ervaart. Van
de personen met enkel een diploma lager onderwijs, beschrijft een ruime helft zijn gezondheid
als (veeleer) slecht. Dat percentage daalt naarmate het onderwijsniveau stijgt.
In de hoogste onderwijscategorie vindt nog ‘slechts’ 12,8% zijn gezondheid (veeleer)
slecht (FOD Wetenschapsbeleid, 2001). Ongenuanceerd kan men stellen dat hoe hoger
hun opleidingsniveau is, hoe gezonder de betrokkenen zich voelen. En vooral ook hoe
gezonder ze echt zijn. De Koning Boudewijnstichting (2007) zegt daarover: ‘...het aantal
So c i a l e St a a t v a n Vl a a n d e re n 2009 166